Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z 29 sierpnia 2017 r. (znak (...)-2017) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., po rozpatrzeniu wniosku z dnia 27 lipca 2017 roku, ponownie ustalił kapitał początkowy W. B. na dzień 1 stycznia 1999 roku. Do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy organ rentowy przyjął podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. od 1 stycznia 1971 roku do 31 grudnia 1980 roku. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 37,68% i został pomnożony przez kwotę bazową w wysokości 1.220,89 zł, w związku z czym podstawa wymiaru kapitału początkowego wyniosła 460,03 zł. ZUS uwzględnił okresy składkowe w wymiarze 8 lat, 11 miesięcy i 27 dni tj. 107 miesięcy. Wysokość 24% kwoty bazowej wyniosła 293,01 zł. Współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku wieku oraz okresu składkowego wyniósł 47,13%. Średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat przyjęto w ilości 209 miesięcy. W związku z powyższym wysokość kapitału początkowego ustalona na dzień 1 stycznia 1999 roku wyniosła 40 006,78 zł.

Ponadto organ rentowy podniósł, że nie można przeliczyć podstawy wymiaru kapitału początkowego na podstawie przedłożonych dokumentów tj. zarobków z tytułu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) wyszczególnionych w kserokopiach książeczki żeglarskiej, ponieważ nie spełniają wymogów formalnych. Przeliczenie podstawy wymiaru za okres zatrudnienia w w/w przedsiębiorstwie może nastąpić po przedłożeniu dokumentacji zastępczej zlikwidowanego przedsiębiorstwa (...) tj. karty wynagrodzeń, angaże, karty zasiłkowe.

/decyzja z dnia 29 sierpnia 2017 roku k. 43 - 43v akt ZUS/

W dniu 21 września 2017 roku W. B. złożył odwołanie od powyższej decyzji podnosząc, że zachowała się karta wynagrodzenia za 1980 rok oraz wpisy w książeczce żeglarskiej za okres 1974 - 1979 rok kiedy to był zatrudniony w zakładach (...) w Ś. co - w jego przekonaniu - jest wystarczającym dowodem na ponowne prawidłowe wyliczenie kapitału początkowego. /odwołanie z dnia 21 września 2017 roku k. 2-2v/

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie podtrzymując dotychczasową argumentację. /odpowiedź na odwołanie z dnia 23 października 2017 roku k. 5- 6/

Decyzją z 19 października 2017 r. (znak (...)-2017) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., po rozpatrzeniu wniosku z dnia 21 września 2017 roku i 9 października 2017 roku, odmówił W. B. prawa do wznowienia postępowania w zakresie ponownego ustalenia wysokości kapitału początkowego w oparciu o przedłożone kserokopie świadectw pracy i legitymacji ubezpieczeniowej dotyczących innej osoby tj. Pana J. W..

Organ rentowy wskazał, że przedłożone przez wnioskodawcę kserokopie świadectw pracy i legitymacji ubezpieczeniowej dotyczące innej osoby - J. W. - nie stanowią środka zastępczego, który można przyjąć do przeliczenia kapitału początkowego. Dlatego też brak było podstaw prawnych do zmiany wysokości kapitału początkowego.

Jednocześnie Zakład podniósł, że za okresy zatrudnienia tj. od dnia 14 listopada 1974 roku do dnia 31 grudnia 1979 roku, od dnia1 maja 1980 roku do dnia 31 maja 1980 roku i od dnia 1 lipca 1980 roku do dnia 31 sierpnia 1980 roku przyjęto wynagrodzenie minimalne obowiązujące w tym. Na koniec organ rentowy wskazał, że w celu przyjęcia faktycznego wynagrodzenia za wyżej wymienione okresy należy przedłożyć zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu (druk (...)) .

/decyzja z dnia 19 października 2017 roku k. 56 akt ZUS/

W dniu 7 listopada 2017 roku W. B. złożył odwołanie od powyższej decyzji wnosząc o uwzględnienie przy wyliczeniu kapitału początkowego zarobków z okresu zatrudniony w zakładach (...) w Ś.. /odwołanie z dnia 7 listopada 2017 roku k. 2 zawarte w aktach VIII U 2345/17/

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie podtrzymując dotychczasową argumentację. /odpowiedź na odwołanie z dnia 7 grudnia 2017 roku k. 3 - 3v zawarta w aktach VIII U 2345/17/

Postanowieniem z dnia 8 stycznia 2018 roku Sąd Okręgowy połączył sprawę o sygn. akt VIII U 2345/17 do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia ze sprawą o sygn. akt VIII U 2020/17. /postanowienie z dnia 8 stycznia 2018 roku k. 5 zawarte w aktach o sygn. VIII U 2345/17/

Na rozprawie w dniu 10 października 2018 roku - poprzedzającej wydanie wyroku - wnioskodawca poparł odwołanie oraz wniósł o wyliczeni kapitału początkowego za pozostałe lata, za które nie ma dowodów, z uwzględnieniem średnich z zarobków kolegów, z którymi pracował w spornym okresie. Pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania. /stanowisko stron e- prot. z 10.10.2018 r. 00:18:02 - 00:20:58, zeznania wnioskodawcy e- prot. z 10.10.2018 r. 00:09:43 - 00:18:02 /

Wyrokiem z 17.10.2018 r. w sprawie VIII U 2020/17 Sąd Okręgowy w Łodzi zmienił zaskarżoną decyzję i zobowiązał ZUS I Oddział w Ł. do ustalenia wysokości kapitału początkowego wnioskodawcy przy przyjęciu, że w okresie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w Ś. wysokość wynagrodzenia wnioskodawcy wynosiła co najmniej średnią krajową z tych okresów a w pozostałej części odwołanie oddalił. /wyrok k. 80/

Pozwany ZUS złożył apelację od powyższego wyroku zaskarżając go w części uwzględniającej odwołanie zarzucając naruszenie art. 174 ust. 3 w zw. z art. 15 ust. 2a ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS w zw. z art. 32 tej ustawy poprzez przyjęcie, że wnioskodawca posiada co najmniej 25 lat stażu ogólnego, a także naruszenie art. 233 k.p.c. poprzez naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów polegające na przyjęciu wbrew zebranemu w sprawie materiałowi dowodowemu, że wnioskodawca otrzymywał w okresie pracy w Przedsiębiorstwie (...) w Ś. w latach 1974-1980 wynagrodzenie w kwocie odpowiadającej średniej krajowej w tym okresie, w konkluzji wnosząc o zmianę zaskarżonego orzeczenia i oddalenie odwołań od obu spornych decyzji, ewentualnie zaś o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozstrzygnięcia. /apelacja k. 99-100/

Wyrokiem z dnia 30 maja 2019 r. Sąd Apelacyjny w Łodzi w sprawie III AUa 1239/18 po rozpoznaniu uchylił wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi w punkcie 1 i przekazał temu Sądowi sprawę do ponownego rozpoznania pozostawiając rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów procesu za drugą instancję. W uzasadnieniu swego rozstrzygnięcia Sąd II instancji stwierdził, że z okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w Ś. w latach 1974-1980 nie zachowała się dokumentacja płacowa pozwalająca na ustalenie wysokości wynagrodzenia wnioskodawcy, za wyjątkiem rocznej karty zarobków za 1980 w oparciu o częściowe zapisy, której ZUS uwzględnił wynagrodzenie za ten właśnie rok w sposób przez wnioskodawcę niekwestionowany. Sąd Apelacyjny wskazał, że wobec braku źródłowych dokumentów o faktycznych zarobkach skarżącego Sąd I instancji bezpodstawnie przyjął, że osiągał on wynagrodzenie na poziomie co najmniej średniej krajowej, tym bardziej, że jako młodszy rybak a później rybak nie mógł osiągać takich zarobków jak osoby zatrudnione jako starszy rybak czy bosman. Sąd II instancji podkreślił, że wynagrodzenie uwzględnione w postawie wymiaru kapitału początkowego nie może budzić wątpliwości co do jego wysokości i faktycznej wypłaty, zatem przyjęcie, że było ono na poziomie co najmniej średniej krajowej w kontekście poczynionych ustaleń nie znajduje podstawy ani w obowiązujących przepisach ani w utrwalonym orzecznictwie. W szczególności Sąd odwoławczy podkreślił, że nie ma możliwości wobec źródłowych dokumentów płacowych, wyliczenia wynagrodzenia a co za tym idzie wysokości składek na podstawie zarobków hipotetycznych, uśrednionych czy porównawczych do innych pracowników – akcentując, że takie wyliczenie wynagrodzenia musi być pewne lub prawie pewne i musi zostać udowodnione w sposób bezwzględny, co oznacza, że zarobki za poszczególne lata i miesiące muszą być wykazane w sposób nie budzący żadnych wątpliwości w ściśle określonej kwotowo wysokości. Jednocześnie Sąd II instancji stwierdził, że Sąd Okręgowy w Łodzi przeprowadził postępowanie dowodowe, jednakże nie dokonał analizy zgromadzonej dokumentacji związanej z okresem zatrudnienia wnioskodawcy w Przedsiębiorstwie (...) w Ś. uznając, że w tym stanie rzeczy brak podstaw do oceny prawidłowości zaskarżonego wyroku w świetle żądania ubezpieczonego. Sąd Apelacyjny uznał, że są to okoliczności zasadnicze w stanie faktycznym, których Sąd odwoławczy mimo że jest sądem merytorycznym nie może po raz pierwszy czynić dopiero w postępowaniu apelacyjnym, gdyż stanowiłoby to uchybienie zasadzie dwuinstancyjności postępowania sądowego. W efekcie Sąd II instancji uchylił skarżony wyrok, zalecając Sądowi Okręgowemu przy ponownym rozpoznaniu sprawy dokonanie szczegółowej analizy akt osobowych wnioskodawcy za okres zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w Ś. w kontekście możliwości ustalenia spornej wysokości podstawy wymiaru składek, akcentując, że w rzeczonych aktach znajduje się umowa o pracę, w której została określona konkretna miesięczna stawka płacy zasadniczej, nieanalizowana dotychczas przez Sąd I instancji, a dodatkowo w dokumentach wskazano, że W. B. przysługiwać miało wynagrodzenie płatne na warunkach przewidzianych w Układzie Zbiorowym Pracy dla R. Morskich z 17.01.1975 r. podkreślając, że skany tego układu zostały złożone przez skarżącego 11.06.2108 r. wraz z pismem przewodnim z Archiwum Państwowego w S., do których Sąd meriti w ogóle się nie odniósł. / wyrok k. 115 i uzasadnienie k. 118-124/

Na rozprawie w dniu 26 listopada 2019 r. wnioskodawca poparł odwołanie, precyzując, że wnosi o wyliczenie wysokości jego wynagrodzenia w oparciu o część składową wynagrodzenia tzw. part innych rybaków zgodnie z układem zbiorowym, natomiast pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania oponując powyższemu żądaniu ubezpieczonego.c /e-prot. z 26.11.2019 r.: 00:00:37, 00:06:04, (...), 00:08:53, 00:13:30, 00:15:29/

Sąd Okręgowy ponownie rozpoznając sprawę ustalił następujący stan faktyczny:

W. B. urodził się (...) /okoliczność bezsporna/

W okresie od 14 listopada 1974 r. do 4 września 1980 r. pracował w Przedsiębiorstwie (...) w Ś. kolejno na stanowisku:

- od 14 listopada 1974 r. - pracownika pokładu,

- od 11 grudnia 1975 r. - zgodnie z umową o pracę z 11.12.1975 r. - młodszego rybaka i miał przyznane wynagrodzenie w wysokości 1400 zł oraz premie i dodatki na zasadach i warunkach określonych przepisami o wynagrodzeniu, układzie zbiorowym pracy dla rybaków morskich z 17 stycznia 1975 r.,

- od 1 października 1976 r. - zgodnie z umową o pracę z 1.10.1976 r. - rybaka i miał przyznane wynagrodzenie w wysokości 1600 zł oraz premie i dodatki na zasadach i warunkach określonych przepisami o wynagrodzeniu, układzie zbiorowym pracy dla rybaków morskich z 17 stycznia 1975 r.,

- ostatnio -zgodnie ze świadectwem pracy z 4.09.1980 r. - rybaka z wynagrodzeniem: płaca zasadnicza 2150 zł, deputat rybny 160 zł, part w zależności od typu statku i złowionej ryby oraz dodatek dewizowy wg strefy pływania i dodatek za wysługę lat 5%.

/świadectwo pracy z dnia 4 września 1980 roku akta osobowe - koperta k. 20, pismo z dnia 14 listopada 1974 roku akt osobowych - koperta k. 20, umowa o pracę z dnia 1 października 1976 roku k. 5 akt osobowych - koperta k. 20, umowa o pracę z dnia 11 grudnia 1975 roku k. 4 akt osobowych - koperta k. 20 /

Stawka podstawowa płacy zasadniczej wynikająca z powołanych umów o pracę była przewidziana na wypadek braku połowu ryb, natomiast w przypadku połowu ryb było ustalane według stawki partowej wynikającej ze Zbiorowego Układu Pracy dla rybaków dalekomorskich z 17.01.1975 r., która zależała od ilości rejsów, rodzaju rejsu, długości rejsu, rodzaju statku, na którym się rejs odbywał, a także od wielkości połowów ryb.

Z badanego okresu nie zachowała się żadna dokumentacja, z której wynikałoby ile razy i kiedy konkretnie wnioskodawca brał udział w połowach, na jakich statkach pływał, w jakich rejsach brał udział, czy też jaka była wielkość połowów. Wnioskodawca nie jest w posiadaniu jakiejkolwiek dokumentacji, z której wynikałoby w jakiej wysokości miał konkretnie wypłacany part. /okoliczności niesporne, a nadto zeznania wnioskodawcy e-prot. z 17.09.2019 r.: 00:02:20- 00:19:44/.

Zgodnie ze Zbiorowym Układem Pracy dla rybaków dalekomorskich z 17.01.1975 r. według stanu prawnego na dzień 1 grudnia 1978 r. Rozdział IV:

- § 28 ust. 1 dla celów określenia przysługującego wynagrodzenia rozróżniani się następujące rodzaje rejsów: rejsy łowcze (połowy ryb), rejsy usługowe statków – baz i statków transportowych , rejsy naukowo – badawcze, rejsy zwiadowcze, rejsy szkoleniowe,

- § 28 ust. 2 rejsy statków łowczych w celu: wykonywania operatywnego zwiadu połowowego, dokonania prób sprzętu połowowego na morzu, pozostałe rejsy poszczególnych rodzajów i typów statków wykonywane na polecenie armatora w celach innych niż wymienione wyżej,

- § 28 ust. 3 przerwy w rejsach wymienionych w ust. 1 spowodowane: odwiezieniem chorego pracownika do portu, uzupełnieniem zaopatrzenia, dokonaniem remontu statku w porcie zagranicznym, wyładunkiem ryb w porcie zagranicznym, zawinięciem do portu zagranicznego w celach rekreacyjnych i wymiany załogi – nie powodują zmiany kwalifikacji rejsu,

- § 29 ust.1 i 3 pracownikowi przysługuje miesięczna płaca zasadnicza uzależniona od zajmowanego stanowiska i typu statku określona w załącznikach nr 2 i 3 do układu, która to płaca przysługuje za pracę na morzu i na lądzie,

- § 30 ust.1 i 2 pracownikom zatrudnionym na statku łowczym w rejsach łowczych przysługuje płaca zasadnicza (§ 29) oraz part od wartości złowionych ryb lub przetworzonych ryb według cen partowych, przy czym załącznik nr 4 określał wskaźnik partu dla pracowników zatrudnionych na poszczególnych typach statków łowczych,

- nadto zgodnie z § 30 ust. 3 w przypadku, gdy czas podróży statków łowczych na łowisko, z łowiska, lub w wyniku zleconej przez armatora zmiany przekraczał 15 dni pracownikowi zatrudnionemu na statku poza płacą zasadniczą przysługiwał za każdy dzień podróży począwszy od 16 dnia dodatek dobowy w wysokości określonej w załączniku nr 16 do układu,

- § 32 globalny wskaźnik partu dla załogi na nowych typach statków łowczych i statkach – bazach wprowadzonych do eksploatacji ustalał Minister w porozumieniu z Zarządem Głównym Związku, a wskaźnik dla poszczególnych stanowisk w granicach globalnego partu ustalonego w trybie określonym wyżej ustalał dyrektor zjednoczenia w porozumieniu z Zarządem Głównym Związku ,

- § 33 ust. 1 pracownikom zatrudnionym na nowobudowanych statkach łowczych, które z przyczyn niezależnych od załogi statku w czasie pierwszego rejsu łowczego nie osiągnęły założonych wydajności połowowych oraz założonego poziomu partu armator może zwiększyć part uzyskany w tym rejsie w granicach do 10%. Dla pracowników zatrudnionych na nowobudowanych kutrach rybackich za podstawę do ustalenia wynagrodzenia partowego przyjmuje się part z okresu 3 pierwszych miesięcy eksploatacji kutra,

- § 33 ust. 2 part uzyskany w pierwszym rejsie łowczym, na kutrach w okresie 3 miesięcy łącznie ze zwiększeniem, o którym mowa w ust. 1 nie może przekroczyć wynagrodzenia partowego wynikającego z założonych połowów na ten rejs (okres),

- § 34 ust1 w przypadku zmniejszenia maksymalnego składu załogi w wyniku zmiany założeń eksploatacyjnych bądź dokonanych zmian technicznych i technologicznych – globalny wskaźnik partu dla załogi danego statku ustalony zgodnie z par. 30 i 31 ulegają odpowiedniemu zmniejszeniu,

- § 34 ust. 2 w przypadku podjętej decyzji przez armatora w uzgodnieniu z radą zakłądową w sprawie zmniejszenia składu załogi z innych przyczyn – w szczególności w wyniku zmniejszenia wydajności łowisk, poprawy organizacji pracy załogi statku – globalny wskaźnik party dla etatowej załogi nie ulega zmianie na tym typie statku,

- § 34 ust. 4 w przypadku zwiększenia składu załogi statku zgodnie z par. 27 ust. 4 globalny wskaźnik partu nie ulega zmianie dla etatowych pracowników,

- § 35 ceny partowe na złowione i przetworzone ryby na statkach łowczych , oraz na statkach – bazach typu B-67, jak również na usługi wykonywane przez statki bazy typu B-67 i statki transportowe ustala się w trybie określonym przez Ministra w porozumieniu z Zarządem Głównym Związku,

- § 36 ust. 1 członkom załogi zatrudnionym na statku łowczym skierowanych do wykonywania operatywnego zwiadu połowowego przysługuje:

⚫

płaca zasadnicza,

⚫

part określony w załączniku nr 4,

⚫

dobowy dodatek określony w załączniku nr 9,

- § 36 ust. 2 do okresu zwiadu zalicza się dni na morzu, w czasie których dokonywany był wyłącznie zwiad połowowy,

- § 41 członkom załogi zatrudnionym na statkach rejsowych, o których mowa w par. 28 ust. 1 pkt 3 niezależnie od płacy zasadniczej przysługują składniki wynagrodzenia wynikające z postanowień układu, określone przez Ministra w porozumieniu z Zarządem Głównym Związku, dla danego rodzaju rejsu w zależności od typu statku oraz wykonanych prac.

- § 44a pracownikowi skierowanemu do pracy w porze nocnej w porcie lub na lądzie przysługuje dodatek za każdą godzinę w wysokości 15% godzinowej stawki płacy zasadniczej,

- § 45 ust. 1 pracownik skierowany przez armatora do pracy na statku znajdującym się w porcie zagranicznym lub przebywającym na łowisku oraz pracownik powracający do kraju w wyniku wymiany pracowników na łowisku lub porcie zagranicznym – otrzymuje za czas przejazdu innym statkiem płacę zasadniczą określoną w par. 29,

- § 46 pracownikom przysługuje dodatek za wysługę lat z tytułu wieloletniej, nieprzerwanej pracy w zakładzie pracy w następujących wysokościach:

⚫

po 5% latach pracy 5% płacy zasadniczej (par. 29),

⚫

po 10 latach pracy 10% płacy zasadniczej (par. 29),

⚫

po 15 latach pracy 15% płacy zasadniczej (par. 29),

Zasady i warunki wypłaty dodatku za wysługę lat określa załącznik nr 17.

- § 49 członkom załóg przysługuje dodatek dewizowy, wysokość oraz zasady jego przyznawania określa załącznik nr 20,

- § 50 pracownikom przysługuje premia za oszczędności paliw według zasad określonych odrębnymi przepisami

/zbiorowy układ pracy k. 132 – 273/

Wnioskodawca w latach 1974 -1975 roku pływał razem z J. W. zatrudnionym na stanowisku starszego rybaka zaś W. B. na stanowisku młodszego rybaka. Był to czas kiedy wnioskodawca przyuczał się zawodu marynarza-rybaka. Z kolei w okresie 1977 - 1978 pływał z J. Ł. (1) zatrudnionym na stanowisku bosmana a wnioskodawca na stanowisko rybaka.

/zeznania świadka J. W. protokół rozprawy z dnia 19 czerwca 2018 roku k. 60 -60v, zeznania wnioskodawcy e- protokół rozprawy z dnia 10 października 2018 roku 00:09:43 - 00:18:02 -płyta CD k. 78, zeznania świadka J. Ł. (2) e- protokół rozprawy z dnia 10 października 2018 roku 00:02:21 - 00:09:27 -płyta CD k. 78/

Osoby pływające na statku zatrudnione na takich samych stanowiskach pracy miały jednakowe wynagrodzenie. Różnice były między stanowiskami. Im wyższe stanowisko tym wyższe wynagrodzenie. Wysokość wynagrodzenia była określana procentem od wyniku połowu, czym więcej zostało złowionych ryb tym wyższe było wynagrodzenie. Nadto wynagrodzenie było uzależnione od kategorii statku i od jego wyporności.

/zeznania świadka J. W. protokół rozprawy z dnia 19 czerwca 2018 roku k. 60 -60v, zeznania wnioskodawcy- protokół z dnia 10 października 2018 roku 00:09:43 - 00:18:02 -płyta CD k. 78, zeznania świadka J. Ł. (2) e- protokół rozprawy z dnia 10 października 2018 roku 00:02:21 - 00:09:27 -płyta CD k. 78/

Pracownicy mieli wypłacaną również płacę gwarancyjną, czyli kwotę którą otrzymywali niezależnie od wyników połowów, np. gdy nie łowili i stali w porcie. Nadto pracownicy mieli wypłacany dodatek dewizowy za pobyt w morzu. Składnik ten był także uzależnione od stanowiska i od strefy czy odległości od portu macierzystego. Wynagrodzenie gwarancyjne mogło być również zróżnicowane ze względu na dane stanowisko pracy.

/zeznania świadka J. W. protokół rozprawy z dnia 19 czerwca 2018 roku k. 60 -60v/

Pracownicy otrzymywali także wynagrodzenie za czas pozostawania w domu odpowiadający długości rejsu i dni ustawowo wolnych od pracy, które były spędzone w rejsie. To wynagrodzenie miało charakter uśredniony do wynagrodzenia otrzymywanego w czasie minionego rejsu, czyli im wyższe było wynagrodzenie w czasie rejsu to tym wyższe wynagrodzenie po zejściu na ląd. Za 10 czy 15 dni w morzu pracownik dostawał dodatkowy dzień wolny.

/zeznania świadka J. W. protokół rozprawy z dnia 19 czerwca 2018 roku k. 60 -60v, zeznania świadka J. Ł. (2) e- protokół rozprawy z dnia 10 października 2018 roku 00:02:21 - 00:09:27 -płyta CD k. 78/

Nie były wypłacane premie czy nagrody.

/zeznania świadka J. W. protokół rozprawy z dnia 19 czerwca 2018 roku k. 60 -60v/

Wnioskodawca w 1980 roku osiągnął wynagrodzenie w wysokości 48.264 zł.

/roczna karta zarobków za 1980 rok - akta osobowe - wszyta koperta k. 20/

Uwzględniając wysokość wynagrodzenia za pracę wnioskodawcy w okresie od 11 grudnia 1975 r. do 31 grudnia 1979 r. wynikającego z dokumentacji osobowej ubezpieczonego tj. od 11 grudnia 1975 r. – 1400 zł, od 1 października 1976 r. – 1600 zł, z uwzględnieniem dodatku stażowego w wysokości 5% w grudniu 1979 r. oraz deputatu rybnego 160 zł miesięcznie , hipotetyczny wskaźnik wysokości podstawy wwymiaru kapitału początkowego wynosi 40,13% i obliczony został z lat 1971-1980. Hipotetyczna wartość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 r. wynosi 40729,92 zł. /hipotetyczne wyliczenie ZUS k. 281/

W dniu 13 kwietnia 2017 r. wnioskodawca złożył wniosek o ustalenie kapitału początkowego. /wniosek z dnia 13 kwietnia 2017 roku k. 1 - 4 akt ZUS/

Decyzją z 20 czerwca 2017 r. (znak (...)-2017) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. ustalił kapitał początkowy W. B. na dzień 1 stycznia 1999 roku. Do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy organ rentowy przyjął podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. od 1 stycznia 1971 roku do 31 grudnia 1980 roku. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 37,20% i został pomnożony przez kwotę bazową w wysokości 1.220,89 zł, w związku z czym podstawa wymiaru kapitału początkowego wyniosła 454,17 zł. ZUS uwzględnił okresy składkowe w wymiarze 8 lat, 11 miesięcy i 27 dni tj. 107 miesięcy. Wysokość 24% kwoty bazowej wyniosła 293,01 zł. Współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku wieku oraz okresu składkowego wyniósł 47,13%. Średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat przyjęto w ilości 209 miesięcy. W związku z powyższym wysokość kapitału początkowego ustalona na dzień 1 stycznia 1999 roku wyniosła 39 864,66 zł.

Zakład podniósł, że za okresy zatrudnienia tj. od dnia 14 listopada 1974 roku do dnia 31 grudnia 1979 roku, od dnia1 maja 1980 roku do dnia 31 maja 1980 roku i od dnia 1 lipca 1980 roku do dnia 31 sierpnia 1980 roku za które wnioskodawca nie przedłożył wynagrodzenia, przyjęto wynagrodzenie minimalne obowiązujące w tym czasie.

/decyzja z dnia 20 czerwca 2017 roku k. 33 - 33v akt ZUS/

Do obliczenia wskaźnika podstawy wymiaru kapitału początkowego organ rentowy przyjął następujące dochody stanowiące podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne wnioskodawcy uznając je za najkorzystniejsze dla wnioskodawcy:

- 1971 rok – 4.800,00 zł;

- 1972 rok – 12.840,00 zł;

- 1973 rok – 0,00 zł;

- 1974 rok – 1.880,00 zł;

- 1975 rok – 14.400,00 zł;

- 1976 rok – 14.400,00 zł;

- 1977 rok – 16.000,00 zł;

- 1978 rok – 18.400,00 zł;

- 1979 rok – 20.800,00 zł;

- 1980 rok – 48.264,00 zł;

/obliczenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego k. 32 akt ZUS/

W dniu 27 lipca 2017 r. wnioskodawca złożył wniosek o ponowne przeliczenie kapitału początkowego wnosząc o uwzględnienie do jego wyliczenia zarobków z ostatniego rejsu, który odbył się w okresie od 19 lipca 1979 r. do 13 stycznia 1980 r. według książeczki żeglarskiej do innych wcześniejszych rejsów.

/wniosek z dnia 27 lipca 2017 roku k. 34 -34v akt ZUS/

Zaskarżoną decyzją z 29 sierpnia 2017 r. (znak (...)-2017) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., po rozpatrzeniu wniosku z 27 lipca 2017 r., ponownie ustalił kapitał początkowy W. B. na dzień 1 stycznia 1999 roku. Do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy organ rentowy przyjął podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. od 1 stycznia 1971 r. do 31 grudnia 1980 r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 37,68% i został pomnożony przez kwotę bazową w wysokości 1.220,89 zł, w związku z czym podstawa wymiaru kapitału początkowego wyniosła 460,03 zł. ZUS uwzględnił okresy składkowe w wymiarze 8 lat, 11 miesięcy i 27 dni tj. 107 miesięcy. Wysokość 24% kwoty bazowej wyniosła 293,01 zł. Współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku wieku oraz okresu składkowego wyniósł 47,13%. Średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat przyjęto w ilości 209 miesięcy. W związku z powyższym wysokość kapitału początkowego ustalona na dzień 1 stycznia 1999 roku wyniosła 40 006,78 zł.

Ponadto organ rentowy podniósł, że nie można przeliczyć podstawy wymiaru kapitału początkowego na podstawie przedłożonych dokumentów tj. zarobków z tytułu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) wyszczególnionych w kserokopiach książeczki żeglarskiej, ponieważ nie spełniają wymogów formalnych. Przeliczenie podstawy wymiaru za okres zatrudnienia w w/w przedsiębiorstwie może nastąpić po przedłożeniu dokumentacji zastępczej zlikwidowanego przedsiębiorstwa (...) tj. karty wynagrodzeń, angaże, karty zasiłkowe.

/decyzja z 29 sierpnia 2017 r. k. 43 - 43v akt ZUS/

Do obliczenia wskaźnika podstawy wymiaru kapitału początkowego organ rentowy przyjął następujące dochody stanowiące podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne wnioskodawcy uznając je za najkorzystniejsze dla wnioskodawcy:

- 1971 rok – 4.800,00 zł;

- 1972 rok – 14.040,00 zł;

- 1973 rok – 0,00 zł;

- 1974 rok – 1.880,00 zł;

- 1975 rok – 14.400,00 zł;

- 1976 rok – 14.400,00 zł;

- 1977 rok – 16.000,00 zł;

- 1978 rok – 18.400,00 zł;

- 1979 rok – 20.800,00 zł;

- 1980 rok – 48.264,00 zł;

/obliczenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego k. 42 akt ZUS/

W dniu 9 października 2017 r. wnioskodawca złożył dodatkowe dokumenty dotyczące J. W. tj. świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach z 1 grudnia 2003 r., świadectwo pracy z 1 grudnia 2003 r., legitymacje ubezpieczeniową oraz książeczkę żeglarską, który współpracował z W. B. w spornym okresie. Wnioskodawca wniósł o uwzględnienie tych wynagrodzeń przy ustaleniu wysokości jego kapitału początkowego, argumentując, że osoby zatrudnione na tych samych stanowiskach pracy otrzymywały takie samo wynagrodzenie.

/wniosek z 9 października 2017 r. k. 45 -45v akt ZUS, dokumenty k. 46 -55 akt ZUS/

Zaskarżoną decyzją z 19 października 2017 r. (znak (...)-2017) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., po rozpatrzeniu wniosku z 21 września 2017 r. i 9 października 2017 r., odmówił W. B. prawa do wznowienia postępowania w zakresie ponownego ustalenia wysokości kapitału początkowego w oparciu o przedłożone kserokopie świadectw pracy i legitymacji ubezpieczeniowej dotyczących innej osoby tj. Pana J. W..

Organ rentowy wskazał, że przedłożone przez wnioskodawcę kserokopie świadectw pracy i legitymacji ubezpieczeniowej dotyczące innej osoby - Pana J. W. nie stanowią środka zastępczego, który można przyjąć do przeliczenia kapitału początkowego. Dlatego też brak było podstaw prawnych do zmiany wysokości kapitału początkowego.

Jednocześnie Zakład podniósł, że za okresy zatrudnienia tj. od 14 listopada 1974 r. do 31 grudnia 1979 r., od 1 maja 1980 r. do 31 maja 1980 r. i od 1 lipca 1980 r. do 31 sierpnia 1980 r. przyjęto wynagrodzenie minimalne obowiązujące w tym czasie proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy i decyzją z 29 sierpnia 2017 r. ustalono wartość kapitału początkowego w najkorzystniejszym wariancie. Na koniec organ rentowy wskazał, że w celu przyjęcia faktycznego wynagrodzenia za wyżej wymienione okresy należy przedłożyć zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu (druk (...)) .

/decyzja z 19 października 2017 r. k. 56 akt ZUS/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zgromadzonych dowodów w postaci dokumentów znajdujących się w aktach osobowych wnioskodawcy z okresu pracy w Przedsiębiorstwie (...) w Ś., a także zbiorowego układu pracy, a częściowo również osobowych źródeł dowodowych w postaci zeznań wnioskodawcy oraz świadków J. W. i J. Ł. (1) pracujących podobnie jak W. B. na statkach dalekomorskich, co jednak nie oznacza automatycznie, że zeznania odwołującego i wskazanych świadków oraz ich udokumentowane w spornym okresie zarobki mogły stanowić podstawę do czynienia stanowczych ustaleń co do wysokości zarobków odwołującego.

Zeznania świadków bezpośrednio współpracujących z wnioskodawcą mogą, zdaniem Sądu, stanowić jedynie podstawę do czynienia ustaleń w takim zakresie w jakim mają one oparcie w oryginalnej dokumentacji osobowo – płacowej skarżącego z badanego okresu i w załączonym zbiorowym układzie pracy. W tym kontekście nie ulega wątpliwości, że wnioskodawca faktycznie był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) w Ś., a także, że wysokość jego wynagrodzenia była zależna od tego czy były połowy, albowiem na wypadek ich braku było przewidziane wynagrodzenie zasadnicze w umowie o pracę, a jeżeli połowy faktycznie były uzależnione to od ich ilości połowów, rodzaju statku, rodzaju rejsu oraz od wielkości połowów.

W świetle całego dostępnego materiału dowodowego nie można odtworzyć w sposób pewny, że wnioskodawca brał udział w konkretnych dniach, na konkretnym typie statku, w konkretnych rejsach w połowach, ani ilości takich połowów, ich wielkości, czasu trwania rejsu, jak również nie ma żadnych dokumentów, z których wynikałoby w jakich konkretnie wysokościach został skarżącemu faktycznie wypłacony tzw. part, którego stawki wynikały z układu zbiorowego z 17 stycznia 1975 r.

Nie mogą w tym zakresie stanowić podstawy dla ustaleń faktycznych ani zeznania świadków, ani samego wnioskodawcy, gdyż osoby te nie są oni w stanie podać (chociażby z uwagi na znaczny upływ czasu) takich okoliczności w sposób pewny i nie budzący wątpliwości. Wobec braku jakiejkolwiek dokumentacji o ilości połowów, w których uczestniczył wnioskodawca, rodzaju statków na których pływał, rodzaju rejsu, czasu trwania, ani wielkości połowów ryb zeznania świadków nie mogą stanowić wiarygodnej podstawy do otworzenia zarobków skarżącego, skoro w ich przypadku także były zależne od tak wielu zmiennych, których na podstawie dostępnego materiału dowodowego nie można odtworzyć, a w szczególności nie jest możliwe czynienie jednoznacznych ustaleń co do tego czy i kiedy skarżący brał konkretnie razem z powołanymi świadkami udział w rejsach. Ponadto należy zważyć, że odwołujący nie był zatrudniony na tożsamych co świadkowie stanowiskach, ale niższych w hierarchii służbowej, co także sprawia, że zarobki świadków nie mogą stanowić podstawy do czynienia analogicznych ustaleń co do zarobków skarżącego przyjmując nawet, średnią – brak bowiem wiarygodnych dowodów w postaci dokumentacji płacowo – kadrowej do czynienia takich założeń.

Z tych samych względów nie można było czynić takich ustaleń opierając się jedynie na zapisach Zbiorowego Układu Pracy z 17 stycznia 1975 r. skoro były tam jedynie podane parametry, na podstawie których dopiero był wyliczany tzw. part, a których to parametrów uwzględnionych przy wyliczaniu wynagrodzenia odwołującego w badanym okresie nie można odtworzyć na podstawie dostępnego materiału dowodowego, jaki został Sądowi zaoferowany w niniejszym postępowaniu przez wnioskodawcę.

Podkreślenia wymaga w tym miejscu, że osobowe źródła dowodowe - w tym zeznania świadków i strony procesowej- muszą być zawsze skonfrontowane z istniejącą dokumentacją i dopiero uzyskanie przekonania graniczącego z pewnością co do wysokości zarobków, może pozwolić na czynienie stanowczych ustaleń. Ocena osobowych źródeł dowodowych musi być przy tym wolna od jakiejkolwiek dowolności, uwzględniając reguły logiki oraz zasady doświadczenia zawodowego (tak SA w Szczecinie w wyroku z 27 października 2016 r III AUa 41/16 LEX nr 2151525).

Dodać należy, że to na wnioskodawcy jako stronie twierdzącej spoczywał ciężar dowodzenia zgodnie z art. 6 k.c. i art. 3 k.p.c. prawdziwości swoich twierdzeń.

Uznając, że z opisanych wyżej przyczyn wynagrodzenia świadków nie mogą stanowić wiarygodnej podstawy do odtworzenia w sposób pewny zarobków skarżącego w badanym okresie Sąd na rozprawie z 26 listopada 2019 r. oddalił wniosek odwołującego o dokonanie wyliczenia wysokości kapitału początkowego na podstawie tych zeznań uznając, że byłyby to jedynie spekulacje, nie zaś wykazane w sposób pewny wynagrodzenia wnioskodawcy.

Jednocześnie Sąd uznał, że analiza załączonych oryginalnych dokumentów w postaci akt osobowych i zalegających w nich umów o pracę, a także świadectwa pracy pozwala ustalić, że zarobki wnioskodawcy wynosiły co najmniej tyle ile wynikająca z tych dokumentów wysokość płacy zasadniczej skarżącego, a także dodatku stażowego w wysokości 5% w grudniu 1979 r. oraz deputatu rybnego 160 zł miesięcznie. W tym zakresie wobec niekwestionowanych przez ZUS dokumentów możliwe było zatem odtworzenie w sposób pewny wynagrodzenia ubezpieczonego, skoro było ono przewidziane na wypadek braku połowu ryb, a nie jest sporne, że przez cały badany okres skarżący pozostawał w zatrudnieniu we wskazanym Przedsiębiorstwie. Sąd nie neguje, że zarobki wnioskodawcy mogły być wyższe – ale poza sporem pozostaje, że wypłacane wynagrodzenie w postaci tzw. partu zależne było wielu wyżej wymienionych parametrów, które zostały szczegółowo opisane w zbiorowym układzie pracy, których nie można na podstawie dostępnego materiału dowodowego ustalić, a dokumentacja płacowa wnioskodawcy z tego okresu nie zachowała się. Jakiekolwiek opieranie się na zeznaniach świadków czy ich zarobkach byłoby w tym zakresie jedynie spekulacją, a rolą Sądu – zgodnie z wytycznymi Sądu Apelacyjnego – było ustalenie konkretnych kwot wynagrodzenia skarżącego, które nie byłyby jedynie hipotetyczne, czy nawet prawdopodobne, ale pewne w tym znaczeniu, że nie ma żadnych wątpliwości co do tego, że zostały zawyżone tzn., że co najmniej tyle rzeczywiście zarabiał skarżący. Ten walor miały zaś dokumenty zachowane w aktach osobowych ubezpieczonego w postaci umów o pracę i świadectwa pracy, które mogły stanowić podstawę do wyliczenia hipotetycznego zarobków i kapitału początkowego odwołującego. Co prawda wnioskodawca nie zgadzał się z wyliczeniem hipotetycznym ZUS-u, ale nie kwestionował go pod względem poprawności rachunkowej a w szczególności nie zgłosił żadnych zarzutów merytorycznych w tym przedmiocie, a jedynie żądał wyliczenia jego zarobków na podstawie wynagrodzeń świadków, lecz z wyżej przytoczonych powodów zastosowanie analogii co do zarobków świadków w niniejszej sprawie nie mogło mieć miejsca.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje jedynie w części na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art.173 ust.1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2018 roku, poz. 1270) dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku, którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy. Kapitał początkowy stanowi równowartość kwoty obliczonej według zasad określonych w art.174 pomnożonej przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone zgodnie z art.26 ust.3 dla osób w wieku 62 lat (art.173 ust.2 ww. ustawy). Wartość kapitału początkowego ustala się na dzień wejścia w życie ustawy (art.173 ust.3 ww. ustawy).

Zgodnie z treścią art.174 ust.1 i 2 ww. ustawy kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art.53, z uwzględnieniem ust.2-12. Przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1.  okresy składkowe, o których mowa w art.6,

2.  okresy nieskładkowe, o których mowa w art.7 punkt 5,

3.  okresy nieskładkowe, o których mowa w art.7 punkt 1-4 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2.

Podstawę wymiaru kapitału początkowego, w myśl ust.3 art.174 ww. ustawy, ustala się na zasadach określonych w art. 5, 16, 17 ust.1 i 3 oraz art.18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed 1 stycznia 1999 roku.

Stosownie zaś do treści art.174 ust.3b jeżeli okres wskazany do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego obejmuje rok kalendarzowy, w którym ubezpieczony pozostawał w ubezpieczeniu społecznym na podstawie przepisów prawa polskiego jedynie przez część miesięcy tego roku, do obliczenia stosunku sumy kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w art. 15 ust. 3, w okresie tego roku do przeciętnego wynagrodzenia, przyjmuje się sumę kwot przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego za ten rok kalendarzowy odpowiednią do liczby miesięcy pozostawania w ubezpieczeniu.

Istota niniejszego postępowania sprowadziła się do rozstrzygnięcia czy możliwym jest przyjęcie innych wartości wynagrodzenia przy wyliczaniu kapitału początkowego ubezpieczonego. Nie ulegało bowiem wątpliwości, że wartość kapitału początkowego ubezpieczonej przekłada się bezpośrednio na wysokość należnego jej świadczenia emerytalnego.

Zgodnie z treścią § 21 ust.1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U. nr 237, poz.1412) środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Wskazana regulacja § 21 ust.1 powołanego rozporządzenia stanowiąca odpowiednik obowiązującego do dnia 23 listopada 2011 roku §20 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno - rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz.U. nr 10, poz.49) wyznacza kierunek postępowania dowodowego, nie oznacza to jednak aby wysokość uzyskiwanego uposażenia nie mogła być wskazana i w inny sposób, tak przy pomocy pisemnych środków dowodowych pochodzących od pracodawcy, czy też nawet dowodów pośrednich, nie wyłączając zeznań świadków - aczkolwiek wskazujących wprost na wysokość wynagrodzenia danego zainteresowanego (tak stanowi m. in. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 25 lipca 1997 roku - II UKN 186/97, a także wyroki: Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 4 marca 1997 roku - III AUa 105/97, Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 27 czerwca 1995 roku - III AUr 177/95, czy Sądu Apelacyjnego Białymstoku - III AUr 294/93).

Do ustalenia podstawy wymiaru świadczeń emerytalno-rentowych może być uwzględnione tylko wynagrodzenie faktycznie uzyskane przez ubezpieczonego w danym okresie, a nie zaś wynagrodzenie ustalone na podstawie przypuszczeń czy też uśrednień. Jedynie wynagrodzenie ubezpieczonego ustalone w sposób niewątpliwy, wobec którego nie istnieje wątpliwość, iż zostało ono zawyżone, może być podstawą do ustalenia współczynnika wysokości podstawy wymiaru.

Przeprowadzone w niniejszej sprawie postępowanie dowodowe ponad wszelką wątpliwość wykazało, że ubezpieczony w badanym okresie rzeczywiście świadczył pracę w Przedsiębiorstwie (...) w Ś..

Wnioskodawca wniósł o obliczenie kapitału początkowego z uwzględnieniem wynagrodzenia za pracę otrzymywanego przez innych pracowników tj. J. Ł. (2) i J. W. zatrudnionych również w spornym okresie w tym pzedsiębiorstwie, a na poparcie swojego stanowiska przedstawił dokumenty dotyczące świadka J. W. w postaci: świadectwa pracy z 1 grudnia 2003 roku, świadectwa wykonywania pacy w szczególnych warunkach z 1 grudnia 2003 roku, legitymacji ubezpieczeniowej z wpisanymi wynagrodzeniami za okres 1971 - 1979 oraz książeczki żeglarskiej oraz świadka J. Ł. (1) w postaci legitymacji ubezpieczeniowej z wpisanymi wynagrodzeniami za okres 1976 - 1980 i wyciągu pływania, które to potwierdziły fakt pracy ww w Przedsiębiorstwie (...) w Ś., zajmowanych kolejno stanowisk pracy oraz osiąganego wynagrodzenia. Nadto wniósł o dopuszczenie dowodu z zeznań świadków współpracowników tj. J. W. oraz i J. Ł. (2) pracujących podobnie jak W. B. na statkach dalekomorskich.

Zdaniem Sądu wykazane zarobki świadków i ich zeznania nie mogły stanowić podstawy, w oparciu o którą można byłoby w sposób pewny ustalić wysokość wynagrodzenia wnioskodawcy.

Sąd Okręgowy wskazuje, że nie ulega wątpliwości, że w postępowaniu przed organem rentowym nie jest możliwe udowadnianie wysokości wynagrodzenia innymi dowodami niż wymienione w przepisie § 21 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno - rentowe (Dz. U. z 2011 r. Nr 237, poz. 1412), który stanowi, że środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie, którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

W toku postępowania odwoławczego, toczącego się przed sądem powszechnym według przepisów kodeksu postępowania cywilnego, nie obowiązują powyższe ograniczenia dowodowe, takie jak w postępowaniu przed organem emerytalno-rentowym, do którego zastosowanie ma przywołany wyżej przepis rozporządzenia. Oznacza to, że wysokość zarobków można udowodnić za pomocą innych środków dowodowych w tym za pomocą zeznań świadków, czy w oparciu o wynagrodzenie innej osoby pracującej na tym samym stanowisku. Sąd, bowiem oceniając całokształt zebranego materiału dowodowego, może uwzględnić niekiedy, (jako jeden z dowodów pośrednich) dokumentację płacową współpracowników zatrudnionych w danym okresie na stanowisku identycznym ze stanowiskiem osoby, która nie jest w stanie przedłożyć stosownych zaświadczeń, legitymacji ubezpieczeniowej itd.

Zauważyć jednak należy, że dopuszczenie dowodu z dokumentacji współpracownika następuje z reguły wyjątkowo, przy czym nie do przyjęcia jest, by taka dokumentacja stanowiła wystarczający (jedyny) środek dowodowy dla uwzględnienia spornego wynagrodzenia Uśrednione obliczenie wysokości wynagrodzenia - oparte na wynagrodzeniu otrzymanym przez innych pracowników - nie może bowiem oddać indywidualnych cech właściwych dla danego stosunku pracy. Kwestia pobieranego wynagrodzenia musi zostać zatem udowodniona w sposób bezwzględny (vide: wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 21 marca 2013 r., III AUa 178/13, Legalis nr 1450786, Wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 14 maja 2014 r. III AUa 1462/13, LEX nr 1477230, Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 4 czerwca 2014 r. III AUa 1136/13, LEX nr 1504458).

Innymi słowy, aby dokonać obliczenia wysokości kapitału początkowego, trzeba mieć konkretne i rzeczywiste dowody na okoliczność uzyskiwania zarobków w danej wysokości i w danym okresie. Sam fakt, że inny pracownik w tym samym zakładzie pracy osiągał wynagrodzenie w danej wysokości, nie zawsze stanowi wystarczający dowód na wykazanie, że w tym okresie wnioskodawca, który żąda ustalenia wysokości wynagrodzenia w oparciu o dane wykazywane przez współpracownika, rzeczywiście uzyskiwał wynagrodzenie w tej samej lub bardzo zbliżonej wysokości.

Przenosząc powyższe na grunt przedmiotowej sprawy Sąd Okręgowy stwierdza, podobnie jak Sąd Apelacyjny, że mimo tego, iż odwołujący bezspornie wykazał wysokość zarobków uzyskiwanych przez jego kolegów z pracy, którzy pracowali w spornym czasie w tym samym zakładzie pracy, to w przedmiotowej sprawie nie można było ustalać wysokości zarobków odwołującego w oparciu o wysokość ich zarobków.

W pierwszej kolejności należy podkreślić, że w zakładzie pracy, w którym pracował odwołujący wysokość wynagrodzenia poszczególnych pracowników była ustalana na zasadach tzw. partu, którego wysokość była z kolei uzależniona od wielu różnych parametrów, jak stanowisko pracownika, rodzaj statku, rodzaj rejsu, wielkość połowów, a do tego jeszcze dochodziły także inne dodatki m.in. za długość rejsu jeśli ten przekraczał 15 dni czy za rejsy zagraniczne dodatki dewizowe, a nadto jeśli pracownik był zatrudniony na nowobudowanych statkach łowczych, które z przyczyn niezależnych od załogi statku w czasie pierwszego rejsu łowczego nie osiągnęły założonych wydajności połowowych oraz założonego poziomu partu armator mógł zwiększyć part uzyskany w tym rejsie w granicach do 10% i dla pracowników zatrudnionych na nowobudowanych kutrach rybackich za podstawę do ustalenia wynagrodzenia partowego przyjmowano part z okresu 3 pierwszych miesięcy eksploatacji kutra.

Wynagrodzenie w postaci tzw. partu poszczególnego pracownika było zatem uzależnione od wielu różnorodnych parametrów, o których mowa w załączonym do akt Zbiorowym Układzie Pracy z 17.01.1975 r., a których to parametrów wobec braku dowodów nie sposób w przypadku odwołującego odtworzyć. Nie jest też możliwe odtworzenie w jakiej wysokości konkretnie otrzymał on wynagrodzenie partowe, albowiem nie ma dokumentacji płacowej wnioskodawcy, ani żadnej innej dokumentacji, z której by to wynikało– co nie jest sporne i co wprost zresztą przyznał sam odwołujący.

W oparciu o przedstawione dowody i zeznania świadków, nie sposób przyjąć, że odwołujący i świadkowie wykonywali taką samą ilość pracy, albowiem nie zachowały się żadne informację o ich rejsach, ani inne potrzebne dane (w tym na jakich statkach pływali, jakiego rodzaju były to rejsu, czy jaka była wielkość połowów). Okoliczność, że odwołujący i świadkowie pracowali w spornym okresie w tym samym zakładzie pracy i byli wynagradzani na tych samych zasadach wynikających ze zbiorowego układu pracy, nie oznacza bowiem automatycznie, że uzyskiwali oni chociażby zbliżony dochód w tym samym czasie. Ponadto świadkowie pracowali na wyższych hierarchicznie stanowiskach niż odwołujący. Nie wiadomo czy świadkowie w badanym okresie pływali zawsze na tych samych statkach i w tych samych rodzajowo rejsach razem z wnioskodawcą, co automatycznie wpływało to na wysokość ich uposażenia. Także każda absencja w pracy wpływała na wysokość wynagrodzenia uzyskiwanego przez danego pracownika. Samo stwierdzenie ogólnikowe, że odwołujący i świadkowie zarabiali znacznie powyżej średniej krajowej jest zbyt ogólnikowe, aby móc przyjąć za pewne to, że odwołujący i świadkowie pracowali w podobnym wymiarze godzin, wypływając zawsze na takich samych statkach, w takie same rejsy, czy że mieli takiej samej wielkości połowy i na zasadzie analogii uznać, że skarżący uzyskiwał średnie wynagrodzenie wynikające z wynagrodzeń świadków. Ponadto zauważyć należy, że obok składników wynagrodzenia zależnych od wydajności (wielkości połowu), rodzaju rejsu czy rodzaju statku, na wynagrodzenie odwołującego, jak i świadków, składało się również z innych składników takich jak: dodatek stażowy za pracę, dodatek dewizowy, dodatek za pracę w porze nocnej, dodatek za rejs dłuższy niż 15 dni – na co wskazuje analiza zbiorowego układu pracy. Na wysokość pensji wpływał także stopień zaszeregowania pracowniczego, a w sprawie nie jest sporne, że wnioskodawca był niżej zaszeregowany niż świadkowie, na co zresztą trafnie zwrócił uwagę także Sąd Apelacyjny.

Rzeczą sądu w sprawach o wysokość emerytury jest dokładne ustalenie wysokości wynagrodzenia otrzymywanego przez ubezpieczonego w danym okresie. Zarobki za poszczególne miesiące i wybrane lata kalendarzowe wykazane muszą być w sposób nie budzący wątpliwości w ściśle określonej kwotowo wysokości i co do odprowadzonych od nich składek na ubezpieczenie społeczne. Nie można natomiast przyjmować wysokości wynagrodzenia opartego wyłącznie na przypuszczeniach, czy też twierdzeniach ubezpieczonego, jak też dowodach niejasnych. Przepisy prawa ubezpieczeń społecznych są normami bezwzględnie obowiązującymi i nie zawierają unormowań pozwalających na ustalanie wynagrodzeń w sposób przybliżony lub prawdopodobny. / tak wyrok SA w Łodzi z 19 października 2016, III AUa 2185/15, LEX nr 2152862/.

Stosunek pracy ma zawsze charakter indywidualny, a określone warunki zatrudnienia mają charakter niepowtarzalny, ponieważ zostały ustalone między pracodawcą i konkretnym pracownikiem /tak wyrok SA w Gdańsku z 6.10.2015 r. ,III AUa 712/15, LEX nr 1820442/

Sąd Okręgowy, kierując się wytycznymi Sadu II instancji, w tym miejscu wskazuje, że wobec zachowanej oryginalnej dokumentacji płacowej przeanalizował akta osobowe ubezpieczonego, w tym jego umowy o pracę i świadectwo pracy zalegające w tych aktach i mając na uwadze treść zbiorowego układu pracy, a także korelujące w tym zakresie z nim zeznania świadków i wnioskodawcy doszedł do przekonania, że odwołujący w spornym okresie otrzymywał co najmniej płacę zasadniczą w wysokości wynikającej z powołanych dokumentów, a także dodatek stażowy w wysokości 5% w grudniu 1979 r. oraz deputat rybny 160 zł miesięcznie. W tym zakresie zarobki ubezpieczonego nie są z całą pewnością zawyżone.

Przy takich zasadach wynagradzania w najkorzystniejszej wersji, wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyliczony z najkorzystniejszych lat kalendarzowych 1971 – 1980 wynosi 40,13%, który jest wyższy od dotychczasowego.

Powyższe wyliczenie zostało dokonane przez organ rentowy, a wnioskodawca nie negował prawidłowości tych wyliczeń pod względem rachunkowym a jedynie chciał wyliczenia jego kapitału początkowego w oparciu o wynagrodzenia innych pracowników, co nie było możliwe z przyczyn szczegółowo wyżej opisanych. Skoro wyliczony wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego z lat 1971 – 1980 okazał się wyższy od dotychczas przyjmowanego przez organ rentowy względem ubezpieczonego i co istotne skutkował zwiększeniem wartości należnego mu kapitału początkowego, przeto w tym zakresie odwołanie okazało się zasadne.

Wobec powyższego Sąd , na podstawie art.477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w punkcie 1 sentencji wyroku, a w pozostałym zakresie odwołanie, jako niezasadne oddalił na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., o czym orzekł w punkcie 2 sentencji wyroku.

A.P.