Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 marca 2020 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 12 marca 2020 r. w Lublinie

sprawy I. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w R.

o wysokość emerytury

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w R.

od wyroku Sądu Okręgowego w Radomiu

z dnia 16 października 2019 r. sygn. akt VI U 385/19

oddala apelację.

Elżbieta Gawda Małgorzata Pasek Małgorzata Rokicka-Radoniewicz

III AUa 819/19

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 16 października 2019 r. Sąd Okręgowy w Radomiu zmienił decyzję pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w R. i ustalił, że podstawa emerytury I. B. nie podlega pomniejszeniu o sumę kwot emerytury wcześniejszej, pobranej od 1 grudnia 2000 r. do 31 grudnia 2012 r.

Sąd Okręgowy oparł swoje rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach
i rozważaniach prawnych:

I. B., urodzona (...), w dniu 9 grudnia 2008 roku wystąpiła do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w R.
z wnioskiem o przyznanie jej prawa do wcześniejszej emerytury. Decyzją z dnia
16 grudnia 2008 roku, nr (...), pozwany przyznał wnioskodawczyni emeryturę na podstawie art. 46 w zw. z art. 29 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.2018.1270) – od dnia 1 grudnia 2008 roku.

Decyzją z 5 grudnia 2013 roku, nr (...), organ rentowy przyznał skarżącej emeryturę od (...), tj. od dnia osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego. Ustalając wysokość emerytury na podstawie art. 26 cyt. ustawy emerytalnej pozwany pomniejszył podstawę obliczenia emerytury o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne. Tak ustalona emerytura okazała się niższa od dotychczas wypłacanego świadczenia w związku
z czym organ rentowy wznowił wypłatę świadczenia w dotychczasowej wysokości. Decyzja została wysłana I. B. listem zwykłym w dniu 19 grudnia 2013 roku.

Wyrokiem z 6 marca 2019 roku wydanym w sprawie P 20/16 (opublikowanym
w Dziennik Ustaw z 2019 pod poz. 593 w dniu 21 marca 2019 roku) Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1270 oraz z 2019 r. poz. 39), w brzmieniu obowiązującym do 30 września 2017 roku, w zakresie, w jakim dotyczy urodzonych w (...) roku kobiet, które przed 1 stycznia 2013 roku nabyły prawo do emerytury na podstawie art. 46 tej ustawy, jest niezgodny z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

W dniu 21 marca 2019 roku I. B. wniosła o przeliczenie jej świadczenia w związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 6 marca 2019 roku.

Postanowieniem z dnia 16 kwietnia 2019 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych wznowił postępowanie w sprawie emerytury zakończone decyzją z dnia 5 grudnia 2013 roku, w związku z uznaniem przepisu art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej za niezgodny z Konstytucją wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 marca 2019 roku. Decyzją z dnia 16 kwietnia 2019 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. odmówił uchylenia decyzji z dnia 5 grudnia 2013 roku i stwierdził jej wydanie z naruszeniem prawa.

Powyższy stan faktyczny jest bezsporny i został ustalony na podstawie dokumentacji zawartej w aktach sprawy i aktach rentowych. Spór dotyczył jedynie kwestii prawnej odnoszącej się do dopuszczalności uchylenia decyzji o przyznaniu emerytury z dnia 5 grudnia 2013 roku i ponownego ustalenia wysokości emerytury
w związku z wydaniem w dniu 6 marca 2019 roku przez Trybunał Konstytucyjny orzeczenia, w którym uznał art. 25 ust. 1b emerytalnej za niezgodny z Konstytucją.

W oparciu o poczynione ustalenia Sąd Okręgowy uwzględnił odwołanie, wywodząc, że organ rentowy błędnie przyjął, że wniosek I. B. stanowił skargę o wznowienie postępowania. Odwołująca takiej skargi nie składała. Złożyła jedynie wniosek o przeliczenie emerytury przyznanej jej po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego. Potraktowanie tego wniosku przez ZUS jako skargi o wznowienie postępowania było bezpodstawne. Nie zmieniał tego fakt powołania się w tym wniosku na wyrok Trybunału Konstytucyjnego. Ubezpieczony wybiera środek z jakiego chce skorzystać i organ rentowy nie może za niego o tym decydować.

ZUS w zaskarżonej decyzji odmówił uchylenia decyzji z 5 grudnia 2013 roku,
a tymczasem odwołująca w złożonym wniosku o przeliczenie emerytury w ogóle o to nie wnosiła.

Wobec powyższego w ocenie Sądu Okręgowego wniosek odwołującej
z 21 marca 2019 roku został złożony na podstawie art. 114 ust. 1 ustawy emerytalnej
i nie stanowił skargi o wznowienie postępowania, zatem powoływanie się przez organ rentowy na upływ terminu 5 lat od daty doręczenia decyzji, wynikającego z art. 146 § 1 k.p.a. nie miało w tej sprawie znaczenia.

Odwołująca nie zgadzała się na odliczenie kwoty pobranej przez nią tytułem wcześniejszej emerytury od emerytury przyznanej z tytułu ukończenia powszechnego wieku emerytalnego, w oparciu o przepis art. 25 ust. 1b.

Wnioskodawczyni nabyła prawo do emerytury w wieku powszechnym decyzją z dnia 5 grudnia 2013 roku. Nie zaskarżyła tej decyzji. Nie składała odwołania od innych decyzji wydanych przez organ rentowy dotyczących wysokości emerytury po dniu 5 grudnia 2013 roku.

Rozpoznając wniosek złożony na podstawie art. 114 ust. 1 ustawy emerytalnej należało ustalić czy organ rentowy dokonał prawidłowego wyliczenia emerytury wnioskodawczyni na dzień decyzji z dnia 5 grudnia 2013 roku, potrącając od emerytury w wieku powszechnym sumę pobranych wcześniejszych emerytur po odliczeniu składek na ubezpieczenie zdrowotne i potrąceniu podatku dochodowego. Tej kwestii dotyczył bowiem wyrok Trybunału Konstytucyjnego, na który powoływała się odwołująca.

Wyrokiem z 6 marca 2019 roku wydanym w sprawie P 20/16 (opublikowanym
w Dziennik Ustaw z 2019 pod poz. 593 w dniu 21 marca 2019 roku) Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 25 ust. 1 b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.2018.1270) w brzmieniu obowiązującym do 30 września 2017 roku, w zakresie, w jakim dotyczy urodzonych w (...) roku kobiet, które przed 1 stycznia 2013 roku nabyły prawo do emerytury na podstawie art. 46 tej ustawy, jest niezgodny z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Wnioskodawczyni nigdy nie wypłacono emerytury w wieku powszechnym, gdyż świadczenie to okazało się niższe od emerytury wcześniejszej przyznanej od dnia 1 grudnia 2008 roku.

W ocenie Sądu Okręgowego pomniejszenie emerytury w wieku powszechnym o kwoty wypłaconej do 31 grudnia 2012 roku wcześniejszej emerytury, stanowi
o zastosowaniu błędnej wykładni przepisów prawa oraz nieprawidłowym obliczeniu emerytury w wieku powszechnym.

Skoro doszło do błędnej wykładni przepisu prawa przez organ rentowy zastosowanej przy wydawaniu decyzji z dnia 5 grudnia 2013 roku, to uzasadnione jest ponowne ustalenie wysokości świadczenia w zaskarżonej decyzji przez wyeliminowanie błędnej wykładni przepisu art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej
i dokonanie prawidłowego obliczenia emerytury. Takie działanie jest możliwe także w sytuacji gdy wnioskodawczyni nie podważała decyzji z 5 grudnia 2013 roku. Decyzja ta jest co prawda prawomocna, ale nie ma powagi rzeczy osądzonej i po stwierdzeniu, że w tej decyzji doszło do błędnej wykładni przepisu prawa, co spowodowało zaniżenie emerytury, to w wyniku zastosowania art. 114 ust. 6 ustawy emerytalnej można, poprzez zaskarżenie konkretnego składnika emerytury ustalonego nieprawidłowo, doprowadzić do wyeliminowania zaistniałego błędu.

Zgodnie z art. 114 ust. 1 pkt 6 ustawy emerytalnej, w sprawie zakończonej prawomocną decyzją organ rentowy, na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, uchyla lub zmienia decyzję i ponownie ustala prawo do świadczeń lub ich wysokość jeżeli przyznanie świadczeń lub nieprawidłowe obliczenie ich wysokości nastąpiło na skutek błędu organu rentowego.

W tym przypadku błąd organu rentowego polegał na błędnej wykładni prawa, błędnym zastosowaniu przepisu art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej. Stosownie do tego przepisu jeżeli ubezpieczony pobrał emeryturę częściową lub emeryturę na podstawie przepisów art. 50, 50a, 50e, 184 lub art. 88 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2018 r. poz. 967), podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, ustaloną zgodnie z ust. 1, pomniejsza się o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne. Regulację tą wprowadzono ustawą z dnia 11 maja 2012 roku o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 637). Przepis ten wszedł w życie począwszy od 1 stycznia 2013 roku. Nowy przepis powinno stosować się od dnia jego wejścia w życie, a więc od 1 stycznia 2013 roku, negatywne skutki stosowania tego przepisu nie powinny sięgać wstecz. Oznacza to, że przy wyliczaniu emerytury przyznanej na podstawie art. 24 ustawy o emeryturach i rentach z tytułu ukończenia powszechnego wieku emerytalnego można odliczyć kwoty wcześniejszej emerytury pobrane dopiero od daty wejścia w życie powołanego przepisu, czyli od 1 stycznia 2013 roku. Pomniejszenie podstawy wymiaru emerytury przyznanej w powszechnym wieku emerytalnym o sumę kwot emerytur pobranych przed dniem 1 stycznia 2013 roku, to jest przed dniem wejścia w życie przepisu nakazującego odliczanie od podstawy wymiaru emerytury kwoty pobranej emerytury wcześniejszej, powodowałoby działanie prawa wstecz i byłoby sprzeczne z zasadą pewności prawa. Takie stanowisko zajął również Sąd Apelacyjny w Lublinie w sprawie sygn. akt III AUa 788/18. Sąd rozpoznający niniejszą sprawę w pełni je zaś podziela Ubezpieczona wiedząc że suma kwot pobranych emerytur wcześniejszych będzie powodowała zmniejszenie wysokości emerytury przyznanej następnie w zwykłym wieku emerytalnym, inaczej planowałaby datę złożenia wniosku o wcześniejszą emeryturę. Być może nie złożyłaby takiego wniosku w 2008 roku. Organ rentowy nie wziął tego pod uwagę, co świadczy o dokonaniu błędnej wykładni przepisu prawa.

Wobec powyższego Sąd zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że ustalił, iż podstawa emerytury I. B. nie podlega pomniejszeniu o sumy kwot emerytury wcześniejszej pobranej w okresie od 1 grudnia 2008 roku do 31 grudnia 2012 roku.

Po nowym przeliczeniu emerytury nadal będzie jej przysługiwał zbieg prawa do świadczeń i możliwość wyboru wypłaty świadczenia korzystniejszego.

Wnioskodawczyni otrzymała prawo do świadczenia w wieku powszechnym od dnia (...), a zatem do potrącenia pozostały jedynie kwoty pobranej emerytury wcześniejszej po dniu 1 stycznia 2013 roku.

Potwierdzeniem powyższego stanowiska Sądu jest wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 6 marca 2019 roku wydany w sprawie P 20/16.

Potrącenie kwot pobranej emerytury wcześniejszej po dniu 1 stycznia 2013 roku nie stanowiło już błędu organu rentowego w rozumieniu art. 114 ust. 1 pkt 6 ustawy emerytalnej. Co do tego organ rentowy prawidłowo zastosował obowiązujący wówczas art. 25 ust. 1 b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.2018.1270 oraz 2019.39). Organ rentowy nie był uprawniony do samodzielnej oceny zgodności powołanego przepisu z Konstytucją. Z tego względu wzruszenie decyzji z 5 grudnia 2013 roku w zakresie zastosowanego potrącenia kwoty pobranej emerytury wcześniejszej po dniu 1 stycznia 2013 roku może nastąpić wyłącznie w trybie wznowienia postępowania.

Według bowiem art. 145a § 1 k.p.a. można żądać wznowienia postępowania również w przypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego została wydana decyzja.

Taką skargę o wznowienie wnosi się jednak w terminie jednego miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego (art. 145a § 2 k.p.a.). Odwołująca zaś takiej skargi nie złożyła. W przypadku gdyby ją złożyła, to uchylenie decyzji w tym trybie nie byłoby już jednak możliwe z uwagi na upływ termin 5 lat od daty doręczenia decyzji, zgodnie z art. 146 § 1 k.p.a.

W związku z powyższym, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. i powołanych przepisów, Sąd Okręgowy zmienił zaskarżoną decyzję.

Apelację od powyższego wyroku złożył pozwany organ rentowy zaskarżając wyrok w całości i zarzucając:

1)  naruszenie art. 233 k.p.c. poprzez nieuzasadnione przyjęcie, że pismo wnioskodawczyni z dnia 21 marca 2019 r. nie było skargą o wznowienie postępowania administracyjnego ale wnioskiem złożonym w trybie art. 114 ust. 1 cyt. ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, podczas gdy pismo to uzasadniało rozpoznanie skargi o wznowienie postępowania w trybie art. 145a k.p.a.;

2)  naruszenie art. 321 § 1 w zw. z art. 477 ⁹ § 1 k.p.c., gdyż sąd orzekł o żądaniu, które nie było przedmiotem rozstrzygnięcia decyzji;

3)  naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 114 ust. 1 pkt 6 cyt. ustawy
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych poprzez jego zastosowanie i zmianę decyzji, podczas gdy w sprawie niniejszej nie można przypisać winy organowi rentowemu.

Wskazując na powyższe zarzuty pozwany wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji.

W uzasadnieniu apelacji pozwany wskazał, że zaskarżona decyzja została wydana po złożeniu przez wnioskodawczynię skargi o wznowienie postępowania a nie ponownego obliczenia wysokości emerytury w trybie art. 114 cyt. ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Organ rentowy nie wypowiadał się o możliwości przeliczenia emerytury w trybie cyt. przepisu, ale odniósł się do skargi, która złożona została po upływie 5 lat od daty wydania prawomocnej decyzji i nie może skutkować jej uchyleniem z uwagi na treść art.
146 § 1 k.p.a. pozwany zakwestionował nadto przyjęty przez sąd błąd, gdyż przepis art. 25 ust. 1b cyt. ustawy został zastosowany zgodnie z jego brzmieniem.

W odpowiedzi na apelację wnioskodawczyni wnosiła o jej oddalenie.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja organu rentowego nie zasługuje na uwzględnienie. Sąd Apelacyjny akceptuje niesporne ustalenia faktyczne, dokonane przez Sąd Okręgowy, zatem nie zachodzi konieczność ich powtarzania (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia
8 października 1998 r. II CKN 923/97, OSNC 1999/3/60).

Nietrafny jest zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., zgodnie z którym Sąd ocenia wiarogodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Dokonana przez Sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona tylko wówczas, gdy brak jest logiki
w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu nie znajduje oparcia w zasadach doświadczenia życiowego. Taka sytuacja w niniejszej sprawie nie występuje. Sąd ustalił stan faktyczny na podstawie dokumentów, znajdujących się w aktach rentowych wnioskodawczyni i ustalenia te nie były między stronami sporne. Sporna pozostaje ocena stanu prawnego stanowiącego podstawę rozstrzygnięcia.

Z dokumentacji zawartej w aktach rentowych wynika, że w dniu 21 marca
2019 r. wnioskodawczyni złożyła wniosek o przeliczenie emerytury zgodnie
z orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 marca 2019 r. Również
w odpowiedzi na apelację skarżąca odnosi się do treści tegoż wyroku.

W odpowiedzi na wniosek pozwany wznowił postępowanie ale decyzją z dnia 16 kwietnia 2019 r. odmówił uchylenia decyzji z dnia 5 grudnia 2013 r., przyznającej emeryturę w związku z osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego, wywodząc, że od doręczenia tej decyzji upłynęło ponad 5 lat. W tej sytuacji uchylenie decyzji nie jest możliwe z uwagi na treść art. 146 § 1 k.p.a.

Słusznie Sąd Okręgowy podnosi, że skarżąca nie składała skargi o wznowienie postępowania w trybie administracyjnym ale wniosek o ponowne przeliczenie emerytury w związku z wyrokiem, wydanym przez Trybunał Konstytucyjny. Intencją wnioskodawczyni było bowiem uzyskanie nowej wysokości emerytury po prawidłowym zastosowaniu obwiązujących przepisów prawa, z uwzględnieniem treści wyroku Trybunału. Odmawiając wznowienia postępowania pozwany odmówił jednocześnie ponownego obliczenia emerytury. Sąd Okręgowy był zatem w pełni uprawniony do rozstrzygnięcia o żądaniu skarżącej, przy czym winien mieć na uwadze wyłącznie rozstrzygnięcie Trybunału, bo tego dotyczył wniosek ubezpieczonej.

Wskazać należy, że skarga o wznowienie postępowania nie jest w sprawach
z zakresu ubezpieczeń społecznych jedyną możliwością ubiegania się o ponowne obliczenie emerytury. Swoistym wznowieniem postępowania jest bowiem, nieograniczony czasowo, w przeciwieństwie do reguł wynikających z kodeksu postępowania administracyjnego, tryb postępowania przewidziany w art. 114 cyt. ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Przepis powyższy reguluje możliwość wzruszenia decyzji rentowych w sposób odrębny, szczególny i co istotne korzystający z pierwszeństwa w stosunku do przepisów kodeksu postępowania cywilnego i kodeksu postępowania administracyjnego (por. Inetta Jędrasik-Jankowska Komentarz do art.114 ustawy o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych stan prawny na 1 sierpnia 2019 r.). Tym samym wnioskodawczyni może skutecznie domagać się ponownego obliczenia emerytury, przyznanej w związku z osiągnięciem wieku powszechnego.

Zgodnie z treścią art. 114 ust. 1 cyt. ustawy w sprawie zakończonej prawomocną decyzją organ rentowy, na wniosek osoby zainteresowanej uchyla lub zmienia decyzję i ponownie ustala prawo do świadczeń lub ich wysokość, jeżeli spełnione są przesłanki wymienione w cyt. przepisie. Jedną z tych przesłanek jest ujawnienie, po uprawomocnieniu decyzji, nowych okoliczności istniejących przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na wysokość świadczenia – art. 114 ust. 1 pkt 1 cyt. ustawy.

W sprawie niniejszej decyzją z dnia 5 grudnia 2013 r. organ rentowy przyznał wnioskodawczyni emeryturę od dnia (...), w związku z osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego. Wysokość emerytury została obliczona
z pomniejszeniem o sumę kwot pobranych emerytur, stosownie do treści art. 25
ust. 1b cyt. ustawy. Zgodnie z jego treścią jeżeli ubezpieczony pobrał emeryturę na podstawie m.in. przepisów art. 46, 50, 50a, 50e, podstawę obliczenia emerytury,
o której mowa w art. 24, ustaloną zgodnie z ust. 1, pomniejsza się o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne. Przepis powyższy jest jasny, nie budzi wątpliwości interpretacyjnych i został prawidłowo,
w zgodzie z wykładnią gramatyczną, zastosowany przez organ rentowy. Wyrugowanie tego przepisu z obrotu prawnego stało się możliwe dopiero na skutek wyroku wydanego przez Trybunał Konstytucyjny w dniu 6 marca 2019 r. (sygn. akt P 20/16). Wyrokiem tym Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 25 ust. 1b ustawy
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, w brzmieniu obowiązującym do 30 września 2017 r., w zakresie, w jakim dotyczy urodzonych
w 1953 r. kobiet, które przed 1 stycznia 2013 r. nabyły prawo do emerytury na podstawie art. 46 tej ustawy, jest niezgodny z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. W ocenie Trybunału ustawodawca, dokonując zmiany zasad ustalania wysokości emerytury powszechnej w stosunku do kobiet urodzonych w (...) roku, naruszył zasadę lojalności państwa względem obywateli. Gdyby ubezpieczone
w momencie podejmowania decyzji o przejściu na emeryturę wiedziały jakie okażą się konsekwencje dla ustalania wysokości emerytury powszechnej, być może nie skorzystałyby z tego uprawnienia.

Przepis art. 25 ust. 1b cyt. ustawy naruszał ustawę zasadniczą już od dnia jego wejścia w życie (ex tunc), jednakże dopiero od opublikowania wyroku Trybunału powstaje nowy stan prawny, pozwalający na ponowne ustalenie praw wnioskodawczyni do obliczenia emerytury z pominięciem niekonstytucyjnego przepisu.

W ocenie Sądu Apelacyjnego pojęcie „nowych okoliczności" istniejących przed wydaniem decyzji organu rentowego a mających wpływ na ustalenie wysokości emerytury wnioskodawczyni obejmuje okoliczności sprawy a zatem zarówno okoliczności faktyczne jak i prawne. W wyroku z dnia 26 lipca 2013 r. Sąd Najwyższy wyjaśnił znaczenie zawartego w art. 114 cyt. ustawy zwrotu "ujawnienie okoliczności istniejących przed wydaniem decyzji", stanowiącego przesłankę ponownego ustalenia prawa do świadczenia emerytalnego ( III UK 145/12 LEX nr 1408199). Sąd Najwyższy podkreślił, że kontekst przepisu art. 114 ust. 1 cyt. ustawy nie stwarza podstaw do ograniczenia znaczenia występującego w nim zwrotu "okoliczności" wyłącznie do "okoliczności faktycznych". Dlatego nie można przypisywać pojęciu "okoliczności" wyłącznie wąskiego znaczenia. Pogląd ten Sąd Apelacyjny w całości podziela. Nową okolicznością w rozumieniu art. 114 ust. 1 pkt 1 cyt. ustawy będzie zatem nie tylko okoliczność faktyczna ale też prawna a zatem ogół wymagań formalnych i materialnoprawnych, związanych z ustaleniem prawa do świadczeń lub ich wysokości (por. wyrok Sądu Najwyższego z 18 stycznia 2004 r., II UK 228/03, OSNP 2004 Nr 19, poz. 341).

W sprawie niniejszej taką nową okolicznością prawną jest wyrugowanie
z obrotu prawnego przepisu, który pozwalał na ustalenie podstawy obliczenia emerytury z pomniejszeniem o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur.

W ocenie Sądu Apelacyjnego słusznie Sąd Okręgowy przyjął jako podstawę rozstrzygnięcia treść art. 114 ust. 1 cyt. ustawy, jednakże bezzasadnie przypisał błąd organowi rentowemu w ustaleniu wysokości emerytury z zastosowaniem art. 25 ust. 1b i zmarginalizował znaczenie wyroku Trybunału Konstytucyjnego dla rozstrzygnięcia sprawy.

Co do zasady art. 190 ust. 4 konstytucji RP normuje możliwość wznowienia postępowania na zasadach i w trybie określonym w przepisach właściwych dla danego postępowania, jeżeli Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą aktu normatywnego, na podstawie którego zostało wydane prawomocne orzeczenie sądowe, ostateczna decyzja administracyjna lub rozstrzygnięcie w innych sprawach. Pojęcie "wznowienia postępowania", o którym mowa w cyt. przepisie, ma szerokie znaczenie, gdyż dotyczy przepisów „właściwych dla danego postępowania”, a zatem obejmuje wszelkie instrumenty proceduralne, których wykorzystanie umożliwia przywrócenie stanu konstytucyjności orzeczeń wydanych na podstawie aktu normatywnego, uznanego późniejszym orzeczeniem Trybunału za niezgodny z Konstytucją (por. postanowienie TK z dnia 14 kwietnia 2004 r., sygn. akt SK 32/01, OTK-A 2004/4/35). Obejmuje zatem wszelkie środki prawne, pozwalające na ponowne rozstrzygnięcie sprawy, według stanu prawnego obowiązującego już po wyeliminowaniu niekonstytucyjnych przepisów (por. wyroki TK: z 11 czerwca 2002 r., sygn. SK 5/02, publ. OTK ZU nr 4/A/2002, poz. 41; z 9 czerwca 2003 r., sygn. SK 12/03, publ. OTK ZU nr 6/A/2003, poz. 51; z 27 października 2004 r., sygn. SK 1/04, publ. OTK ZU nr 9/A/2004, poz. 96).

Takim środkiem prawnym jest swoiste wznowienie postepowania, przewidziane
w treści art. 114 cyt. ustawy. Zasadnie zatem Sąd Okręgowy przyjął, że zachodzą podstawy do ponownego obliczenia wysokości emerytury wnioskodawczyni, jednakże nie można w tej sytuacji przyjąć, że podstawą wznowienia jest art. 114 ust. 1 pkt 6 cyt. ustawy tj. błąd organu rentowego. Dokonana przez Sąd Okręgowy odmienna interpretacja przepisu art. 25 ust. 1b cyt. ustawy co do daty, od której pozwany winien ponownie obliczać emeryturę i dokonywać pomniejszenia (1 stycznia 2013 r.) nie jest przesłanką wznowienia postępowania w trybie art. 114 ust. 1 pkt 6 cyt. ustawy. Wnioskodawczyni nie zaskarżyła decyzji z dnia 5 grudnia 2013 r., zaś przepis art. 25 ust. 1b oraz przepisy wprowadzające tj. art. 22 ustawy z dnia z dnia 11 maja 2012 r.

o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2012 roku, poz. 637) były zredagowane w sposób jasny i tak też, zgodnie z wykładnią gramatyczną zostały przez pozwanego zastosowane. Mimo zatem braku przesłanek do zastosowania art. 114 ust. 1 pkt 6 cyt. ustawy, zachodzą podstawy do ponownego obliczenia emerytury wnioskodawczyni
z uwagi na treść art. 114 ust. 1 pkt 1 cyt. ustawy, w związku z wyrokiem wydanym przez Trybunał Konstytucyjny w dniu 6 marca 2019 r.

Mając powyższe względy na uwadze Sąd Apelacyjny oddalił apelację pozwanego jako bezzasadną w trybie art. 385 k.p.c.