Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 lutego 2020 roku.

Sąd Okręgowy w Sieradzu I Wydział Cywilny

w następującym składzie:

Przewodniczący : Sędzia Katarzyna Powalska

Sędziowie : Barbara Bojakowska

Elżbieta Zalewska - Statuch

po rozpoznaniu w dniu 25 lutego 2020 roku w Sieradzu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa M. K. i R. K.

przeciwko Skarbowi Państwa – (...) Zarządowi (...) w B.

o ochronę naturalnego środowiska człowieka

na skutek apelacji powodów

od wyroku Sądu Rejonowego w Łasku

z dnia 13listopada 2019 roku, sygn. akt I C 52/17

zmienia zaskarżony wyrok w punktach 1,2,3,4,5,6 w ten sposób, że:

I. zasądzoną w punkcie 1 kwotę podwyższa z 31.840 złotych do wysokości 38,428,91 ( trzydzieści osiem tysięcy czterysta dwadzieścia osiem 91/100 ) złotych,

II. przyznane w punkcie 3 koszty procesu podwyższa z kwoty 2.482,19 złotych do wysokości 4.004 ( cztery tysiące cztery ) złote,

III. zasądzoną w punkcie 4 kwotę 7.960 złotych podwyższa do wysokości 9.607,23 ( dziewięć tysięcy sześćset siedem 23/100 ) złotych,

IV. zasądzone w punkcie 6 koszty procesu podwyższa z kwoty 995,69 złotych do wysokości 1000 ( jeden tysiąc ) złotych.

Sygn. akt I Ca 619/19

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 13 listopada 2019 r. Sąd Rejonowy w Łasku w sprawie o sygn. akt I C 52/17 z powództwa M. K. oraz R. K. przeciwko Skarbowi Państwa - (...) Zarządowi (...) w B. zasądził solidarnie od pozwanego na rzecz powodów kwotę 31.840 złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 23 stycznia 2017 roku do dnia zapłaty, oddalił powództwo w pozostałym zakresie oraz zasądził solidarnie od pozwanego na rzecz powodów kwotę 2.482,19 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu. Nadto Sąd zasądził od Skarbu Państwa – Szefa (...) Zarządu (...) w B. na rzecz R. K. kwotę 7.960 złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 23 stycznia 2017 roku do dnia zapłaty i oddalił powództwo w pozostałym zakresie. Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 995,69 tytułem zwrotu kosztów procesu i nie obciążył powodów oraz pozwanego kosztami sądowymi wydatkowanymi tymczasowo z funduszu Skarbu Państwa.

Powyższe orzeczenie zapadło w oparciu o następujące ustalenia i wnioski:

Powodowie M. K. oraz R. K. są współwłaścicielami na prawach wspólności ustawowej małżeńskiej w 4/5 części, zaś powód R. K. jest współwłaścicielem w 1/5 części zabudowanej nieruchomości położonej w miejscowości B. przy ulicy (...), oznaczonej jako działka o nr (...) i pow. 0,27 ha, dla której w Sądzie Rejonowym w Łasku V Wydziale Ksiąg Wieczystych prowadzona jest księga wieczysta o numerze (...). Przedmiotowa nieruchomość położona jest w północnej części gminy B., przy ulicy (...), oddalona od centrum B. o około 1,8 km. W sąsiedztwie nieruchomości znajdują się działki zabudowane budynkami mieszkalnymi jednorodzinnymi oraz w zabudowie zagrodowej a także tereny upraw rolnych. Większość punktów handlowych, usługowych i innych obiektów użyteczności publicznej znajduje się w B., Ł. i Z.. Zabudowana działka gruntu o nr (...) i pow. 0,27 ha ma kształt prostokąta o szerokości około 67 m przy drodze gruntowej wewnętrznej. Teren zagospodarowany, nasadzenia roślinności ozdobnej. Nieruchomość ogrodzona płotem z paneli drewnianych z drewnianą bramą i furtką. Teren działki zabudowany murowanym, parterowym budynkiem mieszkalnym jednorodzinnym z poddaszem użytkowym, z garażem w bryle budynku. Na działce znajduje się infrastruktura techniczna: energetyczna, wodociągowa, kanalizacyjna – oczyszczalnia biologiczna. Przedmiot oszacowania nie jest obecnie objęty, ani też na dzień stanu nieruchomości nie był objęty obowiązującym planem zagospodarowania przestrzennego. W studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy B. – Uchwała Rady Gminy B. Nr (...) z dnia 15 lutego 2007 r. przeznaczenie nieruchomości strony powodowej jest następujące: obszar od północnej granicy działki do około 50 m w kierunku południowym w głąb działki – zabudowa mieszkaniowa z towarzyszącymi usługami nieuciążliwymi (w tym usługi publiczne) oraz zabudowa letniskowa i zabudowa zagrodowa oznaczona symbolem – Mr, pozostałą część działki stanowią grunty rolne klasy III – oznaczone symbolem – R. Zgodnie z art. 154 ustawy o gospodarce nieruchomościami – Dz. U. z 2016 r., poz. 2147 z późniejszymi zmianami, w przypadku braku planu miejscowego przeznaczenie nieruchomości ustala się na podstawie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy lub decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. W przypadku braku studium lub decyzji, uwzględnia się faktyczny sposób użytkowania nieruchomości. Regulację szczególną stanowi uchwała nr (...) Sejmiku Województwa (...) z dnia 25 października 2016 r. w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska wojskowego Ł.. Jest to kolejny akt o podobnym charakterze. Poprzednim była uchwała nr (...) 10 Sejmiku Województwa (...) z dnia 9 lutego 2010 r., uchylona przez obecnie wprowadzoną w życie. Obszar ustanowiony na podstawie poprzedniej uchwały nie obejmował jednak przedmiotowej nieruchomości. Określony w obowiązującej uchwale nr (...) obszar ograniczonego użytkowania został podzielony na 2 podobszary oznaczone symbolami A i B:

- podobszar A, którego granicę wewnętrzną wyznacza granica terenu lotniska, zewnętrzną natomiast wyznaczają izolinie równoważnego poziomu dźwięku L Aeq D = 60 dB oraz L Aeq N = 50 Db,

- podobszar B, którego granicę wewnętrzną wyznacza izolinia równoważnego poziomu dźwięku A, zewnętrzną granicę podobszaru B izolinia równoważnego poziomu dźwięku L Aeq D = 55 dB oraz L Aeq N = 45 dB

Działka nr (...) znajduje się w podobszarze A i w podobszarze B ograniczonego użytkowania. Uchwała nr (...) przewiduje ograniczenia zarówno w zakresie przeznaczenia terenu, jak też sposobu korzystania, a także wymagań technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki. Zakres tych regulacji zawarty został w § 8 - 10 uchwały. Utrata wartości rynkowej nieruchomości powodów w wyniku wejścia w życie uchwały Sejmiku Wojewódzkiego Nr (...) z dnia 25 października 2016 roku w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania lotniska wojskowego Ł. (według stanu na dzień 7 grudzień 2016 r.) i cen na dzień 22 sierpień 2019 r. wynosi 39.800 zł. Przed utworzeniem obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska wojskowego Ł. budynek strony powodowej był dostatecznie wyciszony zgodnie z normami prawa budowlanego. W celu zapewnienia odpowiedniego klimatu akustycznego w budynku mieszkalnym strony powodowej przy uwzględnieniu wymogów wygłuszania budynków ustanowionych w uchwale Sejmiku Województwa (...) nr (...) i Polskich Normach należy wymienić jedno okno na okno o zwiększonej izolacyjności akustycznej, ponadto należy zainstalować sześć wentylatorów sufitowych łącznie w pięciu pomieszczeniach w celu skompensowania braku możliwości otwierania okien podczas występowania hałasu lotniczego. Dla reprezentatywnych warunków ruchu lotniczego określonych w Przeglądu ekologicznego na nieruchomości strony powodowej nie dochodzi do przekroczenia norm hałasu obowiązujących na terenach położonych poza obszarem ograniczonego użytkowania zarówno w dzień, jak w nicy, lecz takie przekroczenia niewątpliwie sporadycznie występują. Łączny koszt prac związanych z zapewnieniem właściwego klimatu akustycznego w budynku mieszkalnym strony powodowej w zakresie robót wskazanych w opinii Politechniki (...) wynosi 8.236,14 zł. Pełnomocnik strony powodowej wystosował do pozwanego pisemne wezwanie do zapłaty kwot: 320.000,00 zł (na rzecz powodów) oraz 80.000,00 (na rzecz powoda) - w terminie 7 dni od dnia otrzymania pisma. Pismem z 28 grudnia 2016 r. pozwany odmówił uznania zgłoszonych roszczeń. Powyższy stan faktyczny Sąd I instancji ustalił w oparciu o dowody z dokumentów, nie budzących wątpliwości co do swojej autentyczności, a także na podstawie tych twierdzeń stron, które nie zostały zakwestionowane w toku postępowania przez strony (art. 230 k.p.c.).

Podstawę prawną żądania powodów stanowi art. 129 ust 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku – Prawo ochrony środowiska ( tekst jedn. Dz.U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 ze zm. / dalej p.o.ś/). Przesłankami odpowiedzialności odszkodowawczej wskazanej w powołanych przepisach są: wejście w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości, szkoda poniesiona przez właściciela nieruchomości, jej użytkownika wieczystego lub osobę, której przysługuje prawo rzeczowe do nieruchomości, i związek przyczynowy między wprowadzonym ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości a szkodą. Z art. 129 ust. 2 p.o.ś. wynika, iż szkodą jest także zmniejszenie wartości nieruchomości, co koresponduje z pojęciem straty w rozumieniu art. 361 § 2 k.c., przez którą rozumie się między innymi zmniejszenie aktywów. Obniżenie wartości nieruchomości stanowi przy tym wymierną stratę, niezależnie od tego czy właściciel ją zbył, czy też nie zamierza podjąć w tym kierunku żadnych działań, nieruchomość jest bowiem dobrem o charakterze inwestycyjnym. Według art. 129 ust. 2 p.o.ś. właściciel może żądać odszkodowania za poniesioną szkodę (w tym zmniejszenie wartości nieruchomości) "w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości", przy czym ograniczeniem tym jest także ustanowienie obszaru ograniczonego użytkowania. W związku z ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania pozostaje nie tylko obniżenie wartości nieruchomości, będące następstwem ograniczeń przewidzianych bezpośrednio w treści rozporządzenia o utworzeniu obszaru (zwłaszcza dotyczących ograniczeń zabudowy), lecz także obniżenie wartości nieruchomości wynikające z tego, że wskutek wejścia w życie rozporządzenia dochodzi do zawężenia granic własności (art. 140 k.c. w zw. z art. 144 k.c.), i tym samym ścieśnienia wyłącznego władztwa właściciela względem nieruchomości położonej na obszarze ograniczonego użytkowania. Z materiału dowodowego zgromadzonego w aktach sprawy, zdaniem Sądu I instancji wynika, iż ubytek wartości rynkowej nieruchomości będącej własnością powodów w wyniku wejścia w życie uchwały nr (...) Sejmiku Województwa (...) z dnia 25 października 2016 r. został potwierdzony opinią biegłego i wyniósł 39.800,00 zł, zaś wartość nakładów koniecznych dla zapewnienia właściwego klimatu akustycznego nieruchomości strony powodowej w zakresie robót wskazanych w opinii Politechniki (...), to kwota 8.236,14 zł. Sąd uznał powództwo za uzasadnione w całości w zakresie kwoty 39.800,00 zł i zasądził solidarnie od pozwanego Skarbu Państwa – Szefa (...) Zarządu (...) w B. solidarnie na rzecz powodów M. K. oraz R. K. kwotę 31.840 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 23 stycznia 2017 r. do dnia zapłaty (punkt 1 wyroku), zaś od pozwanego Skarbu Państwa – Szefa (...) Zarządu (...) w B. na rzecz powoda R. K. – kwotę 7.960 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 23 stycznia 2017 r. do dnia zapłaty (punkt 2 wyroku). W pozostałym zakresie powództwo oddalono (punkt 2 i 5 wyroku), przy czym Sąd podkreślił, że wynikło to li tylko z nieuwagi Sądu. O kosztach procesu Sąd I instancji orzekł na zasadzie art. 100 k.p.c. w zw. z art. 102 k.p.c., odstępując od obciążenia stron kosztami sądowymi wydatkowanymi tymczasowo z funduszu Skarbu Państwa (punkt 3, 6 i 7 wyroku).

Apelację od powyższego wyroku w ustawowym terminie wywiódł pełnomocnik powodów M. K. i R. K., który zaskarżył orzeczenie w części oddalającej powództwo, to jest co do powodów M. i R. K. w pkt. 1, 2 i 3 wyroku w zakresie ponad kwotę odszkodowania 31.840 zł do kwoty 38.428,91 zł, a także o zwrotu kosztów sądowych, co do powoda R. K. w pkt. 4, 5 i 6 ponad kwotę odszkodowania 7.960 zł do kwoty 9.607,23 zł. Skarżący zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił:

1.  naruszenie prawa materialnego:

a)  poprzez niezastosowanie art. 136 ust. 3 w zw. z art. 129 ust. 2 ustawy prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. w zw. z art. 361 k.c. polegające na uchybieniu zasadzie pełnej kompensacji szkody i ustalenie odszkodowania za utratę wartości nieruchomości powódki w sposób zaniżony to jest poprzez pominięcie w ramach odszkodowania na rzecz powodów wartości prac potrzebnych do zapewnienia odpowiedniego klimatu akustycznego w budynku mieszkalnym strony powodowej

2.  naruszenie przepisów postępowania mających wpływ na treść wyroku, to jest art. 278 § 1 k.p.c. oraz art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 328 § 2 k.p.c. polegające na dowolnej, a nie swobodnej ocenie dowodów, to jest pominięciu opinii biegłego akustyka oraz biegłego z dziedziny budownictwa, które to opinie ustaliły zakres i wartość prac potrzebnych do zapewnienia odpowiedniego klimatu akustycznego w budynku mieszkalnym strony powodowej na kwotę 8.236,14 zł.

W oparciu o tak sformułowany zarzut skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia w sposób wskazany na wstępie środka odwoławczego.

W odpowiedzi na apelację pełnomocnik pozwanego Skarbu Państwa- (...) Zarządu (...) w B. oświadczył, że apelacja strony powodowej jest zasadna i wniósł o zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za I instancję przy uwzględnieniu współuczestnictwa formalnego po stronie powodowej oraz o nie obciążenie strony pozwanej kosztami postępowania apelacyjnego, bowiem konieczność i zasadność apelacji wynikła z błędu Sądu a nie działań pozwanego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja strony powodowej okazała się zasadna, co znalazło pełne potwierdzenie także w stanowisku strony pozwanej i skutkowało koniecznością zmiany zaskarżonego orzeczenia w kierunku postulowanym w środku odwoławczym.

Wskazać w tym miejscu należy, iż Sąd I instancji omyłkowo, co przyznał w pisemnych motywach rozstrzygnięcia, pominął ustalenia wynikające z opinii biegłych akustyków i biegłego do spraw szacunku nieruchomości, skutkiem czego oddalił roszczenie strony powodowej dotyczące odszkodowania w związku z rewitalizacją akustyczną. Tymczasem bezspornym pozostaje, że zgodnie z treścią art. 136 ust. 3 ustawy Prawo ochrony Środowiska (Dz.U. 2019 poz. 1396) powodowie mają prawo do odszkodowania również w wysokości wartości prac akustycznych związanych z koniecznością zapewnienia ich budynkowi mieszkalnemu należytego klimatu akustycznego. Koszty związane z zapewnieniem w budynku mieszkalnym powodów właściwego klimatu akustycznego są bezpośrednim uszczerbkiem związanym z ustanowieniem stref ograniczonego użytkowania. Takie koszty zostały wyliczone przez biegłego do spraw szacowania nieruchomości na kwotę 8.236,14 złotych, a więc z tytułu udziału w nieruchomości wspólnej odszkodowanie dla małżonków M. i R. K. w wysokości wartości prac akustycznych związanych z koniecznością zapewnienia ich nieruchomości należytego klimatu akustycznego powinno zostać powiększone o kwotę 6.588,91 zł (4/5 udziału), zaś na rzecz powoda R. K. o kwotę 1.647,23 zł. Co warte ponownego podkreślenia strona pozwana nie tylko nie kwestionowała twierdzeń wskazanych biegłych, ale również podzieliła słuszność powołanych opinii, czego dowodem było przyłączenie się przez pełnomocnika pozwanego do środka odwoławczego wywiedzionego przez powodów.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy w Sieradzu zmienił zaskarżony wyrok na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w punktach 1,2,3,4,5,6 w ten sposób, że zasądzoną w punkcie 1 kwotę podwyższył z 31.840 zł do wysokości 38.428,91 zł i zasądzoną w punkcie 4 kwotę 7.960 zł podwyższył do wysokości 9.607,23 zł.

Zmiana orzeczenia we wskazanym zakresie skutkowała koniecznością zmiany wyroku w zakresie kosztów sądowych. I tak Sąd Okręgowy przyznane w punkcie 3 koszty procesu podwyższył z kwoty 2.482,19 zł do wysokości. 4.004 zł. W tym względzie przeprowadzono następujące ustalenia : wartość wszystkich dochodzonych w sprawie wyniosła 65.000 złotych, w tym 52.000 zł jako zobowiązania solidarnego i 13.000 zł należnego wyłącznie R. K.. Łączne koszty procesu poniesione wspólnie przez powodów od solidarnie dochodzonego roszczenia to 6.934 złote ( część stawki pełnomocnika – 80% z 5417 zł = 4.334 + 2600 jako część opłaty od pozwu od tej części powództwa), zatem łączne koszty procesu w tym zakresie to 11.268 zł ( 6.934- wskazana wyżej + 4334- stanowiące koszt zastępstwa procesowego pozwanego). Przy uwzględnieniu ostatecznie powództwa w 74% (38.428,91 zł z 52.000 ) pozwany winien ponieść w tej części koszty na poziomie 8.338 zł, zaś poniósł faktycznie 4.334. Różnicę tych wartości należało zasądzić jako zwrot kosztów dla powodów solidarnie. Według analogicznej zasady wynikającej z treści art. 100 k.p.c. rozliczono po dokonanej zmianie wyroku koszty procesu pierwszoinstancyjnego w zakresie roszczenia zasądzonego wyłącznie na rzecz powoda R. K.. Tak więc przy dochodzonych przez niego samodzielnie 13.000 złotych , zasądzona kwota 9.607,23 stanowi 74%. Łączne koszty poniesione w tej części wyniosły 2816 zł ( 650 – część opłaty od pozwu, po 1083 zł z tytułu zastępstwa procesowego obu stron). Zatem wedle proporcji zasądzonego roszczenia pozwany winien ponieść 2.083,84 zł, a poniósł 1083 zł. Różnica tych dwóch wartości w zaokrągleniu do pełnej kwoty stanowi 1000 złotych.