Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją nr (...) z dnia 18 kwietnia 2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. stwierdził, że M. K. jako pracownik u płatnika składek (...) Sp. z o.o. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od 1 grudnia 2018 roku.

W ocenie organu rentowego z akt sprawy wynika, że zawarta z M. K. umowa o pracę miała charakter pozorny oraz była czynnością sprzeczną z zasadami współżycia społecznego i jako taka jest nieważna. Jej celem nie było świadczenie przez ubezpieczoną pracy, a jedynie uzyskanie świadczeń – zasiłku chorobowego i macierzyńskiego.

/ decyzja – akta ZUS/

Odwołanie od powyższej decyzji wniosła w terminie M. K., wnosząc o jej zmianę i przyznanie prawa do zasiłku z obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego, kwestionując stanowisko organu rentowego.

/odwołanie - k 3-5/

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jego oddalenie, podnosząc argumenty tożsame jak w zaskarżonej decyzji.

/odpowiedź na odwołanie – k. 9-10/

Na rozprawie w dniu 28.02.20 r wnioskodawczyni wzniosła o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

/e – prot. Z dnia 28.02.20 – k. 224 odw. 00:07:36/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

M. K. urodziła się (...). Posiada wykształcenie wyższe – ukończyła studia magisterskie na kierunku B.. M. K. poosiada także certyfikat księgowego, potwierdzający uzyskanie kwalifikacji księgowego według wymagań określonych przez Stowarzyszenie (...) w Polsce.

/certyfikat, kserokopia dyplomu - akta osobowe – k. 175/

M. K. od sierpnia 2018 roku jest zatrudniona na cały etat w (...) jako księgowa, gdzie pracuje od poniedziałku do piątku w godzinach 8-16.

/wysłuchanie informacyjne ubezpieczonej k. 197-197v, e-protokół (...):04:14- 00:21:16 w zw. z przesłuchaniem ubezpieczonej k. 224v, e-protokół (...):06:00-00:06:30; akta osobowe – k. 175/

W dniu 30 listopada 2018 roku spółka (...) 24H sp. z o.o. reprezentowana przez prezesa zarządu M. M. zawarła z M. K. umowę o pracę na czas nieokreślony od 1 grudnia 2018 roku na stanowisku księgowej na ¼ etatu za wynagrodzeniem w wysokości 2.168,00 zł miesięcznie.

/umowa o pracę - akta osobowe – k. 175/

O możliwości pracy w spółce (...) M. K. dowiedziała się w listopadzie 2018 roku od koleżanki.

/wysłuchanie informacyjne ubezpieczonej k. 197-197v, e-protokół (...):04:14- 00:21:16 w zw. z przesłuchaniem ubezpieczonej k. 224v, e-protokół (...):06:00-00:06:30/

Płatnik składek utworzył dla M. K. dokumentację pracowniczą, w której znajduje się m.in. kwestionariusz dla osoby ubiegającej się o zatrudnienie, orzeczenie lekarskie o braku przeciwskazań zdrowotnych do wykonywania pracy na stanowisku księgowej, świadectwo pracy, umowa o pracę, zakres obowiązków, karta szkolenia wstępnego w dziedzinie BHP.

/akta osobowe – k. 175/

M. K. przy rozpoczęciu pracy otrzymała na piśmie szczegółowy zakres obowiązków obejmujący:

1. obliczanie kwot za usługi (...) dla firm: M. A., (...) SP. Z.O.O. (...) SA. (...) SP Z O.O. (...) SP. Z O.O. STARTER 24H SP Z O.O.

2. księgowanie przelewów przychodzących na konto bankowe,

3. kontrolowanie i przygotowanie dokumentów dla biura księgowego,

4. kontrolowanie dokumentów kadrowych – teczek pracowniczych.

/zakres obowiązków – akta pracownicze k. 175/

M. K. rozpoczęła pracę w spółce (...) 24H w dniu 1 grudnia. Pracę na rzecz spółki miała wykonywać i wykonywała w soboty w godzinach 8-16 oraz w dwa piątki w miesiącu w godzinach 17-19.

/wysłuchanie informacyjne ubezpieczonej k. 197-197v, e-protokół (...):04:14- 00:21:16 w zw. z przesłuchaniem ubezpieczonej k. 224v, e-protokół (...):06:00-00:06:30; ewidencja czasu pracy – akta ZUS, zeznania świadka P. S. – k. 198 e – prot. Z dnia 17.12.10 00:41:22 /.

W biurze spółki (...) miała swoje biurko, gdzie pracowała przy komputerze. Pracę wykonywała na programie I (...) przy użyciu własnego loginu.

/wysłuchanie informacyjne ubezpieczonej k. 197-197v, e-protokół (...):04:14- 00:21:16 w zw. z przesłuchaniem ubezpieczonej k. 224v, e-protokół (...):06:00-00:06:30; wydruki – k. 60-71, wysłuchanie informacyjne płatnika składek k. 197ve, e-protokół (...):21:16 w zw. z przesłuchaniem płatnika składek k 224v, e-protokół (...):06:30/

W ramach wykonywanej pracy M. K. weryfikowała wpłaty od klientów, sprawdzając numery faktury oraz kwotę wpłaty, a następnie wprowadzała wpłatę do odpowiedniego programu.

/wysłuchanie informacyjne ubezpieczonej k. 197-197v, e-protokół (...):04:14- 00:21:16 w zw. z przesłuchaniem ubezpieczonej k. 224v, e-protokół (...):06:00-00:06:30,wysłuchanie informacyjne płatnika składek k. 197ve, e-protokół (...):21:16 w zw. z przesłuchaniem płatnika składek k 224v, e-protokół (...):06:30/

W przeszłości prezes zarządu płatnika składek osobiście zajmował się tymi czynnościami, ale potem z uwagi na ich ilość nie był w stanie wykonywać tej pracy osobiście.

/wysłuchanie informacyjne płatnika składek k. 197ve, e-protokół (...):21:16 w zw. z przesłuchaniem płatnika składek k 224v, e-protokół (...):06:30/

W ramach obowiązków pracowniczych M. K. przeprowadziła wewnętrzny audyt i dokonała ustalenia, które faktury wystawione przez spółkę nie zostały zapłacone. W tym celu musiała przejrzeć wyciąg bankowy spółki od 2016 oraz porównać dokumenty. Dzięki uporządkowaniu wpłat, udało się ściągnąć zaległe należności.

/wysłuchanie informacyjne ubezpieczonej k. 197-197v, e-protokół (...):04:14- 00:21:16 w zw. z przesłuchaniem ubezpieczonej k. 224v, e-protokół (...):06:00-00:06:30; wysłuchanie informacyjne płatnika składek k. 197ve, e-protokół (...):21:16 w zw. z przesłuchaniem płatnika składek k 224v, e-protokół (...):06:30/

M. K. przygotowywała także dokumenty do biura księgowego, m.in. kompletując faktury kosztowe.

/wysłuchanie informacyjne ubezpieczonej k. 197-197v, e-protokół (...):04:14- 00:21:16 w zw. z przesłuchaniem ubezpieczonej k. 224v, e-protokół (...):06:00-00:06:30/

M. K. przeprowadziła także kontrolę akt osobowych pracowników spółki. W listopadzie miała miejsce kontrola inspekcji pracy, która wykazała braki w aktach osobowych

/ wysłuchanie informacyjne ubezpieczonej k. 197-197v, e-protokół (...):04:14- 00:21:16 w zw. z przesłuchaniem ubezpieczonej k. 224v, e-protokół (...):06:00-00:06:30, zdjęcia k. 150-171, zeznania świadka A. P. k.198 – e – prot. Z dnia 17.12.10 00:33:49, zeznania świadka Ł. K. – k. 198 e – prot. Z dnia 17.12.10 00:43:32 /.

M. K. o ciąży się dowiedziała się w połowie grudnia. Od 11 stycznia 2019 była niezdolna do pracy ze względu na stan zdrowia.

/wysłuchanie informacyjne ubezpieczonej k. 197-197v, e-protokół (...):04:14- 00:21:16 w zw. z przesłuchaniem ubezpieczonej k. 224v, e-protokół (...):06:00-00:06:30; zdjęcie k. 53/

Pierwszą wizytę ginekologiczną potwierdzenia ciąży M. K. odbyła w dniu 10 stycznia 2019 roku. Pierwsze badanie USG ubezpieczona odbyła w dniu 11 stycznia 2019 roku.

/ kserokopia karty ciąży – k. 54-55, wyniki badania – k. 56/

Od 11 lutego 2019 roku do 13 lutego 2019 roku M. K. przebywała w szpitalu.

/karta informacyjna – k. 6-7, dokumentacja medyczna – k. 91-110/

W grudniu 2018 roku oraz w styczniu i marcu 2020 roku M. K. otrzymała przelewem wynagrodzenie od płatnika składek.

/potwierdzenie przelewu – k. 37-38/

Część obowiązków M. K. przejęła A. P., a część nowe biuro księgowe. W związku ze zwiększeniem liczby obowiązków A. P. dostała podwyżkę

/wysłuchanie informacyjne płatnika składek k. 197ve, e-protokół (...):21:16 w zw. z przesłuchaniem płatnika składek k 224v, e-protokół (...):06:30; zeznania świadka A. P. k.198 – e – prot. Z dnia 17.12.10 00:33:49 /

Umową z dnia 12 maja 2016 roku (...) sp. z o.o. zlecił biuru (...) sp. z o.o. w Ł. świadczenie usług polegających na stałej kompleksowej obsłudze księgowej, obejmującej prowadzenie ksiąg rachunkowych, obsługę administracyjną, doradztwo podatkowe, archiwizację dokumentów. Pismem z dnia 26 kwietnia 2019 roku z powodu braku możliwości wywiązania się z zawartej umowy spowodowane brakami kadrowymi Biuro (...) wypowiedziało powyższą umowę.

/umowa k. 206-214, pismo wypowiedzenie – k.220/

Spółka ma około 2-3 miliony obrotu rocznie. Wykonuje miesięcznie około 400-600 zleceń.

/wysłuchanie informacyjne płatnika składek k. 197ve, e-protokół (...):21:16 w zw. z przesłuchaniem płatnika składek k 224v, e-protokół (...):06:30/

A. P. dwa razy w grudniu spotkała w sobotę M. K.. Obie wykonywały te same obowiązki, które były pomiędzy nimi podzielone. M. K. mówiła jej co ma robić, przekazywała także pliki w pdf. Pracownice pozostawały w kontakcie telefonicznym poza godzinami pracy M. K..

/zeznania świadka A. P. k. 138, e-protokół (...):39:41/

Inni pracownicy spółki widzieli M. K. w biurze spółki, jak pracuje przy biurku. Niektórzy pracownicy przywozili jej dokumenty takie jak protokoły czy faktury.

/zeznania świadka P. S. (2) k. 138, e-protokół (...):41:22, zeznania świadka Ł. K. (2) k. 183v, e-protokół (...):43:32/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dokumenty zawarte w aktach sprawy i aktach organu rentowego, których prawdziwości żadna ze stron nie kwestionowała, a także w oparciu o zeznania płatnika składek, ubezpieczonej oraz przesłuchanych w sprawie świadków.

Ubezpieczona oraz płatnik składek w swoich zeznaniach szczegółowo oraz zgodnie przedstawili okoliczności, w jakich doszło między nimi do zawarcia umowy o pracę, jak również zakres i rodzaj wykonywanych przez ubezpieczoną czynności pracowniczych. Pozwoliło to na ustalenie, że zatrudnienie ubezpieczonej było uzasadnione rzeczywistymi potrzebami płatnika składek. Po pierwsze, nastąpiło to po kontroli państwowej inspekcji pracy, która w listopadzie 2018 roku stwierdziła nieprawidłowości w prowadzeniu dokumentacji pracowniczej. Po drugie, zatrudnienie ubezpieczonej związane było z rozwiązaniem umowy z biurem rachunkowym, które do tej pory prowadziło sprawy księgowe spółki. Wnioskodawczyni posiadała zaś potrzebne doświadczenie oraz wykształcenie, potwierdzone certyfikatem księgowej. Co więcej, zatrudnienie wnioskodawczyni nie było jej pierwszym tytułem do ubezpieczenia, ani też powstałym po znacznej przerwie. Wnioskodawczyni pracuje także na pełen etat jako księgowa w innym zakładzie pracy, a zatem i tak miała zapewnione prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Wnioskodawczyni dysponowała aktualnymi badaniami na zajmowanym stanowisku, przeszedł wymagane szkolenie z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy.

Fakt świadczenia pracy przez M. K., poza zeznaniami samej ubezpieczonej oraz płatnika składek potwierdziły zeznania świadków – współpracowników ubezpieczonej, którzy zeznawali, iż widzieli M. K. w biurze spółki podczas pracy przy komputerze. Szczególnie istotne w tym kontekście są zeznania świadka A. P., która wykonywała te same obowiązki co M. K. i która wskazywała, że dzieliły się obowiązkami, a M. K. przekazywała jej dokumenty i wskazywała, co ma robić. Obie pracownice kontaktowały się także telefonicznie – pracowały bowiem w innych godzinach i praktycznie nie spotykały się osobiście. Okoliczność świadczenia pracy znajduje także potwierdzenie w złożonych do akt sprawy zdjęciach i wydrukach, które potwierdzają fakt wykonywania pracy polegającej na porządkowaniu akt osobowych – M. K. dokonała kontroli akt poszczególnych pracowników, a następnie zrobiła wykaz brakujących w nich dokumentów, co potwierdzają sporządzone odnośnie każdego pracownika listy braków, na których znajdują się pieczątka oraz podpis ubezpieczonej. Do akt sprawy załączono także wydruki z systemu iBiznes, na którym pracowała ubezpieczona, które potwierdzają wykonywanie przez nią pracy na tym systemie przy użyciu własnego loginu. Zeznania stron znajdują także potwierdzenie w złożonych do akt sprawy dokumentach w postaci ewidencji czasu pracy ubezpieczonej.

Nie może przy tym przesądzać o pozorności zawartej umowy o pracę niezatrudnienie przez płatnika składek innej osoby na miejsce ubezpieczonej na czas jego nieobecności. Z dokonanych w sprawie ustaleń faktycznych wynika, że część obowiązków ubezpieczonej przejęła inna pracownica płatnika składek A. P., która dostała w związku z tym podwyżkę. Część przejęło nowe biuro rachunkowe, z którym zawarto umowę po tym, jak dotychczasowe biuro wypowiedziało umowę o obsługę księgową spółki. Nie bez znaczenia jest przy tym fakt, iż część zadań – takich jak kontrola akt pracowniczych czy ustalenie wykazu zaległości z nieopłaconych faktur wystawionych przez spółkę – (...) zdążyła wykonać przed powstaniem niezdolności do pracy.

Okoliczność, iż ubezpieczona świadczyła pracę przez krótki okres pozostaje bez wpływu na rozstrzygnięcie, mając na względzie to, że stała się niezdolny do pracy na skutek nagłego pogorszenia stanu zdrowia związanego z przebiegiem ciąży. Z dokonanych ustaleń faktycznych wynika, że w chwili zawierania umowy o pracę M. K. nie wiedziała, że jest w ciąży, o czym dowiedziała się dopiero w połowie grudnia, a pierwszą wizytę ginekologiczną – potwierdzenia ciąży odbyła dopiero 10 stycznia 2019 roku. Następnie wskutek dolegliwości związanych z przebiegiem ciąży stała się niezdolna do pracy, czego nie mogła przewidzieć w chwili zawierania umowy o pracę.

Dokonując ustaleń faktycznych Sąd nie wziął pod uwagę częściowo zgromadzonej w sprawie dokumentacji medycznej ubezpieczonej, gdyż nie miała ona żadnego znaczenia dla rozstrzygnięcia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie w świetle zgromadzonego materiału dowodowego zasługuje na uwzględnienie i powoduje zmianę zaskarżonej decyzji.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 1 i 13 ust 1 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2016 r., poz. 963 z późn. zm.), obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnym, rentowym, chorobowym i wypadkowym - podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami w okresie od nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania.

Stosownie zaś do treści art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. Nr 60 poz. 636 z późn. zm.), osobom tym, w razie choroby lub macierzyństwa, przysługują świadczenia pieniężne na warunkach i w wysokości określonych ustawą.

Natomiast, jak stanowi art. 4 w ust 1 i 2 w/w ustawy zasiłkowej, ubezpieczony podlegający obowiązkowo ubezpieczeniu nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego.

W myśl art. 22 §1 k.p. przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Do cech pojęciowych pracy stanowiącej przedmiot zobowiązania pracownika w ramach stosunku pracy należą osobiste i odpłatne jej wykonywanie w warunkach podporządkowania. Zgodnie ze stanowiskiem judykatury stosunek ubezpieczeniowy jest następczy wobec stosunku pracy i powstaje tylko wówczas, gdy stosunek pracy jest realizowany. Jeżeli stosunek pracy nie powstał bądź też nie jest realizowany, wówczas nie powstaje stosunek ubezpieczeniowy, nawet jeśli jest odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia z dnia 17 stycznia 2006 roku III AUa 433/2005, Wspólnota (...)). Podleganie pracowniczemu tytułowi ubezpieczenia społecznego jest uwarunkowane nie tyle opłacaniem składek ubezpieczeniowych, ile legitymowaniem się statusem pracownika rzeczywiście świadczącego pracę w ramach ważnego stosunku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2005 roku o sygn. akt II UK 43/05, OSNAPiUS rok 2006/15 – 16/251).

W niniejszej sprawie odwołująca się M. K. zawarła ze spółką (...) sp. z o.o. umowę o pracę, która stanowiła podstawę do zastosowania w/w regulacji i przyjęcia, iż uzyskała ona prawo do świadczeń określonych w ustawie zasiłkowej.

Ważność tej umowy została zakwestionowana przez organ rentowy . Należało zatem ustalić, czy strony w istocie nawiązały współpracę, na jakiej podstawie oraz czy doszło do rzeczywistego świadczenia pracy w ramach pracowniczego podporządkowania.

Należy przypomnieć, że stosownie do treści art. 58 §1 k.c., czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Zaś w myśl § 2 w/w przepisu, nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Po pierwsze podkreślić należy, iż zawarcie przedmiotowej umowy o pracę nie miało na celu obejścia przepisów ustawy, gdyż osiągnięcie wskazanych przez organ rentowy celów jest zgodne z ustawą. Nawiązanie stosunku pracy powoduje konsekwencje prawne nie tylko w sferze prawa pracy, ale i w innych dziedzinach prawa. Jednym z takich skutków jest prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego na wypadek ziszczenia się określonych w ustawie warunków. Skutek ten po ich spełnieniu powstaje z mocy prawa. Nie można zatem wiązać zawarcia umowy o pracę, choćby zmierzała wyłącznie do uzyskania świadczeń ubezpieczeniowych, z zamiarem obejścia prawa (por. wyrok Sądu Najwyższego z 4 sierpnia 2005 r. II UK 320/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr 7-8, poz. 122; zdanie odrębne do wyroku Sądu Najwyższego z 14 lipca 2005 r. II UK 278/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr 7-8, poz. 116). Cel w postaci objęcia ubezpieczeniem społecznym i uzyskania z niego świadczeń nie jest bowiem sprzeczny z ustawą ani nie zmierza do jej obejścia, a przeciwnie - co zostało już wcześniej powiedziane - jest konsekwencją uzyskania statusu pracownika.

Mając na uwadze powyższe należy uznać, iż zachowanie ubezpieczonej zostało zakwalifikowane jako zgodne z prawem. W tym miejscu należy rozważyć, czy zachowanie to nie narusza zasad współżycia społecznego, gdyż zgodnie z w/w art. 58 § 2 k.c. nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. W wyroku z dnia 18 października 2005 roku (sygn. akt II UK 43/05, opubl. OSN Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych rok 2006, Nr 15 – 16, poz. 251) Sąd Najwyższy wyraził pogląd, iż cel zawarcia umowy o pracę w postaci osiągnięcia świadczeń z ubezpieczenia społecznego nie jest sprzeczny z ustawą, ale nie może to oznaczać akceptacji dla nagannych i nieobojętnych społecznie zachowań oraz korzystania ze świadczeń z ubezpieczeń społecznych, przy zawarciu umowy o pracę na krótki okres przed zajściem zdarzenia rodzącego uprawnienie do świadczenia (np. urodzeniem dziecka i niezdolność do pracy w okresie ciąży) i ustaleniu wysokiego wynagrodzenia w celu uzyskania świadczeń obliczonych od tej podstawy. Taka umowa o pracę jest nieważna jako sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

W niniejszej sprawie ubezpieczona w chwili zawierania umowy o pracę nie wiedziała, że jest w ciąży. Trudno zatem uznać, że jedynym celem ubezpieczonej było nadużycie uprawnień do ewentualnych przyszłych świadczeń z ubezpieczenia społecznych. Przede wszystkim jednak podkreślić należy, iż ubezpieczona faktycznie świadczyła pracę na rzecz pracodawcy, a dopiero ze względu na stan zdrowia, a więc przyczyny od niej niezależnych zmuszona była do skorzystania ze zwolnienia lekarskiego.

Zgodnie z treścią art. 83 k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Złożenie oświadczenia woli dla pozoru oznacza, że osoba oświadczająca wolę nie chce, aby powstały skutki prawne, jakie zwykle prawo łączy ze składanym przez nią oświadczeniem. Inaczej mówiąc strony niejako udawałyby, że dokonują jakiejś czynności prawnej np. zawierają umowę o pracę.

Podkreślenia w tym miejscu wymaga, okoliczność, na którą Sąd Najwyższy wielokrotnie zwracał uwagę, iż nie skutkuje w sferze prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego tylko taka umowa o pracę, która nie wiąże się z faktycznym wykonywaniem tej umowy, a zgłoszenie do ubezpieczenia następuje tylko pod pozorem istnienia tytułu ubezpieczenia w postaci zatrudnienia. Chodzi tu zatem o "fikcyjne" zawarcie umowy, gdzie następuje zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego jako pracownika osoby, która w rzeczywistości pracy nie świadczyła (wyrok Sądu Najwyższego z 16 marca 1999 r. II UKN 512/98, opubl: OSNAPiUS rok 2000, Nr 9, poz. 36; wyrok Sądu Najwyższego z 28 lutego 2001 r. II UKN 244/00, opubl: OSNAPiUS rok 2002, Nr 20, poz. 496; wyrok Sądu Najwyższego z 17 grudnia 1996 r. II UKN 32/96, opubl: OSNAPiUS rok 1997, Nr 15, poz. 275; wyrok Sądu Najwyższego z 4 sierpnia 2005 r. II UK 320/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr 7-8, poz. 122; wyrok Sądu Najwyższego z 4 sierpnia 2005 r. II UK 320/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr 7-8, poz. 122; wyrok Sądu Najwyższego z 25 stycznia 2005 r. II UK 141/04, opubl: OSNAPiUS rok 2005, Nr 15, poz. 235, str. 712).

Tytułem do ubezpieczenia, z którym przepisy prawa ubezpieczeń społecznych łączą podleganie ubezpieczeniu i prawo do świadczeń, jest zatrudnienie jako wykonywanie pracy w ramach stosunku pracy. Nie jest istotne przy tym, czy strony miały realny zamiar zobowiązania się – przez pracownika do wykonywania pracy, a pracodawcy do przyjmowania tego świadczenia i dawania wynagrodzenia, lecz to czy zamiar taki został w rzeczywistości zrealizowany.

Na uwagę zasługuje także stanowisko Sądu Najwyższego, wyrażone w wyroku z 14 marca 2001 r. (II UKN 258/00, OSNP 2002/21/527), zgodnie z którym nie można przyjąć pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę, gdy pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca świadczenie to przyjmował i wypłacał z tego tytułu wynagrodzenie za pracę. Nie wyklucza to rozważenia, czy w konkretnym przypadku zawarcie umowy zmierzało do obejścia prawa (art. 58 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p.).

Sąd Okręgowy w Łodzi podziela również pogląd Sądu Najwyższego zawarty w wyroku z dnia 25 stycznia 2005 r., II UK 141/04 opublikowanym w OSNP 2005/15/235), w którym stwierdza się, iż stronom umowy o pracę, na podstawie której rzeczywiście były wykonywane obowiązki i prawa płynące z tej umowy, nie można przypisać działania w celu obejścia ustawy (art. 58 § 1 kc w zw. z art. 300 kp).

W świetle poczynionych w rozpoznawanej sprawie ustaleń faktycznych nie można mówić o pozorności oświadczeń woli w zawarciu umowy o pracę.

Po pierwsze, z poczynionych ustaleń faktycznych wynika, że M. K. w grudniu 2018 roku oraz do połowy stycznia 2019 roku faktycznie świadczyła pracę na rzecz płatnika składek. Ubezpieczona od samego początku posiadała dostęp do komputera oraz login do programu iBiznes, przy użyciu którego prowadziła dokumentację finansową spółki, choćby przyporządkowując wystawione faktury oraz otrzymywane przez spółkę od klientów wpłaty dokonywane przelewem. W ramach obowiązków pracowała w biurze spółki, gdzie widzieli ją inni pracownicy spółki. Współpracownicy przekazywali jej także potrzebne do pracy dokumenty, takie jak na przykład faktury. Okoliczność świadczenia pracy znajduje potwierdzenie zarówno w zeznaniach stron i świadków oraz złożonych do sprawy dokumentach, o czym była szerzej mowa we wcześniejszej części uzasadnienia.

Po rozpoczęciu pracy ubezpieczona otrzymała na piśmie zakres obowiązków i go realizowała. M. K. uporządkowała także akta pracownicze, co potwierdzają przedłożone do akt sprawy dokumenty – sporządzone przez ubezpieczoną wykazy stwierdzonych braków. Ubezpieczona przeszła wymagane szkolenie z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, a także posiadała odpowiednie zaświadczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwskazań do wykonywania pracy.

Godziny wykonywania pracy na rzecz płatnika składek nie pokrywały się z pracą u pierwszego pracodawcy, gdzie ubezpieczona pracowała od poniedziałku do piątku w godzinach 8-16. Pracę na rzecz płatnika składek ubezpieczona świadczyła przede wszystkim w soboty, a niekiedy także w piątku, co potwierdza złożona do akt sprawy ewidencja czasu pracy.

Wnioskodawczyni była podporządkowana co do miejsca, czasu i sposobu wykonywanych czynności, bowiem świadczyła pracę w określonym miejscu, czasie oraz stosowała się do polecenia pracodawcy.

Wnioskodawczyni w chwili zawierania umowy o pracę nie była jeszcze w ciąży. Z dokonanych w sprawie ustaleń faktycznych wynika, że dowiedziała się o niej dopiero w połowie grudnia, a pierwszą wizytę ginekologiczną odbyła dopiero na początku stycznia – dwa miesiące po zawarciu kwestionowanej przez organ rentowy umowy. Z dokonanych ustaleń faktycznych wynika nadto, iż strony umowy o pracę nie pozostają w żadnych relacjach osobistych.

Otrzymywana przez ubezpieczoną kwota wynagrodzenia 2.168 zł brutto miesięcznie nie jest kwotą wygórowaną, zwłaszcza biorąc pod uwagę posiadane przez M. K. umiejętności oraz wysokie kwalifikacje.

Reasumując Sąd zadecydował o zmianie zaskarżonej decyzji z tej przyczyny, że postępowanie dowodowe wykazało, iż ubezpieczona pracę podjęła i faktycznie ją świadczyła, a pracodawca – świadczenie to przyjmował, płacąc umówione wynagrodzenie, co potwierdzają oprócz zeznań świadków dokumenty znajdujące się w aktach sprawy, m.in. potwierdzenia przelewów oraz ewidencja czasu pracy.

W ocenie Sądu zawarta o pracę nie była pozorna. Ubezpieczona świadczyła pracę i otrzymywała stosowne wynagrodzenie, a płatnik tę pracę przyjmował i nadzorował. A zatem brak było po obydwu stronach zgody na zatrudnienie pozorne.

Zawarcie umowy o pracę przez ubezpieczoną z płatnikiem składek w świetle zebranego materiału dowodowego, w ocenie Sądu Okręgowego nie było też sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Wobec powyższego Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 kpc zmienił zaskarżoną decyzję jak w pkt 1 sentencji wyroku uznając odwołanie za zasadne.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i § 3 kpc w zw. z §9 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015 r., poz. 1804) i zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddziału w Ł. na rzecz odwołującej M. K. kwotę 180 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.