Sygn. akt IV U 230/20
Dnia 23 kwietnia 2020 roku
Sąd Okręgowy w Tarnowie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w składzie:
Przewodniczący: Sędzia del.Zbigniew Zabawa
Protokolant: Anna Dorecka
po rozpoznaniu w dniu 23 kwietnia 2020 roku w Tarnowie na posiedzeniu niejawnym w trybie art. 148 1 § 1 kpc
sprawy z odwołania M. P.
od decyzji Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego P. (...) w T.
z dnia 10 stycznia 2020 roku nr (...) oraz z dnia 10 stycznia 2020 roku nr (...)
w sprawie M. P.
przeciwko Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego P. (...) w T.
o wysokość emerytury rolniczej
oddala odwołania
Sędzia del.Zbigniew Zabawa
Sygn. akt IV U 230/20
wyroku Sądu Okręgowego w Tarnowie
z dnia 23 kwietnia 2020 r.
Decyzją z dnia 10 stycznia 2020 r., nr (...), Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego P. (...) w T. naliczył M. P.
za okres od 1 sierpnia 2019 r. do 31 grudnia 2019 r. nienależnie pobrane zwiększenie świadczenia z powodu nabycia prawa do emerytury pracowniczej (...) wskazując, że stosownie do art. 22 ust. 4 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2019 r., poz. 299 ze zm.), świadczenie rentowe nie przysługiwało ubezpieczonemu od dnia 1 sierpnia 2019 r. Jak podał, w okresie
od 1 sierpnia 2019 r. do 31 grudnia 2019 r. ubezpieczony pobrał nienależnie świadczenie
w kwocie 1 379,40 zł, w związku z czym jest zobowiązany do jego zwrotu w oparciu
o przepis art. 52 ust. 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2019 r., poz. 299 ze zm.) i art. 138 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2018 r., poz. 1270 ze zm.). Wskazał też, że na podstawie art. 139 ustawy emerytalnej wymieniona wyżej kwota będzie potrącana z pobieranej przez ubezpieczonego emerytury w ratach miesięcznych
po 331,76 zł poczynając od dnia 1 stycznia 2020 r. W związku z tym, od tego dnia ubezpieczony będzie otrzymywał emeryturę w wysokości po 678,88 zł.
Decyzją z dnia 10 stycznia 2020 r., nr (...), Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego P. (...)w T., na podstawie przepisów ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2019 r., poz. 299 ze zm.) oraz przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2018 r., poz. 1270 ze zm.), działając
z urzędu, przyznał M. P. prawo do emerytury rolniczej od 1 stycznia 2020 r.
w kwocie przysługującej do wypłaty: 678,88 zł miesięcznie. Łącznie wysokość emerytury rolniczej ustalił na kwotę 1 108,64 zł. W punkcie III decyzji wskazał, że z emerytury rolniczej potrąca się miesięcznie kwotę 331,76 zł z tytułu nienależnie pobranych świadczeń.
Decyzje te zostały zaskarżone odwołaniami przez M. P., który domagał się
ich zmiany poprzez przyjęcie, że za okres od 1 sierpnia 2019 r. do 31 grudnia 2019 r.
nie pobrał nienależnie świadczenia rentowego i nie jest zobowiązany do zwrotu kwoty 1 379,40 zł oraz przyznania mu prawa do emerytury rolniczej w pełnej kwocie bez potrąceń. W uzasadnieniu odwołujący podał, że ma obliczoną emeryturę pracowniczą na podstawie
art. 26 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS. Przy jej wyliczeniu nie zastosowano art. 183 ustawy. Z uwagi na to, że jest osobą urodzoną po dniu 31 grudnia 1948 r., będzie pobierał emeryturę kapitałową. Przesłanką zaś nabycia świadczenia w świetle art. 24 ustawy emerytalnej nie jest posiadanie okresów ubezpieczenia, ale osiągnięcie wymaganego wieku emerytalnego oraz posiadanie zewidencjonowanych składek na koncie. Odwołujący powołał się wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 marca 2017 r.,
sygn. akt SK 29/15. Podkreślił, że od 1 stycznia 2006 r. ustawodawca umożliwił osobom pobierającym rentę uzyskanie prawa do emerytury wraz z osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego. Zgodnie z art. 24 ustawy emerytalnej, emeryturę przyznaje się z urzędu zamiast renty z tytułu niezdolności do pracy osobie, która osiągnęła wiek uprawniający
do emerytury oraz podlegała ubezpieczeniu społecznemu albo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Emerytura ta nie może być niższa od pobieranej dotychczas renty z tytułu niezdolności do pracy. Zamiana renty na emeryturę odbywa się niezależnie od posiadanych przez rencistów okresów ubezpieczenia wymaganych przy nabyciu prawa do emerytury.
W piśmie procesowym z dnia 14 kwietnia 2020 r. odwołujący podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko w sprawie.
W odpowiedziach na odwołania organ rentowy wniósł o ich oddalenie. Uzasadniając swoje stanowisko wskazał, że do ustalenia części składkowej renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy przyjęto okresy podlegania innemu ubezpieczeniu społecznemu. Podkreślił, że osobom urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r., przy ustalaniu prawa
do emerytury rolniczej nie uwzględnia się okresów ubezpieczenia innego niż rolnicze. Prawo do emerytury rolniczej przysługuje zatem osobie podlegającej ubezpieczeniu społecznemu rolników, która poza wymaganym wiekiem legitymuje się co najmniej 25 - letnim okresem podlegania wyłącznie rolniczemu ubezpieczeniu emerytalno - rentowemu. Przy obliczaniu wysokości emerytury rolniczej nie bierze się pod uwagę okresów podlegania innemu ubezpieczeniu społecznemu, w związku z czym wysokość przyznanej odwołującemu emerytury rolniczej okazała się niższa od dotychczas pobieranej renty. Dlatego, odwołującemu nadal wypłacano rentę. W związku zaś z przyznaniem ubezpieczonemu emerytury pracowniczej od dnia 1 sierpnia 2019 r., za okres od 1 sierpnia 2019 r.
do 31 grudnia 2019 r. powstała nadpłata świadczenia.
Sąd ustalił następujący stan faktyczny sprawy:
Odwołujący M. P. urodził się w dniu (...)
Decyzją z dnia 11 września 2017 r., rozpatrując wniosek z dnia 7 czerwca 2017 r., Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego przyznał odwołującemu prawo do renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy od dnia 7 czerwca 2017 r. bezterminowo.
Do ustalenia części składkowej przyjęto okresy podlegania innemu ubezpieczeniu społecznemu. Odwołujący pobierał rentę rolniczą z tytułu niezdolności do pracy, do której wysokości przyjęto: 5.50 lat opłacania składki na Fundusz Emerytalny Rolników przypadających w okresie od 1 lipca 1977 r. do 31 grudnia 1982 r., 10.01 lat opłacania składki na Fundusz Ubezpieczenia Społecznego Rolników w okresie od 1 stycznia 1983 r.
do 31 grudnia 1990 r., 8.56 lat podlegania ubezpieczeniu emerytalno - rentowemu po dniu
31 grudnia 1990 r. i 23.08 lat podlegania innemu ubezpieczeniu społecznemu.
dowód:
dokumenty zgromadzone w aktach KRUS,
wniosek o rentę rolniczą z tytułu niezdolności do pracy z dnia 07.06.2017 r.-
k. 1-3 akt KRUS,
decyzje z dnia: 11.09.2017 r., 24.11.2017 r., 19.01.2018 r., 18.02.2018 r.
i 08.04.2019 r.- k. 99-101, 114-116, 142-144, 150-152, 184-186 akt KRUS,
raporty ustalenia wysokości świadczenia dnia: 08.02.2018 r., 05.02.2019 r., 08.04.2019 r. i 31.05.2019 r.- k. 146-147, 155-156, 180-181, 193 akt KRUS,
Decyzją z dnia 28 maja 2019 r., z uwagi na osiągnięcie wieku emerytalnego, Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego z urzędu przyznał odwołującemu prawo
do emerytury rolniczej od dnia 27 maja 2019 r. Do ustalenia części składkowej przyjęto
5.50 lat opłacania składki na Fundusz Emerytalny Rolników przypadających w okresie
od 1 lipca 1977 r. do 31 grudnia 1982 r., 10.01 lat opłacania składki na Fundusz Ubezpieczenia Społecznego Rolników w okresie od 1 stycznia 1983 r. do 31 grudnia 1990 r.
i 8.56 lat podlegania ubezpieczeniu emerytalno - rentowemu po dniu 31 grudnia 1990 r.
Z uwagi na to, że wysokość przyznanej emerytury była niższa od dotychczas pobieranej renty z powodu wyłączenia okresów podlegania innemu ubezpieczeniu, nadal wypłacano odwołującemu rentę rolniczą z tytułu niezdolności do pracy, do której zaliczone zostały okresy podlegania innemu ubezpieczeniu społecznemu (okresy zatrudnienia). Decyzją z dnia 31 maja 2019 r. Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego z urzędu przyznał odwołującemu prawo do renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy od dnia 1 czerwca 2019 r. bezterminowo. Do ustalenia części składkowej przyjęto okresy podlegania innemu ubezpieczeniu społecznemu.
dowód:
decyzja z dnia 28.05.2019 r.- k. 189-191 akt KRUS,
decyzja z dnia 31.05.2019 r.- k. 194-195 akt KRUS,
Decyzją z dnia 16 grudnia 2019 r., po rozpatrzeniu wniosku z dnia 22 sierpnia 2019 r., ZUS Oddział w K. przyznał odwołującemu zaliczkę na poczet przysługującej emerytury od dnia 1 sierpnia 2019 r., tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek,
na podstawie art. 24 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS.
dowód:
pismo ZUS Oddział w K. z dnia 16.12.2019 r.- k. 198 akt KRUS,
decyzja ZUS z dnia 16.12.2019 r.- k. 199-200 akt KRUS,
Decyzją z dnia 10 stycznia 2020 r., nr GE 022826861/20, Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego P. (...)w T. naliczył odwołującemu
za okres od 1 sierpnia 2019 r. do 31 grudnia 2019 r. nienależnie pobrane zwiększenie świadczenia z powodu nabycia prawa do emerytury pracowniczej (...), zobowiązując go do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia w kwocie 1 379,40 zł.
dowód:
decyzja z dnia 10.01.2020 r.- k. 206 akt ZUS,
Decyzją z dnia 10 stycznia 2020 r., nr (...), Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, działając z urzędu, przyznał odwołującemu prawo do emerytury rolniczej od 1 stycznia 2020 r. w kwocie przysługującej do wypłaty: 678,88 zł miesięcznie. Łącznie wysokość emerytury rolniczej ustalił na kwotę 1 108,64 zł. W punkcie III decyzji wskazał, że z emerytury rolniczej potrąca się miesięcznie kwotę 331,76 zł z tytułu nienależnie pobranych świadczeń. W decyzji z dnia 10 stycznia 2020 r., nr (...),
do ustalenia części składkowej przyjęto: 5,50 lat opłacania składki na FER od 1 lipca 1977 r. do 31 grudnia 1982 r., 10.01 lat opłacania składki na FUSR w okresie od 1 stycznia 1983 r.
do 31 grudnia 1990 r. i 8.56 lat podlegania ubezpieczeniu społecznemu emerytalno - rentowemu po 31 grudnia 1990 r.
dowód:
decyzja z dnia 10.01.2020 r.- k. 207-209 akt ZUS,
O tym, czym jest nienależnie pobrane świadczenie i o warunkach zwrotu nienależnie pobranego świadczenia odwołujący był informowany w doręczanych mu decyzjach.
W decyzjach tych znajduje się również pouczenie o okolicznościach powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczenia oraz o obowiązku powiadomienia Kasy o przyznaniu emerytury lub renty przez inny organ rentowy.
dowód:
decyzje z dnia: 11.09.2017 r., 24.11.2017 r., 19.01.2018 r., 18.02.2018 r.
i 08.04.2019 r.- k. 99-101, 114-116, 142-144, 150-152, 184-186 akt KRUS,
decyzja z dnia 28.05.2019 r.- k. 189-191 akt KRUS,
decyzja z dnia 31.05.2019 r.- k. 194-195 akt KRUS,
Stan faktyczny w sprawie Sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów.
Sąd pozytywie ocenił dowody z dokumentów, których autentyczność oraz wiarygodność, jak również poprawność materialna i formalna nie budziły wątpliwości,
zaś ich forma i treść formalna nie były kwestionowane przez strony postępowania. Brak było zatem jakichkolwiek podstaw, także takich, jakie należałoby uwzględnić z urzędu, aby dokumentom tym odmówić właściwego im znaczenia dowodowego. Dokumenty urzędowe stanowiły więc dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone (art. 244 § 1 k.p.c.), zaś dokumenty prywatne, dowód tego, że osoba, która je podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie (art. 245 k.p.c.).
Sąd Okręgowy rozważył, co następuje:
Odwołania od zaskarżonych decyzji Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego P. (...)w T. z dnia 10 stycznia 2020 r.,
nr (...) i nr(...), w świetle ustalonego stanu faktycznego
i obowiązujących przepisów prawa, nie zasługiwały na uwzględnienie.
Zakres postępowania sądowego w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych wyznacza treść zaskarżonej decyzji. Sąd pracy i ubezpieczeń społecznych rozpoznając sprawę może orzekać w takim zakresie, jaki wynika z treści zaskarżonej decyzji (por. np. wyrok SA w Szczecinie z dnia 3 grudnia 2019 r., III AUa 234/19, LEX nr 2774064).
Kwestią wymagającą rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie było ustalenie,
czy odwołującemu M. P. Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego zasadnie naliczyła za okres od 1 sierpnia 2019 r. do 31 grudnia 2019 r. nienależnie pobrane zwiększenie z powodu nabycia prawa do emerytury pracowniczej (...)
w kwocie 1 379,40 zł, zobowiązując go do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia,
a ponadto czy w sposób prawidłowy przyznała mu prawo do emerytury rolniczej
od 1 stycznia 2020 r. w kwocie przysługującej do wypłaty: 678,88 zł miesięcznie,
po potrąceniu kwoty 331,76 zł z tytułu nienależnie pobranych świadczeń.
Zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2019 r. poz. 299 ze zm.), do okresów ubezpieczenia wymaganych zgodnie z art. 19 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 pkt 2 zalicza się okresy: 1) podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników indywidualnych i członków ich rodzin w latach 1983-1990,
2) prowadzenia gospodarstwa rolnego lub pracy w gospodarstwie rolnym, po ukończeniu
16 roku życia, przed dniem 1 stycznia 1983 r., a także 3) od których zależy prawo
do emerytury zgodnie z przepisami emerytalnymi. W myśl art. 20 ust. 2 powołanej ustawy, okresów, o których mowa w ust. 1, nie zalicza się do okresów ubezpieczenia, jeżeli zostały one zaliczone do okresów, od których zależy prawo do emerytury lub renty na podstawie odrębnych przepisów. Stosownie zaś do treści art. 20 ust. 3 ustawy, przepisu ust. 1 pkt 3
nie stosuje się do osób urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r. Ten przepis uwzględnia okoliczność, że osoby urodzone po 31 grudnia 1948 r. nabywają prawo do emerytury bez względu na długość stażu ubezpieczeniowego. Nie ma zatem już potrzeby doliczania stażu powszechnego do stażu rolniczego w celu albo nabycia prawa albo zwiększenia wysokości świadczenia rolniczego. W wyroku z dnia 9 grudnia 2016 r., III AUa 1308/16 (Legalis
nr 1575677) Sąd Apelacyjny w Gdańsku wyraźnie stwierdził, że urodzonym po 31 grudnia 1948 r. nie zalicza się do okresów wymaganych do emerytury rolniczej okresów podlegania ubezpieczeniu społecznemu w systemie powszechnym (art. 20 ust. 3 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników. W wyroku z dnia 1 czerwca 2017 r., III AUa 1650/16 (Legalis nr 1640840) Sąd Apelacyjny w Katowicach podkreślił, że w przypadku osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r. okresów podlegania przez nich ubezpieczeniu, od których zależy prawo do emerytury zgodnie z powszechnymi przepisami emerytalnymi, tj. przepisami ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, do jakiej odwołuje się przepis art. 6 pkt 6 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r.
o ubezpieczeniu społecznym rolników, nie zalicza się do okresów ubezpieczenia emerytalno - rentowego określonego w wymienionej wyżej ustawie (art. 6 pkt 11 tejże ustawy). W wyroku z dnia 9 marca 2011 r., III UK 83/10 (OSNAPiUS 2012 nr 7-8, poz. 99, str. 319) Sąd Najwyższy stwierdził, że urodzeni po 31 grudnia 1948 r. nie mają prawa do zaliczenia
do okresów wymaganych do emerytury rolniczej okresów, od których zależy prawo
do emerytury w systemie powszechnym (art. 20 ust. 3 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r.
o ubezpieczeniu społecznym rolników). Jak podkreślił, system ubezpieczenia społecznego rolników jest odrębny od systemu ubezpieczenia społecznego powszechnego.
Niewątpliwie odwołujący jest osobą urodzoną po dniu 31 grudnia 1948 r., a zatem
w jego przypadku do okresów ubezpieczenia wymaganych do nabycia prawa do emerytury rolniczej nie należało wliczać okresów, od których zależy prawo do emerytury zgodnie
z przepisami emerytalnymi, tj. okresów podlegania innemu niż rolnicze ubezpieczeniu społecznemu.
Osobom pobierającym renty rolnicze z tytułu niezdolności do pracy, które osiągnęły wiek 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn, przyznaje się z urzędu emeryturę rolniczą
w wysokości nie niższej od dotychczas pobieranej renty z tytułu niezdolności do pracy, jeżeli osoba ta spełnia warunki określone w art. 19 ust. 1 pkt 2 ustawy (art. 22 ust. 3 ustawy
o ubezpieczeniu społecznym rolników). Wysokość emerytury, o której mowa w ust. 3, może być niższa od dotychczas pobieranej renty, jeżeli jej zmniejszenie wynika z wyłączenia okresów, o których mowa w art. 20 ust. 1 pkt 3 (art. 22 ust. 3 ustawy).
W wyroku z dnia 1 marca 2016 r., III AUa 471/15 (LEX nr 2086584) Sąd Apelacyjny w Szczecinie stwierdził, że zasadniczym warunkiem uwzględnienia okresów pracy rolniczej, o których mowa w art. 10 ust. 1 i 2 u.e.r.f.u.s., przy ustalaniu prawa do emerytury i renty
z tytułu niezdolności do pracy jest zastrzeżenie, że okresy te nie zostały zaliczone
do okresów, od których zależy prawo do emerytury lub renty na podstawie przepisów ustawy z 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników. Tym samym nie można ich uwzględnić podwójnie, tzn. zarówno przy ustalaniu prawa do świadczeń rolniczych, jak i świadczeń pracowniczych i pochodnych. Jak zaś wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 20 lutego 1997 r., II UR 2/97 (OSNP 1997/24/497), osobom, które otrzymały świadczenie emerytalno - rentowe na podstawie ustawy z dnia 27 października 1977 r. o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin (Dz. U. Nr 32, poz. 140), nie mogą być uwzględnione okresy prowadzenia lub pracy w gospodarstwie rolnym, przy ubieganiu się
o takie świadczenie z pracowniczego ubezpieczenia społecznego.
W tej sprawie, od dnia 7 czerwca 2017 r. odwołujący był uprawniony do renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy. Do ustalenia części składkowej świadczenia KRUS przyjął okresy podlegania innemu ubezpieczeniu społecznemu, gdyż obowiązujące przepisy taką możliwość przewidują. Z uwagi na osiągnięcie wieku emerytalnego, decyzją z dnia
(...) przyznano odwołującemu prawo do emerytury rolniczej od dnia (...)Z uwagi na to, że wysokość przyznanej emerytury była niższa od dotychczas pobieranej renty z powodu wyłączenia okresów podlegania innemu ubezpieczeniu, nadal wypłacano odwołującemu rentę rolniczą z tytułu niezdolności do pracy, do której zostały zaliczone okresy podlegania innemu ubezpieczeniu społecznemu (okresy zatrudnienia).
Od dnia 1 sierpnia 2019 r. odwołujący jest zaś uprawniony do emerytury pracowniczej
na podstawie art. 24 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS. Rację miał zatem organ rentowy naliczając M. P. za okres od 1 sierpnia 2019 r.
do 31 grudnia 2019 r. nienależnie pobrane zwiększenie z powodu nabycia prawa
do emerytury pracowniczej (...).
W okresie od 1 sierpnia 2019 r. do 31 grudnia 2019 r. ubezpieczony pobrał nienależnie świadczenie w kwocie 1 379,40 zł, a zatem jest zobowiązany do jego zwrotu na podstawie
art. 52 ust. 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników
(Dz. U. z 2019 r., poz. 299 ze zm.) i art. 138 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2018 r., poz. 1270 ze zm.).
Zgodnie z art. 138 ust. 1 i 2 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, osoba, która nienależnie pobrała świadczenia, jest obowiązana do ich zwrotu. Za nienależnie pobrane świadczenia
w rozumieniu ust. 1 uważa się świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenia była pouczona
o braku prawa do ich pobierania.
O tym, czym jest nienależnie pobrane świadczenie i o warunkach zwrotu nienależnie pobranego świadczenia odwołujący był informowany w doręczanych mu decyzjach.
W decyzjach doręczanych odwołującemu w sprawie renty rolniczej z tytułu niezdolności
do pracy i emerytury rolniczej znajdują się pouczenie o okolicznościach powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczenia, a także o obowiązku powiadomienia Kasy
o przyznaniu emerytury lub renty przez inny organ rentowy.
Skoro tak, zasadnie zaskarżoną decyzją z dnia 10 stycznia 2020 r.,
nr (...), przyznano odwołującemu prawo do emerytury rolniczej od 1 stycznia 2020 r. w kwocie 678,88 zł miesięcznie przy uwzględnieniu potrącenia z emerytury rolniczej kwoty 331,76 zł z tytułu nienależnie pobranych świadczeń. Wysokości kwoty potrącenia odwołujący w toku postępowania nie kwestionował.
Argumentacja Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego zaprezentowana
w odpowiedziach na odwołania w całości zasługiwała więc na akceptację.
Analiza akt sprawy prowadzi do wniosku, że okresy ubezpieczenia rolniczego zostały przez organ rentowy uwzględnione odwołującemu w sposób prawidłowy. Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego nie pominęła okresów, na jakie powołał się odwołujący w piśmie procesowym z dnia 14 kwietnia 2020 r., co wynika z treści raportów ustalenia wysokości świadczenia. Dlatego, wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 marca 2017 r., sygn. akt SK 29/15 (OTK Seria A 2017, poz. 22, Legalis) z punktu widzenia rozstrzygnięcia nie ma
w sprawie większego znaczenia. W sprawie zasadnicze znaczenie miało to, że odwołujący
w spornym okresie pobierał świadczenie wyliczone po uwzględnieniu okresu podlegania innemu niż rolnicze ubezpieczeniu społecznemu pomimo, że od 1 sierpnia 2019 r.
był uprawniony do emerytury pracowniczej. W postępowaniu toczącym się pod sygn. akt
SK 29/15 Trybunał Konstytucyjny umorzył postępowanie w sprawie dotyczącej skargi konstytucyjnej o zbadanie zgodności: art. 184 ust. 1 w związku z art. 32 ust. 1 i 2 w związku
z art. 10 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227, ze zm.) w związku
z art. 16 ust. 3 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników
(Dz. U. z 2008 r. Nr 50, poz. 291, ze zm.) „w zakresie w jakim pozbawia ubezpieczonego pobierającego świadczenie rentowe z tytułu częściowej, okresowej niezdolności do pracy możliwości płacenia rolniczego ubezpieczenia społecznego, a tym samym pozbawia możliwości zaliczenia okresu pracy wykonywanej w gospodarstwie rolnym na poczet ogólnego stażu pracy, co w rezultacie jest krzywdzące dla skarżącego, gdyż w latach 1980-1998 faktycznie wykonywał on pracę w gospodarstwie rolnym i okresy tej pracy powinny zostać uwzględnione do ustalenia jego prawa do emerytury w wieku obniżonym” oraz „w zakresie w jakim pozwalają na przyjęcie, że sam fakt pobierania renty z tytułu częściowej, okresowej niezdolności do pracy wyklucza takie osoby z możliwości, chociażby dobrowolnego, opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników i pozbawia je możliwości uzyskania emerytury z tytułu prowadzenia gospodarstwa rolnego lub doliczenia tego okresu do wieku emerytalnego”, z art. 67 ust. 1 w związku z art. 32 w związku
z art. 2 i art. 30 Konstytucji. Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że dokonanie oceny konstytucyjności zaskarżonych przepisów nie jest dopuszczalne, ponieważ nie miałoby to związku z ochroną praw i wolności skarżącego w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji. Podkreślić trzeba, że o uwzględnieniu przy ustalaniu stażu ubezpieczeniowego uprawniającego do świadczeń emerytalno - rentowych okresów pracy w gospodarstwie rolnym sprzed objęcia rolników obowiązkiem opłacania składek na rolnicze ubezpieczenie społeczne domowników (tj. przed dniem 1 stycznia 1983 r.) przesądza wystąpienie dwóch okoliczności: wykonywanie czynności rolniczych powinno odbywać się zgodnie z warunkami określonymi w definicji legalnej domownika oraz w wymiarze nie niższym niż połowa ustawowego czasu pracy, tj. minimum 4 godzin dziennie (por. wyrok SA w Krakowie z dnia 9 maja 2018 r., III AUa 1188/16, Legalis nr 1794168). W uzasadnieniu wyroku z dnia
6 marca 2017 r., sygn. akt SK 29/15, Trybunał Konstytucyjny zwrócił uwagę na to, że równoczesne okresy podlegania różnym ubezpieczeniom społecznym nie są sumowane przy obliczaniu okresów wymaganych do ustalenia prawa do świadczeń emerytalnych lub rentowych, co potwierdza zasadność wydanych w sprawie zaskarżonych przez odwołującego decyzji.
Odwołania od zaskarżonych decyzji z dnia 10 stycznia 2020 r. należało zatem oddalić.
Mając to wszystko na uwadze, Sąd orzekł jak w sentencji wyroku na podstawie powołanych przepisów prawa materialnego oraz art. 477 14 § 1 k.p.c.
Sąd rozstrzygnął sprawę na posiedzeniu niejawnym w trybie art. 1481 §1 kpc albowiem żadna ze stron nie złożyła w pierwszym piśmie procesowym wniosku o przeprowadzenie rozprawy ,nadto Sąd uznał na podstawie całokształtu przytoczonych twierdzeń stron oraz przeprowadzonego postępowania dowodowego że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne . Zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 26 czerwca 2018 r. III AUa 1815/17 rozprawę, poza jawnością rozpoznania sprawy, charakteryzuje także to, że realizuje ona m.in. zasadę ustności, koncentracji materiału procesowego, bezpośredniości, kontradyktoryjności. Wyrokowanie na posiedzeniu niejawnym będzie zatem prowadzić do wyłączenia (jak w przypadku jawności oraz ustności) lub ograniczenia (odnośnie kontradyktoryjności) ich stosowania. W przypadku omawianej instytucji chodzi o to, w jakich sytuacjach realizacja dyrektyw wynikających z każdej z powołanych zasad nie będzie konieczna do przeprowadzenia. Jawność, a więc i ustność, nie jest wymagana np. gdy nie ma problemu wiarygodności dowodów czy kwestionowanych faktów i gdy sądy mogą rzetelnie i rozsądnie rozstrzygnąć sprawę na podstawie oświadczeń stron lub pisemnych dokumentów. Ustność postępowania w powołanym przypadku może mieć znaczenie odnośnie roztrząsania wyników postępowania dowodowego oraz głosów stron po zamknięciu rozprawy. Należy jednak wskazać, że konieczność dokonania tych czynności powinna być rozważana w kontekście zgromadzonego materiału dowodowego i twierdzeń już podniesionych do tej pory przez strony. Przy braku sporu co do dopuszczonych dowodów nie będzie potrzeby roztrząsania wyników postępowania, gdyż jak wyraźnie wynika z brzmienia art. 210 § 3 k.p.c., czynność ta nie ma charakteru obligatoryjnego (tak może być w przypadku przyznania okoliczności faktycznych). Z kolei w przypadku, gdy głosy stron miałyby się ograniczyć tylko do powtórzenia argumentacji zawartej w pismach procesowych, to wyznaczanie rozprawy tylko w tym celu nie wydaje się uzasadnione