Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 września 2020 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący Sędzia Sądu Okręgowego Dariusz Iskra (sprawozdawca)

Sędziowie: Sędzia Sądu Okręgowego Andrzej Mikołajewski

Sędzia Sądu Rejonowego Anna Wołucka-Ławnikowicz

(delegowana)

po rozpoznaniu w dniu 4 września 2020 roku w Lublinie, na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa Z. G.

przeciwko Towarzystwu (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W.

1) o zapłatę kwoty 25000 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 28 lutego 2016 roku do dnia zapłaty,

2) o zapłatę kwoty 1050 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 28 lutego 2016 roku do dnia zapłaty

na skutek apelacji pozwanego od wyroku Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie z dnia 18 kwietnia 2019 roku, w sprawie I C 598/16

I. zmienia częściowo zaskarżony wyrok w punkcie I w ten sposób, że oddala powództwo również w części obejmującej:

a) żądanie zapłaty odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 15000 zł (piętnaście tysięcy złotych) za okres od dnia 28 lutego 2016 roku do dnia 25 maja 2016 roku,

b) żądanie zapłaty odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 1050 zł (tysiąc pięćdziesiąt złotych) za okres od dnia 28 lutego 2016 roku do dnia 24 września 2016 roku;

II. oddala apelację w pozostałej części;

III. zasądza od Towarzystwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz Z. G. kwotę 1805,90 zł (tysiąc osiemset pięć złotych dziewięćdziesiąt groszy) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

Andrzej Mikołajewski Dariusz Iskra Anna Wołucka-Ławnikowicz

Sygn. akt II Ca 938/19

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia z dnia 18 lipca 2016 roku, wniesionym w tym samym dniu do Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie, powód – Z. G., reprezentowany przez pełnomocnika, wniósł o zasądzenie od pozwanego – Towarzystwa (...) z siedzibą w W. kwoty 15000 zł z tytułu zadośćuczynienia za krzywdę spowodowaną wypadkiem komunikacyjnym z dnia 9 stycznia 2016 roku z odsetkami od dnia 28 lutego 2016 roku do dnia zapłaty oraz kwoty 1050 zł z tytułu zwrotu kosztów opieki osób trzecich związanych z wypadkiem komunikacyjnym z 9 stycznia 2016 roku z odsetkami od dnia 28 lutego 2016 roku do dnia zapłaty.

Powód wniósł również o zasądzenie od pozwanego zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że został poszkodowany w wyniku zdarzenia komunikacyjnego, do którego doszło 9 stycznia 2016 roku na trasie L.-B.- (...) w miejscowości N.. Wobec sprawczyni wypadku został skierowany do sądu wniosek o ukaranie. Pojazd uczestniczący w zdarzeniu komunikacyjnym objęty był ubezpieczeniem OC w Towarzystwie (...) Spółce Akcyjnej. W toku postępowania likwidacyjnego przeprowadzonego w związku ze zgłoszoną szkodą pozwany przyznał powodowi zwrot kosztów pozyskania dokumentacji medycznej w wysokości 75 zł oraz kwotę 2000 zł tytułem zadośćuczynienia.

Powód wskazał, że bezpośrednio po wypadku powód został przetransportowany do szpitala, gdzie rozpoznano u niego stłuczenie części grzbietu i miednicy. Po około trzech tygodniach od wypadku u powoda na lewym udzie pojawił się rozległy krwiak. U powoda przeprowadzono szereg punkcji uda lewego. Stan zdrowia powoda pogarszał się. Powód był kilkakrotnie hospitalizowany. Przeprowadzano u niego zabiegi operacyjne. Powód pozostaje pod opieką Poradni Urazowej (...) nr 1 w L.. Bezpośrednio po wypadku wymagał stałej pomocy partnerki w wykonywaniu nawet najprostszych czynności życia codziennego. Według wyliczeń powoda konieczność zapewnienia stałej pomocy osób trzecich przy wykonywaniu nawet najprostszych czynności życia codziennego trwała przez okres 3 tygodni. Z powodu bólu całego ciała powód nie mógł samodzielnie wstać z łóżka. Partnerka powoda opiekowała się nim w wymiarze 5 godzin dziennie (1,5 godziny rano i 3,5 godziny wieczorem) przez okres 21 dni, wykonując między innymi takie czynności jak pomoc w ubieraniu się, kąpieli, robienie zakupów, przygotowywanie posiłków, pranie. Powód, ustalając wysokość dochodzonej pozwem kwoty pieniężnej tytułem zwrotu kosztów opieki, przyjął cenę brutto za godzinę usług opiekuńczych świadczonych na rzecz mieszkańców L. stosowaną przez (...) w L., obowiązującą w I kwartale roku 2016 – 10 zł za godzinę. Powód podniósł także, że konieczność długotrwałego leczenia uniemożliwiła mu przystąpienie do egzaminu maturalnego i w ocenie powoda przyczyniła się do wypowiedzenia mu umowy o pracę.

Powód wskazał, że choruje na zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa oraz wywołaną przez to łuszczycę. Bezpośrednio przed wypadkiem powód znajdował się w okresie remisji choroby. Od czasu wypadku choroba postępuje, a powód odczuwa bardzo silny ból. Po wypadku powód przeszedł załamanie nerwowe, pojawiły się lęki i nerwowość. Na lewej nodze powoda widoczna jest pooperacyjna blizna (k. 2-6v).

*

W dniu 19 sierpnia 2016 roku Sąd Rejonowy Lublin-Zachód wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym w sprawie akt I Nc 719/16 zgodny z żądaniem pozwu (k. 74).

*

Pozwany, reprezentowany przez pełnomocnika, w dniu 8 września 2016 roku złożył sprzeciw do nakazu zapłaty, zaskarżając nakaz w całości i wnosząc o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz kwoty 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa (k. 139-143).

*

W piśmie procesowym złożonym na rozprawie w dniu 19 marca 2019 roku powód rozszerzył powództwo o kwotę 10000 zł, żądając łącznie 25000 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę spowodowaną wypadkiem komunikacyjnym z dnia 9 stycznia 2016 roku z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 28 lutego 2016 roku do dnia zapłaty (k. 506-507v).

*

Wyrokiem z dnia 18 kwietnia 2019 roku Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie:

I. zasądził od Towarzystwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz Z. G.:

- kwotę 15000 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 28 lutego 2016 roku do dnia zapłaty,

- kwotę 10000 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 19 marca 2015 roku do dnia zapłaty,

- kwotę 1050 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 28 lutego 2016 roku do dnia zapłaty;

II. oddalił powództwo w pozostałej części;

III. zasądził od Towarzystwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz Z. G. kwotę 6017 zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

IV. nakazał przeksięgować z zaliczki numer (...) na konto sum budżetowych Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Lublin-Zachód w L. kwotę 21 zł;

V. nakazał ściągnąć od Towarzystwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie kwotę 1122,10 zł tytułem wydatków, od których powód był zwolniony, oraz kwotę 1303 zł tytułem opłat sądowych, od których powód był zwolniony (k. 526).

W uzasadnieniu wyroku Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 9 stycznia 2016 roku w miejscowości N., na drodze wojewódzkiej (...), kierująca autobusem marki V. (...), numer rejestracyjny (...), V. K. nie dostosowała prędkości do panujących warunków na drodze, w wyniku czego wpadła w poślizg i zjeżdżając na prawe pobocze uderzyła w przydrożne drzewo. Kierująca w chwili wypadku była trzeźwa. Sprawczyni wypadku została ukarana wyrokiem Sądu Rejonowego w Lubartowie z dnia 7 czerwca 2016 roku, wydanym w sprawie II K 175/16. Autobus posiadał ubezpieczenie w Towarzystwie (...) Spółce Akcyjnej.

Sąd Rejonowy ustalił, że Z. G. podróżujący autobusem na miejscu pasażera doznał w wyniku wypadku urazu dolnej części kręgosłupa i miednicy. Z miejsca wypadku został przetransportowany przez pogotowie ratunkowe do szpitala w L.. Rozpoznano u niego stłuczenie kręgosłupa L-S i naruszenie zmian zwyrodnieniowych w przebiegu zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa. Poszkodowany został wypisany do domu z zaleceniem oszczędnego trybu życia, przyjmowania leków jak dotychczas, miejscowego stosowania leków voltaren oraz poltram combo w razie bólu. Zalecono kontrolę w poradni ortopedycznej za 7-10 dni, a w razie pojawienia się nowych dolegliwości pilny kontakt z lekarzem.

Sąd Rejonowy ustalił, że po 12 dniach od wypadku – w dniu 21 stycznia 2016 roku – u Z. G. wystąpił rozległy krwiak uda lewego. Poszkodowany był leczony w Poradni (...) Ogólnej w L. przy ul. (...) do dnia 23 maja 2016 roku. Odbył 12 wizyt lekarskich. Wykonano kilka punkcji tego krwiaka. Podczas ostatniej wizyty został skierowany do szpitala. Następnie do dnia 15 kwietnia 2016 roku leczył się w Poradni Chirurgicznej przy ul. (...) w L.. Był trzykrotnie hospitalizowany w Klinice (...). Od dnia 23 marca 2016 roku do dnia 31 maja 2016 roku poszkodowany był na zwolnieniu lekarskim z powodu leczenia krwiaka uda lewego.

Sąd Rejonowy ustalił, że szkoda została zgłoszona ubezpieczycielowi pojazdu sprawcy w dniu 28 stycznia 2016 roku. Decyzją z dnia 25 maja 2016 roku ubezpieczyciel przyznał Z. G. kwotę 2000 zł tytułem zadośćuczynienia za uszkodzenie ciała i roztrój zdrowia doznany podczas wypadku komunikacyjnego z dnia 9 stycznia 2016 roku oraz kwotę 75 zł tytułem kosztów pozyskania dokumentacji medycznej.

Sąd Rejonowy ustalił, że Z. G. w wyniku wypadku doznał 20% uszczerbku na zdrowiu. Natężenie bólu oraz cierpienia psychicznego przez 3 tygodnie po wypadku było bardzo duże. Następnie stopniowo zmniejszało się do 3 miesięcy. Ból u powoda utrzymuje się do chwili obecnej. Ze względu na rozpoznanie u Z. G. w 2005 roku zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa ( (...)) poszkodowany po urazach intensywniej odczuwa ból, ponieważ jego kręgosłup jest sztywny i nie poddaje się amortyzacji, jak u zdrowego człowieka, a okres nasilenia dolegliwości jest o wiele dłuższy. Proces gojenia krwiaka uda jest zakończony. Aktualny stan lewej kończyny dolnej jest dobry, nie ma zaników mięśni, niedokrwienia, zaburzeń czucia. Pozostały jedynie dwie blizny o średnicy około 1,2 cm. Rokowania co do stanu zdrowia poszkodowanego na przyszłość w związku z wypadkiem są dobre. Natomiast biorąc pod uwagę przewlekły i postępujący charakter choroby kręgosłupa jaką jest (...) rokowanie jest trudne. Poszkodowany wymaga dalszego leczenia i usprawniania. Mogą wystąpić powikłania pod postacią zmian zwyrodnieniowo-zapalnych w stawach biodrowych, co może skutkować nawet endoprotezoplastyką. Stan anatomiczny kręgosłupa jest taki jak przed wypadkiem, z wyjątkiem zaostrzenia się procesu zapalnego stawów kręgosłupa, co nastąpiło w wyniku wypadku komunikacyjnego. Przebyty uraz miał wpływ na zaostrzenie procesu immunologicznego zapalnego choroby pod postacią (...) oraz na stopień dolegliwości bólowych odczuwanych przez powoda i mógł spowodować większe usztywnienie kręgosłupa. Przed wypadkiem Z. G. miał niską aktywność zapalną choroby (...), czyli był w okresie remisji, pracował, uczył się w szkole dla dorosłych. Po wypadku wystąpiło zaostrzenie procesu zapalnego i objawów bólowych. Samo istnienie choroby (...) nie miało wpływu na rozmiar obrażeń i przebieg leczenia po wypadku. Uraz nie spowodował żadnego ograniczenia w funkcjonowaniu codziennym Z. G., ani ograniczeń w wykonywaniu czynności fizycznych, jakie wykonywał przed wypadkiem. Mógł natomiast spowodować ograniczenie w codziennym życiu powoda wynikające z zaostrzenia objawów choroby zasadniczej (...). Bezpośrednio po wypadku przez co najmniej 3 tygodnie poszkodowany wymagał opieki osób trzecich przy toalecie porannej, przy kąpieli, przy przygotowywaniu posiłków, przy ubieraniu i rozbieraniu się.

Sąd Rejonowy ustalił, że Z. G. w chwili zdarzenia miał 37 lat. Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, na które cierpi od lat, było w okresie remisji. Poszkodowany pracował, uczył się w klasie maturalnej liceum ogólnokształcącym dla dorosłych w P., opiekował się ciężko chorą leżącą mamą. Razem z partnerką wykonywał wszystkie codzienne domowe czynności. Był człowiekiem optymistycznym, uśmiechniętym, uczynnym i towarzyskim. Przed wypadkiem nie miał innych wypadków ani urazów poza zranieniem w dzieciństwie prawej nogi kosą. Nie przechodził żadnych zabiegów ani operacji związanych z kręgosłupem. Korzystał natomiast z rehabilitacji. Nie potrzebował pomocy w czynnościach życia codziennego poza przesuwaniem lub przenoszeniem ciężkich rzeczy. Brał udział w biegach dla niepełnosprawnych.

Sąd Rejonowy ustalił, że po wypadku poszkodowany przez około trzy tygodnie praktycznie cały czas leżał w łóżku i przyjmował bardzo silne leki przeciwbólowe. Wymagał stałej pomocy partnerki w wykonywaniu nawet najprostszych czynności życia codziennego. E. B. nie tylko robiła zakupy, sprzątała, prała i gotowała, ale też wykonywała przy nim wszystkie czynności higieniczne, karmiła go, pomagała również w toalecie osobistej i najbardziej intymnych czynnościach.

Sąd Rejonowy ustalił, że po krwiaku zostały dwie blizny, które ciężko się goją i są przyczyną bólu. Czasami poszkodowanego boli też noga. Przez okres około miesiąca po zdarzeniu Z. G. przebywał na urlopie. Następnie wrócił do pracy i pracował około miesiąca. Następnie ze względu na konieczność leczenia szpitalnego krwiaka poszkodowany przebywał na zwolnieniu lekarskim. Po upływie miesiąca od powrotu do pracy poszkodowany został zwolniony. Oficjalną przyczyną wypowiedzenia umowy o pracę była redukcja etatu, jednak poszkodowany domniemywa, że jego choroba mogła się przyczynić do tej decyzji. Poszkodowany podjął ponownie zatrudnienie od września 2016 roku jako osoba niepełnosprawna. Ze względu na stan zdrowia po urazie doznanym w wyniku wypadku poszkodowany nie przystąpił do egzaminu maturalnego. W chwili wypadku poszkodowany jechał do szkoły. Po wypadku boi się jeździć busami. Powód posiada prawo jazdy, ale ze względu na stan zdrowia nie jeździ samochodem. Nie zapisał się na kolejny rok do szkoły. Po wypadku nasiliły się objawy, zdiagnozowanego przed laty u poszkodowanego (...).

Sąd Rejonowy ustalił, że Z. G. odczuwa dotkliwy ból, musi przyjmować silniejsze niż przed wypadkiem leki przeciwbólowe i robić to znacznie częściej niż przed wypadkiem. Nie może nosić żadnych ciężarów, problemem jest chodzenie po schodach. Wypadek miał wpływ na sytuację finansową poszkodowanego i jego partnerki. Z. G., przebywając na zwolnieniu lekarskim, uzyskiwał mniejsze dochody. Mniejsze dochody uzyskiwała też jego partnerka, gdyż ze względu na konieczność opieki nad poszkodowanym nie mogła pracować w dotychczasowym wymiarze czasu pracy. Brakowało pieniędzy na rachunki, żywność i leki. Powód i jego partnerka zmuszeni byli pożyczać pieniądze od znajomych i narzeczonego córki partnerki poszkodowanego. Po zakończeniu leczenia krwiaka powód został uznany za zdolnego do pracy. Poszkodowany po wypadku przeszedł silne załamanie psychiczne, utracił radość życia, stał się depresyjny, zamknięty w sobie, posępny, nie chciał kontynuować nauki, ma problemy ze snem, nie wziął udziału w biegu dla niepełnosprawnych.

Sąd Rejonowy ustalił, że stawka za usługi opiekuńcze świadczone przez Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w L. w 2016 roku wynosiła 10 zł za godzinę.

Sąd Rejonowy wskazał na podstawy ustaleń faktycznych w sprawie oraz przedstawił swoje stanowisko w zakresie oceny dowodów.

Sąd Rejonowy wskazał, że w rozpoznawanej sprawie nie było sporu co do tego, że pozwany ubezpieczyciel ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą za skutki zdarzenia z dnia 9 stycznia 2016 roku, natomiast spór dotyczył zasadności i wysokości należnych powodowi z tego tytułu roszczeń.

Sąd Rejonowy przytoczył treść przepisów art. 822 § 1 i 2 k.c. oraz art. 34 ust. 1, art. 35 i art. 36 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarantowanym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. z 2016 roku, poz. 2060 ze zmianami).

Sąd Rejonowy wyjaśnił, że odpowiedzialność ubezpieczyciela jest pochodną odpowiedzialności cywilnej sprawcy szkody, a więc ma charakter wtórny.

Sąd uznał, że bezsporna jest w rozpoznawanej sprawie odpowiedzialność ubezpieczyciela co do zasady. Odpowiedzialność sprawcy szkody oparta jest na zasadzie ryzyka wyrażonej w art. 436 § 1 k.c.

Jako podstawę prawną roszczenia powoda o zadośćuczynienie Sąd Rejonowy wskazał przepisy art. 445 § 1 k.c. w zw. z art. 444 § 1 k.c.

Sąd wskazał, że powód w efekcie zdarzenia z dnia 9 stycznia 2016 roku doznał zarówno cierpień fizycznych, jak i psychicznych.

Sąd Rejonowy wyjaśnił, jakimi kryteriami należy kierować się przy określeniu wysokości zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, wskazując między innymi, że zadośćuczynienie powinno być przyznane w wysokości umożliwiającej pokrzywdzonemu uzyskanie satysfakcji adekwatnej do cierpień i krzywd, jakich doznał. Ustalając „odpowiednią sumę” należy mieć na względzie rozmiar cierpień fizycznych i psychicznych, stopień tych cierpień, intensywność i długotrwałość (pobyt w szpitalu, konieczność poddania się zabiegom), prognozy na przyszłość, wiek i płeć poszkodowanego, konsekwencje, jakie naruszenie wywołało w życiu osobistym i społecznym. O wysokości zadośćuczynienia nie powinny przy tym decydować subiektywne odczucia poszkodowanego, który często wyolbrzymia doznaną szkodę niemajątkową. Zadośćuczynienie powinno być umiarkowane – nie może być symboliczne, ale i nie może być nadmierne. Wysokość zadośćuczynienia powinna być utrzymana w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa, ma ono bowiem przedstawiać ekonomicznie odczuwalną wartość, nie może jednak zarazem stanowić źródła wzbogacenia.

Sąd Rejonowy uznał, że mierzenie krzywdy wyłącznie stopniem uszczerbku na zdrowiu stanowiłoby niedopuszczalne uproszczenie, nie znajdujące uzasadnienia w treści art. 445 § 1 k.c. Procentowo określony uszczerbek służy tylko jako pomocniczy środek ustalania rozmiaru odpowiedniego zadośćuczynienia, którą to „odpowiedniość” bada się przy uwzględnieniu różnorodnych okoliczności, do których należy między innymi stopień poniesionego uszczerbku. W związku z tym możliwe jest przyznanie zadośćuczynienia nawet wówczas, gdy poszkodowany na skutek wypadku mógł odczuć cierpienie fizyczne i psychiczne, nie doznając przy tym żadnego uszczerbku na zdrowiu. Przepis art. 445 § 1 k.c. nie uzależnia bowiem możności dochodzenia zadośćuczynienia od doznania poważnych obrażeń, czy też poważnego uszczerbku na zdrowiu. Rodzaj uszkodzeń, czas leczenia, czy też istnienie lub brak skutków trwałych, wiek, mają wpływ jedynie na wysokość zadośćuczynienia.

Sąd Rejonowy uznał, że w pierwszej kolejności przy ocenie wysokości należnego powodowi żądania zadośćuczynienia należy mieć na uwadze długotrwałe skutki zdarzenia z dnia 9 stycznia 2016 roku. W wyniku opiniowanego wypadku powód doznał uszczerbku na zdrowiu w wysokości 20%. Przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia Sąd miał na uwadze rozmiar odczuwanego przez powoda cierpienia fizycznego i psychicznego, dotkliwego bólu spowodowanego zarówno doznanymi urazami, długim i skomplikowanym leczeniem krwiaka, a także zaostrzeniem się w wyniku wypadku choroby (...).

Sąd wziął pod uwagę także brak możliwości poruszania się przez pierwsze tygodnie po wypadku i bycie w pełni zależnym od innych osób. Uwzględnił także pobyty powoda w szpitalu, brak możliwości przystąpienia do egzaminu maturalnego, trudną sytuację finansową, której doświadczył powód i jego partnerka w następstwie wypadku. Wziął pod uwagę stosunkowo młody wiek powoda, a także wpływ wypadku na jego psychikę i relacje społeczne.

Sąd Rejonowy wskazał, że co prawda urazy doznane podczas wypadku w tym krwiak prawie w całości się wygoiły (pozostały jedynie dwie blizny na nodze), niemniej jednak wpływ wypadku na pogorszenie stanu zdrowia powoda w związku z chorobą (...) jest ogromny, a rokowania są niepewne.

Sąd Rejonowy doszedł do wniosku, że kwota zadośćuczynienia żądana przez powoda ponad kwotę przyznaną w postępowaniu likwidacyjnym jest w pełni uzasadniona i adekwatna do rozmiaru ujemnych następstw wypadku z dnia 9 stycznia 2016 roku. Sąd nie podzielił stanowiska strony pozwanej, zgodnie z którym rozszerzenie powództwa przez powoda o kwotę 10000 zł jest bezzasadne, gdyż w toku procesu nie zaistniały nowe okoliczności mające wpływ na rozmiar krzywdy, a strona reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, wnosząc pozew do sądu powinna prawidłowo ocenić swój stan zdrowia i poczucie krzywdy, nie zaś czekać na opinię biegłych i ich ocenę zdrowia powoda.

W ocenie Sądu Rejonowego, czym innym jest ocena swojego stanu zdrowia i poczucia krzywdy, a czym innym wycena powyższego w pieniądzu. Powód w sposób jasny i rzeczowy przedstawił swoją sytuację i następstwa wypadku oraz przedstawił całą dokumentację medyczną. Niewątpliwie stan jego zdrowia oraz poczucie krzywdy nie zmieniło się wskutek wydania opinii. Natomiast sporządzone w sprawie opinie biegłych umożliwiły mu dokonanie pełnej wyceny doświadczonej krzywdy.

Sąd Rejonowy uznał za zasadne roszczenie o odszkodowanie w kwocie 1050 zł z tytułu zwrotu kosztów opieki osób trzecich, wyjaśniając, że jeżeli w wyniku doznanego uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia poszkodowanemu potrzebna jest opieka (stała lub tymczasowa – na przykład w czasie, gdy nie był w stanie samodzielnie funkcjonować), odszkodowanie obejmuje także koszty tej opieki w rozumieniu art. 444 § 1 k.c. Nie jest natomiast konieczne, aby poszkodowany rzeczywiście opłacił koszty takiej opieki. Stanowią one element należnego poszkodowanemu odszkodowania nawet wtedy, jeśli opieka sprawowana była przez członków rodziny poszkodowanego nieodpłatnie.

Sąd wskazał, że według wyliczeń powoda konieczność zapewnienia stałej pomocy osób trzecich przy wykonywaniu nawet najprostszych czynności życia codziennego w wymiarze 5 godzin dziennie trwała przez okres 3 tygodni (21 dni). Powód, ustalając wysokość dochodzonej niniejszym pozwem kwoty pieniężnej z tytułu zwrotu kosztów opieki, przyjął cenę brutto za godzinę usług opiekuńczych świadczonych na rzecz mieszkańców L. stosowaną przez (...) w L., obowiązującą w I kwartale roku 2016, to jest kwotę 10 zł za godzinę.

Sąd Rejonowy podzielił stanowisko powoda we wskazanym zakresie.

Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia w przedmiocie żądania odsetek ustawowych z tytułu opóźnienia w zapłacie zadośćuczynienia i odszkodowania wskazał przepisy art. 481 § 1 i § 2 k.c.

Sąd wskazał, że roszczenie o zapłatę zadośćuczynienia i odszkodowania za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym co do zasady nie podlega odrębnym regułom w zakresie terminu spełnienia świadczenia przez dłużnika. Zobowiązanie to ma charakter świadczenia bezterminowego, zaś zgodnie z art. 455 k.c. jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. Jednakże w przypadku, gdy zobowiązanym do zapłaty zadośćuczynienia z tytułu ubezpieczenia obowiązkowego posiadaczy pojazdów mechanicznych jest ubezpieczyciel, termin wynikający z art. 455 k.c., określony jako niezwłoczny, podlega korekcie przewidzianej w powołanym przez Sąd Rejonowy przepisie art. 14 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych. Stosownie do tych regulacji, zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie w terminie 30 dni, licząc od dnia złożenia przez poszkodowanego lub uprawnionego zawiadomienia o szkodzie. Z powyższego wynika, że stan opóźnienia ubezpieczyciela w wypłacie świadczenia może powstać najwcześniej z 31 dniem od daty złożenia zawiadomienia o szkodzie.

Sąd wskazał, że powód, żądając zadośćuczynienia i odszkodowania, domagał się zapłaty odsetek za opóźnienie w spełnieniu świadczenia od dnia 28 lutego 2016 roku do dnia zapłaty. Szkoda została zgłoszona ubezpieczycielowi pojazdu sprawcy w dniu 28 stycznia 2016 roku. Zatem zasadne jest żądanie odsetek od roszczeń zgłoszonych w pozwie, to jest roszczenia o zadośćuczynienie w kwocie 15000 zł oraz roszczenia o odszkodowanie w kwocie 1050 zł od dnia 28 lutego 2016 roku. Natomiast jeśli chodzi o żądanie zadośćuczynienia w wysokości 10000 zł wynikające z rozszerzonego powództwa należy przyjąć, że od tej kwoty odsetki należą się od chwili, kiedy pozwany powziął wiadomość o skierowaniu wobec niego tego roszczenia. Powództwo zostało rozszerzone na rozprawie w dniu 19 marca 2019 roku. Na rozprawie tej obecny był pełnomocnik pozwanego. Odsetki zatem od zadośćuczynienia w kwocie 1000 zł należało zasądzić od dnia 19 marca 2019 roku. W pozostałym zakresie roszczenie o odsetki od kwoty 10000 zł należało oddalić.

Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia o kosztach procesu Sąd Rejonowy wskazał przepisy art. 108 § 1 k.p.c. i art. 100 zd. 2 k.p.c., a rozstrzygnięcia o nieuiszczonych kosztach sądowych przepis art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych z dnia 28 lipca 2005 roku.

*

Od wyroku z dnia 18 kwietnia 2019 roku apelację wniósł pozwany, reprezentowany przez pełnomocnika, wskazując, że zaskarża wyrok w zakresie:

„1. zasądzającym od pozwanego Towarzystwa (...) S.A. na rzecz powoda Z. G. zadośćuczynienie ponad kwotę 8 000 zł, tj. objętej pkt I wyroku;

2. zasądzającym od pozwanego Towarzystwa (...) S.A. na rzecz powoda Z. G. odsetki ustawowe za opóźnienie:

- od dnia 28 lutego 2016 r. do dnia zapłaty – co do zaskarżonej kwoty
7 000 zł zadośćuczynienia zasądzonej w pkt I wyroku;

- od dnia 19 marca 2019 r. do dnia zapłaty – co do zaskarżonej kwoty
10 000 zł zadośćuczynienia zasądzonej w pkt I wyroku;

- od dnia 28 lutego 2016 r. do dnia wyrokowania – co do niezaskarżonej kwoty 8 000 zł zadośćuczynienia zasądzonej w pkt I wyroku;

- od dnia 28 lutego 2016 r. do dnia wyrokowania – co do niezaskarżonej kwoty 1 050 zł tytułem odszkodowania zasądzonej w pkt I wyroku;

3. rozstrzygającym o kosztach procesu, tj. objętym pkt III i V wyroku”.

Pozwany zarzucił:

„naruszenie przepisów prawa procesowego mające istotny wpływ na wynik sprawy, tj.

1. art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego przejawiającego się wywiedzeniem przez Sąd wniosków niespójnych z ustalonym stanem faktycznym, tj. dokonaniu błędnej oceny wysokości krzywdy zarówno na etapie subsumcji, jak i wyrokowania oraz błędnym przyjęciu, że odpowiednią kwotą za doznany przez powoda uszczerbek na zdrowiu jest kwota 27 000 zł (łącznie z wypłaconą kwotą 2 000 zł w toku postępowania likwidacyjnego), jak również nie uwzględnienie okoliczności, iż na rozmiar odczuwanego bólu oraz ograniczenia w wykonywaniu codziennych czynności miała wpływ występująca u powoda przed wypadkiem choroba Zesztywniające Zapalenie Stawów Kręgosłupa, biorąc pod uwagę, iż z opinii biegłego sądowego z zakresu reumatologii oraz ortopedii, który stwierdził, że rokowania co do stanu zdrowia powoda są dobre, nie można jednoznacznie stwierdzić, że występujące ograniczenia, są następstwem doznanego urazu, czy też są skutkiem choroby kręgosłupa (...), co skutkowało zasądzeniem przez Sąd tytułem zadośćuczynienia kwoty rażąco wygórowanej;

2. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego oraz przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów polegającej na przyjęciu, iż rozmiar doznanej przez powoda krzywdy uzasadnia zasądzenie na jego rzecz zadośćuczynienia w kwocie 27 000 zł, podczas gdy z materiału dowodowego wynika, że odpowiednią kwotę stanowi zadośćuczynienie w kwocie ponad 8 000 zł;

3. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego przejawiającego się brakiem wywiedzenia przez Sąd logicznych wniosków wynikających z tego materiału, tj. w szczególności, że część dolegliwości powoda związana była z wcześniejszą choroba powoda (...), a w konsekwencji zasądzenie na rzecz powoda tytułem zadośćuczynienia kwoty rażąco wygórowanej;

4. art. 232 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c. poprzez jego błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, iż powód wypełnił zobowiązanie wynikające z przywołanych przepisów, tj. udowodnił fakty jak i okoliczności, które podnosił w ramach przedmiotowego postępowania pomimo kwestionowania tych faktów, okoliczności oraz twierdzeń przez pozwanego;

naruszenie prawa materialnego, tj.

5. art. 445 k.c. poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, że kwota bazowa zadośćuczynienia zasądzona na rzecz powoda, tj. kwota 27 000 zł jest odpowiednia w rozumieniu tego przepisu, i tym samym zasądzanie na rzecz powoda kwoty 25 000 zł, podczas gdy zadośćuczynienie ponad kwotę 8 000 zł (plus 2 000 zł tytułem zadośćuczynienia wypłacone w toku postępowania likwidacyjnego) stanowi kwotę zawyżoną z uwagi na fakt niewielkich rozmiarów doznanej przez powoda krzywdy;

6. art. 361 k.c. poprzez jego niezastosowanie w odniesieniu do zadośćuczynienia, a w konsekwencji zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda tytułem zadośćuczynienia kwoty 25 000 zł, tj. kwoty rażąco wygórowanej w odniesieniu do całokształtu zebranego materiału dowodowego, w szczególności biorąc pod uwagę opinię biegłego z zakresu ortopedii oraz reumatologii, podczas, gdy część następstw związanych z krzywdą powoda, tj. zwiększenie odczuwanych dolegliwości bólowych spowodowana była wcześniejszymi schorzeniami powoda, chorobą powoda (...), na którą powód leczył się przed wypadkiem, a zatem okoliczności te nie stanowiły normalnych następstw urazu, z którego powód wywodzi roszczenie;

7, art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 455 k.c. w zw. z art. 817 § 1 k.c. poprzez niewłaściwe jego zastosowanie polegające na zasądzeniu odsetek ustawowych za opóźnienie na rzecz powoda od zasądzonych kwot zadośćuczynienia i odszkodowania od dnia 28 lutego 2016 r. oraz od dnia 19.03.2019 r., podczas gdy wysokość zadośćuczynienia i odszkodowania ustalana jest według stanu na dzień wyrokowania i odsetki winny być zasądzone od dnia wyrokowania”.

Pozwany „wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w części i rozstrzygnięcie co do istoty sprawy poprzez oddalenie powództwa o zapłatę w części:

1. zadośćuczynienia zasądzonego na rzecz powoda ponad kwotę 8 000 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od kwoty 7 000 zł od dnia 28 lutego 2016 r. do dnia zapłaty, a od kwoty 10 000 zł od dnia 19 marca 2019 r. do dnia zapłaty;

2. odsetek ustawowych za opóźnienie od zasądzonej na rzecz powoda niezaskarżonej kwoty 8 000 zł tytułem zadośćuczynienia za okres od dnia 28 lutego 2016 r. do dnia wyrokowania;

3. odsetek ustawowych za opóźnienie od zasądzonej na rzecz powoda niezaskarżonej kwoty 1 050 zł tytułem odszkodowania za okres od dnia 28 lutego 2016 r. do dnia wyrokowania”.

Pozwany wniósł także „o zmianę zaskarżonego wyroku w części rozstrzygającej o kosztach procesu stosownie do wyniku postępowania odwoławczego oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów procesu za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych”.

÷

W odpowiedzi na apelację Z. G., reprezentowany przez pełnomocnika, wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania przed Sądem drugiej instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych (k. 547-549).

*

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja pozwanego jest zasadna tylko częściowo.

Na wstępie należy wskazać, że do rozpoznania apelacji miały zastosowanie przepisy Kodeksu postępowania cywilnego w brzmieniu sprzed wejścia w życie ustawy z dnia 4 lipca 2019 roku o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2019 r. poz. 1469).

Przepis art. 9 ust. 4 ustawy z dnia 4 lipca 2019 roku stanowi, że do rozpoznania środków odwoławczych wniesionych i nierozpoznanych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu dotychczasowym.

÷

W rozpoznawanej sprawie nastąpiło naruszenie przez Sąd pierwszej instancji przepisów art. 481 § 1 k.c. oraz art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych przez ich niewłaściwe zastosowanie przy rozstrzyganiu o:

1) żądaniu odsetek za fakt opóźnienia w zapłacie kwoty 15000 zł z tytułu świadczenia ubezpieczeniowego odpowiadającego zadośćuczynieniu za doznaną krzywdę, których powód dochodził od dnia 28 lutego 2016 roku do dnia zapłaty, oraz

2) żądaniu odsetek za fakt opóźnienia w zapłacie kwoty 1050 zł z tytułu świadczenia ubezpieczeniowego odpowiadającego odszkodowaniu za szkodę majątkową, których powód dochodził również od dnia 28 lutego 2016 roku do dnia zapłaty.

Bezzasadny jest natomiast podniesiony w apelacji zarzut naruszenia przepisów art. 455 k.c. i art. 817 § 1 k.c., ponieważ przepisy te nie miały zastosowania w rozpoznawanej sprawie, ani też nie zostały zastosowane przez Sąd pierwszej instancji.

Wprawdzie pozwany nie określił w apelacji prawidłowo zarzutu naruszenia prawa materialnego, a więc w sposób adekwatny do rzeczywistego naruszenia tego prawa, jednak Sąd Okręgowy, jako sąd odwoławczy, w granicach zaskarżenia bierze z urzędu pod uwagę naruszenie prawa materialnego przez sąd pierwszej instancji, nawet bez powołania się na nie stron1.

Przepisy zawarte w art. 14 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych są przepisami szczególnymi w stosunku do przepisów art. 455 k.c. i art. 817 § 1 k.c., a w związku z tym nie mają zastosowania do określenia terminu spełnienia świadczenia wynikającego z umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych.

Przepis art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku stanowi, że zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie w terminie 30 dni licząc od dnia złożenia przez poszkodowanego lub uprawnionego zawiadomienia o szkodzie.

Powołany przepis określa zasadniczy termin, w jakim powinno zostać wypłacone świadczenie ubezpieczeniowe z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy mechanicznych środków komunikacji.

Od zasady wskazanej w powołanym przepisie występują wyjątki. W sposób wyraźny wyjątki te określa przepis art. 14 ust. 2 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.

Wyjątki od zasady wskazanej w art. 14 ust. 1 ustawy mogą również wynikać z zasad orzekania o odszkodowaniu za szkodę majątkową lub zadośćuczynieniu za krzywdę, wynikających z przepisów Kodeksu cywilnego.

Pierwszy wyjątek może wynikać z zastosowania przez sąd wynikającej z przepisu art. 363 § 2 k.c. zasady ustalenia odszkodowania według cen z daty ustalenia odszkodowania.

Przepis art. 363 § 2 k.c. stanowi, że jeżeli naprawienie szkody ma nastąpić w pieniądzu, wysokość odszkodowania powinna być ustalona według cen z daty ustalenia odszkodowania, chyba że szczególne okoliczności wymagają przyjęcia za podstawę cen istniejących w innej chwili.

Powołany przepis powinien mieć zastosowanie wówczas, jeżeli pomiędzy chwilą powstania szkody a chwilą ustalenia odszkodowania nastąpiła znacząca zmiana siły nabywczej pieniądza, skutkująca tym, że wysokość odszkodowania ustalona według cen na chwilę powstania szkody byłaby istotnie niższa niż według cen na chwilę ustalenia odszkodowania.

Przepis art. 363 § 2 k.c. dotyczy naprawienia zarówno szkody majątkowej, jak i szkody niemajątkowej.

W rzeczywistości ekonomicznej, w której na przestrzeni szeregu kolejnych lat stopień spadku siły nabywczej pieniądza nie jest istotny lub nawet występują nawet zjawiska deflacyjne, częstym przypadkiem jest sytuacja, w której wysokość odszkodowania ustalona według cen z chwili powstania szkody nie będzie odbiegać od wysokości odszkodowania ustalonej według cen z chwili orzekania.

W takim wypadku do oznaczenia terminu spełnienia świadczenia ubezpieczeniowego powinien mieć zastosowanie przepis ogólny, a mianowicie przepis art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku, ewentualnie przepisy art. 14 ust. 2 tej ustawy.

Drugi wyjątek od zasady wskazanej w art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku może wynikać ze specyfiki zadośćuczynienia, jako świadczenia mającego rekompensować szkodę niemajątkową, oraz z zasad orzekania o zadośćuczynieniu. Krzywda, czyli szkoda niemajątkowa, nie ma precyzyjnie określonych granic, według których można byłoby oznaczyć jej zakres. Dotyczy to w szczególności granic czasowych. Możliwe są zatem sytuacje, w których w dacie ustalenia zadośćuczynienia osoba pokrzywdzona już nie odczuwa krzywdy (obiektywnie i subiektywnie), jak również sytuacje, w których zjawisko krzywdy nie zakończyło się (obiektywnie i subiektywnie), a nawet wiadomo, że będzie towarzyszyło osobie pokrzywdzonej do końca życia.

Jeżeli do określenia rozmiarów krzywdy, także na przyszłość, obiektywnie wystarczające są okoliczności faktyczne (uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia) istniejące na chwilę zakończenia okresu, o którym mowa w art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku, albo też dające się na ten moment obiektywnie przewidzieć na przyszłość, to terminem spełnienia świadczenia ubezpieczeniowego powinien być termin, o którym mowa w art. 14 ust. 1 tej ustawy, chyba że w konkretnym wypadku zachodzą okoliczności uzasadniające zastosowanie przepisu art. 363 § 2 (część wstępna) k.c.

÷

W rozpoznawanej sprawie już z ustaleń Sądu pierwszej instancji wynika, że szereg istotnych okoliczności faktycznych mających wpływ na zakres przedmiotowy i wysokość roszczenia powoda z tytułu zadośćuczynienia za krzywdę zaistniało nie w okresie 30 dni od dnia zgłoszenia szkody niemajątkowej ubezpieczycielowi, lecz później.

W szczególności należy wskazać, że w dniach 1 marca 2016 roku, 4 marca 2016 roku, 8 marca 2016 roku, 16 marca 2016 roku, 18 marca 2016 roku, 23 marca 2016 roku (a także przed dniem 1 marca 2016 roku) miały miejsce wizyty powoda w Poradni (...) Ogólnej przy ul. (...) w L. związane z krwiakiem uda lewego, podczas których przeprowadzone były zabiegi punkcji i wykonane opatrunki (k. 313-319, 320-325).

W związku z tym, że ostatecznie proces leczenia nie przyniósł oczekiwanego rezultatu, powód został skierowany na leczenie szpitalne (k. 325).

W dniach od 23 marca 2016 roku do 25 marca 2016 roku powód przebywał w Klinice (...) w L., gdzie były wykonane nacięcie i drenaż krwiaka uda lewego (k. 260-302 – dokumentacja lekarska).

W dniach od 1 kwietnia 2016 roku do 5 kwietnia 2016 roku powód przebywał w Klinice (...) w L., gdzie przeprowadzono punkcję i drenaż krwiaka uda lewego oraz opatrunek uciskowy (k. 225-259 – dokumentacja lekarska).

W dniach od 13 kwietnia 2016 roku do 15 kwietnia 2016 roku powód przebywał w Klinice (...) w L., gdzie przeprowadzono operacyjne usunięcie krwiaka uda lewego (k. 179-199 – dokumentacja lekarska).

W dniach 29 marca 2016 roku, 30 marca 2016 roku, 1 kwietnia 2016 roku, 7 kwietnia 2016 roku, 8 kwietnia 2016 roku, 11 kwietnia 2016 roku, 12 kwietnia 2016 roku, 20 kwietnia 2016 roku, 22 kwietnia 2016 roku i 27 kwietnia 2016 roku powód miał przeprowadzone zabiegi lecznicze w Poradni Chirurgicznej (...) Publicznego Szpitala (...) w L. związane z leczeniem i zaopatrzeniem krwiaka uda lewego (k. 303-306 – historia zdrowia i choroby).

W dniu 29 kwietnia 2016 roku powód uzyskał odpisu dokumentów składających się na dokumentację lekarską z leczenia w (...) Publicznego Szpitala (...) w L. (k. 172 – faktura), po czym dokumentację tę oraz dokumenty dotyczące leczenia w Poradni (...) Ogólnej przy ul. (...) w L. przedstawił ubezpieczycielowi w maju 2016 roku.

W piśmie z dnia 25 maja 2016 roku ubezpieczyciel, po zapoznaniu się z dokumentacją lekarską przedstawioną przez powoda, zajął stanowisko w przedmiocie roszczeń powoda (k. 168).

Z powyższych okoliczności, a także z okoliczności ustalonych przez Sąd pierwszej instancji, wynika, że najpóźniej w dniu 25 maja 2016 roku ubezpieczyciel dysponował wiedzą o okolicznościach dotyczących stanu zdrowia powoda stanowiących następstwo wypadku jakiemu uległ powód w dniu 9 stycznia 2016 roku.

Z całą pewnością okoliczności te uzasadniały przyznanie powodowi na dzień 25 maja 2016 roku świadczenia odpowiadającego zadośćuczynieniu w kwocie 17000 zł. Pozwany przyznał i wypłacił jedynie kwotę 2000 zł.

Należy zatem przyjąć, że już w dniu 26 maja 2016 roku pozwany pozostawał w opóźnieniu świadczenia ubezpieczeniowego w zakresie kwoty 15000 zł, zasądzonej przez Sąd pierwszej instancji. Od tego dnia powodowi przysługiwały odsetki na podstawie art. 481 § 1 k.c. za fakt opóźnienia w spełnieniu świadczenia pieniężnego w zakresie kwoty 15000 zł.

Okoliczności sprawy nie pozwalają natomiast na przyjęcie, że pozwany pozostawał w takim opóźnieniu w dniu 28 lutego 2016 roku, i to nie tylko dlatego, że znaczną część niezbędnej dokumentacji powód przedstawił ubezpieczycielowi w maju 2016 roku.

Jak już wyżej wyjaśniono, szereg istotnych okoliczności faktycznych mających wpływ na zakres przedmiotowy i wysokość roszczenia powoda z tytułu zadośćuczynienia za krzywdę zaistniało w marcu i kwietniu 2016 roku. Bez zaistnienia tych okoliczności świadczenie należne powodowi byłoby znacznie niższe.

÷

Jeżeli chodzi o żądanie odsetek za fakt opóźnienia w zapłacie kwoty 1050 zł z tytułu odszkodowania za szkodę majątkową wyrażającą się w kosztach osobistej opieki nad powodem sprawowanej przez jego partnerkę, to należy zwrócić uwagę, że szkody majątkowej z omawianego tytułu powód nie zgłosił ubezpieczycielowi przed wniesieniem pozwu w rozpoznawanej sprawie, w szczególności w postępowaniu ubezpieczeniowym, które ubezpieczyciel przeprowadzał w związku ze zgłoszeniem wypadku przez powoda. Jeżeli zatem z treści zgłoszenia powoda nie wynikało, że powód domaga się roszczenia odszkodowawczego z tytułu kosztów opieki, jak również powód nie przytoczył nawet twierdzeń o okolicznościach faktycznych tego rodzaju, to nie można uznać, że pozwany pozostawał w opóźnieniu w spełnieniu na rzecz powoda świadczenia pieniężnego mającego stanowić przedmiot roszczenia powoda, o którym ubezpieczyciel nie wiedział. Z przepisu art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku wynika wyraźnie, że określony w nim termin biegnie od dnia zawiadomienia ubezpieczyciela o szkodzie, nie zaś od zawiadomienia tylko o zdarzeniu mającym powodować szkodę. Poszkodowany powinien zatem zgłosić swoją szkodę, przytaczając chociażby okoliczności faktyczne wskazujące na istnienie takiej szkody oraz wyrażając wolę jej naprawienia przez ubezpieczyciela.

Roszczenie o zapłatę kwoty 1050 zł z tytułu świadczenia ubezpieczeniowego mającego rekompensować omawianą szkodę majątkową powód zgłosił dopiero w pozwie wniesionym w dniu 18 lipca 2016 roku (k. 2-6v).

Odpis pozwu doręczony został ubezpieczycielowi w dniu 25 sierpnia 2016 roku (k. 138 – potwierdzenie odbioru). W tym dniu pozwanemu została zgłoszona szkoda z tytułu kosztów związanych z opieką nad powodem. Termin 30 dni, o którym mowa w przepisie art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku, upłynął zatem z dniem 24 września 2016 roku. Od dnia 25 września 2016 roku ubezpieczyciel pozostawał w opóźnieniu w zapłacie kwoty 1050 zł. Od tego dnia powodowi przysługiwały odsetki na podstawie art. 481 § 1 k.c. za fakt opóźnienia w spełnieniu świadczenia pieniężnego.

÷

Mając na uwadze powyższe rozważania, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy zmienił częściowo zaskarżony wyrok w punkcie I w ten sposób, że oddalił powództwo również w części obejmującej:

a) żądanie zapłaty odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 15000 zł za okres od dnia 28 lutego 2016 roku do dnia 25 maja 2016 roku,

b) żądanie zapłaty odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 1050 zł za okres od dnia 28 lutego 2016 roku do dnia 24 września 2016 roku.

*

W pozostałej części apelacja pozwanego jest bezzasadna i w związku z tym podlega oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

Sąd Rejonowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych w sprawie.

Nie jest uzasadniony zarzut naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c. Przede wszystkim należy zwrócić uwagę, że wskazany przepis jest przepisem prawa procesowego, a nie materialnego, i określa zasady oceny dowodów, nie zaś zasady wnioskowań prawniczych, czy też zasady stosowania przepisów prawa materialnego. W szczególności należy wskazać, że przepis art. 233 § 1 k.p.c. nie dotyczy w ogóle oceny zasadności powództwa. Ocena, w jakiej wysokości zadośćuczynienie za doznaną krzywdę jest odpowiednie, nie należy do sfery oceny dowodów, lecz mieści się w zakresie stosowania przepisów prawa materialnego, w tym wypadku przepisów art. 36 ust. 1 zd. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych w związku z przepisem art. 445 § 1 k.c.

Sąd Rejonowy nie przyjął również, że dolegliwości bólowe kręgosłupa powoda związane były wyłącznie z urazami doznanymi w wyniku wypadku z dnia 9 stycznia 2016 roku, lecz wskazał na istniejące wcześniej samoistne schorzenie powoda oraz znaczenie tego schorzenia z punktu widzenia stanu zdrowia powoda przed wypadkiem i po wypadku.

÷

Nie jest uzasadniony zarzut naruszenia przez Sąd pierwszej instancji przepisu art. 445 k.c.

Tylko ubocznie należy wskazać, że pojęciowo nie jest możliwe naruszenie przepisu prawa materialnego jednocześnie przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie. Wykładnia przepisu prawa polega na określeniu właściwego znaczenia treści tego przepisu. Zastosowanie przepisu prawa polega natomiast na określeniu skutków prawnych wynikających z tego przepisu dla konkretnie ustalonego stanu faktycznego.

Wskazać również należy, że przepis art. 445 § 1 k.c. mógł mieć jedynie zastosowanie pośrednie w rozpoznawanej sprawie, ponieważ dotyczy on odpowiedzialności za szkodę niemajątkową na osobie wyrządzoną czynem niedozwolonym, a mianowicie szkodę mającą postać uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia. Wskazany przepis nie dotyczy wprost odpowiedzialności ubezpieczyciela wynikającej z umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, ponieważ odpowiedzialność tego rodzaju wynika nie z czynu niedozwolonego ubezpieczyciela, lecz z umowy ubezpieczenia. Sam czyn niedozwolony jest jedynie wypadkiem ubezpieczeniowym, w związku z którym ubezpieczyciel ponosi odpowiedzialność umowną.

Prawidłowo sformułowany zarzut apelacyjny powinien zatem dotyczyć naruszenia przez Sąd pierwszej instancji przepisów art. 36 ust. 1 zd. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych w związku z przepisem art. 445 § 1 k.c.

Przepis art. 36 ust. 1 zd. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku stanowi bowiem, że odszkodowanie ustala się i wypłaca w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym, najwyżej jednak do ustalonej w umowie ubezpieczenia sumy gwarancyjnej.

Pomimo że zarzut apelacyjny nie został sformułowany we wskazany wyżej sposób, Sąd Okręgowy z urzędu dokonał oceny prawidłowości zastosowania przepisów art. 36 ust. 1 zd. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych w związku z przepisem art. 445 § 1 k.c. Sąd odwoławczy bowiem w granicach zaskarżenia bierze z urzędu pod uwagę naruszenie prawa materialnego przez sąd pierwszej instancji, nawet bez powołania się na nie stron2.

Sąd Rejonowy dokonał prawidłowej wykładni przepisu art. 445 § 1 k.c.

Sąd Rejonowy prawidłowo również zastosował wskazany przepis, właściwie ustalając wysokość należnego powodowi zadośćuczynienia za krzywdę, a tym samym świadczenia ubezpieczeniowego mającego odpowiadać temu zadośćuczynieniu.

Oczywiste jest, że określenie, jaka suma jest odpowiednia tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę (art. 445 § 1 k.c.), ma charakter ocenny, co jednak nie oznacza dowolności.

Zwrócić należy uwagę, że krzywdą powoda są nie tylko dotkliwe dolegliwości bólowe kręgosłupa, które uaktywniły się częściowo w związku z wcześniejszą samoistną chorobą powoda. Krzywdę tę stanowią w znacznym zakresie ujemne następstwa wypadku związane z sytuacją osobista i zdrowotną powoda w ciągu kliku tygodni po wypadku, a następnie dolegliwości bólowe kręgosłupa w kolejnych latach, częściowo niewątpliwie związane z wypadkiem, jakiego doznał powód, ale przede wszystkim długotrwałe i uciążliwe leczenie powoda z powodu krwiaka uda lewego, zakończone ostatecznie zabiegiem operacyjnym w stanie znieczulenia ogólnego.

÷

Nie jest uzasadniony zarzut naruszenia przez Sąd Rejonowy przepisu art. 361 k.c. Wydaje się przy tym, że pozwanemu chodziło wyłącznie w treści zarzutu o przepis art. 361 § 1 k.c., ponieważ pozwany nie zarzuca, że powód przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, a zagadnienie tego rodzaju nie było również przedmiotem rozważań Sądu pierwszej instancji i nie znajdowało jakiegokolwiek oparcia nie tylko w ustaleniach tego Sądu, ale także w okolicznościach przytaczanych przez strony.

Jak już wyżej wyjaśniono, Sąd Rejonowy nie przyjął, że dolegliwości bólowe kręgosłupa powoda związane były wyłącznie z urazami doznanymi w wyniku wypadku z dnia 9 stycznia 2016 roku. Sąd wskazał na istniejące wcześniej samoistne schorzenie powoda oraz znaczenie tego schorzenia z punktu widzenia stanu zdrowia powoda przed wypadkiem i po wypadku.

Oczywiste jest, że w rozpoznawanej sprawie ubezpieczyciel nie może ponosić odpowiedzialności za skutki samoistnej choroby powoda dotyczącej kręgosłupa. Nie można jednak obronić tezy, że jeżeli następstwa wypadku ubezpieczeniowego uaktywniły lub zwiększyły dolegliwości związane z tą chorobą, ubezpieczyciel jest również wolny od odpowiedzialności. Należy bowiem stwierdzić, że gdyby nie wypadek, jakiemu uległ powód, to dolegliwości te nie pojawiłyby się, przynajmniej przez pewien bliżej nie określony czas.

Precyzyjne rozgraniczenie następstw wypadku, jakiemu uległ powód, i samoistnych następstw choroby kręgosłupa nie jest możliwe, jednak określona przez Sąd Rejonowy wysokość zasądzonego świadczenia, biorąca również pod uwagę skutki w zakresie urazu i leczenia uda powoda, nie odpowiada założeniu, że samoistna choroba powoda jest bez znaczenia z punktu widzenia odpowiedzialności ubezpieczyciela. Gdyby Sąd Rejonowy przyjął takie założenie, to wysokość przyznanego świadczenia musiałaby być znacznie wyższa. Dolegliwości bólowe powoda oraz ich wpływ na codzienne życie powoda są bowiem znaczne.

Podsumowując należy stwierdzić, że krzywdą powoda były nie tylko dolegliwości związane z urazem kręgosłupa, stanem zdrowia powoda przez kilka miesięcy po wypadku, ale również istotne następstwa związane z urazem uda powoda, takie jak dolegliwości bólowe, konieczność wielokrotnych wizyt lekarskich w dwóch poradniach chirurgicznych, podczas których były przeprowadzane zabiegi lekarskie (punkcie, drenaż, opatrunki) oraz trzykrotny pobyt w szpitalu, zakończony leczeniem operacyjnym.

Nie jest uzasadniony zarzut naruszenia przepisu art. 6 k.c.

Przepis art. 6 k.c. reguluje zagadnienie ciężaru dowodu w znaczeniu materialnym, czyli zagadnienie podmiotu, którego obciążają materialnoprawne skutki nieudowodnienia twierdzeń w zakresie okoliczności istotnych dla rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy. Z naruszeniem tego przepisu mielibyśmy do czynienia wówczas, gdyby Sąd pierwszej instancji nieprawidłowo określił na kim w rozpoznawanej sprawie spoczywa ciężar dowodu w zakresie okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Taka sytuacja jednak w rozpoznawanej sprawie nie wystąpiła.

Przepis art. 6 k.c. nie dotyczy natomiast zagadnienia, czy strona wywiązała się ze swego obowiązku udowodnienia faktów, z których wywodzi skutki prawne. Przepis art. 6 k.c. nie reguluje kwestii skuteczności wykazania dowodzonych okoliczności, ponieważ ta kwestia podlega ocenie w świetle przepisów procesowych. Kwestionowanie prawidłowości uznania przez sąd, że przeprowadzone dowody nie są wystarczające do przyjęcia za udowodnione okoliczności, których ciężar udowodnienia spoczywał na jednej ze stron, może nastąpić w drodze zarzutu naruszenia odpowiednich przepisów prawa procesowego, nie zaś art. 6 k.c. Nie jest również objęte tym przepisem, które z faktów i z jakich przyczyn sąd uznał za udowodnione3.

*

Na podstawie art. 100 zd. 2 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy zasądził od Towarzystwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz Z. G. kwotę 1805,90 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

W związku z tym, że apelacja pozwanego została uwzględniona w nieznacznej części, na pozwanego należało włożyć obowiązek zwrotu powodowi wszystkich kosztów poniesionych przez powoda w postępowaniu odwoławczym. Koszty te obejmują:

1) wynagrodzenie pełnomocnika procesowego – 1800 zł, ustalone według stawki minimalnej na podstawie § 2 pkt 5 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r. poz. 1800 ze zm.),

2) opłatę pocztową – 5,90 zł za przesłanie pełnomocnikowi pozwanego przesyłki poleconej zawierającej odpowiedź na apelację (k. 550).

*

Z tych wszystkich względów i na podstawie powołanych wyżej przepisów Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku.

Andrzej Mikołajewski Dariusz Iskra Anna Wołucka-Ławnikowicz

1 Por.: wyrok SN z dnia 15 maja 2001 roku, I CKN 350/00, Lex nr 52667; postanowienie SN z dnia 4 października 2002 roku, III CZP 62/02, OSN C 2004, z. 1, poz. 7; wyrok z dnia 11 marca 2004 roku, V CK 328/03, Lex nr 183779; wyrok SN z dnia 14 lipca 2004 roku, IV CK 544/03, Lex nr 116591; wyrok SN z dnia 24 czerwca 2005 roku, V CK 704/04, Lex nr 180875; wyrok SN z dnia 25 sierpnia 2004 roku, I PK 22/03, OSN P 2005, z. 6, poz. 80; uchwała SN z dnia 31 stycznia 2008 roku, III CZP 49/07, OSN C 2008, z. 6, poz. 55.

2 Por. jak w przypisie 1.

3 Por.: wyrok SN z dnia 29 kwietnia 2011 roku, I CSK 517/10, Lex nr 960502; wyrok SN z dnia 27 stycznia 2011 roku, II PK 173/10, Lex nr 786376; wyrok SN z dnia 20 stycznia 2011 roku, I CSK 409/10, Lex nr 738082; wyrok SN z dnia 5 listopada 2010 roku, I CSK 23/10, Lex nr 786548; wyrok SN z dnia 6 października 2010 roku, II CNP 44/10, Lex nr 970065; wyrok SN z dnia 25 czerwca 2010 roku, I CSK 544/09, Lex nr 737245; wyrok SN z dnia 16 czerwca 2010 roku, I CSK 482/09, Lex nr 607236; wyrok SN z dnia 11 marca 2009 roku, I CSK 363/08, Lex nr 560510.