Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 10 czerwca 2019 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że wnioskodawczyni A. S. jako pracownik u płatnika składek P. K. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu od dnia 17 grudnia 2018 roku. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że skarżąca została zgłoszona przez płatnika składek C. Art P. K. do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego jako pracownik od dnia 17 grudnia 2018 roku, zajmowane przez nią stanowisko pracy koordynatora do spraw utrzymywania czystości nie istniało wcześniej, zaś w czasie długotrwałej nieobecności wnioskodawczyni płatnik składek nie zatrudnił na jej miejsce nowej osoby, bezpośrednio przed zgłoszeniem do ubezpieczeń społecznych wnioskodawczyni pozostawała w ewidencji osób bezrobotnych. W ocenie ZUS wskazane powyżej stanowisko pracy zostało utworzone nie dla celu jakim jest wykonywanie pracy, ale z zamiarem uzyskiwania świadczeń z ubezpieczeń społecznych w razie choroby i macierzyństwa oraz prawa do bezpłatnej opieki lekarskiej przysługujących osobie o statusie pracownika. (decyzja – k. 5-8 załączonych do sprawy akt ZUS)

W dniu 24 lipca 2019 roku A. S. odwołała się od powyzszej decyzji, zaskarżając ją w całości i wniosząc o jej zmianę poprzez stwierdzenie, że jako pracownik u płatnika składek P. K. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu od dnia 17 grudnia 2018 roku.

Zaskarżonej decyzji zarzuciła rażące naruszenie przepisów prawa:

1.  art. 68 ust. 1 pkt 1 lit. a w zw. z art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 11 ust. 1, art. 12 ust. 1, art. 13 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez stwierdzenie, iż nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu w sytuacji gdy nawiązała stosunek pracy od dnia 17 grudnia 2018 roku

2.  art. 83 ust. 1 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w zw. z art. 180 k.p.a., art. 7 k.p.a., art. 75 k.p.a., art. 77 § 1 k.p.a. i art. 80 k.p.a. oraz art. 22 k.p. i art. 56 k.c. poprzez wydanie decyzji w wyniku przeprowadzonego postępowania administracyjnego, podczas którego organ rentowy nie zebrał i nie rozpatrzył w sposób wyczerpujący całego materiału dowodowego niezbędnego do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy w sytuacji gdy z przedstawionych dokumentów wynika, że faktycznie świadczyła pracę do czasu niezdolności do pracy.

W uzasadnieniu swego stanowiska skarżąca wskazała, że czynność prawna dokonana przez nią i pracodawcę nie miała charakteru pozornego prowadzącego do powstania fikcyjnego stosunku pracy dającego możliwość pobierania świadczeń z ZUS, a organ rentowy nie przedstawił żadnych dowodów na rzekomą pozorność stosunku pracy, a wyprowadził jedynie błędne wnioski w oparciu o dokonaną przez siebie ocenę, która nie została poprzedzona wystarczającym zbadaniem stanu faktycznego. (odwołanie – k. 3- 4 verte)

Odpowiadając na odwołanie pismem z dnia 5 sierpnia 2018 roku organ rentowy wniósł o jego oddalenie oraz o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, przytaczając argumentację z zaskarżonej decyzji. Jednocześnie wskazano, że brak jest dowodów potwierdzających rzeczywiste wykonywanie pracy przez wnioskodawczynię, w tym czynności wynikających z powierzonego zakresu obowiązków. W ocenie organu rentowego, przedłożona dokumentacja związana ze stosunkiem pracy nie stanowi dowodu na podjęcie i wykonywanie pracy, a potwierdza jedynie fakt formalnego jej sporządzenia w celu uwiarygodnienia nie istniejącego stosunku pracy. (odpowiedź na odwołanie – k. 7-8)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

A. S. w dniu 27 kwietnia 2012 roku ukończyła z wyróżnieniem Liceum Profilowane w Ł.. (świadectwo – k. 17-18 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Ofertę pracy dotyczącą zatrudnienia u płatnika składek P. K. skarżąca znalazła na portalu (...). W momencie poszukiwania pracy nie była zarejestrowana jako bezrobotna. (zeznania wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 29 września 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:17:06 – 00:20:22 – k. 72 w związku z e-protokół z rozprawy z dnia 10 marca 2020 roku 00:02:50- 00:11:48 – k. 52, zeznania płatnika składek P. K. na rozprawie w dniu 29 września 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:20:22 – 00:27:23 – k. 72 w związku z e-protokół z rozprawy z dnia 10 marca 2020 roku 00:27:36- 00:32:05 – k. 53)

Przed nawiązaniem stosunku pracy z P. K., wnioskodawczyni nie znała jej.

(zeznania wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 29 września 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:17:06 – 00:20:22 – k. 72 w związku z e-protokół z rozprawy z dnia 10 marca 2020 roku 00:02:50- 00:11:48 – k. 52, zeznania płatnika składek P. K. na rozprawie w dniu 29 września 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:20:22 – 00:27:23 – k. 72 w związku z e-protokół z rozprawy z dnia 10 marca 2020 roku 00:27:36- 00:32:05 – k. 53)

W dniu 17 grudnia 2018 roku pomiędzy wnioskodawczynią, a P. K. prowadzącą działalność pod nazwą C. Art została zawarta umowa na czas nieokreślony, na mocy której ubezpieczona została zatrudniona na stanowisku koordynatora do spraw utrzymania czystości w pełnym wymiarze czasu pracy, z wynagrodzeniem zasadniczym brutto 3500 złotych miesięcznie, jako dzień rozpoczęcia pracy wskazano 17 grudnia 2018 roku. Miejsce wykonywania pracy określono na terenie Ł. – miejsca świadczenia usług sprzątających. (pismo – k. 16, pismo – k. 19, zeznania płatnika składek P. K. na rozprawie w dniu 29 września 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:20:22 – 00:27:23 – k. 72 w związku z e-protokół z rozprawy z dnia 10 marca 2020 roku 00:27:36- 00:32:05 – k. 53, zeznania świadka M. D. na rozprawie w dniu 10 marca 2020 roku e- protokół z rozprawy 00:39:12 – 00:45:42- k. 54, umowa o pracę – k. 13 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Odwołująca posiadała stosowne kwalifikacje i umiejętności do zajmowania stanowiska koordynatora do spraw utrzymania czystości. Spośród zgłoszonych kandydatur jej była najlepsza. (zeznania płatnika składek P. K. na rozprawie w dniu 29 września 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:20:22 – 00:27:23 – k. 72 w związku z e-protokół z rozprawy z dnia 10 marca 2020 roku 00:27:36- 00:32:05 – k. 53)

W chwili zawierania umowy o pracę płatnik składek wiedział o ciąży skarżącej. (zeznania płatnika składek P. K. na rozprawie w dniu 29 września 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:20:22 – 00:27:23 – k. 72 w związku z e-protokół z rozprawy z dnia 10 marca 2020 roku 00:27:36- 00:32:05 – k. 53)

Stanowisko pracy, które zajmowała wnioskodawczyni zostało stworzone, gdyż płatnik składek P. K., która dotychczas wykonywała obowiązki organizacyjnie nie dawała sobie rady z ich wypełnianiem. (pismo – k. 16, zeznania płatnika składek P. K. na rozprawie w dniu 29 września 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:20:22 – 00:27:23 – k. 72 w związku z e-protokół z rozprawy z dnia 10 marca 2020 roku 00:32:05- 00:37:22 – k. 53-54)

Wnioskodawczyni była zdolna do podjęcia pracy. (orzeczenie lekarskie – k. 15 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Została zapoznana z ryzykiem zawodowym występującym w zakładzie pracy oraz pouczono ją o konieczności stosowania zabezpieczeń i ochron indywidualnych podczas wykonywania pracy. (oświadczenie – k. 79 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

W dniach od 17 grudnia 2018 roku do dnia 18 grudnia 2018 roku skarżąca odbyła szkolenie BHP- instruktaż ogólny i stanowiskowy. (karta szkolenia wstępnego – k. 81-83 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

A. szczegielniak miała elastyczny czas pracy. Grafik ustalany był z płatnikiem składek raz w miesiącu i dostosowywany do bieżących potrzeb. Sztywną zasadą było, iż skarżąca miała być codziennie na wszystkich punktach. Wnioskodawczyni nie miała wypłacanego wynagrodzenia za godziny nadliczbowe. W sytuacji gdy wcześniej kończyła pracę mogła wrócić do domu. Z kolei w momencie gdy przebywała w pracy dłużej mogła odebrać godziny nadliczbowe. Była na to odgórna zgoda. (zeznania wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 29 września 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:17:06 – 00:20:22 – k. 72 w związku z e-protokół z rozprawy z dnia 10 marca 2020 roku 00:11:48- 00:27:36 – k. 52-53)

Dziennie wnioskodawczyni pracowała 8 godzin. Zakończenie pracy nie było nigdzie dokumentowane. (zeznania płatnika składek P. K. na rozprawie w dniu 29 września 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:27:23– 00:33:21 k. 72-73)

Do obowiązków wnioskodawczyni należało:

1.  koordynowanie pracy na obiektach, sprawdzanie czystości;

2.  dowożenie środków higienicznych do placówek;

3.  pomoc przy sprzątaniu na placówkach;

4.  szukanie nowych potencjalnych klientów.

(pismo – k. 16, zeznania wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 29 września 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:17:06 – 00:20:22 – k. 72 w związku z e-protokół z rozprawy z dnia 10 marca 2020 roku 00:11:48- 00:27:36 – k. 52-53, zeznania świadka M. D. na rozprawie w dniu 10 marca 2020 roku e- protokół z rozprawy 00:39:12 – 00:45:42- k. 54, zeznania świadka T. J. na rozprawie w dniu 29 września 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:04:30 – 00:09:45 – k. 71, korespondencja e-mail – k. 9 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Skarżąca nadzorowała trzy punkty medyczne. Dostarczała do nich produkty typu: chemia, mopy i ścierki. W sytuacji nieobecności jakiegoś pracownika w pracy, zastępowała go sprzątając za niego. Dostarczała także towar do Centrum Handlowego (...). Chemię przywoziła raz w tygodniu, z kolei w punktach bywała codziennie. Poszczególne wizyty zajmowały od 40 minut do godziny. (zeznania wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 29 września 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:17:06 – 00:20:22 – k. 72 w związku z e-protokół z rozprawy z dnia 10 marca 2020 roku 00:02:50- 00:11:48 – k. 52)

Wraz z środkami higienicznymi wnioskodawczyni dostarczała także stosowne faktury, które były podpisane przez płatnika składek. (oświadczenie – k. 17, zeznania świadka M. D. na rozprawie w dniu 10 marca 2020 roku e- protokół z rozprawy 00:45:42 – 00:51:51- k. 54)

Dzięki pracy skarżącej płatnik składek pozyskał umowę na sprzątanie dwóch myjni samochodowych firmy (...). (zeznania wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 29 września 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:17:06 – 00:20:22 – k. 72 w związku z e-protokół z rozprawy z dnia 10 marca 2020 roku 00:11:48- 00:27:36 – k. 52-53, zeznania płatnika składek P. K. na rozprawie w dniu 29 września 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:20:22 – 00:27:23 – k. 72 w związku z e-protokół z rozprawy z dnia 10 marca 2020 roku 00:32:05- 00:37:22 – k. 53-54)

Wnioskodawczyni nie miała uprawnień do podpisywania żadnych dokumentów firmowych. (zeznania płatnika składek P. K. na rozprawie w dniu 29 września 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:27:23 – 00:33:21 k. 72-73)

Pomiędzy punktami wnioskodawczyni przemieszczała się swoim samochodem służbowym lub swoim prywatnym. W sytuacji gdy benzynę za samochód kupowała wnioskodawczyni, płatnik składek zwracała jej ten wydatek. (zeznania płatnika składek P. K. na rozprawie w dniu 29 września 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:20:22 – 00:27:23 – k. 72 w związku z e-protokół z rozprawy z dnia 10 marca 2020 roku 00:32:05- 00:37:22 – k. 53-54)

Zwierzchnikiem skarżącej był płatnik składek P. K., z którą kontaktowała się 3-4 razy w tygodniu, informując co się działo na danym punkcie w danym dniu. (zeznania wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 29 września 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:17:06 – 00:20:22 – k. 72 w związku z e-protokół z rozprawy z dnia 10 marca 2020 roku 00:11:48- 00:27:36 – k. 52-53, zeznania płatnika składek P. K. na rozprawie w dniu 29 września 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:20:22 – 00:27:23 – k. 72 w związku z e-protokół z rozprawy z dnia 10 marca 2020 roku 00:32:05- 00:37:22 – k. 53-54)

Z wykonanej pracy wnioskodawczyni nie sporządzała żadnego protokołu kontroli. (zeznania wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 29 września 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:17:06 – 00:20:22 – k. 72 w związku z e-protokół z rozprawy z dnia 10 marca 2020 roku 00:11:48- 00:27:36 – k. 52-53)

A. S. była obecna w pracy:

- w grudniu 2018 roku - codziennie począwszy od 17 grudnia 2018 roku do dnia 31 grudnia 2018 roku z wyłączeniem weekendu (22 i 23 grudnia 2018 roku) oraz dni wolnych od pracy (25 i 26 grudnia 2018 roku);

- w styczniu 2019 roku – codziennie w okresie od dnia 2 stycznia 2019 roku do dnia 31 stycznia 2019 roku z wyłączeniem weekendów oraz dnia wolnego od pracy (1 stycznia 2019 roku);

- w lutym 2019 roku – codziennie w okresie od dnia 1 lutego 2019 roku do dnia 7 lutego 2019 roku z wyłączeniem weekendu. Następnie od dnia 11 lutego 2019 roku do dnia 28 lutego 2019 roku przebywała na zwolnieniu lekarskim.

- w marcu i kwietniu 2019 roku – przebywała na zwolnieniu lekarskim.

(lista obecności – k. 23-31 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Listę obecności skarżąca podpisywała w punkcie mieszczącym się w Ł. na ul.(...). (zeznania wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 29 września 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:17:06 – 00:20:22 – k. 72 w związku z e-protokół z rozprawy z dnia 10 marca 2020 roku 00:11:48- 00:27:36 – k. 52-53, zeznania płatnika składek P. K. na rozprawie w dniu 29 września 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:27:23 – 00:33:21 k. 72-73)

W stosunku do wnioskodawczyni nie była prowadzona ewidencja czasu pracy. (zeznania płatnika składek P. K. na rozprawie w dniu 29 września 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:20:22 – 00:27:23 – k. 72 w związku z e-protokół z rozprawy z dnia 10 marca 2020 roku 00:32:05- 00:37:22 – k. 53-54)

Na listach płac za grudzień 2018 roku, luty 2019 roku – kwiecień 2019 roku A. S. potwierdziła, że odebrała wynagrodzenie za te miesiące w gotówce. Jedynie w przypadku wypłaty wynagrodzenia za styczeń 2019 roku na liście płac nie wskazano formy jej płatności. ( zeznania wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 29 września 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:17:06 – 00:20:22 – k. 72 w związku z e-protokół z rozprawy z dnia 10 marca 2020 roku 00:11:48- 00:27:36 – k. 52-53, listy płac – k. 33-41 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Wnioskodawczyni pracowała w firmie płatnika składek aż do momentu kiedy trafiła do szpitala z podejrzeniem poronienia (11 lutego 2019 roku). Następnie otrzymała zwolnienie lekarskie z datą końcową aż do porodu. W dniu (...) urodziła dziecko. (zeznania wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 29 września 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:17:06 – 00:20:22 – k. 72 w związku z e-protokół z rozprawy z dnia 10 marca 2020 roku 00:02:50- 00:11:48 – k. 52)

W czasie nieobecności, wnioskodawczyni wszystkie obowiązki pełnił płatnik składek P. K..( zeznania płatnika składek P. K. na rozprawie w dniu 29 września 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:20:22 – 00:27:23 – k. 72 w związku z e-protokół z rozprawy z dnia 10 marca 2020 roku 00:27:36- 00:32:05 – k. 53, zeznania świadka T. J. na rozprawie w dniu 29 września 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:04:30 – 00:09:45 – k. 71, zeznania wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 29 września 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:17:06-00:20:22 k. 72 )

W okresie wrzesień – października 2019 roku płatnik składek zatrudnił na stanowisko pracy wnioskodawczyni inną osobę. (zeznania płatnika składek P. K. na rozprawie w dniu 29 września 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:20:22 – 00:27:23 k. 72)

Z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej płatnik składek P. K. osiągnęła w 2018 roku dochód w wysokości 139.604, 58 złotych oraz przychód w wysokości 377.484,88 złotych. (zeznania o wysokości osiągniętego dochodu PIT -36 L – k. 85-89 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dokumenty zawarte w aktach sprawy i aktach organu rentowego, których prawdziwości żadna ze stron nie kwestionowała, a także w oparciu o zeznania wnioskodawczyni, płatnika składek P. K. i powołanych w sprawie świadków.

Zgromadzonym dowodom Sąd dał wiarę w całości, a dokonując oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego Sąd uznał, że jest on wystarczający do wyjaśnienia spornej okoliczności – a mianowicie - czy zawarta przez ubezpieczoną w dniu 17 grudnia 2018 roku umowa o pracę, nosi cechy pozorności i czy została zawarta jedynie dla uzyskania świadczeń z ubezpieczeń społecznych w razie choroby i macierzyństwa oraz prawa do bezpłatnej opieki lekarskiej przysługujących osobie o statusie pracownika. Sąd dał wiarę zeznaniom świadków, wnioskodawczyni i płatnika składek, którzy wskazali na realność zawartej umowy o pracę oraz faktyczne świadczenie pracy przez skarżącą w ramach powyższej umowy o pracę w przedmiotowym okresie.

Na podkreślenie zasługuje okoliczność, iż złożone do akt dokumenty nie były kwestionowane przez ZUS, a zeznania wnioskodawczyni, płatnika składek oraz świadków nie zostały zasadnie podważone w toku procesu przez organ rentowy, który nie przedstawił w czasie postępowania przed sądem żadnych dowodów na poparcie swoich racji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie w świetle zgromadzonego materiału dowodowego, zasługuje na uwzględnienie i powoduję zmianę zaskarżonej decyzji.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 1 i 13 ust 1 pkt 1 Ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U.2020.0.266 t.j.) obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnym, rentowym, chorobowym i wypadkowym - podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami w okresie od nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania.

Według art. 22 § 1 k.p., przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Do cech pojęciowych pracy stanowiącej przedmiot zobowiązania pracownika w ramach stosunku pracy należą osobiste (nie może on wyręczyć się w pracy inną osobą) i odpłatne jej wykonywanie w warunkach podporządkowania. Dla stwierdzenia cechy stosunku pracy z reguły wskazuje się na takie elementy jak: określony czas pracy i określone miejsce wykonywania czynności, podporządkowanie pracownika regulaminowi pracy oraz poleceniom kierownictwa co do miejsca czasu i sposobu wykonywania pracy, obowiązek wykonywania poleceń przełożonych.

Zgodnie ze stanowiskiem judykatury stosunek ubezpieczeniowy jest następczy wobec stosunku pracy i powstaje tylko wówczas, gdy stosunek pracy jest realizowany. Jeżeli stosunek pracy nie powstał bądź też nie jest faktycznie realizowany, wówczas nie powstaje stosunek ubezpieczeniowy, nawet jeśli jest odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia z dnia 17 stycznia 2006 roku III AUa 433/2005, Wspólnota (...)). Podleganie pracowniczemu tytułowi ubezpieczenia społecznego jest uwarunkowane nie tyle opłacaniem składek ubezpieczeniowych, ile legitymowaniem się statusem pracownika faktycznie świadczącego pracę w ramach ważnego stosunku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2005 roku o sygn. akt II UK 43/05, OSNAPiUS rok 2006/15 – 16/251).

W przedmiotowej sprawie skarżąca zawarła z płatnikiem składek w dniu 17 grudnia 2018 roku umowę o pracę na czas nieokreślony, której ważność została przez organ rentowy niesłusznie zakwestionowana. Nie ulega wątpliwości, iż wskazana umowa nie została zawarta dla pozoru, jest ważna i nie ma do niej zastosowania przepis art. 83 k.c. oraz nie jest ona także sprzeczna z zasadami współżycia społecznego oraz nie zmierza do obejścia prawa w świetle art. 58 k.c.

W myśl art. 58 § 1 k.c. czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Z kolei § 2 wskazuje, iż nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Po pierwsze podkreślić należy, iż zawarcie przedmiotowej umowy o pracę nie miało na celu obejścia przepisów ustawy, gdyż osiągnięcie wskazanych przez organ rentowy celów jest zgodne z ustawą. Nawiązanie stosunku pracy powoduje konsekwencje prawne nie tylko w sferze prawa pracy, ale i w innych dziedzinach prawa. Jednym z takich skutków jest prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego na wypadek ziszczenia się określonych w ustawie warunków. Skutek ten po ich spełnieniu powstaje z mocy prawa. Nie można zatem wiązać zawarcia umowy o pracę, choćby zmierzała wyłącznie do uzyskania świadczeń ubezpieczeniowych, z zamiarem obejścia prawa (por. wyrok Sądu Najwyższego z 4 sierpnia 2005 r. II UK 320/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr. 7-8, poz. 122; zdanie odrębne do wyroku Sądu Najwyższego z 14 lipca 2005 r. II UK 278/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr. 7-8, poz. 116). Cel w postaci objęcia ubezpieczeniem społecznym i uzyskania z niego świadczeń nie jest bowiem sprzeczny z ustawą ani nie zmierza do jej obejścia, a przeciwnie - co zostało już wcześniej powiedziane - jest konsekwencją uzyskania statusu pracownika.

Mając na uwadze powyższe należy uznać, iż zachowanie ubezpieczonej zostało zakwalifikowane jako zgodne z prawem. W tym miejscu należy rozważyć, czy zachowanie to nie narusza zasad współżycia społecznego, gdyż zgodnie z w/w art. 58 § 2 k.c. nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. W wyroku z dnia 18 października 2005 roku (sygn. akt II UK 43/05, opubl. OSN Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych rok 2006, Nr 15 – 16, poz. 251) Sąd Najwyższy wyraził pogląd, iż cel zawarcia umowy o pracę w postaci osiągnięcia świadczeń z ubezpieczenia społecznego nie jest sprzeczny z ustawą, ale nie może to oznaczać akceptacji dla nagannych i nieobojętnych społecznie zachowań oraz korzystania ze świadczeń z ubezpieczeń społecznych, przy zawarciu umowy o pracę na krótki okres przed zajściem zdarzenia rodzącego uprawnienie do świadczenia (np. urodzeniem dziecka i niezdolność do pracy w okresie ciąży) i ustaleniu wysokiego wynagrodzenia w celu uzyskania świadczeń obliczonych od tej podstawy. Taka umowa o pracę jest nieważna jako sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

W niniejszej sprawie wnioskodawczyni w chwili zawierania umowy o pracę co prawda wiedziała, że jest w ciąży, ale podkreślenia wymaga, iż świadczenie pracy na rzecz pracodawcy miało charakter faktyczny, a dopiero ze względu na stan zdrowia, a więc przyczyny od skarżącej niezależnej zmuszona była do skorzystania ze zwolnienia lekarskiego.

Zgodnie z art. 83 § 1 k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Główną cechą czynności pozornej jest brak zamiaru wywołania skutków prawnych, jakie łączą się z oświadczeniem określonej treści. Zachodzi wtedy świadoma, z góry założona sprzeczność między złożonym oświadczeniem, a realnym zgodnym zamiarem obu stron czynności prawnej. Celem zaś tego działania jest, jak słusznie wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 18 marca 2004 roku w sprawie o sygn. akt III CK 456/02 (publ. Legalis nr 68095), „ upozorowanie woli stron na zewnątrz i wytworzenie przeświadczenia dla określonego kręgu (otoczenia), nie wyłączając organów władzy publicznej, że czynność o określonej treści została skutecznie dokonana”. Konsekwencją takiego działania jest uznanie takiego oświadczenia za nieważne, pozbawione cechy konstytutywności. Jeżeli oświadczenie takie zostało złożone dla ukrycia innej czynności prawnej, ważność oświadczenia ocenia się według właściwości tej czynności.

Podsumowując czynność prawna pozorna to taka, która zawiera następujące elementy:

1) oświadczenie musi być złożone tylko dla pozoru,

2) oświadczenie musi być złożone drugiej stronie,

3) adresat oświadczenia woli musi zgadzać się na dokonanie czynności prawnej jedynie dla pozoru.

Wskazane elementy muszą wystąpić łącznie, brak któregokolwiek z nich nie pozwala na uznanie czynności prawnej za dokonaną jedynie dla pozoru. Osoba składająca oświadczenie woli dla pozoru nie chce, aby powstały takie skutki prawne, jakie normalnie prawo łączy z tego typu oświadczeniem, ponieważ nie chce w ogóle wywoływać żadnych skutków (pozorność czysta) albo chce wywołać inne te, które wynikałyby ze złożonego przez nią oświadczenia woli (pozorność kwalifikowana). Za pozorne uznać można jedynie oświadczenia woli skierowane do określonego adresata, który zgadza się na pozorność danej czynności prawnej. Zgoda musi być wyraźna i nie budzić żadnych wątpliwości. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 25 lutego 1998 roku (sygn. akt II CKN 816/97), publ. LEX nr 56813 „ nieważność czynności prawnej z powodu pozorności złożonego oświadczenia woli może być stwierdzona tylko wówczas, gdy brak zamiaru wywołania skutków prawnych został przejawiony wobec drugiej strony tej czynności otwarcie tak, że miała ona pełną świadomość co do pozorności złożonego wobec niej oświadczenia woli i co do rzeczywistej woli jej kontrahenta i w pełni się z tym zgadza" (wyrok SN z dnia 25 lutego 1998 r., II CKN 816/97, Lex nr 56813). Zgoda drugiej strony czynności prawnej na jej pozorność musi być wyrażona najpóźniej w chwili jej dokonywania. Czynność prawna pozorna jest dotknięta nieważnością bezwzględną i nie wywołuje żadnych skutków prawnych od początku ( ex tunc).

Ta sama czynność prawna nie może być równocześnie kwalifikowana jako pozorna (art. 83 § 1 k.c.) i mająca na celu obejście ustawy (art. 58 § 1 k.c.) ( tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 29 marca 2006 roku, sygn. akt II PK 163/05, publ. OSNP 2007, nr 5-6, poz. 71). Powołane przepisy stanowią odrębne i wykluczające się wzajemnie podstawy nieważności czynności prawnej. Czynność pozorna jest zawsze nieważna. Niekiedy ważna może być czynność ukryta. Dopiero wówczas jest możliwe badanie jej treści i celu w świetle kryteriów wyrażonych w art. 58 k.c. Nie jest więc możliwe obejście prawa poprzez dokonanie czynności prawnej pozornej ( por. np. W. W., Obejście prawa jako przyczyna nieważności czynności prawnej, Kwartalnik Prawa Prywatnego 1999 nr 1, s. 69).

Nadto Sąd Najwyższy w wyrok z dnia 25 stycznia 2005 roku ( II UK 141/04, OSNP 2005/15/235), stwierdza, że stronom umowy o pracę, na podstawie której rzeczywiście były wykonywane obowiązki i prawa płynące z tej umowy, nie można przypisać działania w celu obejścia ustawy (art. 58 § 1 k.c. w zw. z art. 300 k.p.).

Podkreślenia w tym miejscu wymaga, na co Sąd Najwyższy wielokrotnie zwracał uwagę, iż nie skutkuje w sferze prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego tylko taka umowa o pracę, która nie wiąże się z faktycznym wykonywaniem tej umowy, a zgłoszenie do ubezpieczenia następuje tylko pod pozorem istnienia tytułu ubezpieczenia w postaci zatrudnienia. Chodzi tu zatem o "fikcyjne" zawarcie umowy, gdzie następuje zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego jako pracownika osoby, która w rzeczywistości pracy nie świadczyła (wyrok Sądu Najwyższego z 16 marca 1999 r. II UKN 512/98, opubl: OSNAPiUS rok 2000, Nr. 9, poz. 36; wyrok Sądu Najwyższego z 28 lutego 2001 r. II UKN 244/00, opubl: OSNAPiUS rok 2002, Nr. 20, poz. 496; wyrok Sądu Najwyższego z 17 grudnia 1996 r. II UKN 32/96, opubl: OSNAPiUS rok 1997, Nr. 15, poz. 275; wyrok Sądu Najwyższego z 4 sierpnia 2005 r. II UK 320/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr. 7-8, poz. 122; wyrok Sądu Najwyższego z 4 sierpnia 2005 r. II UK 320/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr. 7-8, poz. 122; wyrok Sądu Najwyższego z 25 stycznia 2005 r. II UK 141/04, opubl: OSNAPiUS rok 2005, Nr. 15, poz. 235, str. 712).

W świetle poczynionych w rozpoznawanej sprawie ustaleń faktycznych nie można mówić o pozorności oświadczeń woli w zawarciu umowy o pracę. Postępowanie dowodowe wykazało bowiem, iż wnioskodawczyni pracę podjęła i ją faktycznie świadczyła od dnia 17 grudnia 2018 roku, a pracodawca – świadczenie to przyjmował, płacąc umówione wynagrodzenie. (por. wyrok SN z dnia 18 października 2005 roku o sygn. akt II UK 43/05, OSNAPiUS rok 2006/15 - 16/251 oraz wyrok SN z dnia 25 stycznia 2005 roku, II UK 141/04, OSNP 2005/15/235)

W ocenie Sądu zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie potwierdził słuszności stanowiska organu rentowego, natomiast wykazał w sposób jednoznaczny, iż ubezpieczona pracę podjęła i faktycznie wykonywała ją na rzecz i pod kierownictwem płatnika do czasu powstania niezdolności do pracy w okresie ciąży. Potwierdzeniem wykonywanych czynności jest dokumentacja w postaci: zawartej umowy o pracę, list obecności i płac oraz zeznania wnioskodawczyni, płatnika składek i świadków.

Wnioskodawczyni zajmowała stanowisko koordynatora do sprawa utrzymania czystości. Posiadała odpowiednie wykształcenie oraz doświadczenie zawodowe pozwalające jej na wykonywanie powierzonej pracy u płatnika. Do jej obowiązków należało między innymi koordynowanie pracy na obiektach, sprawdzanie czystości, dowożenie środków higienicznych do placówek czy pomoc przy sprzątaniu na placówkach. Wnioskodawczyni nie miała uprawnień do wystawiania czy podpisywania jakichkolwiek dokumentów firmowych. Grafik pracy skarżącej ustalany był z płatnikiem składek i dostosowywany do bieżącej ilości pracy. Główną zasadą było pojawianie się codziennie wnioskodawczyni w każdym z punktów podlegającym skontrolowaniu, do których dojeżdżała się za pośrednictwem własnego prywatnego samochodu, bądź służbowego. Po każdym dniu pracy odwołująca dzwoniła do P. K. i zdawała stosowną relację. Dziennie praca trwała 8 godzin. Tutejszy sąd miał także na uwadze, że płatnik składek prowadził dla swoich pracowników jedynie listy obecności również w stosunku do skarżącej. Ową listę wnioskodawczyni podpisywała codziennie w punkcie na ul. (...). Wynagrodzenie za pracę skarżąca otrzymywała w gotówce o czym świadczą załączone do sprawy dowody w postaci list płac. Nie może również umknąć uwadze fakt, że wszyscy zeznający w sprawie świadkowie potwierdzili, iż widzieli wnioskodawczynię pracującą u płatnika bowiem dostarczała im niezbędne środki czystości.

Jak wynika z zeznań płatnika składek przed nawiązaniem zatrudnienia z wnioskodawczynią w firmie nie wyodrębniono stanowiska pracy o takiej nazwie bowiem jej obowiązki wykonywała sama P. K.. Dopiero dynamiczny rozwój firmy spowodował konieczność zatrudnienia kolejnej osoby. Zatrudnienie skarżącej było zatem racjonalną i uzasadnioną realną potrzebą decyzją płatnika.

Należy dodać, że wnioskodawczyni podpisując umowę o pracę była dopiero w początkowej fazie ciąży, o której wiedziała zatrudniająca ją P. K. i która uznała, że jest najlepszą kandydatką do powierzenia jej przedmiotowego stanowiska. Co więcej z przedłożonego w dniu 18 grudnia 2018 roku orzeczenia lekarskiego skarżącej wynika, iż nie było przeszkód natury medycznej do podjęcia przez nią zatrudnienia u płatnika w dacie podpisania spornej umowy, a niezdolność do pracy powstała dopiero w dniu 11 lutego 2019 roku. Ponadto, ciąża nie jest przeszkodą do podjęcia zatrudnienia, ale dopiero stan patologiczny w ciąży, który uniemożliwiałby ubezpieczonej przystąpienie do wykonywania pracy na rzecz płatnika. Podkreślenia wymaga okoliczność ,że stan ciąży nie dyskwalifikuje zawartej umowy o pracę jeżeli ciężarna pracownica faktycznie pracę tą wykonuje.

Zwrócić również należy uwagę, że płatnik w okresie niezdolności do pracy wnioskodawczyni najpierw sam wykonywał jej obowiązki, a następnie zatrudnił na jej miejsce inną osobę. Obecnie wnioskodawczyni pracuje na stanowisku sprzątaczki na pół etatu. Początkowo zatrudniana była przez płatnika składek P. K., następnie została przejęta przez inną firmę.

Ustawodawstwo polskie nie ukształtowało zakazu zatrudniania kobiet w ciąży, a przeciwnie, odmowa zatrudnienia kobiety tylko z tej przyczyny, że jest w ciąży, byłaby uznana za dyskryminację ze względu na płeć na podstawie art. 18 ^3a § 1 i art. 18 ^3b § 1 pkt 1 KP (por. wyrok SN z 11.1.2006 r., II UK 51/05, (...) Nr (...), s. 34).

Trudno uznać, że dążenie do uzyskania przez zawarcie umowy o pracę ochrony gwarantowanej pracowniczym ubezpieczeniem społecznym może być zakwalifikowane jako zmierzające do dokonania czynności sprzecznej z prawem albo mającej na celu obejście prawa. Przeciwnie, jest to zachowanie rozsądne i uzasadnione zarówno z osobistego, jak i społecznego punktu widzenia.

Z okoliczności zawarcia spornej umowy nie wynika, aby była ona zawarta jedynie dla pozoru. Płatnik składek miał realny powód do zatrudnienia pracownika na stanowisku koordynatora do spraw utrzymania czystości. Przed zatrudnieniem wnioskodawczyni jej stanowisko co do zasady nie było wyodrębnione w strukturze firmy, jednak zadania, które do niego przynależały realizowała w sposób ciągły płatnik składek P. K.. W momencie dynamicznego rozwoju firmy zdecydowała się na zatrudnienie nowej osoby. Skarżąca dysponowała odpowiednimi kwalifikacjami i doświadczeniem zawodowym, aby w sposób efektywny wypełniać powierzane jej obowiązki pracownicze. Powołani w sprawie świadkowie zgodnie twierdzili, iż wnioskodawczyni faktyczne je wykonywała pod kierownictwem i nadzorem płatnika składek, który jednocześnie udostępnił jej możliwość korzystania w razie potrzeby z samochodu służbowego. Godziny pracy skarżącej miały charakter elastyczny, jednak zawsze potwierdzała ona swoją obecność poprzez podpisanie się na liście obecności. Odwołująca pozostawała z płatnikiem składek w stałym kontakcie telefonicznym, zdając pod koniec każdego dnia stosowną relację z wykonanych czynności.

W ocenie Sądu Okręgowego w przedmiotowej sprawie ponad wszelką wątpliwość ustalono, że A. S. w spornym okresie od dnia 17 grudnia 2018 roku posiadała status pracownika, bowiem faktycznie wykonywała ona osobiście pracę określonego rodzaju na rzecz płatnika, pod którego kierownictwem pozostawała, a płatnik świadczoną przez nią pracę przyjmował i wypłacał umówione wynagrodzenie za pracę w gotówce, której odbiór wnioskodawczyni potwierdzała. O okoliczności, że wnioskodawczyni faktycznie wykonywała pracę świadczą zeznania powołanych w sprawie świadków oraz wnioskodawczyni i płatnika składek, a nadto dokumenty w postaci umowy o pracę, list obecności, list płac, którym Sąd dał wiarę i które nie zostały w żaden sposób obalone przez stronę przeciwną (art. 6 k.c.).

W niniejszym postępowaniu bezsprzecznie ustalone zostało, że ubezpieczona podjęła faktycznie pracę na podstawie spornej umowy o pracę.

W tej sytuacji zdaniem Sądu nie można podzielić stanowiska reprezentowanego przez organ rentowy, że ubezpieczona podjęła zatrudnienie jedynie w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego.

Na gruncie niniejszej sprawy nie można także mówić o pozorności zawartej umowy o pracę. W chwili nawiązywania stosunku pracy z wnioskodawczynią, płatnik składek wiedział, iż była ona w ciąży. Chciał ją zatrudnić i miał ku temu uzasadnione przesłanki. Jego działanie było zatem uzasadnione i racjonalne z punktu widzenia prowadzenia firmy.

Podkreślić należy, że stan zdrowia wnioskodawczyni nie stanowił przeszkody do zawarcia spornej umowy o pracę. W dniu 18 grudnia 2018 roku lekarz profilaktyk nie znalazł przeciwwskazań do świadczenia pracy przez ubezpieczoną i wystawił zaświadczenie o jej zdolności do pracy u płatnika.

Do dnia niezdolności do pracy spowodowanej chorobą w okresie ciąży, tj. do 11 lutego 2019 roku wnioskodawczyni codzienne faktycznie wykonywała swoją pracę i otrzymała za nią wynagrodzenie. Uwzględniając wszystkie wskazane wyżej okoliczności należy uznać, że niewątpliwie brak było po obydwu stronach zgody na zatrudnienie pozorne. Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie wykazał zasadnie, że między stronami było porozumienie w tym zakresie lub zgoda stron na pozorność zatrudnienia.

Mając powyższe na uwadze Sąd doszedł do przekonania, iż decyzja organu rentowego wydana została w oparciu o błędnie ustalony stan faktyczny i nie znajduje ona oparcia w realiach niniejszej sprawy.

Z tych względów Sąd Okręgowy, na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w sentencji wyroku uznając odwołanie wnioskodawczyni za zasadne.