Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 listopada 2020 roku

Sąd Rejonowy w Człuchowie IV Wydział Pracy

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 20 listopada 2020 roku w Człuchowie

sprawy z powództwa I. T.

przeciwko Zespołowi Szkół w B.

o odszkodowanie

1.  Zasądza od pozwanego Zespołu Szkół w B. na rzecz powódki I. T. kwotę 18 780 zł ( osiemnaście tysięcy siedemset osiemdziesiąt złotych) tytułem odszkodowania.

2.  Zasądza od pozwanego Zespołu Szkół w B. na rzecz powódki I. T. kwotę 180 zł (sto osiemdziesiąt złotych) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty, tytułem kosztów procesu.

3.  Nakazuje ściągnąć od pozwanego Zespołu Szkół w B. na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Człuchowie kwotę 939 zł (dziewięćset trzydzieści dziewięć złotych) tytułem kosztów sądowych.

4.  Wyrokowi w punkcie 1 nadaje rygor natychmiastowej wykonalności do kwoty 6 259,88 zł (sześć tysięcy dwieście pięćdziesiąt dziewięć złotych 88/100).

Sygn. akt IV P 86/20

UZASADNIENIE

Powódka I. T. wniosła przeciwko Zespołowi Szkół w B. o zasadzenie kwoty 18 780 zł tytułem odszkodowania za niezgodne z prawem odwołanie ze stanowiska wicedyrektora Zespołu Szkół w B. ds. szkolnictwa podstawowego w N. oraz zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwu podniosła, że była zatrudniona na stanowisku wicedyrektora ds. szkolnictwa podstawowego w N. i zarządzeniem 4.2020 dyrektora Zespołu Szkół w B. została odwołana ze stanowiska bez wypowiedzenia. Zdaniem powódki nieprawdziwe są twierdzenia dyrektora aby powódka podejmowała działania mające na celu przeciwstawianie się przekształceniu Szkoły Podstawowej w N. w szkołę filialna. Aktywność powódki miała na celu dobro dzieci. Powódka zaprzecza powołanym prze dyrektora przyczyną odwołania. (...) Kurator Oświaty w piśmie z 17.07.2020 r. wyraził negatywną opinię co do zamiaru odwołania powódki z funkcji wicedyrektora bez wypowiedzenia.

Pozwana szkoła w sprzeciwie od nakazu zapłaty wniosła o oddalenie powództwa w całości jako bezzasadnego. W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew wskazała, że odwołanie powódki ze stanowiska wicedyrektora bez wypowiedzenia, nie narusza przepisu art. 66 ust. 1 pkt 2 i art. 64 ust. 1 ustawy z 14.12.2016 r. Prawo oświatowe. Wskazał, iż Wójt Gminy B. wyraził pozytywną opinię w przedmiocie odwołania wicedyrektora. Natomiast Rada Pedagogiczna i (...) Szkoły Podstawowej w N. wyraziły w tej sprawie opinię negatywną zaś (...) Kurator Oświaty nie wyraził opinii pozytywnej. Wskazane w uzasadnieniu odwołania fakty i okoliczności pozwalają na przyjęcie, że w niniejszej sprawie zachodzi szczególnie uzasadniony przypadek, o którym mowa w art. 66 ust. 1 pkt 2 ustawy z 14.12.2016 r. Prawo oświatowe. (...) Kurator Oświaty ostatecznie pozytywnie zaopiniował przekształcenie z 31.08.2021 r. szkoły Podstawowej w N. o strukturze organizacyjnej klas I-VIII z oddziałem przedszkolnym w Szkołę Filialną o strukturze obejmującej klasy I-IV z odziałem przedszkolnym podporządkowaną organizacyjnie Szkole Podstawowej w B.. Działania powódki miały na celu niedopuszczenie do przekształcenia Szkoły Podstawowej w N. w szkołę filialną. Ponieważ przekształcanie szkoły w N. jest w toku, konieczne jest natychmiastowe zaprzestanie wykonywania prze powódkę funkcji wicedyrektora, albowiem dalsze zajmowanie tego stanowiska godzi w interes szkoły jako interes publiczny.

Sąd ustalił co następuje:

I. T. jest nauczycielem i do 1.08.2020 r. pełniła funkcję wicedyrektora w pozwanym Zespole Szkół w B.

(bezsporne, nadto akta osobowe powódki cz. B k. (...)).

Powódka na posiedzeniu Komisji (...) , (...) w dniu 16.07.2018 r. wypowiadała się na temat stopnia przygotowania szkoły w N. do roku szkolnego 2018/2019 i ilości uczniów.

(dowód: protokół posiedzenia k. 91-92).

Powódka w piśmie z 29.04.2019 r. kierowanym do Wójta Gminy B. wskazała, że sugerowana przez Dyrektora Zespołu Szkół w B. zmiana w arkuszu organizacyjnym Szkoły Podstawowej w N. na rok szkolny 2019 /2020 tj. likwidacja klasy IV będzie bardzo niekorzystna dla uczniów. Rodzice uczniów klasy IV złożyli pismo do kuratora oświaty z 28.04.2019 r. w sprawie naruszenia prawa oświatowego przy projektowanym przeniesieniu ich dzieci do placówki w B. i oświadczenie 21.07.2020 r., że złożone pismo do kuratorium nie zostało im narzucone.

(dowód k. 14-17).

Urząd Gminy w B. pismem z 12.11.2019 r. zawiadomił Kuratorium (...) w G. o zamiarze przekształcenia Szkoły Podstawowej w N. z odziałem przedszkolnym w czteroklasową szkołę filialną. Ostatecznie (...) Kurator Oświaty decyzją (...) z 25.03.2020 r. zmienił decyzję i postanowił o pozytywnym zaopiniowaniu przekształcenia z dniem 31.08.2021 r. Szkoły Podstawowej w N. o strukturze organizacyjnej klas I-VIII z odziałem przedszkolnym w Szkołę Filialną w N. o strukturze organizacyjnej klas I-IV z odziałem przedszkolnym, podporządkowaną organizacyjnie Szkole Podstawowej w B..

(dowód: k. 36-84).

Powódka na spotkaniu 12.12.2019 r. wójta Gminy B. z mieszkańcami sołectw N., O. i K. poinformowała o negatywnej opinii (...) w sprawie przekształcenia szkoły.

(dowód: k 90).

Powódka rozmawiała z kierownikiem szkoły filialnej w D. by przekonał radnych z tej miejscowości by zagłosowali za przekształceniem szkoły w N. z 6 oddziałowej w szkołę 8 oddziałową. Jeśli nie to radni z N. zagłosują przeciwko szkole filialnej w D. tak, że zostaną tam tylko 3,4 oddziały. Podczas tej rozmowy powódka sugerowała opozycyjną postawę wobec dyrektora Zespołu Szkół w B..

(dowód: zeznania świadka J. W. (2) k.109 od 00:04:31 do 00:14:55).

Rada Pedagogiczna Szkoły Podstawowej w (...).06.2020 r. negatywnie zaopiniowała wniosek o odwołanie powódki ze stanowiska wicedyrektora do szkolnictwa podstawowego w N..

(dowód: k. 32-33).

(...) Kurator Oświaty w piśmie z 17.07.2020 r. nie wyraził opinii pozytywnej w sprawie odwołania wicedyrektora do sprawa szkolnictwa podstawowego w N..

(dowód: k.18).

(...) Szkoły Podstawowej w N. negatywnie zaopiniowała zamiar odwołania powódki ze stanowiska wicedyrektora.

(dowód: k. 31).

Wójt Gminy B. w piśmie z 30.06.2020 r. zaakceptował zamiar Dyrektora Zespołu Szkół w B. odwołania powódki z stanowiska wicedyrektora.

(dowód: k.30).

Dyrektor Zespołu Szkół w B. zarządzeniem nr (...) z 21.07.2020 r. odwołał powódkę ze stanowiska Wicedyrektora Zespołu Szkół ds. Szkolnictwa Podstawowego w N. z dniem 1.08.2020 r. bez wypowiedzenia, po zasięgnięciu opinii (...) Kuratora Oświaty. Jako powody takiego odwołania dyrektor wskazał, iż powódka od samego początku była przeciwna planowi przekształcenia Szkoły Podstawowej w N. w szkołę filialną i jej zachowanie nie ograniczało się do wyrażania własnego odmiennego poglądu oraz ewentualnej dozwolonej uzasadnionej krytyki, ale zachowanie polegało również na podejmowaniu działań o charakterze nieetycznym, niemoralnym oraz niegodnym nie tylko osoby pełniącej funkcję, ale również nauczyciela i pedagoga. Wskazał podanie prze powódkę w 2018 r. nieprawdziwych danych dotyczących liczby uczniów, odmowę zmiany arkusza organizacyjnego Szkoły Podstawowej w N. w kwietniu 2019 r., pisanie pism i skarg za rodziców uczniów do (...) Kuratora Oświaty w sprawie przekształcenia szkoły Podstawowej w N. i przekazanie radnej Gminy B. informacji dotyczące rzekomej obecności insektów i gryzoni w Szkole Podstawowej w N..

(dowód: zarządzenie nr (...) k. 9-12).

Wynagrodzenie miesięczne powódki wynosi 6 259,88 zł brutto.

(dowód: akta osobowe powódki cz. B k.156 B).

Sąd zważył co następuje:

Powództwo zasługuje na uwzględnienie.

Do stosunku pracy powódki stosownie do przepisu art. 5 k.p. i art. 91c Karty Nauczyciela przepisy kodeksu pracy stosuje się tylko w zakresie nie uregulowanym przepisami szczególnymi, jakimi są przepisy ustawy z 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz.U. 2019. 2215 t.j. z dnia 2019.11.15).

Praktyka wyraźnie doprowadziła do ukształtowania się dualnego i równoległego (jak gdyby niezależnego od kontroli sprawowanej przez sądy powszechne w cywilnym postępowaniu procesowym w sprawach z zakresu prawa pracy) poddawania aktów odwołania ocenie pod względem ich legalności, w tym również w postępowaniu nadzorczym regulowanym ustawami samorządowymi, a w razie wniesienia przez organ prowadzący skargi na rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody – także w postępowaniu sądowo-administracyjnym.

Stosownie do przepisu art. 66 ust. 1 pkt 2 ustawy z 14.12.2016 r. Prawo oświatowe w przypadkach szczególnie uzasadnionych, po zasięgnięciu opinii kuratora oświaty, a w przypadku szkoły i placówki artystycznej oraz placówki, o której mowa w art. 2 pkt 8, dla uczniów szkół artystycznych prowadzonej przez jednostkę samorządu terytorialnego - ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, może odwołać nauczyciela ze stanowiska kierowniczego w czasie roku szkolnego bez wypowiedzenia.

Przepis art. 66 ust. 1 pkt 2 ustawy z 14.12.2016 r. Prawo oświatowe zawęża pole zastosowania tego przepisu do sytuacji zupełnie wyjątkowych, nadzwyczajnych, kiedy organ odwołujący ma pełne prawo ocenić, że dalsze kierowanie szkołą, placówką lub jej wyodrębnioną organizacyjnie częścią stanowi istotne zagrożenie dla osiągnięcia jej celów lub z jakichkolwiek innych, obiektywnie ważnych względów jest nie do przyjęcia (por. wyrok Sądu Najwyższego z 10.04.2013 r. II PK 284/12).

Przypadki szczególnie uzasadnione" to nie sytuacje, które w subiektywnym odczuciu organu prowadzącego mają charakter szczególny, tylko takie, które obiektywnie powodują destabilizację szkoły pod względem dydaktycznym, wychowawczym czy oświatowym, dlatego konieczne jest natychmiastowe zaprzestanie wykonywania funkcji dyrektora, albowiem dalsze zajmowanie stanowiska dyrektora godzi w interes szkoły jako interes publiczny (vide: Pilich Mateusz (red.), Komentarz do ustawy - Prawo oświatowe, [w:] Prawo oświatowe oraz przepisy wprowadzające. Komentarz Opublikowano: WKP 2018).

Kategoria " przypadków szczególnie uzasadnionych” zawęża pole zastosowania art. 66 ust. 1 pkt 2 ustawy prawo oświatowe do sytuacji zupełnie wyjątkowych, nadzwyczajnych, kiedy organ odwołujący ma pełne prawo ocenić, że dalsze kierowanie szkołą stanowi istotne zagrożenie dla osiągnięcia jej celów. Przyczyną odwołania w tym trybie mogą być takie zaniedbania obowiązków dyrektora, które mogą prowadzić do destabilizacji funkcjonowania szkoły, tj. realizacji jej zadań w zakresie nauczania i wychowania. Nie każde naruszenie prawa przez dyrektora jest wystarczające do zastosowania tej formy odwołania, a jedynie takie, które powoduje konieczność natychmiastowego zaprzestania spełniania przezeń tej funkcji z uwagi na zagrożenie dla interesu publicznego. Musi to być okoliczność, która uniemożliwia nauczycielowi sprawowanie funkcji z przyczyn od niego niezależnych lub leżących po jego stronie powodując, że placówka zostaje pozbawiona kierownictwa - co uniemożliwia prawidłowe jej funkcjonowanie (tak: L. K., Powołanie i odwołanie ze stanowiska dyrektora szkoły i przedszkola, lex).

W rozpatrywanej sprawie ciężar dowodu w wykazaniu, iż wystąpił przypadek szczególnie uzasadniony spoczywał na pozwanym Zespole Szkół w B. (art. 6 k.c.).

W orzecznictwie Sądu Najwyższego podkreśla się w związku z tym, że zarówno ocena, jak i uznanie organu, który powierzył nauczycielowi stanowisko kierownicze, a następnie odwołuje go z tego stanowiska, nie mogą mieć charakteru dowolnego ani arbitralnego, lecz powinny być dokładnie i szczegółowo wywiedzione i uargumentowane w uzasadnieniu podjętej decyzji (uchwały), wywód i argumentacja powinny zaś podlegać wnikliwej kontroli zarówno organów nadzoru, jak i sądu.

W toku postępowania strona pozwana wykazała jedynie, iż powódka na spotkaniu 12.12.2019 r. wójta Gminy B. z mieszkańcami sołectw N., O. i K. poinformowała o negatywnej opinii (...) w sprawie przekształcenia szkoły, że w piśmie z 29.04.2019 r. kierowanym do Wójta Gminy B. wskazała, że sugerowana przez Dyrektora Zespołu Szkół w B. zmiana w arkuszu organizacyjnym Szkoły Podstawowej w N. na rok szkolny 2019 /2020 tj. likwidacja klasy IV będzie bardzo niekorzystna dla uczniów oraz iż 10.02.2017 r. rozmawiała z kierownikiem szkoły filialnej w D. by przekonał radnych z tej miejscowości by zagłosowali za przekształceniem szkoły w N. z 6 oddziałowej w szkołę 8 oddziałową. Jeśli nie to radni z N. zagłosują przeciwko szkole filialnej w D. tak, że zostaną tam tylko 3,4 oddziały. Podczas tej rozmowy powódka sugerowała opozycyjną postawę wobec dyrektora Zespołu Szkół w B..

Zdaniem sądu powyższe fakty, rozciągnięte w latach, obiektywnie nie powodują destabilizacji szkoły w B. czy szkoły w N., realizacji ich zadań pod względem dydaktycznym, wychowawczym czy oświatowym.

Strona pozwana nie wykazała, że sam spór o przekształcenie Szkoły Podstawowej w N. w szkołę filialną czteroklasową, czy nawet brak wzajemnego zaufania, uniemożliwiał powódce dalsze kierowanie szkołą, powodujące istotne zagrożenie dla jej celów dydaktycznych i wychowawczych.

W ocenie sądu zebrany w sprawie materiał dowodowy nie wskazuje by doszło sytuacji zupełnie wyjątkowej, nadzwyczajnej, kiedy organ odwołujący miał pełne prawo ocenić, że dalsze kierowanie przez powódkę szkołą w N. stanowi istotne zagrożenie dla osiągnięcia jej celów lub z jakichkolwiek innych, obiektywnie ważnych względów jest nie do przyjęcia.

Sąd podziela też pogląd Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w B. wyrażony w wyroku z 28.08.2020 r. (...) SA/Bk 263/20, iż pojęcie "szczególnie uzasadniony przypadek" oznaczać może albo nagłe zdarzenie powodujące konieczność niezwłocznego przerwania czynności dyrektora albo naruszenie prawa przez dyrektora czy inne jego zachowania (nawet niezawinione), które muszą być na tyle istotne, że mogą prowadzić do destabilizacji działalności placówki oświatowej lub zagrażać interesowi publicznemu. Szczególnie uzasadnione przypadki to takie, które powodują, że nie można czekać z odwołaniem dyrektora, lecz decyzja o pozbawieniu dyrektora funkcji kierowniczej musi być podjęta natychmiast.

Zdaniem sądu strona pozwana nie wykazała by nastąpiło nagłe zdarzenie powodujące konieczność natychmiastowego odwołania powódki z funkcji wicedyrektora.

Szczególnie uzasadnionego przypadku nie mogą stanowić krytyczne wypowiedzi dyrektora względem burmistrza, także te formułowane publicznie (np. na sesji rady miasta). Należy dopuścić możliwość formułowania takiej krytyki w relacji dyrektor szkoły - organ prowadzący (lub jego przedstawiciel), która to relacja nie wykazuje cech tak silnego podporządkowania i zależności, jakie występują w relacji pracownik - pracodawca lub przełożony (por.: Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (...) SA/Po 1161/17).

Chociaż odwołanie nauczyciela ze stanowiska wicedyrektora szkoły nie jest tożsame z wypowiedzeniem zmieniającym na podstawie art. 42 § 1 k.p., to w sferze faktycznej wywołuje podobne skutki, z wyłączeniem skutku rozwiązującego nauczycielski stosunek pracy. Odwołanie ze stanowiska osoby na stanowisku kierowniczym prowadzi do jednostronnego pozbawienia kierowniczego stanowiska oraz kompetencji i uprawnień organu kierującego szkołą, co powoduje zmniejszenie wynagrodzenia za pracę należnego odwołanej osobie spowodowane pozbawieniem dodatku funkcyjnego. Przepisy o wypowiedzeniu umowy o pracę (art. 42 § 1 k.p.) stosuje się odpowiednio do wypowiedzenia wynikających z umowy warunków pracy i płacy. Z kolei kwalifikowana bezprawność odwołania osoby ze stanowiska kierowniczego wywołuje skutek podobny jak bezprawność działania pracodawcy przy wypowiedzeniu zmieniającym. Przyjmuje się zatem analogiczne stosowanie unormowań dotyczących roszczeń przysługujących pracownikowi z tytułu nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia przez pracodawcę umowy o pracę na czas nieokreślony (art. 45 § 1 w zw. z art. 47 ¹ k.p.). (tak: Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 10 kwietnia 1997 r., I PKN 88/97 oraz z dnia 10 stycznia 2003 r., I PK 74/02).

Sąd rozpoznający sprawę podziela pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w wyroku z dnia 19 maja 2009 r. w sprawie II PK 288/08, zgodnie z którym zakres odszkodowania na rzecz dyrektora szkoły odwołanego z naruszeniem art. 38 ust. 1 ustawy o systemie oświaty (ob. art. 66 PrOśw), powinien obejmować nie tylko dodatek funkcyjny, ale również wynagrodzenie zasadnicze oraz, że znajdują zastosowanie odpowiednio przepisy art. 45 § 1 k.p. i art. 47 ¹ k.p. Podobnie stanowisko zajął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia z dnia 7 maja 2015 r. III PK 130/14 (OSNP 2017/4/38). Nauczycielowi bezpodstawnie odwołanemu ze stanowiska kierowniczego w szkole przysługuje odszkodowanie w wysokości nie niższej od wynagrodzenia za okres wypowiedzenia, a nie w wysokości sumy utraconego za taki okres dodatku funkcyjnego.

Mając na uwadze powyższe sąd na podstawie art. 56 § 1 k.p. w zw. z art. 58 k.p. w zw. z art. 91c karty Nauczyciela i 66 ust. 1 pkt 2 ustawy z 14.12.2016 r. Prawo oświatowe zasądził na rzecz powódki od pozwanej szkoły kwotę 18 780 zł tytułem odszkodowania w wysokości wynagrodzenia za okres trzymiesięcznego wypowiedzenia.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. i § 9 ust. 1 pkt. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z 22.10.2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1804), zasadzając od pozwanej szkoły na rzecz powódki kwotę 180 zł wraz z odsetkami za opóźnienie tytułem kosztów procesu.

O kosztach sądowych orzeczono stosownie do przepisu art. 113 w zw. z art. 13 ustawy z 28.07.2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Wyrokowi na mocy art. 477 ² § 1 k.p.c. nadano rygor natychmiastowej wykonalności do wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia powódki.