Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 listopada 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku V Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 20 listopada 2019 r. w Gdańsku na rozprawie

sprawy z powództwa W. K.

przeciwko Skarbowi Państwa - (...) w B.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Bydgoszczy

z dnia 1 kwietnia 2019 r., sygn. akt I C 476/17

I zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 4. (czwartym) o tyle tylko, że zasądzoną w nim kwotę 120 zł, podwyższa do kwoty 180 (sto osiemdziesiąt) złotych;

II w pozostałej części oddala apelację;

III zasądza od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej kwotę 240 (dwieście czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym;

IV zasądza od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Bydgoszczy na rzecz adwokata A. S. kwotę 180 (sto osiemdziesiąt) złotych powiększoną o stawkę należnego podatku od towarów i usług tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.

Hanna Rucińska Barbara Rączka – Sekścińska Mariusz Wicki

Na oryginale wlaściwe podpisy.

Sygn. akt V ACa 345/19

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy w Bydgoszczy oddalił powództwo, nie obciążył powoda kosztami procesu i zasądził od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Bydgoszczy na rzez adwokata A. S. kwotę 120 zł powiększoną o należna stawkę podatku VAT tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu.

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd Okręgowy oparł na ustaleniach i rozważaniach, które zawarł w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku.

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił:

1. nierozpoznanie przez SO w całości istoty sprawy polegające na:

- pominięciu przy rozważaniu sprawy niektórych okoliczności faktycznych wskazywanych przez powoda, jak też wniosków dowodowych mających służyć ich wykazaniu, a w konsekwencji:

- naruszeniu art. 217 § 1 k.p.c. i art. 227 k.p.c. polegające na odmowie przeprowadzenia dowodów zmierzających do wykazania zasadności roszczenia i mających kluczowe znaczenie dla sprawy z punktu widzenia podstawy faktycznej powództwa,

- przyjęciu, że powód domagał się zadośćuczynienia za złe warunki wykonywania kary pozbawienia wolności, podczas, gdy warunki socjalno-bytowe w celach były tylko wycinkiem podstawy faktycznej żądania, zaś większość zarzutów dotyczyła niewłaściwego traktowania powoda przez funkcjonariuszy SW, utrudnień w dostępie do służby zdrowia, naruszenia praw osób niepełnosprawnych oraz naruszenia przepisów dotyczących karania więźniów;

2. błędne ustalenie wysokości roszczenia powoda, pomijające wartość zgłoszoną osobiście przez powoda pismem z dnia 27.08.2018r. (załącznik do pozwu);

3. naruszenie art. 244 § 1 k.p.c. i art. 217 § 3 k.p.c. polegające na uznaniu przez SO za dowód wydruku komputerowego pod nazwą „Przeglądarka pomieszczeń" dostarczonego przez pozwanego i oddaleniu wniosku o zweryfikowanie metrażu cel zajmowanych przez powoda przez biegłego, wobec uznania wniosku za prowadzący do przedłużania postępowania, podczas, gdy wniosek taki zgłoszony został na początku postępowania, a po jego złożeniu rozprawa była kilkakrotnie odraczana, łącznie przez okres około roku;

4. naruszenie art. 274 § 1 k.p.c. polegające na zaniechaniu sprowadzenia na rozprawę zawnioskowanych przez powoda świadków w sytuacji wyczerpania trybu wskazanego w tym przepisie, jak też osobistego odbierania korespondencji przez świadków i znajomości ich miejsca zamieszkania;

5. naruszenie art. 65 ust. 4 Konstytucji RP poprzez przyznanie kwoty 120 zł tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu, jak również rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 03.10.2016r. (Dz.U. poz. 1714, z 2016r.) - §14 ust. 1 pkt. 26 z powodu uznania, że przedmiot sprawy obejmuje wyłącznie warunki wykonywania kary pozbawienia wolności

Wywodząc powyższe powód wniósł o uchylenie skarżonego przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w Bydgoszczy do ponownego rozpoznania, obciążenie pozwanego kosztami postępowania w sprawie i zasądzenie rzecz pełnomocnika powoda kosztów zastępstwa powoda z urzędu w II instancji, gdyż nie zostały one uiszczone przez powoda ani w całości, ani też w części.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

W ocenie Sądu Apelacyjnego apelacja pozwanego nie zasługiwała na uwzględnienie. Prawidłowo Sąd I instancji ustalił stan faktyczny w przedmiotowej sprawie, a ustalenia te Sąd Apelacyjny przyjmuje za własne. Zatem nie zachodzi potrzeba ich ponownego przytaczania. Również dokonana przez Sąd Okręgowy ocena prawna jako zgodna z zasadami logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego w pełni zasługiwała na aprobatę.

Sąd Apelacyjny nie podzielił zarzutów apelacji odnoszących się do naruszenia przez Sąd I instancji art. 217 § 1 k.p.c., art. 227 k.p.c. i art. 274 § 1 k.p.c.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że postanowienia Sądu Okręgowego z dnia 2 sierpnia 2018r., pominięciu wniosku o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadka M. J. oraz z dnia 21 marca 2019r. o pominięciu dowodu z zeznań świadka G. M. oraz oddaleniu wniosku o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu budownictwa są postanowieniami niezaskarżalnymi w drodze zażalenia. Podstawą prawną badania przez Sąd Odwoławczy zasadności niezaskarżalnych postanowień Sądu I instancji wydanych przed wydaniem wyroku w ramach tzw. uprzedniej kontroli prawidłowości orzeczenia jest przepis art. 380 k.p.c. Zgodnie z jego treścią sąd II instancji, na wniosek strony, rozpoznaje również te postanowienia sądu I instancji, które nie podlegały zaskarżeniu w drodze zażalenia, a miały wpływ na rozstrzygnięcie sprawy. Dopuszczalność kontroli niezaskarżalnych postanowień Sądu I instancji przez Sąd Odwoławczy w trybie art. 380 k.p.c. znajduje potwierdzenie w utrwalonym orzecznictwie Sądu Najwyższego, który wskazuje, że warunkiem takiej kontroli niezaskarżalnego postanowienia, które miało wpływ na wynik sprawy, jest zamieszczenie stosownego wniosku w środku odwoławczym skierowanym przeciwko postanowieniu podlegającemu zaskarżeniu zażaleniem (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 stycznia 2014 r., II UZ 63/13, LEX nr 1418894). Sąd Apelacyjny orzekający w niniejszej sprawie w pełni podziela również stanowisko Sądu Najwyższego, zgodnie z którym gdy w sprawie występuje profesjonalny pełnomocnik wniosek taki powinien być jednoznacznie sformułowany, gdyż nie ma podstaw do przypisywania pismom przez niego wnoszonym treści wprost w nich niewyrażonych (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 17 lipca 2008 r., II CZ 54/08, LEX nr 447663; z dnia 28 października 2009 r., II PZ 17/09, LEX nr 559946).

Wywiedziona w niniejszej sprawie apelacja w swojej treści nie zawiera wniosku, o którym stanowi art. 380 k.p.c. Sąd Apelacyjny nie może zatem z treści samego zarzutu apelacyjnego wywodzić, że strona skarżąca, podnosząc zarzut naruszenia przepisu art. 274 § 1 k.p.c. jednocześnie składa dorozumiany wniosek, w trybie art. 380 k.p.c., o rozstrzygnięcie kwestii postanowienia Sądu Okręgowego w przedmiocie oddalenia zgłoszonych wniosku dowodowego. Wobec braku wniosku, o którym mowa w art. 380 k.p.c., przeprowadzenie przez Sąd Odwoławczy merytorycznej kontroli wskazywanych postanowień dowodowych Sądu I instancji niezależnie od złożenia zastrzeżenia do protokołu rozprawy w trybie art. 162 k.p.c. - nie jest dopuszczalne (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 4 grudnia 2013 r., II CZ 83/13, LEX nr 1418728 i z dnia 19 listopada 2014 r., II CZ 74/14, LEX nr 1554581). W tej sytuacji Sąd Apelacyjny kontrolą instancyjną objąć może prawidłowość zaskarżonego rozstrzygnięcia w kontekście faktycznie zgromadzonego przez Sąd I instancji materiału procesowego. Dodać przy tym należy, że wbrew zarzutom apelującego Sąd I instancji w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku dokonał również oceny żądań powoda, a odnoszących się do naruszeń godności ze strony pracowników aresztu śledczego, szykan stosowanych wobec niego, kar czy też problemów z dostępnością do służby zdrowia, uznając je za bezzasadne. Odnosząc się zaś do kwestii naruszania praw powoda jako osoby niepełnosprawnej wprawdzie Sąd I instancji w tej kwestii wprost się nie wypowiedział, należy uznać jednak, iż wobec oddalenia powództwa roszczenie powoda w tym zakresie uznał również za bezzasadne. Ze stanowiskiem tym zdaniem Sądu Apelacyjnego należy się zgodzić, bowiem jak wynika z okoliczności sprawy powód jest osobą niedowidzącą i obowiązujące przepisy prawa dotyczące wykonywania kary pozbawienia wolności nie nakładają na jednostki penitencjarne szczególnych obowiązków wobec osób z zaburzeniami widzenia. Nie ulega natomiast wątpliwości, że niepełnosprawność powoda nie była powodem jakichkolwiek szykan ze strony funkcjonariuszy służby więziennej, co wynika z ze zgromadzonych w sprawie dowodów.

Chybionym był również zarzut naruszenia art. 244 § 1 k.p.c. i art. 217 § 3 k.p.c. Dowód z wydruku komputerowego pt.: „Przeglądarka pomieszczeń” podlega ocenie sądu z mocy art. 308 k.p.c. w oparciu od przepisy o dowodzie z dokumentów. Zdaniem Sądu Apelacyjnego ocena tego dowodu i uznanie go przez Sąd I instancji za wiarygodny było prawidłowe. Nie ulega bowiem wątpliwości, że areszt śledczy dla potrzeb kontroli czy w celach mieszkalnych nie dochodzi do przeludnienia taką ewidencję prowadzi. Powód zaś poza własnym przekonaniem, że jego cela w której przebywał nie spełniała norm powierzchni, nie przestawił żadnej argumentacji, która uprawdopodobniałaby zasadność jego zarzutu.

Odnosząc się do kwestii zarzutu nie rozpoznania roszczenia zgłoszonego w piśmie z dnia 27 sierpnia 2018r. należy wskazać, że nie doszło do zawisłości sporu w zakresie roszczeń zgłoszonych w tym piśmie. Omawiane pismo stanowiło załącznik do pisma pełnomocnika powoda z dnia 25 września 2018r. Jak wynika z pisma przewodniego pismo powoda z dnia 27 sierpnia 2018 r., określone jako załącznik do pozwu zostało złożone na okoliczności dotyczące przebiegu pobytu powoda w Areszcie Śledczym w B. i podejścia pozwanego do jego osoby. Odpis tego pisma został przesłany przez pełnomocnika powoda bezpośrednio pełnomocnikowi pozwanego. W sytuacji gdy odpis tego pisma nie został doręczony stronie pozwanej przez Sąd I instancji, nie doszło do zawisłości sprawy w tym zakresie, a w konsekwencji skutecznego rozszerzenia powództwa.

Odnosząc się do kwestii wynagrodzenia pełnomocnika powoda z urzędu należy wskazać, że kwestie zasad i wysokości wynagrodzenia pełnomocnika strony ustanowionego z urzędu regulują przepisy rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U., poz. 1717). Z mocy § 4 ust 2 tego rozporządzenia ustalone wynagrodzenie nie może przekraczać 150% opłat określonych w rozdziałach 2 -4 tego rozporządzenia. Powyższe oznacza, że maksymalna stawka wynagrodzenia pełnomocnika powoda może stanowić 150% stawki minimalnej wynoszącej bezspornie 120 zł, a zatem 180 zł. Rozumiejąc argumentację apelacji powoda w zakresie tego, że jej wysokość nie pokrywa wydatków pełnomocnika powoda z urzędu, wskazać należy że Sąd nie był uprawniony do przyznania wynagrodzenia w wysokości wyższej niż wynikająca z obowiązujących w tym zakresie przepisów prawa. Natomiast argumentacja odnosząca się do zakresu zastosowania § 14 ust. 1 pkt 26 ww. rozporządzenia nie zasługiwała na podzielenie. Nie ulega bowiem wątpliwości, że pojęcie: „warunki odbywania kary pozbawienia wolności” odnosi się do wszystkich aspektów wykonywania tej kary, w tym traktowania pozbawionego wolności przez funkcjonariuszy służby więziennej, jego leczenia. Zatem Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżone orzeczenie w pkt 4 przyznając pełnomocnikowi powoda z urzędu wynagrodzenie w maksymalnej, dopuszczalnej przez przepisy wskazywanego rozporządzenia wysokości, uznając że brak jest podstawy prawnej do zasądzenia wynagrodzenia zgodnie z wnioskami apelacji.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny na mocy art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok w pkt 4, oddalając apelację jako bezzasadną w pozostałej części na mocy art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na mocy art. art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 108 k.p.c. i § 10 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 8 pkt 26 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. 2015 r., poz. 1800) zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu.

O kosztach pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu w postępowaniu apelacyjnym orzeczono na podstawie § 14 ust. 1 pkt 26 w zw. z § 16 ust 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U., poz. 1717).