Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 grudnia 2020 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Elżbieta Zalewska – Statuch

Sędziowie: Barbara Bojakowska

Katarzyna Powalska

po rozpoznaniu w dniu 16 grudnia 2020 roku w Sieradzu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa J. P. i K. P. (2)

przeciwko Skarbowi Państwa – (...) Zarządowi (...) w B.

o ochronę naturalnego środowiska człowieka

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Zduńskiej Woli

z dnia 17 czerwca 2020 roku, sygn. akt I C 1546/18

1.  oddala apelację;

2.  nakazuje pobrać od pozwanego Skarbu Państwa – (...) Zarządu (...) w B. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego
w S. 1505,52 zł (jeden tysiąc pięćset pięć złotych 52/100) tytułem zwrotu wydatków związanych z opinią biegłego pokrytych tymczasowo przez Skarb Państwa.

Sygn. akt I Ca 307/20

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z 17 czerwca 2020 roku Sąd Rejonowy w Zduńskiej Woli
w sprawie I C 1546/18 o zapłatę zasądził solidarnie od pozwanego Skarbu Państwa – (...) Zarządu (...) w B. na rzecz powodów J. P.
i K. P. (2) 8 930 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 4 grudnia 2018 roku do dnia zapłaty oraz 1 867 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd nakazał o pobraniu od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego
w Z. 1 601,61 zł z tytułu części niepokrytych wydatków.

Rozstrzygnięcie zostało wydane w oparciu o następujące ustalenie faktyczne
i wnioski prawne:

Powodowie w ramach małżeńskiej wspólności ustawowej są właścicielami lokalu mieszkalnego nr (...), stanowiącego odrębną własność, położonego w Z. przy ulicy (...), objętego księgą wieczystą (...). Lokal ma powierzchnię 82,93 m ².

Nieruchomość powodów położona jest w sąsiedztwie lotniska wojskowego w Ł..
Uchwałą Sejmiku Województwa (...) z dnia (...), wprowadzono obszar ograniczonego użytkowania. Na terenie podobszaru A strefy ograniczonego użytkowania tym samym istotne ograniczenia w przeznaczeniu oraz sposobie korzystania z nieruchomości. Między innymi zakazano budowy budynków jedno
i wielorodzinnych oraz zamieszkania zbiorowego, zagrodowego, mieszkaniowo – usługowego, szpitali, domów opieki społecznej, a także obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży. Zakazano również zmiany sposobu użytkowania obiektów budowlanych na budynki o wskazanym wyżej przeznaczeniu. Na terenie podobszaru B dopuszczono budownictwo na cele mieszkaniowe i przeznaczenie terenów na inwestycje tego typu, lecz z wprowadzeniem innych ograniczeń, w szczególności koniecznością znoszenia immisji generowanych przez lotnisko wojskowe w Ł.. Nieruchomość powodów jest położona w całości w strefie B obszaru ograniczonego użytkowania wynikającego z ww. uchwały.

Wartość rynkowa wskazanej nieruchomości powodów wynosi 244 000 zł.
Z dopuszczonej przez Sąd opinii biegłego sądowego T. S. spadek wartości prawa do lokalu powodów, w wyniku wejścia w życie uchwały Sejmiku Wojewódzkiego nr (...) w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla ww. lotniska wojskowego, określony został na poziomie 1,08 %.

Sąd zauważył jednak, iż w innych tożsamych rodzajowo sprawach, biegli określali wskaźnik utraty wartości prawa odrębnej własności lokali mieszkalnych w Z. położonych w opisanej wcześniej strefie B na poziomie: 4,70 %, 4,53 %, 4,62 % (biegły B. K. sygn. akt I C 1416/18, I C 1351/18, I C 1431/18), 4,37 % (biegła B. M. sygn. akt I C 1436/18), 6,24 % (biegła J. S. sygn. akt I C 1242/18).

Dodatkowo Sąd zauważył, iż biegły B. K. dokonując oceny spadku wartości lokali położonych w strefie podobszaru B w Z. oszacował spadek wartości lokali mieszkalnych na ok. 1,5 %. Biegły przedstawił średni spadek wartości rynkowych lokali mieszkalnych położonych w podobszarze B obszaru ograniczonego użytkowania w ramach wydanych opinii na potrzeby postępowań toczących się przed Sądem Rejonowym w Zduńskiej Woli.

Z załączonych tabel wynika, że:

- średni spadek wartości 1 m ² powierzchni lokali mieszkalnych dla prawa odrębnej własności do lokalu wraz ze spółdzielczym własnościowym prawem do lokalu wynosi 121,49 zł/m ² powierzchni użytkowej;

- średni spadek wartości 1 m ² powierzchni lokali mieszkalnych dla prawa odrębnej własności do lokalu wynosi 135,73 zł/m ² powierzchni użytkowej;

- średni spadek wartości 1 m ² powierzchni lokali mieszkalnych dla spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu wynosi 105,21 zł/m ² powierzchni użytkowej.

Powodowie zgłosili szkodę pozwanemu żądając zapłaty kwoty 15000 złotych, tytułem odszkodowania za zmniejszenie wartości ww. nieruchomości. Pozwany nie spełnił świadczenia.

Sąd wyjaśnił, że stan faktyczny został ustalony w oparciu o nieosobowy materiał dowodowy. Sąd w całości uznał za wiarygodne dokumenty urzędowe oraz prywatne zgromadzone w toku postępowania w tym akta szkodowe pozwanego wobec braku jakichkolwiek dowodów przeciwnych.

W sprawie biegła z zakresu (...) wydała opinię szacując spadek wartości lokalu powodów na kwotę 2 130 złotych co stanowi 1,08 % jego wartości.

Powodowie kwestionowali prawidłowość tej opinii zarzucając jej: zaniżenie wysokości wskaźnika służącego do określenia stopnia zmniejszenia wartości lokali na poziomie 1,08 %, podczas gdy w przeważającej liczbie opinii biegłych, sporządzonych na potrzeby postępowań toczących się przed tutejszym Sądem Rejonowym wynosi on od 3% do ponad 6%.

Powodowie wnieśli o wyjaśnienie wątpliwości przez biegłą, co do tego, czy utrata wartości lokalu mieszkalnego sporządzona przy użyciu metody wyceny wartości lokalu nieuwzględniającego lokalizację w strefie ograniczonego użytkowania i wartości uwzględniającej lokalizację w strefie ograniczonego użytkowania będzie taka sama.

Sąd zlecił biegłej T. S. sporządzenie uzupełniającej opinii w zakresie zarzutów powodów. Zauważyć należało, iż faktycznie analizując inne tożsame rodzajowo sprawy w jakich tutejszy Sąd wydawał orzeczenia, opinia biegłego T. S. jest rażąco odmienna od wycen przedstawionych przez pozostałych rzeczoznawców w zakresie praw do lokali mieszkalnych.

Z powyższego względu Sąd uznał, iż wydana w sprawie opinia nie przekonuje
w zakresie jednego z jej aspektów, co z kolei istotnie rzutuje na końcowy jej wynik. Biegła bowiem w cechach nieruchomości jakie szacuje – w związku z utworzeniem strefy ograniczonego użytkowania – nie zmienia cechy lokalizacji. Przyjmuje ona, iż okoliczność położenia danej nieruchomości lokalowej w strefie podobszaru B nie wpływa na jej lokalizacje. Zdaniem biegłej jest ona nadal tak samo korzystna. Nie sposób uznać tej argumentacji za słuszną. Lokale położone w podobszarze B nie są tak atrakcyjne, gdyż mieszkańcy narażeni są na negatywne skutki wynikające z hałasu emitowanego przez samoloty. Biegła uznała, że lokale położone w tym obszarze nadal cieszą się ogromnym powodzeniem wśród nabywców, zatem nie zwracają oni w ogóle uwagi na położenie w podobszarze B i związane z tym ograniczenia, w tym docelowo hałas wynikający z lotów samolotowych.

Z takim wnioskowaniem Sąd się nie zgodził, ponieważ biegła zupełnie pomija specyfikę rynku nieruchomości lokalowych w Z.. Popyt na zakup lokali jest znaczący – jak na warunki lokalne, podaż zaś niezwykle mała. Dlatego też lokale położone w strefie B są nabywane nadal lecz ich cena w porównaniu do lokali położonych poza strefą jest niższa niż była wcześniej. Nabywcy chętniej kupują lokale położone poza strefą B i w tym zakresie świadomość mieszkańców w zakresie negatywnego dla nich znaczenia utworzonej strefy będzie tylko wzrastać.

Z uwagi na powyższe, w świetle okoliczności wiedzy Sądu z urzędu w zakresie wskaźnika spadku wartości nieruchomości lokalowych, celowym było uśrednienie spadku wartości spornej nieruchomości, o co wnosili powodowie.

Na wniosek powodów Sąd dopuścił dowód z przykładowych opinii wydanych
w sprawie I C 1516/18, I C 1431/18, I C 1351/18, I C 1424/18. Wszystkie te opinie były znane stronie pozwanej i do żadnej z nich pozwany nie podnosił żadnych zarzutów merytorycznych.

Podstawą takiego działania Sądu był tu wniosek powodów oraz treść art. 278 ¹ k.p.c.

Dopuszczając dowód z niniejszych opinii Sąd ostatecznie pominął wniosek powodów
o opinię innego biegłego sądowego.

Wprawdzie obecny proces został zainicjowany przed wejściem w życie nowelizacji art. 505 ⁷ kpc, jednak zauważyć należy, że ustawodawca dobitnie podkreślił obecnie w nim – tam gdzie jest to procesowo możliwe – konieczność kierowania się szybkością postępowania oraz optymalizacją jego kosztów, przewidując tryb uproszczony dla wszystkich spraw, których wartość przedmiotu sporu nie przekracza 20000 zł, niezależnie od podstawy prawnej i faktycznej roszczenia. Powodowie podkreślali, iż z załączonych przez nich opinii biegłych wynikają opisane wcześniej wskaźniki na poziomie od 3% do ponad 6%.

W ocenie Sądu, pewne uśrednienie znanych Sądowi tych wskaźników winno jednak uwzględniać wskaźniki występujące w opiniach wszystkich biegłych opiniujących w tutejszym Sądzie w sprawach nieruchomości lokalowych, w tym również wskaźnik wynikający z opinii biegłego T. S. w wysokości 1,08 %.

Z tych względów przy rozpiętości wskaźników od 1,08 % do 6,24 zł, Sąd ustalił średni wskaźnik 3,66 %. Przy ustalaniu wartości prawa do lokalu Sąd oparł się zaś na opinii biegłego T. S., która w tym zakresie nie była kwestionowana przez żadną ze stron.

Sądowi znany również z urzędu jest fakt wydania przez biegłego B. K. opinii w sprawie I C 1230/18, wprost na okoliczność uśrednionej ceny spadku wartości nieruchomości lokalowych na terenie Z.. Sąd również dopuścił dowód
z tej opinii, choć ostatecznie stanowiła ona jedynie dodatkowy argument za przyjęciem uśrednionego wskaźnika spadku wartości nieruchomości lokalowych na poziomie 3,66 %. Sąd miał na względzie doświadczenie zawodowego biegłego K., który w tutejszym Sądzie sporządził najwięcej opinii w tego rodzaju sprawach – w zakresie nieruchomości gruntowych i lokalowych (ponad 120 opinii), co do których strony praktycznie nie zgłaszały żadnych zarzutów merytorycznych. Nie ma znaczenia czy biegły dokonał tego ustalenia kwotowo czy procentowo, gdyż każda z tych metod prowadzi do tej samej konkluzji. Zgodnie z tą opinią biegłego B. K. spadek wartości dla prawa odrębnej własności lokalu wynosi 135,73 zł. Uwzględniając wskazaną przez powodów wysokość dochodzonego roszczenia na poziomie kwoty 8 930 zł oraz metraż lokalu mieszkalnego powodów, tj. 82,93 m ² Sąd uznał, iż spadek wartości lokalu powodów odpowiadałby kwocie 11 256 zł, co stanowi 4,61 % wartości lokalu powodów. Sąd jednak zgodnie ze wcześniejszym wskazaniem przyjął tutaj wskaźnik na poziomie 3,66%, uznając, że rozszerzone żądanie powodów znajduje uzasadnienie jako odpowiadające temu wskaźnikowi.

Tak ustalony przez Sąd wskaźnik nie odbiega w żaden sposób od średnich wskaźników spadku wartości i kwot zasądzanych przy analogicznych lokalach, nie jest krzywdzący ani dla jednej ani dla drugiej strony.

Marginalnie Sąd wskazuje, że uśrednienie ww. wskaźnika Sąd stosował nie tylko
w tożsamych rodzajowo sprawach gdzie wskaźnik ten był drastycznie zaniżony, ale także
w odpowiedzi na zarzuty pozwanego – gdy wskaźnik ten był bardzo wysoki, drastycznie odbiegając od średnich z innych spraw odszkodowawczych.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd uznał powództwo za uzasadnione treścią art. 129 ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku – Prawo ochrony środowiska w związku z art. 361 § 2 kc.

Sąd wskazał, że w związku z ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania pozostaje nie tylko obniżenie wartości nieruchomości, będące następstwem ograniczeń przewidzianych bezpośrednio w treści aktu prawnego o utworzeniu obszaru (zwłaszcza dotyczących ograniczeń zabudowy), lecz także obniżenie wartości nieruchomości wynikające z tego, że wskutek jego wejścia w życie dochodzi do zawężenia granic własności (art. 140 k.c. w zw. z art. 144 k.c.) i tym samym ścieśnienia wyłącznego władztwa właścicieli względem nieruchomości położonych na obszarze ograniczonego użytkowania. O ile bowiem właściciele przed wejściem w życie uchwały Sejmiku mogli żądać zaniechania immisji (hałasu) przekraczającej standard ochrony środowiska, o tyle w wyniku ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania możliwości takiej zostali pozbawieni. Inaczej mówiąc, szkodą podlegającą naprawieniu na podstawie art. 129 ust. 2 ustawy jest także obniżenie wartości nieruchomości wynikające z faktu, iż właściciele nieruchomości będą musieli znosić dopuszczalne na tym obszarze immisje (np. hałas). Skutkiem wejścia w życie uchwały Sejmiku jest nie tylko konieczność poddania się przewidzianym w nim wprost ograniczeniom – niekiedy mogą być one dla właścicieli nieistotne – ale także konieczność znoszenia immisji przekraczających standard jakości środowiska, którym – w braku uchwały Sejmiku – właściciele mogliby się przeciwstawić jako działaniom bezprawnym w świetle art. 174 ust. 1 ustawy.

Przeloty statków powietrznych i działania naziemne lotniska są przyczyną ponadnormatywnego hałasu oddziałującego na nieruchomości sąsiednie z lotniskiem, czego skutkiem jest spadek ich wartości. Ubytek wartości nieruchomości dotyczy nieruchomości gruntowych zabudowanych budynkami mieszkalnymi, natomiast nie dotyczy gruntów rolnych czy nieruchomości zabudowanych o charakterze komercyjnym.

Ubytek wartości rynkowej wskazanej nieruchomości w wyniku wejścia w życie uchwały Sejmiku Wojewódzkiego nr (...)
w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania lotniska wojskowego w Ł. został ustalony przez Sąd na poziomie kwoty 8930 zł, stanowiącej 3,66% wartości lokalu.
W ocenie Sądu taka wysokość żądania powodów jest racjonalna, a z przyczyn omówionych wcześniej nie krzywdzi żadnej ze stron procesu.

O odsetkach ustawowych za opóźnienie liczonych od zsądzonej kwoty orzeczono
w oparciu o art. 481 k.c., zgodnie z żądaniem pozwu opartym na przedsądowym wezwaniu do zapłaty.

Mając na względzie wynik procesu, o jego kosztach orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. w całości obciążając nimi pozwanego. Na zasądzone na rzecz powodów koszty procesu w łącznej wysokości 1867 zł składają się: opłata sądowa od pozwu w wysokości 150 zł, wynagrodzenie zawodowego pełnomocnika procesowego w wysokości 900 zł, opłata skarbowa od udzielonego pełnomocnictwa procesowego w wysokości 17 zł, zaliczka na poczet opinii biegłego w wysokości 500 zł oraz zaliczka na poczet opinii uzupełniającej w wysokości 300 zł.

Skarb Państwa nie jest zwolniony z kosztów sądowych w postaci wydatków na wynagrodzenie biegłego sądowego. O obowiązku uiszczenia niepokrytych wydatków
w wysokości 1601,61 zł – zarówno w zakresie opinii pierwotnej, jak i uzupełniającej- Sąd rozstrzygnął w punkcie 4. wyroku w oparciu o art. 83 ust. 2 w zw. z art. 5 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Z wyrokiem nie zgodził się pozwany wnosząc apelację w części zasądzającej kwotę powyżej 2 640 zł oraz co do kosztów procesu w całości w oparciu o zarzut:

naruszenia przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy
w postaci:

- art. 131 § 1 kpc w związku z § 165 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości
z 18 czerwca 2019 roku – regulamin urzędowania sądów powszechnych poprzez jego niezastosowanie i niedoręczenie stronie pozwanej opinii biegłego wykonanej na potrzeby sprawy I C 1416, I C 1431/18, I C 1351/18, I C 1230/18;

- art. 205 ¹² §2 kpc przez jego niezastosowanie i dopuszczenie dowodu z opinii innych biegłych w sytuacji gdy strona powodowa nie złożyła wyznaczonym terminie zarzutów do uzupełniającej opinii biegłej T. S., tym samym nie kwestionując opinii, co winno skutkować uznaniem przez Sąd wniosku dowodowego strony powodowej z rozprawy 26 lutego 2020 roku jako spóźnionego i dążącego do wydłużenia postępowania;

- art. 278 § 1 kpc w związku z art. 150 ustawy o gospodarce nieruchomościami poprzez jego niezastosowanie i dopuszczenie dowodu z opinii biegłego B. K. ze sprawy I C 1230/18 Sądu Rejonowego w Zduńskiej Woli, która jest ogólnikowa i nie odnosi się w sposób zindywidualizowany do stanu faktycznego danej sprawy, a w szczególności nie jest operatem szacunkowym;

- art. 233 § 1 kpc w związku z art. 327 ¹ §1 kpc poprzez niewyjaśnienie: którzy biegli,
w jakich sprawach i przy jakich stanach faktycznych wyliczali spadki wartości od 3 do 6 % podczas gdy tylko dwóch biegłych wydaje takie opinie, a tacy biegli jak K. N., L. B. (1) czy T. S. wydają opinie w których spadek ten szacują na około 1%; błędne wskazanie, że biegły B. K. określił spadek wartości nieruchomości na 3,9% i pominięcie faktu, iż sam biegły wskazał, iż spadek wartości nieruchomości lokalowej oscyluje w granicach 1,5 %, a w celu określenia dokładnego spadku wartości konieczne jest indywidualne zbadanie i ocena danej nieruchomości czego biegły nie uczynił; błędne przyjęcie, że wskazane przez biegłego B. K. wskaźniki nie odbiegają w żaden sposób od średnich wskaźników spadku wartości, podczas gdy w celu określenia tego spadku koniecznym jest wykonanie zindywidualizowanego operatu szacunkowego i na jego podstawie wyliczenie spadku wartości, co wymaga posiadania wiedzy specjalistycznej;

- art. 227 kpc w związku z art. 157 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami poprzez jego niezastosowanie w związku z podjęciem przez sąd wątpliwości co do prawidłowości opinii biegłej T. S.;

- art. 231 kpc przez błędne przyjęcie, iż większość biegłych przyjmuje spadki wartości nieruchomości ze względu na utworzenie strefy ograniczonego użytkowania dla lotniska w Ł. w sytuacji w której większość z nich, jak np. K. N., L. B. (2) czy T. S. określają spadek wartości nieruchomości lokalowych na 1%, a tylko dwóch biegłych, tj. B. K. i J. S. spadek ten szacują w granicach 3-6 %, a także że sam biegły B. K. w nowszych opiniach przyjmuje spadek na poziomie 1,5%;

naruszenia przepisów prawa materialnego w postaci:

- art. 129 ustawy prawo ochrony środowiska poprzez przyjęcie, iż hałas dochodzący z lotniska ma wpływ na spadek wartości nieruchomości podczas gdy przepis ten określa odpowiedzialność za szkody legalne powstałe wskutek ograniczenia prawa własności w związku z wejściem w życie uchwały sejmiku Województwa (...);

- art. 133 tejże ustawy poprzez jego niezastosowanie w sytuacji w której przepis jasno wskazuje, że w celu określenia spadku wartości nieruchomości ustalenie wysokości odszkodowania oraz ceny wykupu nieruchomości następuje po uzyskaniu opinii rzeczoznawcy majątkowego, określającej wartość nieruchomości według zasad i trybu określonych w przepisach ustawy o gospodarce nieruchomościami;

- a także art. 363 § 1 kc poprzez błędną wykładnię i ustalenie, że zasada pełnej kompensacji szkody nastąpi poprzez przyznanie stronie odszkodowania w wysokości 8 930 zł podczas gdy zindywidualizowana opinia biegłej odnosząca się do danego stanu faktycznego wskazała spadek wartości na 2 640 zł i to wskazana przez biegłą kwota stanowi pełne odszkodowanie.

W konkluzji strona pozwana mimo zaskarżenia wyroku powyżej kwoty 2 640 zł wniosła o zasądzenie 1 600 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 4 grudnia 2018 roku do dnia zapłaty, dokonanie stosunkowego rozliczenia kosztów procesu w oparciu o wynik sprawy oraz zasądzenie na jej rzecz kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych za drugą instancję.

Strona pozwana wniosła o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego na potrzeby ustalenia czy nastąpił spadek wartości lokalowej powodów, a jeśli tak to jaki i czym spowodowany ze wskazaniem biegłego K. N. oraz o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego K. N., wydanej na potrzeby postępowania toczącego się przed Sądem Rejonowym w Łasku w sprawie I C 422/19 na okoliczność wykazania, że spadek wartości nieruchomości położonych w Z. jest na poziomie 1,3 %.

Pozwany wskazał, iż kopie opinii znajdują się w posiadaniu Sądu Okręgowego
w S. w związku z innymi postępowaniami.

Postanowieniem z 24 września 2020 roku Sąd Okręgowy w Sieradzu dopuścił dowód
z opinii biegłego B. K. w celu oszacowania spadku wartości rynkowej lokalu mieszkalnego należącego do powodów.

Sąd Okręgowy dodatkowo ustalił i zważył, co następuje:

Apelacja w ostatecznym wyniku nie zasługiwała na uwzględnienie, mimo trafnie podniesionego zarzutu opartego na twierdzeniu, że Sąd pierwszej instancji wadliwie przeprowadził postępowanie dowodowe poprzez poczynienie ustaleń w oparciu
o uśrednione wielkości współczynnika spadku wartości rynkowej, dopuszczając się naruszenia art. 278 § 1 k.p.c. w zw. z 150 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz.U.2020.1990 t.j.), ponieważ ustalona w postępowaniu apelacyjnym kwota należnego powodom odszkodowania okazała się wyższą od dochodzonej przez nich w tej sprawie, a zatem nie było podstaw do dokonywania korekty wyroku w sposób oczekiwany przez apelującą stronę.

Przyznać należało rację pozwanemu, gdyż odpowiedzialność odszkodowawcza przewidziana w art. 129 ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. prawo ochrony środowiska obejmuje konkretną szkodę, przy czym jest nią także obniżenie wartości nieruchomości wynikające z faktu, iż właściciel nieruchomości będzie musiał znosić dopuszczalne na tym obszarze immisje np. hałas (patrz: wyrok Sądu Najwyższego z 25 maja 2012 r., I CSK 509/11).

Również w literaturze przedmiotu zasadnie przyjmuje się, że podmiotom będącymi właścicielami nieruchomości na obszarze ograniczonego użytkowania przysługuje odszkodowanie za szkodę pojmowaną szeroko, z uwagi na konieczność znoszenia przez te podmioty większych uciążliwości związanych z oddziaływaniem na środowisko, niż inne podmioty (B. Rakoczy, glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 25 lutego 2009 r., II CSK 546/08, PPOŚ 2010, nr 2, s. 165).

Przypomnieć należy, iż celem sprawdzenia zasady powództwa opartej na twierdzeniu, że nieruchomość powodów położona w strefie ograniczonego użytkowania oznaczonej symbolem B, ustalonej na mocy uchwały (...) Sejmiku Województwa (...) z dnia (...) w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska wojskowego Ł., straciła na wartości, Sąd Rejonowy dopuścił dowód
z opinii biegłej ds. szacowania wartości nieruchomości T. S., ale ostatecznie nie wykorzystał jej dla potrzeb rozstrzygnięcia z uwagi na przyjętą metodologię.

Sąd zdecydował się natomiast na wykorzystanie opinii biegłego B. K., sporządzonej w sprawie I C 1230/18, w której biegły B. K. wskazał na średni spadek wartości 1 m ² wyliczony odrębnie dla 3 kategorii powierzchni, tj. powierzchni lokali mieszkalnych dla prawa odrębnej własności lokalu wraz ze spółdzielczym własnościowym prawem do lokalu, dla powierzchni lokali mieszkalnych dla prawa odrębnej własności do lokalu oraz dla powierzchni lokali mieszkalnych dla spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu.

W oparciu o jego opinię Sąd przyjął, iż uśredniony spadek wartości 1 m ² dla lokalu powodów wynosi 135,73 zł, co przy powierzchni lokalu powodów dawałby kwotę 11 256 zł, która stanowiłaby 4,61 % wartości lokalu powodów, jednakże wobec żądania powodów Sąd uznał wskaźnik na poziomie 3,66%, ponieważ dokonane przez powodów rozszerzenie żądania pozwu odpowiadało temu wskaźnikowi.

Strona pozwana zasadnie więc w apelacji zwróciła uwagę na naruszenie art. 278 § 1 kpc w związku z art. 150 ustawy o gospodarce nieruchomościami w kontekście powinności
w sprawach odszkodowawczych zindywidualizowania wysokości szkody poprzez wskazanie w odniesieniu do konkretnego lokalu czy i w jakiej wysokości doszło do utraty jego wartości rynkowej, a tym samym odniesienie się do kwestii związanej z reakcją rynku obrotu nieruchomościami na wprowadzenie strefy ograniczonego użytkowania.

W kontekście powyższego odwołać się należało do treści art. 382 k.p.c. z którego wynika uprawnienie i obowiązek sądu drugiej instancji rozważenia na nowo całego zebranego w sprawie materiału oraz dokonania własnej, samodzielnej i swobodnej oceny, w tym oceny zgromadzonych dowodów (patrz: uzasadnienie postanowienia SN z dnia 17 kwietnia 1998 r., II CKN 704/97). Sąd ten nie ogranicza się zatem tylko do kontroli sądu pierwszej instancji, lecz bada ponownie całą sprawę, a rozważając wyniki postępowania przed sądem pierwszej instancji, władny jest ocenić je samoistnie.

Z tych też względów Sąd Okręgowy, dokonując kontroli instancyjnej prawidłowości wydanego rozstrzygnięcia w oparciu o art. 382 k.p.c. w zw. z art. 278 k.p.c. oraz 286 w zw. z art. 391 § 1 k.p.c., dopuścił dowód z opinii biegłego rzeczoznawcy B. K., któremu zlecił oszacowanie spadku wartości rynkowej lokalu powodów w wyniku wejścia w życie uchwały Sejmiku Województwa (...) o utworzeniu strefy ograniczonego użytkowania i konieczności znoszenia hałasu związanego z działalnością lotniska wojskowego w Ł..

(...) obowiązku zindywidualizowania szkody nie czyniło zadość przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego K. N., wydanej na potrzeby postępowania toczącego się przed Sądem Rejonowym w Łasku w sprawie I C 422/19 na okoliczność wykazania,
że spadek wartości nieruchomości położonych w Z. jest na poziomie 1,3 % skoro została ona sporządzona w odniesieniu do innego stanu faktycznego.

W treści złożonej opinii biegły - z powołaniem na analizę cen transakcyjnych na rynku lokalnym - wykazał, iż usytuowanie nieruchomości w określonej strefie oddziaływania lotniska ma wpływ na jej wartość rynkową. W odbiorze uczestników rynku czynnikiem negatywnym jest hałas, a potencjalni nabywcy są skłonni zawierać transakcje, lecz za odpowiednio niższą cenę. Jednocześnie z ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania wiąże się niemożność dochodzenia roszczeń o zaniechanie działań szkodliwych dla środowiska, przekraczających standardy jego ochrony, a przejawiających się w nadmiernej immisji hałasu.

Do wyliczeń biegły wykorzystał aktualne na dzień wydawania opinii dane
z około 90 transakcji z rynku lokalnego z okresu od stycznia 2019 roku do października 2020 roku.

W ramach przyjętej metodyki wyceny biegły zdecydował o niewiązaniu czynnika lokalizacyjnego z koniecznością znoszenia immisji w aspekcie cechy wagowej przy ustalaniu ewentualnego zmniejszenia wartości nieruchomości. Takie rozwiązanie byłoby skuteczne, gdyby w obrocie rynkowym występowały nieruchomości porównywalne różniące się tylko tą jedną cechą, co pozwoliłoby z dużym prawdopodobieństwem określić na tej podstawie jej wagę. Jednak przy małej reprezentatywności transakcji w obszarze ograniczonego użytkowania oraz dużym zróżnicowaniu cech nieruchomości metoda ta może być obarczona zbyt dużym błędem.

W oparciu zatem o opinię biegłego B. K. Sąd Okręgowy dokonał ustalenia, że spadek wartości nieruchomości powodów wyniósł w przedmiotowej sprawie 9 200 złotych, przy przyjęciu wyjściowej wartości lokalu przed wprowadzeniem strefy ograniczonego użytkowania na poziomie 283 580 złotych i po jej wprowadzeniu na poziomie 274 340 złotych. (opinia pisemna biegłego sądowego rzeczoznawcy majątkowego B. K. k.222- 238).

Sąd nie dopatrzył się w opinii błędów logicznych lub metodologicznych.

Na istnienie takich nie wskazywał również pozwany, choć oponował przyjęciu opinii za podstawę rozstrzygnięcia, zgłaszając żądanie jej pominięcia i wydania orzeczenia na podstawie opinii biegłej T. S., którą apelujący uznaje za prawidłową.

Apelacja została jednak zbudowana na zarzucie niedopuszczalności posiłkowania się uśrednioną wielkością spadku wartości rynkowej nieruchomości w związku z utworzeniem strefy ograniczonego użytkowania.

Wobec powyższego - w uzasadnieniu wniosku o pominiecie opinii biegłego sporządzonej w postępowaniu apelacyjnym, indywidualizującej wysokość szkody zgodnie z żądaniem skarżącego, należałby oczekiwać przedstawienia argumentacji wyjaśniającej przyczyny dla których wskaźnik przyjęty przez biegłego B. K. w tej konkretnej sprawie jest obarczony błędem i jakiego rodzaju. Za niewystarczające należy uznać wyjaśnienie, że jest błędny dlatego, że jest inny niż wynikający z opinii innych biegłych, w tym biegłej T. S., zwłaszcza w sytuacji w której pozwany nie wskazuje na istnienie jedynie słusznego wzorca pozyskania takiej danej. Podkreślić należy, iż apelujący
z wnioskami opinii się nie zgadza, ale jednocześnie nie wskazuje w czym upatruje błędów omówionego przez biegłego sposobu rozumowania i przyjętych przez niego założeń. Nie zostało wyjaśnione dlaczego wnioski biegłych do których opinii strona pozwana się odwołuje mają mieć wyższą wartość dowodową. Należy bowiem zauważyć, że zgodnie z ustawą
o gospodarce nieruchomościami to do biegłego należy zarówno wybór metody szacowania oraz przyjętej w ramach tej metody metodologii badawczej, w szczególności dobór wskaźników porównawczych.

Należy także zauważyć, iż biegły B. K. wskazał, na czym oparł się wydając opinię, z jakich korzystał źródeł i jaką posłużył się metodą oraz dlaczego wybrał akurat te a nie inne nieruchomości do przyjętej przez siebie metody szacunku. Nadto w sposób zrozumiały przedstawił wnioski oraz sposób w jaki do nich doszedł.

Sąd Okręgowy nie ma też wątpliwości co do tego, że biegły posiada kompetencje
i doświadczenie potrzebne do wydania opinii w sprawie, albowiem sporządzał już opinie
w zbliżonych rodzajowo sprawach dotyczących obniżenia wartości nieruchomości w związku z utworzeniem strefy ograniczonego użytkowania dla lotniska w Ł.. Opinia została sporządzona w sposób prawidłowy, z zachowaniem wszelkich zasad szacowania nieruchomości przez osobę posiadającą kwalifikacje i wiedzę ze wskazanej dziedziny. Stąd też jej istotny i niewątpliwy walor pomocniczy przy rozstrzyganiu niniejszej sprawy.

Przydatność opinii biegłego B. K. wynika również z tego,
iż odpowiada ona postawionej tezie dowodowej, a autor tej opinii jako osoba obca do stron niewątpliwie nie jest zainteresowany treścią rozstrzygnięcia, jakie zapadło w niniejszej sprawie. W konsekwencji nie można opinii postawić zarzutu, że nie jest przydatna dla poczynienia ustaleń faktycznych w rozpoznawanej sprawie.

Brak stosownej argumentacji pozwanego - wskazującej na istnienie błędów logicznego rozumowania, założeń przyjętej metody i doboru wskaźników porównawczych, na nieuwzględnienie wskazań wiedzy oraz doświadczenia życiowego - uniemożliwia ocenę wagi i wpływu takiego zarzutu na prawidłowość zaskarżonego rozstrzygnięcia.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia wskazanego w apelacji art. 131 § 1 kpc wskazać należy, iż na rozprawie w dniu 17 czerwca 2020 roku Sąd Rejonowy dopuścił dowód
z pisemnych opinii wydanych w innych sprawach toczących się przed tym sądem,
tj.: I C 1416/18, I C 1431/18, I C 1351/18, I C 1242/18 i I C 1230/18.

Pozwany o terminie rozprawy został powiadomiony, ale w niej nie uczestniczył. Ponadto we wszystkich tych sprawach zachodzi tożsamość pozwanego i w apelacji pozwany przyznaje, iż wszystkie te opinie są mu znane.

Przyznać należy oczywiście rację pozwanemu, że w postanowieniu dowodowym brak jest zarządzenia o sporządzeniu kopii opinii i ich doręczeniu stronom, jednakże akta sprawy są jawne i strony mają do nich dostęp. Rozpatrywanie powyższego w kategorii pozbawienia strony pozwanej możliwości zapoznania się z tym materiałem jest nieuprawnione skoro z pozwany własnego działania nie uczestniczył w jawnej rozprawie a treść wszystkich opinii była mu znana.

Odnosząc się do zarzutu niezastosowania w sprawie zawisłej przed Sądem w dacie 6 grudnia 2018 roku przepisów dotyczących organizacji postępowania poprzedzającego wyznaczenie pierwszej rozprawy opartego na treści art. 205 ¹² § 2 kpc, obowiązującego od 7 listopada 2019 roku, zauważyć należy, iż taka argumentacja wydaje się być zabiegiem nie do końca przemyślanym.

Za nieskuteczny został także uznany zarzut uchybienia art. 233 § 1 kpc
w związku z art. 327 ¹ § 1 kpc.

Powołany przepis dotyczy oceny dowodów przez Sąd i stanowi, że ten ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. W orzecznictwie wskazano, iż jego naruszenie może polegać na błędnym uznaniu, że przeprowadzony w sprawie dowód ma moc dowodową i jest wiarygodny albo, że nie ma mocy dowodowej lub nie jest wiarygodny. Jednocześnie przyjęto, że prawidłowe postawienie tego zarzutu wymaga wskazania przez skarżącego konkretnych zasad lub przepisów, które naruszył Sąd przy ocenie poszczególnych, określonych dowodów (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 kwietnia 2004 roku, V CK 398/03, LEX nr 174215; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 października 2004 roku, III CK 245/04, LEX nr 174185). Zarzut obrazy przepisu art. 233 § 1 k.p.c. może być zatem skuteczny tylko wtedy, gdy skarżący wykaże, że sąd orzekający - oceniając dowody - naruszy zasady logicznego rozumowania, nie uwzględnił przy ich ocenie wskazań wiedzy oraz doświadczenia życiowego. Tego rodzaju uchybień w ocenie materiału dowodowego w żadnym stopniu nie uwiarygodniła strona pozwana.

Nie polega na prawdzie stwierdzenie, że opinia biegłego B. K. stanowiła podstawę ustalenia, iż spadek wartości nieruchomości lokalowej powoda wyniósł 3,9%, ponieważ Sąd dokonał ustalenia wskaźnika spadku wartości nieruchomości na podstawie opinii wydanych w 4 różnych sprawach, operujących wielkościami w przedziale od 1,08% do 6,24% i uznając za odpowiednią średnią jego wartość na poziomie 3,66%.

Metoda ta zresztą w postępowaniu apelacyjnym na słuszny zarzut pozwanego nie została uznana za odpowiednią do zindywidualizowania wysokości szkody, co skutkowało stosownym uzupełnieniem postepowania dowodowego.

Natomiast sygnalizowanie niedoskonałości wynikającej z braku pogłębionej argumentacji Sądu w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, nie ma takiej wagi jaką nadaje temu skarżący, bowiem nie każda wadliwość uzasadnienia wyroku może stanowić podstawę do formułowania zarzutu naruszenia art. 327 ¹ § 1 kpc, ale tylko szczególnie istotna, czyli powodująca, że na podstawie uzasadnienia zaskarżonego orzeczenia sąd odwoławczy nie byłby w stanie stwierdzić, jaki stan faktyczny sąd pierwszej instancji ustalił i jakie przepisy prawa materialnego do jego oceny zastosował, a tego typu wadliwości uzasadnienie nie zawiera (por. orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 16 października 2009 r., I UK 129/09, Lex nr 558286, z dnia 30 września 2008 r., II UK 385/07, Lex nr 741082 oraz z dnia 26 listopada 1999 r., III CKN 460/98, OSNC 2000/5/100).

Odwołując się do pisemnego uzasadnienia zaskarżonego wyroku nie można przyjąć, by nie ujęto w nim któregoś z elementów wymaganych ustawą, objętych dyspozycją art. 327 ¹ § 1 kpc. Wszak Sąd Rejonowy przedstawił ustalony w toku postępowania stan faktyczny i wskazał dowody, na których się oparł. Wreszcie prawidłowo zidentyfikowano w pisemnych motywach zaskarżonego orzeczenia podstawę materialnoprawną żądania powodów i w jego kontekście wyjaśniono przyczyny, dla których uznano, iż ustalone okoliczności faktyczne poddają się subsumcji pod przyjętą podstawę prawną rozstrzygnięcia w przedmiocie żądania zapłaty od pozwanego. W tych okolicznościach zarzut naruszenia art. 327 ¹ § 1 kpc jawi się jako chybiony.

Sąd Rejonowy nie uchybił art. 227 kpc poprzez jego niezastosowanie, ponieważ
w ramach własnych kompetencji samodzielnie ocenił nieprzydatność opinii biegłej T. S. i podjął określone rozstrzygnięcie dowodowe.

Sąd przy ustalaniu faktów nie uchybił również art. 231 kpc, ponieważ w oparciu o tę regulację nie ustalał spornych w sprawie faktów bez przeprowadzenia postępowania dowodowego.

Należy zaznaczyć, że zgodnie z art. 231 k.p.c. sąd może uznać za ustalone fakty mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, jeżeli wniosek taki można wyprowadzić z innych ustalonych faktów (domniemanie faktyczne). Przepis ten, obok przepisów zawartych w art. 228, art. 229, art. 230 i art. 234 k.p.c., pozwala sądowi na dokonanie ustaleń faktycznych
w inny sposób, niż poprzez przeprowadzenie postępowania dowodowego. Zastosowanie tego przepisu polega na ustaleniu określonego faktu (lub jego braku) istotnego dla rozstrzygnięcia sprawy za pomocą wnioskowania uwzględniającego reguły logicznego rozumowania, zasady wiedzy i doświadczenia życiowego na podstawie innych ustalonych w sprawie faktów. Niewątpliwe też skorzystanie z możliwości poczynienia ustaleń faktycznych przy zastosowaniu domniemania faktycznego, powinno mieć miejsce tylko w razie braku bezpośrednich środków dowodowych albo gdy istnieją znaczne utrudnienia dla wykazania istotnego dla rozstrzygnięcia sprawy faktu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 grudnia 2010 r., I CSK 11/10, z dnia
2 kwietnia 2001 r., II CKN 410/00, nie publ. i z dnia 18 maja 2012 r., IV CSK 486/11, nie publ. oraz postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 stycznia 2014 r., V CSK 87/13, nie publ.),
a taka sytuacja nie zachodzi w niniejszej sprawie. Argumentacja uzasadnienia zarzutu nie przystaje do jego treści. Zastosowanie domniemania faktycznego powoduje bowiem tylko to, że strony, na której spoczywał ciężar dowodu, nie dotkną negatywne konsekwencje wynikające
z nieprzedstawienia przez nią dowodów na okoliczność, z której istnieniem wiąże ona korzystne dla siebie skutki prawne. Innymi słowy, zastosowanie domniemania faktycznego zwalnia tę stronę z konieczności przedstawienia bezpośrednich dowodów na sporny fakt, jeżeli wykaże ona inne okoliczności uzasadniające ustalenie istotnego dla rozstrzygnięcia sprawy faktu na podstawie wnioskowania opartego na podstawie art. 231 k.p.c.

W konsekwencji powyższych rozważań za nietrafny należało uznać zarzut naruszenia prawa materialnego, to jest art. 129 ust. 2 ustawy Prawo ochrony środowiska z 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. z 2008 roku Nr 25, poz. 150 z późn. zm.) w związku z art. 361 § 2 kc oraz art. 133 ww. ustawy.

Ocena stopnia zmniejszenia wartości nieruchomości została ostatecznie ustalona przy wykorzystaniu opinii rzeczoznawcy majątkowego. Takie ustalenie nie mogło stanowić jednak podstawy do zmiany orzeczenia z uwagi na niższe od tej wartości określenie przez powodów wysokości dochodzonego odszkodowania i wynikający z art. 384 kpc zakaz orzekania na niekorzyść skarżącego przy braku apelacji strony przeciwnej. .

Z tych wszystkich względów Sąd Okręgowy apelację oddalił na podstawie art. 385 kpc, obciążając pozwanego poniesionymi w tym postępowaniu wydatkami wyłożonymi tymczasowo przez Skarb Państwa na opinię biegłego na podstawie art. 98 § 1 i 3 kpc w z art. 391 § 1 k.p.c i art. 83 ust.2 w związku z art. 5 ust.1 pkt 3 ustawy z 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. 2005, nr 167, poz. 1398 ze zm).