Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 grudnia 2020 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie V Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia SA Bogdan Świerczakowski (spr.)

Sędziowie: SA Ewa Kaniok

SA Marta Szerel

Protokolant: Małgorzata Szmit

po rozpoznaniu w dniu 15 grudnia 2020 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa J. C. i Z. C.

przeciwko (...)” w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powodów

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 5 lipca 2018 r., sygn. akt IV C 1255/13

I.  zmienia zaskarżony wyrok:

- w punkcie 1. w części, w ten sposób, że zasądza od(...) w W. na rzecz J. C. i Z. C. kwoty po 20.095 zł (dwadzieścia tysięcy dziewięćdziesiąt pięć złotych) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 23 listopada 2013 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. i ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty,

- w punktach 2. i 3. w ten sposób, że ustala, iż każdy z powodów wygrał w 20% (dwudziestu procentach) w stosunku do pozwanego a pozwany w stosunku do każdego z powodów w 80% (osiemdziesięciu procentach) i pozostawia szczegółowe wyliczenie kosztów, obejmujące także pobranie (ściągnięcie) wydatków poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa, referendarzowi sądowemu;

II. oddala apelację w pozostałej części;

III.  ustala, iż każdy z powodów w stosunku do pozwanego oraz pozwany w stosunku do każdego z powodów wygrał w postępowaniu apelacyjnym w 50% (pięćdziesięciu procentach) i pozostawia szczegółowe wyliczenie kosztów, obejmujące także pobranie (ściągnięcie) wydatków poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa, referendarzowi sądowemu w Sądzie Okręgowym w Warszawie.

Marta Szerel Bogdan Świerczakowski Ewa Kaniok

Sygn. akt V ACa 137/19

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 22 kwietnia 2013r. powodowie Z. C. i J. C. wnieśli o zasądzenie od pozwanego (...)” w W. kwot po 80.000 zł na rzecz każdego z powodów tytułem odszkodowania za obniżenie wartości nieruchomości i po 20.000 zł na rzecz każdego z powodów tytułem odszkodowania za wykonanie właściwej izolacji akustycznej budynku wraz z odsetkami ustawowymi od 9 kwietnia 2013r. do dnia zapłaty i kosztami procesu, w tym kosztami zastępstwa procesowego.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości powołując się na upływ terminu zawitego na dochodzenie roszczeń zgłoszonych przez powodów. Wniósł nadto o zasądzenie od powodów kosztów postępowania.

Wyrokiem z dnia 5 lipca 2018 r. Sąd Okręgowy w Warszawie oddalił powództwo (pkt I) i rozstrzygnął o kosztach, obciążając nimi w całości powodów (pkt II i III).

Podstawa faktyczna i prawna wyroku jest następująca.

J. C. i Z. C. są współwłaścicielami nieruchomości położonej w W. przy (...)w W. o łącznej pow. 459 m.kw., stanowiącej działkę nr (...) dla której Sąd Rejonowy dla Warszawy – Mokotowa w Warszawie prowadzi księgę wieczystą o nr (...) Nieruchomość ta jest własnością rodziny powodów od początku lat 60-tych i została zabudowana budynkiem mieszkalnym o pow. 103 m.kw. o trzech kondygnacjach oraz budynkiem niemieszkalnym o pow. 59 m.kw. W latach późniejszych budynki te były remontowane. Nieruchomość znajduje się w bliskim sąsiedztwie (...) w W..

Rozporządzeniem Wojewody (...) z dnia 7 sierpnia 2007 r. utworzono obszar ograniczonego użytkowania dla (...) Rozporządzenie to wydane zostało w oparciu o treść art. 135 ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U.2008.25.150 z późn. zm.). Nieruchomość powodów znalazła się w strefie ograniczonego użytkowania w strefie M . W tej strefie zabronione było: 1) przeznaczanie nowych terenów pod szpitale, domy opieki oraz zabudowę związaną ze stałym wielogodzinnym pobytem dzieci i młodzieży oraz zabudowę mieszkaniową; 2) dokonywanie zmiany sposobu użytkowania budynków w całości lub w części na szpitale i domy opieki oraz na stały lub wielogodzinny pobyt dzieci i młodzieży oraz na cele mieszkaniowe, z tym zastrzeżeniem, że dopuszczalna była zmiana sposobu użytkowania budynków w całości lub w części na cele mieszkaniowe; 3) budowa nowych szpitali, domów opieki, zabudowy związanej ze stałym lub wielogodzinnym pobytem dzieci i młodzieży oraz budowa budynków mieszkalnych, z tym zastrzeżeniem, że dopuszczalna była budowa nowych budynków mieszkalnych jednorodzinnych jako towarzyszących innym funkcjom, na warunkach określonych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku braku planu miejscowego, na warunkach określonych w decyzji o warunkach zabudowy. Ponadto w obszarze ograniczonego użytkowania wprowadzono wymagania techniczne dotyczące budynków, a mianowicie w nowoprojektowanych budynkach należało zapewnić izolacyjność ścian zewnętrznych, okien i drzwi w ścianach zewnętrznych, dachów i stropodachów - zgodnie z Polskimi Normami dotyczącymi izolacyjności akustycznej przegród w budynkach oraz izolacyjności akustycznej elementów budowlanych. Natomiast w istniejących budynkach należało zastosować zabezpieczenia zapewniające właściwy klimat akustyczny w pomieszczeniach poprzez zwiększenie izolacyjności ścian zewnętrznych, okien i drzwi w ścianach zewnętrznych, dachów i stropodachów - zgodnie z Polskimi Normami dotyczącymi ochrony przed hałasem pomieszczeń w budynkach.

W wyniku zmiany treści art. 135 ust. 2 ustawy, obecnie obszar ograniczonego użytkowania tworzy sejmik województwa w drodze uchwały. Sejmik Województwa (...) w dniu 20 czerwca 2011 r. podjął uchwałę nr(...) w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla (...) . W utworzonym obszarze ograniczonego użytkowania wyróżniono dwie strefy, tj. strefę Z 1, której granicę zewnętrzną wyznacza izolinia miarodajnego poziomu dźwięku 55dB w porze nocnej, od wewnątrz lotniska i strefę Z 2, której granicę wyznacza od zewnątrz izolinia miarodajnego poziomu dźwięku 50 dB w porze nocnej, a od wewnątrz granica strefy Z 1. W strefie Z2 zakazano przeznaczania terenów pod szpitale i domy opieki społecznej oraz pod zabudowę związaną ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, zakazano lokalizowania budynków o funkcji szpitali, domów opieki społecznej oraz o funkcjach związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, zakazano zmiany funkcji budynków istniejących na budynki o funkcjach związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, szpitali i domów opieki społecznej. Zgodnie z § 6 ust. 2 uchwały wprowadzono wymagania techniczne dotyczące budynków objętych obszarem ograniczonego użytkowania polegające m.in. na określeniu, że w istniejących budynkach należy zastosować zabezpieczenia zapewniające właściwy klimat akustyczny zgodnie z ustawą z 7 lipca 1994 roku Prawo budowlane (Dz.U. z 2010 roku, nr 243, poz. 1623 oraz z 2011 roku nr 32, poz. 159 i nr 45, poz. 235) i przepisami wykonawczymi do tej ustawy (Dziennik Urzędowy Województwa Mazowieckiego z 2011 roku, nr 128, poz. 4086).

Po wejściu w życie uchwały Sejmiku Województwa (...)nieruchomość należąca do powodów znalazła się w obszarze ograniczonego użytkowania dla (...) w W. w strefie Z2. Dużym utrudnieniem dla powodów stanowi hałas samolotów przelatujących w bezpośrednim sąsiedztwie ich domu. Natężenie hałasu kształtuje się w różnym stopniu w zależności od dni i ich pory. Przelatujące nisko samoloty zakłócają ciszę i spokój, utrudniają normalne funkcjonowanie.

Pismem z dnia 8 września 2008 r. powodowie wezwali pozwanego do podjęcia rozmów w celu wykupienia nieruchomości albo wypłaty odszkodowania z tytułu utraty wartości nieruchomości w związku z utworzeniem OOU, z tym zastrzeżeniem, że nie podjęcie rozmów skutkować będzie skierowaniem sprawy na drogę sądową (pismo k.158).

W odpowiedzi na powyższe pozwany w piśmie z dnia 2 października 2008r. skierowanym do powodów wskazał, że brak jest przesłanek do wypłaty odszkodowania, gdyż nie zachodzi w sprawie związek przyczynowy pomiędzy utworzeniem obszaru ograniczonego użytkowania a poniesioną szkodą (pismo k.159).

Pismem z dnia 9 kwietnia 2013r. powodowie zgłosili do Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy w Warszawie wniosek o zawezwanie do próby ugodowej, domagając się zapłaty od pozwanego kwoty po 250.000 zł na rzecz każdego z powodów za obniżenie wartości nieruchomości i kwot po 50.000 zł na rzecz każdego z powodów tytułem odszkodowania w związku z koniecznością zapewnienia właściwego klimatu akustycznego w budynku posadowionym na ww. nieruchomości (pismo k.38-42).

Ocenę roszczeń Sąd rozpoczął od uwagi, że przedmiotem żądania jest zapłata przez pozwanego odszkodowania w kwocie po 40.150 zł na rzecz każdego z powodów z tytułu odszkodowania za spadek wartości nieruchomości z odsetkami ustawowymi od dnia 9 kwietnia 2013r. do dnia 31 grudnia 2015r. i z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016r. do dnia zapłaty oraz po 20.000 zł na rzecz każdego z powodów jako odszkodowania tytułem kosztów wykonania właściwej izolacji akustycznej budynku - z odsetkami ustawowymi od dnia 9 kwietnia 2013r. do dnia zapłaty, na skutek utworzenia ograniczonego obszaru użytkowania oraz koniecznością znoszenia immisji w postaci hałasu.

Bezsporne w sprawie pozostawało, że na mocy rozporządzeniem nr 50 Wojewody (...) z dnia 7 sierpnia 2007 r. (Dz. Urz. Woj. (...) z dnia 10 sierpnia 2007 r. nr 156, poz. 4276) został utworzony obszar ograniczonego użytkowania dla (...)w W. a nieruchomość powodów znalazła się w całości w obszarze ograniczonego użytkowania wokół (...), w strefie M. W toku procesu nastąpiła zmiana stanu prawnego poprzez wejście w życie z dniem 4 sierpnia 2011 r. uchwały nr (...) Sejmiku Województwa (...) z dnia 20 czerwca 2011 r. w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla (...) w W. (Dz. U. Województwa (...) z 20 lipca 2011 r., nr 128, poz. 4085 i 4086). Nieruchomości powodów znalazła się w całości na terenie obszaru ograniczonego użytkowania w strefie Z2.

Opisane rozporządzenie a następnie uchwała Sejmiku Województwa, istotnie ograniczyły sposób korzystania z nieruchomości, w tym nieruchomości należącej do powodów. Pozwane przedsiębiorstwo przekroczyło dopuszczalne normy bezpośrednich immisji, w tym też immisji hałasu. Wszystkie ograniczenia w formie immisji bezpośrednich mają niewątpliwy związek z funkcjonowaniem (...) i są jednym z podstawowych czynników ingerujących we własność nieruchomości położonych w specjalnie utworzonej strefie. Były i są nadal przesłanką, którą kierował się odpowiednio umocowany organ do ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania terenu.

Roszczenia zgłoszone przez powodów podlegały ocenie wyłącznie w aspekcie opisanej uchwały i rozporządzenia w zw. z art. 129 ust. 2 Prawo ochrony środowiska a nie na podstawie art. 435 k.c. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 maja 2012 r., I CSK 509/11). Zgodnie z art. 129 ust. 2 p.o.ś., jeżeli w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości korzystanie z niej lub z jej części w dotychczasowy sposób lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem stało się niemożliwe lub istotnie ograniczone, właściciel nieruchomości może żądać wykupienia nieruchomości lub jej części. Ustęp 2 tego artykułu stanowi, że w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości jej właściciel może żądać odszkodowania za poniesioną szkodę; szkoda obejmuje również zmniejszenie wartości nieruchomości. Stosownie do treści art. 129 ust. 4 z roszczeniem odszkodowawczym związanym z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości można wystąpić w okresie 2 lat od dnia wejścia w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości.

W uchwale z dnia 9 lutego 2017 r., III CZP 144/15, Sąd Najwyższy wyjaśnił, że właściciel nieruchomości, który w okresie dwóch lat od dnia wejścia w życie uchwały nr (...) Sejmiku Województwa z dnia 20 czerwca 2011 r., wystąpił z roszczeniem przewidzianym w art. 129 ust. 2 p.o.ś., może domagać się naprawienia szkody spowodowanej ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości wynikającym wyłącznie z tej uchwały. Taki sam pogląd, który Sąd Okręgowy w pełni podzielił, został wyrażony przez Sąd Najwyższy w najnowszym wyroku wydanym 21 marca 2017r. w sprawie o sygn. I CSK 440/15. Roszczenie powodów oparte na powyższej uchwale Sejmiku Województwa nie powstało. Ograniczeniami w sposobie użytkowania nieruchomość powodów była dotknięta już w związku z utworzeniem obszaru ograniczonego użytkowania dla (...) w W. na podstawie rozporządzenia nr (...) Wojewody (...) z dnia 7 sierpnia 2007 r., które weszło w życie 24 sierpnia 2007 r. Ograniczenia mające wpływ na wartość nieruchomości powodów i sposób jej użytkowania były na gruncie tego rozporządzenia większe, od tych które zostały przewidziane w uchwale (...) Sejmiku Województwa (...), zaś zakres koniecznych zabezpieczeń dla zapewnienia właściwego klimatu akustycznego w pomieszczeniach znajdujących się w budynku położonym na tej nieruchomości na gruncie obu aktów prawa miejscowego jest zbieżny, gdyż w obu aktach prawnych wprowadzających obszar ograniczonego użytkowania odwołano się do Polskich Norm dotyczących ochrony przed hałasem pomieszczeń w budynkach. W rozporządzeniu Wojewody wprost odwołano się do Polskich Norm, zaś w przypadku uchwały Sejmiku Województwa (...) nastąpiło to przez odwołanie się do przepisów prawa budowlanego i wydanych na jego podstawie przepisów wykonawczych, które z kolei odwołują się do Polskich Norm dotyczących ochrony przed hałasem pomieszczeń w budynkach.

Zgodnie z rozporządzeniem Wojewody (...) z 7 sierpnia 2007 r. w strefie M zabronione było: 1) przeznaczanie nowych terenów pod szpitale, domy opieki oraz zabudowę związaną ze stałym wielogodzinnym pobytem dzieci i młodzieży oraz zabudowę mieszkaniową; 2) dokonywanie zmiany sposobu użytkowania budynków w całości lub w części na szpitale i domy opieki oraz na stały lub wielogodzinny pobyt dzieci i młodzieży oraz na cele mieszkaniowe, z tym zastrzeżeniem, że dopuszczalna była zmiana sposobu użytkowania budynków w całości lub w części na cele mieszkaniowe; 3) budowa nowych szpitali, domów opieki, zabudowy związanej ze stałym lub wielogodzinnym pobytem dzieci i młodzieży oraz budowa budynków mieszkalnych, z tym zastrzeżeniem, że dopuszczalna była budowa nowych budynków mieszkalnych jednorodzinnych jako towarzyszących innym funkcjom, na warunkach określonych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku braku planu miejscowego, na warunkach określonych w decyzji o warunkach zabudowy. Z kolei zgodnie z uchwałą nr (...) Sejmiku Województwa (...) w dniu 20 czerwca 2011 r. w strefie Z 2 zakazuje się przeznaczania terenów pod szpitale i domy opieki społecznej oraz pod zabudowę związaną ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, zakazuje się lokalizowania budynków o funkcji szpitali, domów opieki społecznej oraz o funkcjach związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, zakazuje się zmiany funkcji budynków istniejących na budynki o funkcjach związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, szpitali i domów opieki społecznej.

Z powyższego jednoznacznie wynika, że zakres obostrzeń i ograniczeń w sposobie użytkowania odnośnie nieruchomości, takich jak nieruchomość powodów, położonych w strefie M, a dotyczących zabudowy budynkami jednorodzinnymi, czy też zmiany użytkowania istniejących budynków na celem mieszkaniowe – jednorodzinne był większy, od tych, które przewiduje uchwała Sejmiku. Wejście w życie uchwały nie spowodowało żadnych nowych ograniczeń na nieruchomości mogących skutkować zasadnością roszczeń odszkodowawczych po stronie powodów.

Zgodnie z art. 129 ust. 4 p.o.ś., dwuletni termin na dochodzenie roszczeń odszkodowawczych obejmujących ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości, w tym zmniejszenie wartości nieruchomości, rozpoczął bieg 25 sierpnia 2007 r. Jest to termin zawity, co oznacza, że po jego upływie roszczenie wygasa (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 10 października 2008 r., II CSK 216/08, z dnia 21 sierpnia 2013 r., II CSK 578/12 i z dnia 21 marca 2017r. I CSK 440/15). Do zniweczenia biegu tego terminu wystarczające było skierowanie do strony pozwanej wezwania o naprawienie szkody wywołanej wprowadzeniem obszaru ograniczonego użytkowania (wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 29 listopada 2012 r., II CSK 254/12 i z dnia 4 grudnia 2013 r., II CSK 161/13 oraz postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 kwietnia 2015 r., II CSK 560/14).

Choć złożenie do sądu wniosku o zawezwanie do próby ugodowej, co miało miejsce w dniu 9 kwietnia 2013 r., prowadzi do zachowania dwuletniego terminu przewidzianego w art. 129 ust. 4 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska, to mając na względzie fakt, iż nieruchomość znajdowała się w całości w strefie M obszaru ograniczonego oddziaływania już na podstawie rozporządzenia nr 50, należało uznać, że dwuletni termin zawity upłynął w tym wypadku w 2009 roku. Jako nie mające znaczenia Sąd ocenił wezwanie skierowane przez powodów do(...) w W. 8 września 2008 r., bowiem pisma tego nie można uznać za „wystąpienie z roszczeniem”. W wezwaniu nie wskazano w ogóle wysokości poszczególnych roszczeń. Nie wiadomo więc jakiego żądania powodowie domagali się od pozwanego. Dla skuteczności wezwania niezbędne było sprecyzowanie w nim nie tylko okoliczności faktycznych i podstawy prawnej, ale również podanie konkretnych kwot żądanych tytułem odszkodowania. Brak podania w wezwaniu tej informacji uniemożliwiał pozwanemu zajęcia stanowiska w sprawie.

Powodowie wnieśli apelację w zakresie oddalającym powództwo każdego z nich co do kwoty 40.150 zł z odsetkami oraz co do orzeczenia o kosztach. Zarzucili błąd w ustaleniach faktycznych polegający na uznaniu opinii biegłych za nieprzydatne dla rozstrzygnięcia sprawy mimo, że dotyczyły roszczenia o odszkodowanie za spadek wartości nieruchomości i naruszenie art. 129 ust. 4 p.o.ś. poprzez jego zastosowanie. Powodowie wnieśli o zmianę wyroku i uwzględnienie powództwa w zaskarżonym zakresie oraz zasądzenie od pozwanego kosztów postępowania. Ewentualnie wnieśli o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania w tym zakresie.

Pozwany wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów za drugą instancję.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zarzut procesowy, rozpatrywany łącznie z wnioskiem apelacyjnym jak również wnioskiem ewentualnym o aktualizację opinii biegłej E. W. (1) i uzasadnieniem apelacji, zmierza do uzupełnienia podstawy faktycznej rozstrzygnięcia o ustalenie, że wskutek wejścia w życie rozporządzenia Wojewody (...) z dnia 7 sierpnia 2007 r. o utworzeniu obszar ograniczonego użytkowania dla (...) wartość nieruchomości, której powodowie są współwłaścicielami, uległa obniżeniu o 80.300 zł. Kwota ta jest tożsama z ustaloną przez biegłą E. W. (1) w opinii uzupełniającej z dnia 29 stycznia 2016 r. (k.544). Ustalenie na ten temat ma wszakże znaczenie tylko w przypadku, jeśli by się okazało, że Sąd I instancji nieprawidłowo zastosował prawo materialne i w konsekwencji nieprawidłowo stwierdził, że roszczenie powodów wygasło z uwagi na niezgłoszenie go w terminie. Trzeba bowiem zaznaczyć, że skarżący nie polemizują z ustaleniami i oceną wyrażoną w motywach zaskarżonego wyroku, że ograniczenia mające wpływ na wartość nieruchomości powodów i sposób jej użytkowania były na gruncie tego rozporządzenia większe od tych, które zostały przewidziane w późniejszej uchwale (...) Sejmiku Województwa (...), a więc wejście w życie tej uchwały nie spowodowało już żadnej szkody w majątku powodów.

Wpływ wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 7 marca 2018 r., sygn. akt K 2/17 na stosowanie art. 129 ustawy – Prawo ochrony środowiska został wyjaśniony w uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 29 maja 2019 r., III CSK 91/17. Przepis ten miał stracić moc obowiązującą z upływem 12 (dwunastu) miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej. W związku z treścią wyroku Trybunału Konstytucyjnego, ustawą z dnia 22 lutego 2019 r. o zmianie ustawy - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2019 r. poz. 452) zmieniono brzmienie art. 129 ust. 4 p.o.ś., wydłużając termin do zgłoszenia roszczeń, o jakich mowa w art. 129 ust. 1-3 POŚ do trzech lat. Ustawa ta weszła w życie 14 marca 2019 r., a w myśl jej art. 2, do roszczeń, o których mowa w art. 129 ust. 1-3 p.o.ś., powstałych przed dniem wejścia w życie ustawy zmieniającej, w stosunku do których nie upłynął termin, o którym mowa w art. 129 ust. 4 p.o.ś. w brzmieniu dotychczasowym, stosuje się art. 129 ust. 4 ustawy zmienianej w brzmieniu nadanym ustawą zmieniającą. Z powyższego wynika, że do roszczeń powodów, tak jak w sprawie III CSK 91/17, zastosowanie znajduje art. 129 ust. 4 p.o.ś. w brzmieniu obowiązującym do dnia 14 marca 2019 r., a więc dwuletni termin do zgłoszenia roszczeń, o których mowa w art. 129 ust. 1-3 p.o.ś. W tym zakresie Sąd I instancji prawidłowo zastosował prawo materialne.

Powyższa wykładnia prawa nie oznacza jednak, że roszczenia powodów wygasły. W wezwaniu z 8 września 2008 r. (k.158) mowa jest o „podjęciu rozmów w celu wykupienia naszej nieruchomości (…) na podstawie zapisów Prawa ochrony środowiska [albo: odszkodowania z tytułu utraty wartości nieruchomości]”. Jak słusznie zauważyli powodowie w apelacji, pozwany odpowiedział – w piśmie z 2 października 2008 r. (k.159) – właśnie na wniosek o „wykup nieruchomości lub przyznanie odszkodowania”. Nie można w tej sytuacji podzielić stanowiska Sądu Okręgowego, jakoby wezwanie zostało tak skonstruowane, że pozwany nie mógł zająć stanowiska w sprawie. Nie budzi wątpliwości w orzecznictwie, że posłużenie się przez ustawodawcę w art. 129 p.o.ś. zwrotem „wystąpić z roszczeniem” oznacza objęcie nim zarówno przypadków bezpośredniego zwrócenia się z roszczeniem do podmiotu zobowiązanego do jego zaspokojenia, jak i sytuacji, gdy wierzyciel od razu decyduje się na dochodzenie roszczeń przed sądem (por. np. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z 10 października 2008 r., II CSK 216/08 i wyrok Sądu Najwyższego z 30 kwietnia 2019 r., I CSK 22/18). Należy dodać, że do dochowania terminu określonego w art. 129 ust. 4 p.o.ś. konieczne jest, aby przed jego upływem oświadczenie o wystąpieniu z roszczeniem dotarło do obowiązanego do jego zaspokojenia w taki sposób, aby mógł się z nim zapoznać - art. 61 k.c. (wyrok Sądu Najwyższego z 2 października 2015 r., II CSK 720/14).

W świetle przedstawionych uwag pozostaje do rozważenia, czy pismo powodów z 8 września 2008 r., które, co wynika choćby z udzielenia na nie odpowiedzi w dniu 2 października 2008 r., pozwany otrzymał przed upływem dwuletniego terminu, liczonego od 25 sierpnia 2007 r., wywołało skutek o jakim mowa w art. 129 ust. 4 p.o.ś. Zdaniem Sądu Apelacyjnego powodowie zobowiązani byli jedynie do zgłoszenia roszczeń określonych rodzajowo, a nie do precyzyjnego oznaczenia ich wysokości, ponieważ oszacowanie rozmiaru roszczenia wymaga wiedzy specjalistycznej. Takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 4 grudnia 2013 r., II CSK 161/13, aprobując pogląd wyrażony przez Sąd Apelacyjny w uzasadnieniu wyroku zaskarżonego skargą kasacyjną. Powołane pismo z 8 września 2008 r. wskazuje podstawę prawną, w postaci ewentualnej wymienia roszczenie o odszkodowanie z tytułu utraty wartości nieruchomości i zapowiada proces sądowy w przypadku nie podjęcia rozmów (k.158). Zważywszy nadto, że w odpowiedzi pozwanego zawarta jest odmowa wypłacenia odszkodowania z tytułu utraty wartości nieruchomości (k.159), nie ulega wątpliwości, że trzeba mówić o wezwaniu do zapłaty i odmowie spełnienia świadczenia bez względu na wysokość żądania. Wskazanie przez poszkodowanych w piśmie jakiejkolwiek kwoty nie miałoby żadnego znaczenia dla sposobu (odmownego) załatwienia ich sprawy przez(...). W konsekwencji należało przyjąć, że opisane wezwanie stanowiło zgłoszenie roszczenia. Trzeba zarazem odnotować, że nie upłynął 10-letni termin przedawnienia (termin ten upłynąłby dopiero po wydaniu wyroku przez Sąd I instancji).

Opinia wydana w postępowaniu sądowym, która określa wartość nieruchomości (operat szacunkowy) co do zasady nie może być wykorzystana po upływie terminu określonego w art. 156 ust. 3 i 4 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (jt. Dz.U.2004.261.2603 ze zm.) (por. np. postanowienie Sądu Najwyższego z 20 maja 2010 r., V CSK 13/10). Sąd Apelacyjny nie mógł zatem oprzeć się na opinii biegłej E. W. (2) sporządzonej w postępowaniu pierwszoinstancyjnym, ani na opinii uzupełniającej z 4 sierpnia 2017 r. (k.544-573), tym bardziej, że opinia ta została wyraźnie zakwestionowana w odpowiedzi na apelację (k.681-682). Konieczne okazało się uwzględnienie wniosku ewentualnego z apelacji – o aktualizację opinii (k.656).

Na podstawie opinii biegłej E. W. (1) sporządzonej w postępowaniu apelacyjnym, jak również kolejnych opinii uzupełniających, Sąd Apelacyjny ustala, że aktualna wartość nieruchomości powodów, gdyby nie utworzono strefy OOU w 2007 roku i nie objęto jej strefą M, wynosiłaby 795.758 zł, zaś aktualna wartość tej nieruchomości wynosi 755.568 zł. Różnica zatem pomiędzy wartością hipotetyczną a rzeczywistą, obrazująca wpływ utworzenia OOU w 2007 roku oraz objęcie nieruchomości strefą M wynosi 40.190 zł (wnioski opinii – k.909). Zdaniem Sądu opinia biegłej jest rzetelna i fachowa. Nie zostało wykazane przez żadną ze stron, że zawiera błędy logiczne czy też, że opiera się na wadliwym materiale porównawczym. Biegła na rozprawie apelacyjnej odniosła się rzeczowo i przekonująco do wszystkich zastrzeżeń zgłoszonych przez strony, których treść była jej znana przed rozprawą (k.982-984). W szczególności, odnosząc się do uwag strony pozwanej, biegła wyjaśniła na czym polega pośredni, negatywny wpływ ustanowionych ograniczeń, rzutujący na wartość nieruchomości powodów. Jeśli chodzi zaś o zastrzeżenia powodów, to przede wszystkim prawidłowo, powołując podstawę prawną (art. 157 ust. 2 u.g.n.) wyjaśniła, że sporządzając operat szacunkowy nie mogła odnosić się do innego operatu. Przepis ten nie pozostawia w tym względzie żadnych wątpliwości: „Sporządzenie przez innego rzeczoznawcę majątkowego wyceny tej samej nieruchomości w formie operatu szacunkowego nie może stanowić podstawy oceny prawidłowości sporządzenia operatu szacunkowego, o którym mowa w ust. 1.” Poza tym biegła przekonująco odniosła się do poszczególnych kwestii dotyczących nieruchomości porównawczych i innych zastrzeżeń powodów.

Ustalenie, że spadek wartości nieruchomości wynosi 40.190 zł oznacza, że każdy z powodów poniósł szkodę odpowiadającą swojemu udziałowi – w wysokości 20.095 zł. Takie też kwoty, przy przyjęciu pozostałych ustaleń faktycznych Sądu Okręgowego za własne, Sąd Apelacyjny zasądził na rzecz obu poszkodowanych, stosując art. 386 § 1 k.p.c. Oddalenie apelacji w pozostałej części ma podstawę prawną w art. 385 k.p.c. Orzeczenie o odsetkach ustawowych (od 1 stycznia 2016 r. za odsetkach ustawowych za opóźnienie) zapadło na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.p.c. Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w wyroku z 8 listopada 2019 r., III CZP 32/19 (OSNC 2020/10/81), zasądzenie odszkodowania za szkodę określoną w art. 129 ust. 2 w zw. z art. 136 ust. 3 p.o.ś. według cen z dnia jego ustalenia (jak w niniejszej sprawie) nie wyłącza przyznania odsetek za opóźnienie od dnia powstania stanu opóźnienia. Ustalając datę początkową należności ubocznej Sąd miał na uwadze ustaloną w sprawie chwilę doręczenia wezwania do zapłaty oznaczonej kwoty, tj. dzień doręczenia odpisu pozwu (k.81). Orzeczenie o kosztach za obie instancje zapadło na podstawie art. 100 k.p.c. i art. 108 § 1 k.p.c.

Ewa Kaniok Bogdan Świerczakowski Marta Szerel