Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 24 lipca 2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. na podstawie w szczególności ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U z 2020, poz. 53) oraz Ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych ( Dz. U. z 2018 r., poz. 1924 ze zm.) odmówił A. R. prawa do rekompensaty z tytułu utraty możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że przed dniem 1.01.2009 r. nie został udowodniony wymagany przez ustawodawcę 15 - letni okres pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Zakład nie uznał do stażu pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia od 01.06.1999 r. do 30.04.2003 r. w (...) Przedsiębiorstwie (...), gdyż na świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach z 30.04.2003 r. nie podano zarządzenia resortowego. Natomiast uwzględniono następujące okresy pracy w szczególnych warunkach (po wyłączeniu okresów niezdolności do pracy):

- od 3.09.1976 r. do 24.04.1978 r.,

- od 13.05.1980r. do 23.06.1982 r.,

- od 24.06.1982 r. do 6.03.1984 r.,

- od 19.06.1984 r. do 31.08.1984 r.,

- od 18.07.1994 r. do 31.08.1994 r.,

- od 1.10.1997 r. do 17.12.1997 r.,

- od 6.10.1998 r. do 15.12.1998 r.,

- od 12.05.2003 r. do 28.12.2003 r.,

- od 3.04.2004 r. do 1.05.2004 r.,

- od 6.05.2004 r. do 27.01.2005 r.,

- od 21.03.2005 r. do 17.02.2006 r.,

- od 4.04.2006 r. do 31.12.2008 r.., co łącznie stanowi staż pracy w szczególnych warunkach w ilości 11 lat, 3 miesięcy i 15 dni. (decyzja k. 81 – 81 verte akt ZUS)

W odwołaniu złożonym w dniu 24 sierpnia 2020 r. do Sądu Okręgowego w Łodzi wnioskodawca reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika uznał powyższą decyzję za krzywdzącą i wniósł o jej zmianę i przyznanie prawa do rekompensaty w związku z utratą możliwości nabycia emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach. Ubezpieczony podkreślił, że w spornym okresie od dnia 1 czerwca 1999 r. do dnia 30 kwietnia 2003 r. w (...) Przedsiębiorstwie (...) wykonywał on prace operatora/maszynisty walca drogowego w pełnym wymiarze czasu pracy a znajduje to potwierdzenie zarówno w świadectwie pracy, jak i w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach. Ubezpieczony podkreślił, że posiadał kwalifikacje do wykonywania tego typu pracy i duże doświadczenie, co potwierdzają zgromadzone w toku postępowania przed organem rentowym i znajdujące się w aktach sprawy dokumenty. Wykonywane przez niego prace operatora/maszynisty walca drogowego w (...) Przedsiębiorstwie (...) są bez wątpienia pracami w warunkach szczególnych określonymi w pkt. 20 poz. 3 działu V załącznika do Zarządzenia nr 64 Ministra Komunikacji z dnia 29 czerwca 1983 r. w sprawie prac w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu komunikacji, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego oraz do wzrostu emerytury lub renty inwalidzkie j, tj. odpowiadają stanowisku pracy: "maszynista walców drogowych". (odwołanie k. 3 -5 )

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jego oddalenie wywodząc jak w zaskarżonej decyzji oraz o zasądzenie od wnioskodawcy na rzecz organu rentowego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych a nadto wskazał, że wnioskodawca o przyznanie prawa do rekompensaty wniósł dopiero w dniu 05.07.2019 r., podczas gdy wniosek o emeryturę z tytułu ukończenia powszechnego wieku został złożony 08.02.2019 r. (art. 26 ustawy emerytalnej). Zdaniem organu rentowego nie jest prawnie dopuszczalne złożenie przez ubezpieczonego samodzielnego wniosku dotyczącego ustalenia prawa do rekompensaty. Ustalenie rekompensaty następuje dopiero wtedy, gdy ubezpieczony wystąpi do organu rentowego z wnioskiem o ustalenie prawa do emerytury („zwykłej") i wyłącznie przy rozpoznaniu wniosku o emeryturę. W ocenie ZUS rekompensata nie jest bowiem samodzielnym świadczeniem wypłacanym z zasobów systemu ubezpieczeń społecznych (taki charakter ma np. emerytura), ale jest przyznawana w formie dodatku do kapitału początkowego ustalanego na zasadach przewidzianych w art. 173 i 174 ustawy emerytalnej - tak m.in. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia z dnia 09.10.2017 r. sygn. akt III AUa 135/16. (odpowiedź na odwołanie - k. 8 – 8 verte)

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

A. R. urodził się w dniu (...) (okoliczność bezsporna)

Wnioskodawca w okresie od 3.09.1976 r. do 31.08.1984 r. był zatrudniony na umowę o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) Spółka z o.o. w G. i w okresach od 3.09.1976 r. do 24.04.1978 r., od 13.05.1980 r. do 23.06.1982 r. oraz od 19.06.1984 r. do 31.08.1984 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy jako ślusarz remontowy wykonywał pracę w szczególnych warunkach przy oczyszczaniu albo naprawie aparatów lub pojemników po produktach toksycznych, żrących i parzących oraz prace wewnątrz cystern, kotłów, zbiorników, aparatów i kanałów technologicznych określone w Wykazie A, dziale IV poz. 39 załącznika do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 z późn. zm). (bezsporne, a nadto świadectwo pracy w szczególnych warunkach k. 67 akt ZUS)

W okresie od 24.06.1982 r. do 6.03.1984 r. ubezpieczony był zatrudniony na umowę o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy w firmie (...) SA w W. i w tym okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy jako operator ładowarki wykonywał pracę w szczególnych warunkach, tj. prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych określone w Wykazie A, dziale V poz. 3 załącznika do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 z późn. zm). (bezsporne, a nadto świadectwo pracy w szczególnych warunkach k. 69 akt ZUS)

A. R. w okresie od 12.05.2003 r. do 1.05.2004 r. świadczył pracę na umowę o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy w firmie (...) Spółka z o.o. w W. i w tym okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy jako operator maszyn budowlanych wykonywał pracę w szczególnych warunkach, tj. prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych określone w Wykazie A, dziale V poz. 3 załącznika do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 z późn. zm). (bezsporne, a nadto świadectwo pracy w szczególnych warunkach k. 65 akt ZUS)

Następnie ubezpieczony w okresie od 18.07.1994 r. do 31.08.1994 r. świadczył pracę na umowę o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy w Spółdzielni Kółek Rolniczych w D. i w tym okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy jako spawacz wykonywał pracę w szczególnych warunkach przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym określone w Wykazie A, dziale V poz. 3 załącznika do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 z późn. zm). (bezsporne, a nadto świadectwo pracy w szczególnych warunkach k. 69 akt ZUS)

A. R. w okresach od 6.02.2004 r. do 27.01.2005 r., od 21.03.2005 r. do 17.02.2006 r., od 4.04.2006 r. do 31.12.2013 r. i od 17.04.2014 r. do 26.02.2019 r. był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) Spółka z o.o. w K. na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy i w tych okresach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy jako maszynista (operator) koparek wykonywał pracę w szczególnych warunkach, tj. prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych określone w Wykazie A, dziale V poz. 3 załącznika do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 z późn. zm). (bezsporne, a nadto świadectwo pracy w szczególnych warunkach k. 68 akt ZUS)

Wnioskodawca w okresach od 1.10.1997 r. do 17.12.1997 r. i od 6.10.1998 r. do 16.12.1998 r. świadczył pracę w Krajowej Spółce (...) S.A. w T. na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy i w tych okresach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy jako maszynista ładowarki wykonywał pracę w szczególnych warunkach, tj. prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych określone w Wykazie A, dziale V poz. 3 załącznika do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 z późn. zm). (bezsporne, a nadto świadectwo pracy w szczególnych warunkach k. 70 akt ZUS)

W okresie od 1.06.1999 r. do 30.04. 2003 r. wnioskodawca był zatrudniony w (...) Przedsiębiorstwie (...) na umowę o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy jako operator walca drogowego. (świadectwo pracy, umowy o pracę w załączonych aktach osobowych k. 34)

W świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 30.04.2003 r. pracodawca (...) Przedsiębiorstwo (...) zaświadczyło, że wnioskodawca w okresie od 1.06.1999 r. do dnia 30.04. 2003 r. w tym zakładzie jako operator walca drogowego wykonywał prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych określone w Wykazie A, dziale V poz. 3 załącznika do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 z późn. zm). ( świadectwo pracy w szczególnych warunkach k. 38 akt ZUS, świadectwo pracy w załączonych aktach osobowych k. 34)

W (...) Przedsiębiorstwie (...) ubezpieczony jeździł walcem drogowym i zajmował się walcowaniem masy bitumicznej, czyli asfaltu. Była tam brygada pracowników, w której część osób rozkładała masę bitumiczną. Najpierw specjalna maszyna rozkładała asfalt, a pracownicy ustawiali grubość asfaltu, później inni pracownicy wyrównywali a na końcu przejeżdżały po tym dwa walce. Jednym z nich jeździł wnioskodawca. Ubezpieczony jeździł tylko na walcu drogowym. W okresie od marca do października wnioskodawca pracował po 10-12 godzin dziennie. Zimą wykorzystywał urlop wypoczynkowy. Brygada zajmowała się wtedy wykuwaniem popsutego asfaltu i zakładała nowy, zajmowała się łataniem dziur i wówczas wnioskodawca także walcem musiał wyrównywać ten asfalt, co zajmowało mu po 8 godzin dziennie. W ten sposób, tj. wykonując obowiązki operatora walca drogowego pracował on stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Innych prac u tego pracodawcy nie wykonywał. (zeznania wnioskodawcy 00:01:40, płyta CD k. 26 w zw. z 00:01:14, k. 40, zeznania świadka W. J. 00:07:58, płyta CD k. 26)

W dniu 8.02.2019 r. A. R. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych wniosek o przyznanie prawa do świadczenia emerytalnego powszechnego wieku emerytalnego . (wniosek k. 1 –6 verte akt ZUS)

Decyzją z dnia 28.03.2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. na podstawie art. 24 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U z 2018, poz. 1270) przyznał wnioskodawcy zaliczkę na poczet przysługującej emerytury od dnia 6.02.2019 r., tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego. Przyjęto, że podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zaewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przyznano emeryturę. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia ustalone na dzień zgłoszenia wniosku o emeryturę. Kwota składek zaewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wyniosła – 280109,87 zł, kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wyniosła – 406241,76 zł, średnie dalsze trwanie życia wyniosło 218,40 miesięcy, wyliczona kwota emerytury na podstawie art. 26 ustawy emerytalnej wyniosła zaś 3142,64 zł miesięcznie. (decyzja k. 13 – 14 verte akt ZUS)

Wnioskodawca nie miał przyznanego prawa do emerytury pomostowej oraz emerytury wcześniejszej. (okoliczność bezsporna)

W dniu 5 lipca 2019 r. ubezpieczony złożył w organie rentowym wniosek o przyznanie prawa do rekompensaty z tytułu utraty możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. (wniosek k. 37 akt ZUS)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zgromadzonych dowodów zarówno w postaci dokumentów jak i osobowych źródeł dowodowych, w postaci zeznań świadka i wnioskodawcy. Zeznania tych osób są logiczne, spójne na istotne okoliczności sprawy i Sąd dał im wiarę w świetle całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, a zwłaszcza w kontekście dokumentów zebranych w sprawie, w tym z akt osobowych z (...) Przedsiębiorstwa (...) takich jak: świadectwo pracy i świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych. Podkreślić należy, że zawnioskowany świadek był bezpośrednim współpracownikiem ubezpieczonego w spornym okresie, ma zatem pełną wiedzę na temat charakteru zatrudnienia wnioskodawcy, ponadto świadek ten nie ma żadnego interesu w tym, aby zeznawać na korzyść A. R., gdyż jest dla niego osobą obcą. Stanowi tym samym wiarygodne źródło dowodowe. Ponadto zeznania tych uczestników postępowania nie zostały zasadnie podważone przez organ rentowy w toku procesu.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych (tekst jednolity Dz. U. z 2018 r. poz. 1924 z późn. zm), ustawa określa warunki nabywania prawa do emerytur i rekompensat przez niektórych pracowników wykonujących pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, zwanych „emeryturami pomostowymi”, o których mowa w art. 24 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Stosownie do treści art. 2 ust. 5 w/w ustawy, rekompensata to odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej.

W myśl do treści art. 21 ust. 1 analizowanej ustawy, rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wynoszący co najmniej 15 lat.

Z kolei, zgodnie z art. 21 ust. 2 powoływanej ustawy, rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Art. 23 ust. 1 w/w ustawy stanowi, że ustalenie rekompensaty następuje na wniosek ubezpieczonego o emeryturę.

Rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, o których mowa w przepisach art. 173 i art. 174 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (art. 23 ust. 2 w/w ustawy). Jako dodatek do kapitału początkowego, razem z kapitałem początkowym podlega waloryzacjom.

A zatem należy wskazać, że prawo do rekompensaty, zgodnie z w/w ustawą, mają osoby urodzone po 31 grudnia 1948 r., które przed 1 stycznia 2009 r. wykonywały przez co najmniej 15 lat prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 32 i 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.(tzw. przesłanki pozytywne).

Okolicznością sporną w niniejszej sprawie było ustalenie, czy wnioskodawcy przysługuje świadczenie w postaci rekompensaty, której warunki przyznania reguluje art. 21 ustawy o emeryturach pomostowych.

W celu rozstrzygnięcia, czy A. R. jest uprawniony do rekompensaty na podstawie art. 21 ustawy o emeryturach pomostowych konieczne było zatem ustalenie, czy legitymuje się on 15-letnim okresem pracy w szczególnych warunkach lub pracy w szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z FUS oraz, czy nie nabył prawa do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Wskazać w tym miejscu należy, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych przedstawił w niniejszym postępowaniu stanowisko, że nie jest prawnie dopuszczalne złożenie przez ubezpieczonego samodzielnego (odrębnego) wniosku dotyczącego (wyłącznie) ustalenia prawa do rekompensaty. Jednakże przytoczone przez organ rentowy na poparcie tego poglądu orzecznictwo sądów powszechnych dotyczy całkiem odmiennego stanu faktycznego w świetle, którego ubezpieczony nabył prawo do wcześniejszej emerytury a wysokość świadczenia nie była wyliczona w oparciu o art. 26 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Zatem wysokość emerytury nie była uzależniona od wysokości kapitału początkowego. Uwypuklić bowiem należy, że podstawę obliczenia wysokości emerytury w myśl art. 26 ustawy emerytalnej stanowi obok kwoty składek na ubezpieczenie emerytalne także zwaloryzowany kapitał początkowy.

Natomiast jak sam ZUS przyznał rekompensata jest ustalana w formie dodatku do kapitału początkowego.

W przedmiotowym postępowaniu sytuacja wnioskodawcy jest zaś całkiem przeciwna, niż przedstawiona w analizowanym orzecznictwie, na które powołuje się organ rentowy.

Ubezpieczony A. R. ma przyznane prawo do emerytury wyliczonej na podstawie art.26 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (tzw. emerytura kapitałowa), ponieważ jest objęty dyspozycją art.24, który odnosi się do osób urodzonych po 31 grudnia 1948r.

Rekompensata jest zaś jak już wyżej wskazano przyznawana w formie dodatku do kapitału początkowego (art.23 ust.2 ustawy o emeryturach pomostowych), a kapitał ustala się dla osób urodzonych od 1 stycznia 1949r. (art.173 ustawy o emeryturach i rentach z FUS), to świadczenie to jest adresowane wyłącznie do osób urodzonych po 31 grudnia 1948r., objętych systemem zdefiniowanej składki, do których bez wątpienia zalicza się wnioskodawca. Powołane przepisy tworzą bowiem spójny system prawny, przewidując odszkodowanie za utratę przez ubezpieczonego możliwości przejścia na emeryturę "wcześniejszą" w związku z wygaśnięciem po dniu 31 grudnia 2008r. – w stosunku do ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r. a przed dniem 1 stycznia 1969 r. – podstawy normatywnej przewidującej takie uprawnienie. W świetle tych uregulowań zatem A. R. takie odszkodowanie przysługuje, ponieważ faktycznie utracił on prawo do nabycia emerytury w niższym, niż powszechny wiek emerytalny i nie skorzystał z tego świadczenia.

Bezsporne jest bowiem, że ubezpieczony nie pobiera świadczeń emerytalnych przyznanych z tytułu pracy w warunkach szczególnych. Decyzją z dnia 28 marca 2019 r. przyznano ubezpieczonemu prawo do emerytury w powszechnym wieku emerytalnym.

Jeszcze raz uwypuklić należy, że interpretacji ust. 2 powyższego przepisu, należy dokonywać przy uwzględnieniu uregulowania zawartego w art. 2 ust. 5 ustawy zgodnie, z którym użyte w ustawie określenie rekompensata oznacza odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej. Rekompensata jest zatem odszkodowaniem za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które rozpoczęły pracę przed 1.1.1999 r. i nie nabędą prawa do emerytury pomostowej w zamian za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Analogiczne stanowisko zajął Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 25.11.2010 r. (K 27/09, OTK-A 2010, Nr 9, poz. 109).

Skoro jak wynika z powyższego celem rekompensaty jest łagodzenie skutków utraty możliwości przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego przez pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, to przesłanka negatywna, o której mowa w art. 21 ust. 2 ustawy, na co wskazuje wykładnia funkcjonalna tego przepisu, zachodzi jedynie w przypadku pobierania emerytury przyznanej w obniżonym wieku emerytalnym np. na podstawie art. 46 w zw. z art. 32 lub 39 czy tez art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. (tak wyrok SA w Łodzi z dnia 14 grudnia 2015 r., sygn. akt III AUa 1070/15)

Organ rentowy kwestionował także okoliczność posiadania przez wnioskodawcę 15-letniego stażu pracy w warunkach szczególnych do dnia 1 stycznia 2009 r.

W ocenie Sądu wnioskodawca spełnia jednak również warunek co do posiadania 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

W świetle § 2 ust. rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 z późn. zm) oraz zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, przy czym powyższe okoliczności pracownik jest obowiązany udowodnić (por. wyrok SN z 15.12.1997 r. II UKN 417/97 – (...) i US (...) i wyrok SN z 15.11.2000 r. II UKN 39/00 Prok. i Prawo (...)).

Stosownie do § 2 ust. 2 okresy takiej pracy stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według określonego wzoru, lub świadectwie pracy.

Regulacja § 2, statuująca ograniczenia dowodowe i obowiązująca w postępowaniu przed organem rentowym, nie ma jednak zastosowania w postępowaniu odwoławczym przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych. W konsekwencji okoliczność i okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach sąd uprawniony jest ustalać także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia zakładu pracy, w tym zeznaniami świadków (por. uchwała Sądu Najwyższego z 27 maja 1985 r. sygn. III UZP 5/85, uchwała Sądu Najwyższego z 10 marca 1984 r. III UZP 6/84).

Podkreślić należy, że istotnym jest jakie prace realnie w toku swojego zatrudnienia wykonywał skarżący oraz czy prace te są wymienione w cytowanym wyżej Rozporządzeniu z dnia 7 lutego 1983 roku, gdyż właśnie to Rozporządzenie jest aktem prawnym, w oparciu o który należy orzekać, czy dana praca była pracą w warunkach szczególnych. Sama natomiast nazwa stanowiska (lub brak tej nazwy) nie może dyskwalifikować faktycznie wykonywanych prac w spornym okresie zatrudnienia jako prac wykonywanych w szczególnych warunkach.

Dla celów ustalenia pracy w warunkach szczególnych znaczenie ma nie nazewnictwo zajmowanych stanowisk, lecz faktyczny zakres wykonywanych prac.

W przeprowadzonym postępowaniu sądowym ubezpieczony udowodnił złożonymi dokumentami popartymi zeznaniami świadka, że wykonywał prace w szczególnych warunkach w (...) Przedsiębiorstwie (...) w okresie od 1.06.1999 r. do 30.04. 2003 r. jako operator walca drogowego.

W (...) Przedsiębiorstwie (...) ubezpieczony jeździł walcem drogowym i zajmował się walcowaniem masy bitumicznej, czyli asfaltu. Była brygada, w której część osób rozkładała masę bitumiczną. Najpierw specjalna maszyna rozkładała asfalt a pracownicy ustawiali grubość asfaltu, później inni pracownicy wyrównywali, na końcu jechały dwa walce. Jednym z nich jeździł wnioskodawca. Ubezpieczony jeździł tylko na walcu. Zimą brygada zajmowała się wykuwaniem popsutego asfaltu oraz zakładała nowy, zajmowała się łataniem dziur i wówczas wnioskodawca także walcem musiał wyrównać asfalt.

Analiza zaś treści wykazu A do powołanego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. wskazuje, że przedmiotowe prace są wymienione w dziale V poz. 3 jako prace i są uznawane jako prace w szczególnych warunkach.

Natomiast stanowisko maszynisty walców drogowych wymienione jest w załączniku nr 1 do Zarządzenia nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983 roku (Dz. Urzędowy (...) nr 3, poz. 6 z 06.12.1983 r.) w Wykazie A dziale V poz. 3 punkt 9.

Wykazy wymieniają zatem taki rodzaj prac, jaki wedle nie budzących wątpliwości ustaleń, wykonywał ubezpieczony.

Wyżej wymienione prace były wykonywane w sposób stały i w pełnym wymiarze czasu pracy przez wnioskodawcę. Stanowiły podstawowe, zasadnicze zajęcie pracownika w spornym okresie.

Reasumując, w ocenie Sądu Okręgowego w przedmiotowej sprawie zgromadzony materiał dowodowy wskazuje bezsprzecznie, że w okresie co najmniej 15 lat, wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał czynności zaliczane do pracy w warunkach szczególnych.

Powyższe oznacza, że ubezpieczony legitymuje się wszystkimi przesłankami warunkującymi przyznanie rekompensaty, o której mowa w art. 21 – 23 ustawy o emeryturach pomostowych.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴§ 2 k.p.c., w sentencji zmienił zaskarżoną decyzję z dnia 24 lipca 2020 r., uznając odwołanie wnioskodawcy za zasadne.

Zarządzenie: odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć organowi rentowemu, wypożyczając akta emerytalne.