Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 marca 2014 r.

Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 18 marca 2014 r. w Gdańsku

sprawy H. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o wysokość świadczenia

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

od wyroku Sądu Okręgowego w Słupsku V Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 9 maja 2013 r., sygn. akt V U 174/13

oddala apelację.

Sygn. akt III AUa 1223/13

UZASADNIENIE

H. W. wniósł odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. z dnia 11 stycznia 2013 r. znak (...), na mocy której ustalono mu prawo do emerytury w powszechnym wieku emerytalnym od dnia 01 grudnia 2012 r., domagając się obliczenia jego emerytury na podstawie art. 26 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 roku Nr 153, poz. 1227 ze zm.).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie oraz o zasądzenie od wnioskodawcy na rzecz tego organu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych podnosząc, że nie zachodzą podstawy do uwzględnienia żądania ubezpieczonego, co do przeliczenia emerytury zgodnie z art. 55 ustawy emerytalnej, ponieważ wystąpił on z wnioskiem o emeryturę kolejny raz, co niweczy prawo do obliczenia emerytury na podstawie tego przepisu.

Wyrokiem z dnia 09 maja 2013 r. w sprawie V U 174/13 Sąd Okręgowy w Słupsku V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych:

I.  zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. z dnia 11 stycznia 2013 r. znak: (...)w ten sposób, że ustalił, iż H. W. przysługuje prawo do obliczenia wysokości emerytury w oparciu o art. 26 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych,

II.  stwierdził odpowiedzialność organu rentowego.

Podstawę tego rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia i rozważania Sądu I instancji:

H. W., urodzony dnia (...), od dnia 01 lutego 2010 r. był uprawniony do emerytury w obniżonym wieku.

Ubezpieczony kontynuował ubezpieczenie emerytalne i rentowe po ukończeniu 65 roku życia.

Wnioskiem z dnia 28 grudnia 2012 r. wniósł o emeryturę obliczoną według art. 55 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.).

Decyzją Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. z dnia 11 stycznia 2012 r., znak (...) przyznano ubezpieczonemu emeryturę począwszy od dnia 01 grudnia 2012 r. na podstawie art. 27 w/w ustawy w związku z osiągnięciem 65 roku życia.

Przyznana emerytura (po doliczeniu stażu pracy) w kwocie 3.898,07 zł jest wyższa od świadczenia pobieranego dotychczas w kwocie 3.845,94 zł.

W ocenie Sądu Okręgowego odwołanie ubezpieczonego zasługuje na uwzględnienie.

Sąd ten wskazał, że wedle art. 55 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) ubezpieczonemu spełniającemu warunki do uzyskania emerytury na podstawie art. 27, który kontynuował ubezpieczenia emerytalne i rentowe po osiągnięciu przewidzianego w tym przepisie wieku emerytalnego i wystąpił z wnioskiem o przyznanie emerytury po dniu 31 grudnia 2008 r., może być obliczona emerytura na podstawie art. 26, jeżeli jest wyższa od obliczonej zgodnie z art. 53.

Zdaniem Sądu I instancji taka sytuacja ma miejsce w realiach przedmiotowej sprawy. Sąd ten stwierdził, że H. W. spełnił warunki do uzyskania emerytury w oparciu o art. 27 tej ustawy, a po osiągnięciu wieku emerytalnego określonego w tym przepisie (tj. 65 lat.), tj. po dniu 05 kwietnia 2012 r., kontynuował ubezpieczenie emerytalno-rentowe po ukończeniu 65 roku życia - do końca 2012 r., wystąpił z wnioskiem o emeryturę w 2012 r., czyli po dniu 31 grudnia 2008 r.

Sąd Okręgowy zważył, że przepis art. 55 ustawy o emeryturach i rentach z FUS nie stanowi samodzielnej podstawy przyznania emerytury, a umożliwia jedynie wariantowanie wysokości emerytury przyznawanej na podstawie art. 27 cytowanej ustawy, dla ubezpieczonego, który kontynuował ubezpieczenie emerytalne i rentowe po osiągnięciu wieku emerytalnego oraz wystąpił po raz pierwszy z wnioskiem o emeryturę po dniu 31 grudnia 2008 r.

Umożliwia on ustalenie wysokości świadczenia osobom spełniającym warunki do przejścia na emeryturę na starych zasadach według reguł obowiązujących dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r. (tj. na zasadach art. 26), o ile osoby te kontynuowały ubezpieczenie emerytalne po osiągnięciu 60/65 lat życia i wystąpiły z wnioskiem o świadczenie po dniu 31 grudnia 2008 r., a emerytura obliczona w myśl art. 26 okaże się wyższa niż obliczona zgodnie z art. 53.

Zgodnie z literalnym brzmieniem tego przepisu, norma ta nie wskazuje, by wniosek ten musiał być pierwszym wnioskiem o emeryturę jak przyjął organ rentowy, w szczególności w sytuacji, gdy ubezpieczony pobierał emeryturę przed nabyciem prawa do emerytury w powszechnym wieku emerytalnym.

Sam fakt wcześniejszego złożenia wniosku o emeryturę nie może wpłynąć na uprawnienie tej grupy osób do uzyskania emerytury kapitałowej w wyniku rozszerzającej wykładni art. 55 dokonanej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

Składając bowiem wniosek o emeryturę w wieku 63 lat, tj. w roku 2010 ubezpieczony nie podlegał dyspozycji zawartej w art. 55 ustawy - ubezpieczonego spełniającego warunki do uzyskania emerytury na podstawie art. 27 ustawy.

Nie osiągnął bowiem powszechnego wieku emerytalnego.

Warunek, by ubezpieczony składał wniosek emerytalny po raz pierwszy nie ma także oparcia w doktrynie (vide - Kamil Antonów „Ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Komentarz.” ABC 2009, red. Kamil Antonów, komentarz do art. 55).

W ocenie Sądu I instancji powyższe przesadza o zasadności żądania H. W..

Sąd ten zważył, że dla rozstrzygnięcia o możliwości ustalenia wysokości świadczenia ubezpieczonego na podstawie art. 26 w zw. z art. 55 ustawy emerytalno - rentowej nie jest wystarczające kontynuowanie ubezpieczenia emerytalnego oraz wystąpienie z wnioskiem o emeryturę po dniu 31 grudnia 2008 r. (które to warunki skarżący niewątpliwie spełnia), ale należy także ustalić, czy emerytura ubezpieczonego obliczona na tej podstawie byłaby wyższa od emerytury obliczonej na podstawie art. 53 ustawy emerytalno - rentowej. Dla obliczenia wysokości świadczenia przysługującego wnioskodawcy na podstawie art. 26 konieczne jest uprzednie ustalenie dlań kapitału początkowego na dzień 01 stycznia 1999 r., które w przedmiotowej sytuacji jest dopuszczalne w drodze wyjątku od art. 173 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (vide - Bartosz Suchacki „Ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Komentarz.” ABC 2009, red. Kamil Antonów, komentarz do art. 173).

Mając powyższe na względzie, działając na podstawie art. 477 (14) § 2 k.p.c., Sąd Okręgowy orzekł jak w punkcie I sentencji wyroku.

Ponieważ organ rentowy nie dokonał obliczenia świadczenia ubezpieczonego zgodnie z jego wnioskiem, mając na uwadze dyspozycję art. 118 ust. 1 lit. a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, Sąd ten orzekł jak w punkcie II sentencji wyroku.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. zaskarżając ten wyrok w całości i zarzucając mu naruszenie art. 55, art. 26 i art. 27 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) przez błędne zastosowanie tych przepisów.

W uzasadnieniu apelacji organ rentowy powołał treść art. 55 ustawy emerytalnej oraz wskazał, że w dacie składania wniosku o emeryturę w dniu 28 grudnia 2012 r. ubezpieczony wprawdzie spełniał warunki o których mowa w art. 27 ustawy emerytalnej, bowiem miał już wówczas skończone 65 lat i kontynuował zatrudnienie, jednakże wniosek o przyznanie prawa do emerytury był kolejnym takim wnioskiem, natomiast w ocenie tego organu by spełnić prawo do obliczenia emerytury w myśl art. 55 ustawy emerytalnej ubezpieczony musiałby wystąpić z wnioskiem o emeryturę po raz pierwszy po ukończeniu wieku 65 lat i kontynuowaniu zatrudnienia.

Apelujący wywodził, że skoro złożony przez ubezpieczonego wniosek z grudnia 2012 roku był wnioskiem kolejnym, mimo posiadania wymaganego wieku 65 lat i kontynuowania zatrudnienia, ubezpieczony nie spełnia warunku, o którym mowa w art. 55 ustawy emerytalnej.

Zdaniem organu rentowego ustawa emerytalna nie przewiduje możliwości wielokrotnego wyboru między świadczeniem w wysokości ustalonej w myśl art. 55 ustawy emerytalnej na starych albo nowych zasadach.

W konkluzji apelacji organ ten wnosił o:

1) zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania, ewentualnie

2) uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Pismem procesowym z dnia 14 czerwca 2013 r., w odpowiedzi na apelację organu rentowego, H. W. wniósł o jej oddalenie i zasądzenie od tego organu na rzecz ubezpieczonego kosztów postępowania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego nie zasługuje na uwzględnienie, ponieważ nie zawiera zarzutów skutkujących uchyleniem lub zmianą wyroku Sądu I instancji.

Spór w przedmiotowej sprawie koncentruje się na kwestii, czy H. W. spełnia przesłanki z art. 55 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm., nazywanej dalej ustawą emerytalną) do wystąpienia z wnioskiem o obliczenie jego emerytury na podstawie art. 26 ustawy emerytalnej.

Sąd II instancji nie podziela stanowiska organu rentowego, zgodnie z którym warunkiem obliczenia emerytury na zasadach określonych w art. 55 ustawy emerytalnej jest wystąpienie z wnioskiem o emeryturę po raz pierwszy po ukończeniu wieku 65 lat i kontynuowanie zatrudnienia.

Sąd ten w pełni podziela stanowisko zaprezentowane w uchwale z dnia 04 lipca 2013 roku w sprawie II UZP 4/13, publik. LEX nr 1342169, zgodnie z którą zawarta w art. 55 ustawy emerytalnej przesłanka kontynuowania ubezpieczenia do dnia zgłoszenia wniosku o emeryturę w powszechnym wieku emerytalnym mogłaby zostać spełniona także w sytuacji gdyby wniosek o emeryturę został złożony przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego, a po drugie z przepisu tego nie wynika, aby wniosek o emeryturę w powszechnym wieku musiał być pierwszym wnioskiem o świadczenie.

Przepis art. 55 ustawy emerytalnej należy zatem rozumieć jako przyznający prawo do złożenia wniosku o wyliczenie emerytury w powszechnym wieku emerytalnym, jeżeli ubezpieczenie było kontynuowane po osiągnięciu tego wieku emerytalnego, a wniosek został złożony po dniu 31 grudnia 2008 r. niezależnie od faktu przejścia na emeryturę wcześniejszą lub w niższym wieku emerytalnym (por. wyrok S.N. z dnia 10 lipca 2013 r. w sprawie II UK 424/12, publik. LEX nr 1341674).

Nie budzi wątpliwości, ani nie jest przedmiotem sporu w niniejszej sprawie, że wnioskodawca spełnia warunki do uzyskania prawa do emerytury w powszechnym wieku emerytalnym, kontynuował ubezpieczenie po osiągnięciu tego wieku i wystąpił z wnioskiem o przyznanie emerytury po dniu 31 grudnia 2008 r., a zatem spełnia przesłanki do złożenia wniosku o obliczenie emerytury w powszechnym wieku emerytalnym na podstawie art. 26 ustawy emerytalnej.

W przypadku, gdy emerytura ubezpieczonego obliczona na podstawie art. 26 ustawy emerytalnej okaże się być wyższa od emerytury obliczonej zgodnie z art. 53 ustawy emerytalnej ma on prawo do wyższego świadczenia.

Zasadnie zatem Sąd Okręgowy uznał, że H. W. spełnia warunki z art. 55 ustawy emerytalnej do wystąpienia z wnioskiem o obliczenie jego emerytury na podstawie art. 26 ustawy emerytalnej.

Za niezasadne uznać zatem należy zarzuty naruszenia prawa materialnego, a w szczególności art. 55 i art. 27 ustawy emerytalnej poprzez ich zastosowanie.

Zarzut naruszenia art. 26 ustawy emerytalnej jest natomiast bezprzedmiotowy, ponieważ Sąd I instancji nie obliczał emerytury wnioskodawcy na podstawie tego przepisu (nie zastosował tego przepisu), a jedynie prawidłowo stwierdził, że ma on prawo do wystąpienia z wnioskiem o dokonanie takiego obliczenia.

Następnie konieczne jest ustalenie, czy zachodzą w niniejszej sprawie materialno-prawne podstawy z art. 118 ust. 1 lit. a ustawy emerytalnej do stwierdzenia odpowiedzialności organu rentowego za nie ustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji w przedmiocie prawa H. W. do obliczenia jego emerytury na podstawie art. 26 ustawy emerytalnej.

W przypadku stwierdzenia, że organ rentowy ponosi odpowiedzialność za nie wyjaśnienie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania w niniejszej sprawie decyzji zgodnej z prawem brak byłoby podstaw do przyjęcia za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji dnia wpływu prawomocnego wyroku Sądu Ubezpieczeń Społecznych w tej sprawie.

Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 04 lipca 2013 roku w sprawie II UZP 4/13, publik. LEX nr 1342169, jak i późniejszy wyrok tego Sądu z dnia 10 lipca 2013 r. w sprawie II UK 424/12, publik. LEX nr 1341674 zawierają przekonujący kierunek wykładni przepisu art. 55 ustawy emerytalnej, zgodnie z którym przepis ten umożliwia złożenie wniosku o obliczenie emerytury w powszechnym wieku emerytalnym, jeżeli ubezpieczenie było kontynuowane po osiągnięciu tego wieku emerytalnego, a wniosek został złożony po dniu 31 grudnia 2008 r. niezależnie od faktu przejścia na emeryturę wcześniejszą lub w niższym wieku emerytalnym.

W świetle w/w orzeczeń Sądu Najwyższego i Sądów powszechnych (por. wyrok S.A. w Rzeszowie z dnia 09 lipca 2013 r. w sprawie III AUa 302/13, publik. LEX nr 1342368) powyższy kierunek wykładni przepisu art. 55 ustawy emerytalnej uznać należy za ugruntowany.

Podzielając ten kierunek egzegezy, jako jedyny prawidłowy Sąd Apelacyjny uznał, że organ rentowy ponosi odpowiedzialność za odmienny sposób wykładni przepisu art. 55 ustawy emerytalnej. Zaskarżona decyzja oparta jest zatem na wadliwej interpretacji tego przepisu, mimo że zapadały liczne orzeczenia, wskazujące na właściwy kierunek wykładni i organ ten winien z tych orzeczeń skorzystać.

Ponieważ w toku postępowania przed organem rentowym było możliwe wyjaśnienie wszystkich wątpliwości, stojących na przeszkodzie do wydania decyzji zgodnej z prawem, zasadnie zatem Sąd Okręgowy przyjął, że nie ustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji w przedmiocie wniosku H. W. o obliczenie jego emerytury na podstawie art. 26 ustawy emerytalnej jest następstwem okoliczności (wadliwej wykładni przepisu art. 55 ustawy emerytalnej), za którą organ ten ponosi odpowiedzialność.

Tym samym Sąd ten stwierdzając odpowiedzialność organu rentowego prawidłowo zastosował art. 118 ust. 1 lit. a ustawy emerytalnej.

Stosownie do treści art. 385 k.p.c. sąd drugiej instancji oddala apelację, jeżeli jest ona bezzasadna.

Wobec powyższego, na mocy art. 385 k.p.c., Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji wyroku.

SSA Lucyna Ramlo SSA Grażyna Czyżak (spr.) SSA Małgorzata Gerszewska