Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 maja 2021 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 6 maja 2021 r. w Lublinie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy Z. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.

o rekompensatę z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach

na skutek apelacji Z. W.

od wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie

z dnia 19 listopada 2020 r. sygn. akt VIII U 3882/19

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od Z. W. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B. kwotę 240 (dwieście czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Elżbieta Czaja Krzysztof Szewczak Danuta Dadej - Więsyk

Sygn. akt III AUa 70/21

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 18 września 2019 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. odmówił Z. W. przyznania rekompensaty z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Wskazano, że rekompensata taka skarżącemu nie przysługuje, ponieważ nie udokumentował wymaganego, 15-letniego, okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach, przed dniem 1 stycznia 2009 roku .

Wyrokiem z dnia 19 listopada 2020 roku Sąd Okręgowy w Lublinie oddalił odwołanie Z. W. od opisanej decyzji.

Sąd Okręgowy swoje rozstrzygnięcie oparł na następujących ustaleniach i rozważaniach prawnych:

Z. W. urodził się w dniu (...) . Na mocy decyzji z dnia 27 sierpnia 2018 roku jest uprawniony od dnia 16 sierpnia 2018 roku do emerytury . Zaskarżoną w niniejszym postępowaniu decyzją z dnia 18 września 2019 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. odmówił Z. W. przyznania rekompensaty z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach, albowiem wnioskodawca nie przedłożył dokumentów potwierdzających wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przez okres 15 lat . Z. W. został zatrudniony w (...) Zakładach (...) im. (...) w C. w dniu 23 stycznia 1974 roku, na stanowisku mechanika w Dziale (...), początkowo na siedmiodniowy okres próbny, a po jego zakończeniu, na czas nieograniczony . Następnie z dniem 1 kwietnia 1975 roku powierzono mu stanowisko montera maszyn i urządzeń w Wydziale Utrzymania (...), a z dniem 1 grudnia 1990 roku stanowisko mechanika w Wydziale Utrzymania (...), które zajmował do końca zatrudnienia w powyższym zakładzie, to jest do dnia 9 marca 1993 roku (akta osobowe wnioskodawcy – k. 29 a.s., świadectwo pracy – k. 21 t. II akt ZUS).

W zakładzie wyodrębniono dział montażu obuwia, dział szwalniczy oraz dział w którym wytwarzano spody z tworzyw sztucznych do butów. W dziale montażu i w dziale szwalniczym praca była zorganizowana w ramach dwóch zmian, natomiast tylko w dziale wytwarzającym spody obuwnicze (tak zwany dział „300”) praca zorganizowana została w ramach trzech zmian, w ruchu ciągłym (zeznania wnioskodawcy – k. 23v.-24 i 33v.-34 a.s., zeznania świadka D. W. – k. 32v.-33 a.s.). W działach produkcyjnych funkcjonowało 20 linii produkcyjnych wyposażonych w różnego rodzaju maszyny (zeznania wnioskodawcy – k. 23v.-24 i 33v.-34 a.s.). Nadto w zakładzie wyodrębniono warsztat. Znajdował się on obok hali produkcyjnej, oddzielony korytarzem i ścianami, które jednak nie dochodziły do sufitu hali. Warsztat pracował w ramach jednej zmiany (zeznania wnioskodawcy – k. 23v.-24 i 33v.-34 a.s., zeznania świadka D. W. – k. 32v.-33 a.s., zeznania świadka J. K. – k. 33-33v. a.s.). Wnioskodawca pracował w ramach jednej 8-godzinnej zmiany, od 7 do 15 . Swoje obowiązki pracownicze Z. W. wykonywał w warsztacie. Najpierw pobierał z działów produkcyjnych maszyny, które z pomocą wózka przewożone były do warsztatu. Następnie dokonywał napraw i remontów maszyn lub przygotowywał je do produkcji innego wzoru obuwia. W warsztacie usuwał usterki i przeprowadzał remonty, co zawsze poprzedzone było wyczyszczeniem maszyny z kleju. Wymagało to uruchomienia maszyny, rozgrzania kleju, który zebrał się w maszynie i usunięcia go. Rozgrzewanie starego kleju przed jego usunięciem wykonywane było także za pomocą palnika acetylenowego. Przygotowując maszynę do wdrożenia nowego wzoru obuwia wnioskodawca również dokonywał oczyszczenia jej ze zgromadzonego kleju. Dalszym krokiem było ustawienie maszyny w zależności od parametrów nowego wzoru, na przykład wprowadzał odpowiednią szerokość zawijania materiału. Wzory obuwia zmieniały się, co dwa trzy tygodnie. Czynności wykonywane w warsztacie zajmowały wnioskodawcy najwięcej czasu. Po naprawieniu maszyny lub przygotowaniu jej do produkcji nowego wzoru obuwia, wnioskodawca instalował maszynę na dziale produkcyjnym, uruchamiał, sprawdzał, czy prawidłowo funkcjonuje, a w razie potrzeby dokonywał poprawek. Nadto do obowiązków wnioskodawcy należało także bieżące usuwanie awarii w działach produkcyjnych. Gdy rodzaj awarii na to pozwalał, naprawa wykonywana była na miejscu, w hali produkcyjnej. Po jej usunięciu obserwował, czy maszyna prawidłowo działa i w razie konieczności dokonywał korekt. Najczęściej awarie bezpośrednio usuwane były w wydziale szwalni, który zajmował się szyciem i klejeniem cholewek butów. Rzadziej mechanicy swoje czynności wykonywali w wydziale montażu, gdzie również dokonywano klejenia obuwia. Sporadycznie wnioskodawca naprawiał maszyny pracujące w dziale wytwarzającym spody obuwnicze (zeznania wnioskodawcy – k. 23v.-24 i 33v.-34 a.s., zeznania świadka D. W. – k. 32v.-33 a.s.). – k. 32v.-33 a.s., zeznania świadka J. K. – k. 33-33v. a.s.).

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił w oparciu o powołane dowody. Za wiarygodne Sąd uznał zeznania złożone przez wnioskodawcę uznając je za jasne, pełne, logiczne, spójne z zeznaniami świadków. Jedynym wyjątkiem są jego sprzeczne wewnętrznie zeznania w zakresie procentowego rozkładu obowiązków. Z jednej strony wskazuje, że procentowo najwięcej czynności wykonywał w warsztacie, by zaraz potem twierdzić, że tylko jeden dzień w tygodniu pracował w warsztacie, a w pozostałych w działach produkcyjnych.

Sąd I instancji wskazał, iż przesłuchani w sprawie świadkowie to osoby obce dla wnioskodawcy. Byli oni zatrudnieni w (...) Zakładach (...) im. (...) w C.. Podkreślił, iż świadkowie dysponowali, niezbędnymi wiadomościami w zakresie charakteru czynności wykonywanych przez wnioskodawcę, jego obowiązków, warunków zatrudnienia i zasad organizacji pracy. Zeznania świadków są logiczne i spójne, korelują ze sobą i z zeznaniami skarżącego. Świadkowie potwierdzili, że wnioskodawca swoje obowiązki pracownicze wykonywał naprawiając i remontując maszyny wykorzystywane w procesie technologicznym wytwarzania obuwia oraz przygotowując maszyny do wytwarzania nowych wzorów obuwia. Zgodnie wskazali, że tylko dział produkcji spodów obuwniczych pracował w ramach trzech zmian, w ruchu ciągłym oraz że najwięcej czasu wnioskodawca spędzał wykonując obowiązki pracownicze w warsztacie, znajdującym się poza halą produkcyjną. Sąd orzekający obdarzył wiarą zgromadzone w sprawie dowody nieosobowe w postaci dokumentów, znajdujące się w aktach organu rentowego i aktach osobowych. Nie były kwestionowane przez strony, nie wzbudziły również żadnych wątpliwości Sądu.

W świetle powyższych ustaleń Sąd Okręgowy uznał, iż odwołanie nie jest zasadne.

Sąd I instancji powołał treść art. 2 pkt 5 i art. 21 oraz art.23 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych (tekst jednolity: Dz. U. z 2018 roku, poz. 1924, ze zmianami) i wskazał, że aby ustalić prawo do rekompensaty konieczne jest wykazanie, iż ubezpieczony do dnia 1 stycznia 2009 roku udowodnił 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach, przy jednoczesnym braku możliwości uzyskania prawa do emerytury pomostowej lub prawa emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze na skutek zmiany stanu prawnego wprowadzonego ustawą o emeryturach pomostowych. Zaznaczył, że według art. 32 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Ustęp 4 cytowanej normy prawnej stanowi natomiast, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie, których osobom wymienionym w ust. 2 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

Sąd Okręgowy wskazał, ze zgodnie z § 2 ust. 1 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 roku, Nr 8, poz. 43 ze zmianami) okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Według § 3 cytowanego rozporządzenia okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej „wymaganym okresem zatrudnienia", uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia. Natomiast § 4 ust. 1 rozporządzenia stanowi, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn, ma wymagany okres zatrudnienia, w tym, co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Jednocześnie przepis art. 1 § 2 rozporządzenia stanowi, że właściwi ministrowie, kierownicy urzędów centralnych oraz centralne związki spółdzielcze w porozumieniu z Ministrem Pracy, Płac i Spraw Socjalnych ustalają w podległych i nadzorowanych zakładach pracy stanowiska pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazach A i B.

Przechodząc do oceny, czy wnioskodawca spełnia warunek legitymowania się, co najmniej 15–letnim stażem pracy w warunkach szczególnych należy Sąd I instancji zaznaczył, że skarżący nie przedstawił świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Jednocześnie wskazał, że brak wystawienia dokumentów potwierdzających wykonywanie pracy tego rodzaju lub ich błędne wypełnienie, nie stanowi wystarczającej podstawy do przyjęcia, że pracownik nie wykonywał pracy w takich warunkach. Obowiązek sporządzenia dokumentacji w tym zakresie obciąża pracodawcę, w związku, z czym wyciąganie wobec pracownika jakichkolwiek negatywnych konsekwencji braku lub błędnego jej sporządzenia byłoby dla niego nazbyt krzywdzące. Należy mieć na uwadze fakt, że w postępowaniu sądowym nie znajdują zastosowania ograniczenia w zakresie dopuszczalnych źródeł dowodowych, ustanowione na potrzeby postępowania przed Zakładem Ubezpieczeń Społecznych, a wynikających z rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno–rentowe (Dz. U. z 2011 roku, Nr 237, poz. 1412). Zasadniczym celem postępowania sądowego jest rozstrzygnięcie sprawy po dostatecznym, wszechstronnym wyjaśnieniu jej okoliczności spornych. Ułatwia to art. 473 k.p.c., który wprost stanowi, iż w postępowaniu przed sądem w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych nie stosuje się przepisów ograniczających dopuszczalność dowodu ze świadków i przesłuchania stron. Powyższe oznacza, że każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które Sąd uzna za pożądane, a ich dopuszczenie za celowe (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 1984 roku, sygn. akt III UZP 6/84, LEX nr 14625; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 września 1984 roku, sygn. akt III UZP 48/84, LEX nr 14630, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 1997 roku, sygn. akt II UKN 186/97, OSNP 1998/11/342; wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 29 stycznia 2013 roku, sygn. akt III AUa 808/12, LEX nr 1313299). Z przedstawionym poglądem i wynikającymi z niego wnioskami Sąd Okręgowy w pełni się zgadza.

Sąd i instancji podniósł, iż przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe wykazało, iż wnioskodawca w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy okresowo wykonywał pracę w szczególnych warunkach.

Sąd podkreślił, iż z dokumentów zawartych w aktach osobowych oraz zeznań wnioskodawcy i świadków wynika, że w okresie od dnia 23 stycznia 1974 roku do dnia 9 marca 1993 roku wykonywał „bieżącą konserwację agregatów i urządzeń oraz prace budowlano-montażowe i budowlano-remontowe na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie”, to jest prace wymienione w Dziale XIV rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, pod pozycją 25. Sąd Okręgowy wskazał, ze w powyższym okresie wnioskodawca był formalnie zatrudniony na stanowiskach montera maszyn i urządzeń oraz mechanika. W rzeczywistości wykonywał pracę polegającą na naprawach doraźnych, bieżących i planowych remontach maszyn oraz przygotowaniu maszyn wykorzystywanych w procesie technologicznym wytwarzania obuwia do produkcji nowych wzorów.

Dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy i jej wykonywanie w warunkach określonych w § 2 ust. 1 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, a więc stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy). Przy ustalaniu okresów pracy w szczególnych warunkach, wymaganych do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym, nie jest dopuszczalne zaliczanie innych równocześnie wykonywanych prac w ramach dobowej miary czasu pracy, które nie oddziaływały szkodliwie na organizm pracownika w stopniu powodującym wcześniejszą utratę zdolności do zatrudnienia i nie zostały wymienione w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 kwietnia 2014 roku, sygn. akt II UK 395/13, LEX nr 1455235).

Sąd Okręgowy zaznaczył, że w opisanym okresie wnioskodawca tylko przez część czasu pracował w halach produkcyjnych, przy maszynach będących w ruchu ciągłym, gdzie panowały szkodliwe warunki pracy związane z kontaktem z oparami środków chemicznych i kleju. Z zeznań świadków i częściowo z zeznań wnioskodawcy wynika, że główną część czasu podczas każdej zmiany poświęcał na pracę w wydzielonym organizacyjnie warsztacie, znajdującym się w odrębnym pomieszczeniu, oddzielonym korytarzem od hali produkcyjnej. Warsztat pracował w ramach jednej zmiany i nie pracował w ruchu ciągłym. Pozostałą część swoich obowiązków pracowniczych wnioskodawca wykonywał wprawdzie w halach produkcyjnych, jednakże prawie wszystkie działy produkcyjne również nie pracowały w ruchu ciągłym, a w ramach dwóch zmian. Jedynym wyjątkiem był dział w którym wytwarzano spodu obuwnicze, gdzie pracę zorganizowano w ramach trzech zmian, a zatem w ruchu ciągłym. Jak sam wnioskodawca przyznaje w dziale tym obowiązki pracownicze wykonywał jedynie sporadycznie.

Sąd I instancji podkreślił, iż jakkolwiek bezspornym było, że skarżący nie jest uprawniony do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych, i niewątpliwie okresowo wykonywał prace w szczególnych warunkach, to jednak nie można przyjąć, że wykonywał ją stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Nie można zatem uznać, ze w niniejszym postepowaniu skarżący wykazał 15-letni okres wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Bieżąca konserwacja, remonty, naprawa usterek i przygotowanie maszyn do produkcji nowych modeli obuwia powinny odbywać się na oddziale będącym w ruchu a nie w przeważającej większości czasu w warsztacie.

Z powyższych względów, na podstawie powołanych przepisów oraz art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku.

Apelację od wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie złożył wnioskodawca , zaskarżając wyrok w całości.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił naruszenie następujących przepisów prawa:

1) art. 316 § 1 w zw. z art. 227 k.p.c., poprzez pominięcie przy dokonaniu ustaleń faktycznych, iż powód przez cały okres zatrudnienia w (...) Zakładach (...) (zwanymi dalej (...)) pobierał dodatkowo za pracę w warunkach szkodliwych;

2) art. 32 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zw. z § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach w szczególnym charakterze poprzez wadliwą wykładnię tego przepisu oraz pkt. 8, 12 i 14 działu VII (przemysł lekki) w zw. z pkt. 24 i 25 działu XIV (prace różne) załącznika A do tego rozporządzenia „prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego oraz do wzrostu emerytury lub renty inwalidzkiej’' poprzez brak zastosowania tych przepisów oraz błędne przyjęcie, że wykonywanie przez ubezpieczonego pracy na stanowisku montera maszyn i urządzeń, a później mechanika na wydziale utrzymania ruchu w (...) nie stanowiło wykonywania przez ubezpieczonego pracy w warunkach szczególnych w pełnym zakresie czasu pracy stanowiącej zarówno bieżącą obsługę agregatów i urządzeń obu prac montażowych, jak i dozór inżynieryjno - techniczny na wydziałach (...), w których była wykonywana praca w warunkach szczególnych, podczas gdy praca ubezpieczonego miała taki właśnie charakter ze względu na brak pełnego wydzielenia warsztatu, gdzie była wykonywana część prac od wydziałów szwalni i montażu, które by eliminowało wpływ czynników szkodliwych w warsztacie, a także ze względu na wykonywanie w samym warsztacie prac w sposób narażający ubezpieczonego na warunki szkodliwe istniejące na wydziałach szwalni i montażowni;

3) art. 2 pkt. 5 i art. 21 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych poprzez wadliwą wykładnię tego przepisu oraz błędne przyjęcie, że ubezpieczonemu nie przysługuje rekompensata za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach i w szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej.

Mając na uwadze tak postawione zarzuty, wnoszę o :

1) zmianę zaskarżonego wyroku w całości oraz o przyznanie Z. W. rekompensaty z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach w formie dodatku do kapitału początkowego oraz poprzez zasądzenie na rzecz ubezpieczonego kosztów procesu według norm przepisanych;

2) zasądzenie kosztów postępowania odwoławczego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację pełnomocnik organu rentowego wniósł o jej oddalenie w całości oraz zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego za drugą instancję.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest bezzasadna i podlega oddaleniu.

Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń i wydał trafne, odpowiadające prawu rozstrzygnięcie. Sąd Apelacyjny akceptuje w całości ustalenia faktyczne jak i wywody prawne poczynione przez Sąd pierwszej instancji, zatem nie zachodzi konieczność ich powtarzania (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 października 1998 r. II CKN 923/97, OSNC 1999).

Sąd pierwszej instancji prawidłowo ustalił stan faktyczny czego skarżący faktycznie nie kwestionuje. Sąd nie przekroczył granic swobodnej oceny dowodów zakreślonych w art. 233 § 1 KPC, a ze zgromadzonego materiału dowodowego wyciągnął logiczne wnioski.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego wyrok Sadu Okręgowego jest prawidłowy. Zgodnie z treścią art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (tekst jednolity: Dz. U. z 2018 roku, poz. 1924, ze zmianami), rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat. W myśl zaś art. 21 ust. 2, rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Rekompensatę definiuje natomiast art. 2 pkt 5 tej ustawy, zgodnie z którym rekompensata jest odszkodowaniem za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej. W celu dokonania prawidłowej interpretacji przepisów o rekompensacie, należy mieć na uwadze łącznie treść wszystkich ww. norm prawnych.

Artykuł 2 pkt 5 i art. 21 ust. 1 ww. ustawy formułują dwie pozytywne przesłanki nabycia prawa do rekompensaty: 1) nienabycie prawa do emerytury pomostowej, 2) osiągnięcie okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z FUS wynoszącego co najmniej 15 lat. Ponadto, z samej definicji rekompensaty wynika, że jest ona należna osobie, która utraciła możliwość nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Przesłanka negatywna została natomiast zawarta w art. 21 ust. 2 ustawy o emeryturach pomostowych. Jest nią nabycie prawa do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Z przytoczonej więc powyżej definicji rekompensaty wynika jednoznacznie, że ratio legis wprowadzenia tego rozwiązania było dążenie do wyrównania szkody poniesionej przez osoby legitymujące się 15 letnim stażem pracy w warunkach szczególnych ,a nie spełniające innych warunków do przyznania im emerytury z tytułu takiego zatrudnienia tj. zarówno emerytury w obniżonym wieku (art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS , czy art. 32 w zw. z art. 46 tej ustawy ) jak i emerytury pomostowej.

W świetle przeprowadzonych dowodów wnioskodawca nie udowodnił 15 lat pracy w szczególnych warunkach , a tym samym prawo do rekompensaty mu nie przysługuje. Pracę można uznać za wykonywaną w warunkach szczególnych, jeśli zgodnie z art. 32 ust. 2 ustawy emerytalnej pracownik jest zatrudniony przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Wykaz tego typu spraw jest zawarty w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 roku, nr 8, poz. 43).

W niniejszej sprawie kwestią sporną była okoliczność, czy wnioskodawca legitymuje się 15-letnim stażem pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu powołanych przepisów.

Wbrew twierdzeniom apelacji, Sąd Okręgowy na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego prawidłowo stwierdził, że wnioskodawca w spornym okresie zatrudnienia od dnia 23 stycznia 1974 roku do dnia 9 marca 1993 roku w (...) Zakładach (...) im. (...) w C., nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu § 2 ust. 1 rozporządzenia. W celu oceny rodzaju i charakteru pracy wykonywanej w tych spornych okresach, Sąd Okręgowy przeprowadził wyczerpujące postępowanie dowodowe, a następnie wszechstronnie rozważył cały zgromadzony w sprawie materiał dowodowy i na jego podstawie dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych. Zdaniem Sądu Apelacyjnego ocena dowodów została dokonana przez Sąd pierwszej instancji zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów, wyrażoną w art. 233 § 1 KPC, a więc w sposób bezstronny, zgodnie z zasadami wiedzy i logicznego rozumowania oraz doświadczeniem życiowym. Sąd Apelacyjny podziela dokonaną ocenę zeznań świadków i wnioskodawcy oraz dokumentów zebranych w aktach osobowych i aktach ZUS. Z kolei argumenty zawarte w apelacji mają - zdaniem Sądu drugiej instancji charakter polemiczny i są wynikiem subiektywnego poglądu wnioskodawcy na sprawę. W spornym okresie wnioskodawca będąc zatrudniony na stanowiskach montera maszyn i urządzeń oraz mechanika, w rzeczywistości wykonywał pracę polegającą na naprawach doraźnych, bieżących i planowych remontach maszyn oraz przygotowaniu maszyn wykorzystywanych w procesie technologicznym wytwarzania obuwia do produkcji nowych wzorów. Z zeznań świadków i częściowo z zeznań wnioskodawcy wynika, że główną część czasu podczas każdej zmiany poświęcał na pracę w wydzielonym organizacyjnie warsztacie, znajdującym się w odrębnym pomieszczeniu, oddzielonym korytarzem od hali produkcyjnej. Warsztat pracował w ramach jednej zmiany i nie pracował w ruchu ciągłym. Prawidłowo tym samym Sąd Okręgowy uznał, iż w wymienionym okresie ubezpieczony nie wykonywał pracy stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w rozumieniu powołanego rozporządzenia. Zgodnie z wykazem A Dział XIV pozycja 25 stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, za prace w szczególnych warunkach uznawane są jedynie prace wymienione jako „bieżąca konserwacja agregatów i urządzeń oraz prace budowlano-montażowe i budowlano-remontowe na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie”. Prac w takim charakterze wnioskodawca nie wykonał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Swoje obowiązki pracownicze Z. W. wykonywał w głównej mierze w opisanym warsztacie. Najpierw pobierał z działów produkcyjnych maszyny, które z pomocą wózka przewożone były do warsztatu. Następnie dokonywał napraw i remontów maszyn lub przygotowywał je do produkcji innego wzoru obuwia. W warsztacie usuwał usterki i przeprowadzał remonty, co zawsze poprzedzone było wyczyszczeniem maszyny z kleju. Nadto do obowiązków wnioskodawcy należało także bieżące usuwanie awarii maszyn i urządzeń w działach produkcyjnych, gdzie wykonywane były prace wymienione w rozporządzeniu np. na wydziale szwalni czy produkcji spodów. Jednakże czynności tych nie wykonywał codziennie w wymiarze pełnego etatu. Wykonywanie napraw na oddziałach , gdzie znajdowały się stanowiska pracy wykonywanej w warunkach szczególnych w sumie nie zajmowało skarżącemu 8 godzin dziennie , gdyż w ramach etatu, w ciągu dnia skarżący wykonywał inne prace, w wydzielonym warsztacie, poza oddziałami, które tym samym nie można było zakwalifikować jako prace wymienione w powołanym rozporządzeniu. Należy podnieść , iż dla oceny pracy wnioskodawcy i jej wymiaru nie ma znaczenia akcentowany w apelacji fakt pobierania dodatku za pracę w warunkach szkodliwych. Nadmienić należy, że dla oceny charakteru wykonywanej przez wnioskodawcę pracy nie ma znaczenia okoliczność, iż była ona wykonywana często w bardzo trudnych warunkach z uwagi na miejsce jej świadczenia, czy też czynniki szkodliwe. Sama ta okoliczność nie skutkuje przyjęciem, że praca wykonywana była w szczególnych warunkach. Za pracę taką może bowiem zostać uznana wyłącznie praca, która wymieniona została w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego prawników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, i tylko taka, o ile wykonywana była stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, nie zaś każda, która w subiektywnej ocenie ubezpieczonego świadczona była w trudnych, czy nawet niebezpiecznych warunkach.

W konsekwencji prawidłowo ustalonego stanu faktycznego, Sąd Okręgowy słusznie uznał, iż wnioskodawca nie legitymuje się okresem pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 15 lat, a zatem nie spełnia przesłanki określonej w przepisie art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. w zw. z art. 2 pkt 5 ustawy o emeryturach pomostowych, niezbędnej do przyznania mu prawa do rekompensaty.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 kpc oddalił apelację.

O kosztach, Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie art. 98 § 1 kpc zgodnie, z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu), przy czym Sąd rozstrzyga o kosztach w każdym orzeczeniu kończącym sprawę w instancji ( art. 108 § 1 kpc). Do celowych kosztów postępowania należy, między innymi, koszt ustanowienia zastępstwa procesowego, który w sprawach o świadczenie pieniężne z ubezpieczenia społecznego przed sądem drugiej instancji wynosi 240 zł, zgodnie z § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015 r. poz. 1804 ze zm.). Zatem, skoro oddalono apelację ubezpieczonego uznać należało, że przegrał on postępowanie odwoławcze w całości, a wobec tego, zasądzono od ubezpieczonego na rzecz organu rentowego zwrot kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.