Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 84/21

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 2.02.2021 r. sygn. akt II K 130/20

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Pełnomocnik wnioskodawcy Z. K. (1) zaskarżył wyrok w części, tj. w zakresie pkt 1 zarzucając mu nierozpoznanie istoty sprawy, poprzez zakwalifikowanie sprawy zgodnie z postanowieniem z dnia 27 lutego 2020 o odszkodowanie i zadośćuczynienie za niesłuszne skazanie w trybie przepisów ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (tj. Dz. U. z 2020 r. poz. 729 z późn. zm.), podczas gdy z treści pierwszego pisma złożonego przez

Z. K. (1) wynika, że jest to powództwo cywilne o odszkodowanie - co miało istotny wpływ na wynik sprawy, bowiem Sąd w sprawie niniejszej zastosował mniej korzystny dla wnioskodawcy termin przedawnienia wynikający z art. 115§2 kpow i skutkowało oddaleniem w całości wniosku.

W uzasadnieniu apelacji skarżący podniósł m.in. wadliwe zastosowanie art. 5 kc i nieuwzględnienie tego, że podniesienie przez prokuratora zarzutu przedawnienia, ze względu na skutki, jakie dotknęły wnioskodawcę po wydaniu wyroku w sprawie II W 476/15, stanowiło nadużycie prawa jak również nieuwzględnienie przyczyn wznowienia postępowania o wykroczenie, chociaż ostatecznie doszło do jego umorzenia.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zasadność złożonego środka zaskarżenia należało oceniać nie tylko poprzez treść podniesionego zarzutu, ale i zawartość uzasadnienia, z którego, zwłaszcza z ostatniego akapitu motywacji skargi, należało wyinterpretować zastrzeżenia dotyczące naruszenia art. 5 k.c. oraz art. 114§1 kpow i niezgodność takiego postąpienia Sądu Okręgowego z zasadami współżycia społecznego. Wprawdzie skarżący nie wyraził tego wprost, ale z treści jego apelacji daje się wywnioskować konieczność szerszego spojrzenia i nieco innej oceny w tym postępowaniu podniesionego przez prokuratora zarzutu przedawnienia, bo także przez pryzmat interesu publicznego, który niewątpliwie poprzez ustalone w tym postępowaniu działania władzy publicznej, zwłaszcza sądów, ale nie tylko, gdyż i np. Policji, Krajowego Rejestru Kierowców, w którym do 2019r. widniał zapis o zatrzymaniu wnioskodawcy prawa jazdy, został naruszony. Na potrzebę takiej szerszej oceny podniesionego przez prokuratora zarzutu przedawnienia, wykraczającej poza cywilnoprawne przesłanki i to przez sąd z urzędu, nawet bez inicjatywy strony, wskazuje judykatura np. Sąd Najwyższy w postanowieniu z 30.09.2015r. II KK 87/15 Legalis. W przywołanym orzeczeniu SN stwierdza wprost, iż: „1. Oceny podniesienia przez prokuratora w postępowaniu zarzutu przedawnienia w perspektywie art. 5 KC nie można ograniczać wyłącznie do kwestii dotyczących możliwości dochowania przez wnioskodawcę terminu do dochodzenia przed sądem roszczeń z tytułu oczywiście niesłusznego aresztowania.

2. Skuteczność podniesienia przez prokuratora zarzutu przedawnienia musi zostać z urzędu zbadana przez sąd w kontekście całości obowiązujących norm prawnych, w tym także w perspektywie art. 5 KC i nie jest w tym zakresie niezbędna inicjatywa strony.” A w uzasadnieniu SN zaznacza jeszcze: „Dla stwierdzenia, czy doszło do nadużycia prawa w rozumieniu art. 5 KC istotne znaczenie może mieć charakter dochodzonych roszczeń, a także waga interesów uzasadniających podniesienie zarzutu przedawnienia. Istotne znaczenie w tym kontekście ma okoliczność, że w przypadku obowiązku naprawienia szkody za niesłuszne stosowanie tymczasowego aresztowania podmiotem zobowiązanym jest Skarb Państwa. Przedawnienie dochodzenia roszczeń odszkodowawczych nie jest w tym wypadku uzasadnione ochroną pewności prawa i stabilności stosunków prawnych w obrocie cywilnoprawnym, bowiem do powstania roszczeń odszkodowawczych dochodzi w wyniku działania organów państwa w sferze władztwa publicznego. Wymaga to stosowania odmiennych kryteriów oceny tego, czy „prawo” do skorzystania z zarzutu przedawnienia nie narusza zasad współżycia społecznego oraz społeczno-gospodarczego przeznaczenia tego prawa, co w szczególności oznacza konieczność uwzględnienia celu wprowadzenia instytucji przedawnienia roszczeń odszkodowawczych w tym wypadku.” Dalej dodaje: „(…) podniesienie przez prokuratora zarzutu przedawnienia tych roszczeń nie jest obligatoryjne i zawsze wymaga od niego oceny, czy jest to uzasadnione w perspektywie interesu publicznego, którego nie można sprowadzać wyłącznie do interesu majątkowego Skarbu Państwa. Podobne kryteria musi stosować sąd oceniając, czy decyzja prokuratora o podniesieniu zarzutu przedawnienia jest do pogodzenia z zasadami współżycia społecznego oraz, czy nie pozostaje w sprzeczności z celem, dla którego prokurator otrzymał kompetencję do stawiania owego zarzutu.

Ocena sądu nie jest przy tym warunkowana podniesieniem stosownych okoliczności przez wnioskodawcę występującego z żądaniem zasądzenia roszczeń z tytułu niesłusznego skazania lub tymczasowego aresztowania. Co prawda postępowanie w przedmiocie tych roszczeń nie ma charakteru klasycznego postępowania karnego i wszczynane jest na żądanie uprawnionego podmiotu, tym niemniej toczy się ono dalej w oparciu o przepisy Kodeksu postępowania karnego, które co do zasady przewidują działanie sądu z urzędu (art. 9 § 1 KPK). Skuteczność podniesienia przez prokuratora zarzutu przedawnienia musi zostać z urzędu zbadana przez sąd w kontekście całości obowiązujących norm prawnych, w tym także w perspektywie art. 5 KC i nie jest w tym zakresie niezbędna inicjatywa strony.”

Analiza treści uzasadnienia Sądu pierwszej instancji, w tym pkt 6, wskazuje na to, iż tenże Sąd nie dokonał wymaganej tak szerokiej i wnikliwej oceny okoliczności, a które to uchybienie mogło mieć wpływ na ocenę podniesionego przez prokuratora zarzutu przedawnienia. Sąd Okręgowy wskazał na wiele przesłanek, jednakże nie przekonują one Sądu Odwoławczego do uznania, iż podniesiony przez oskarżyciela zarzut da się pogodzić z zasadami współżycia społecznego.

Sąd pierwszej instancji powołuje się na konieczność terminowego dochodzenia roszczeń i na niewystąpienie u wnioskodawcy żadnych czynników, które mogłyby spowodować opóźnienie w ich dochodzeniu, wskazując na niektóre podnoszone w orzecznictwie. Ale przecież, jak wynika to z protokołu rozprawy, Sąd nie wypytał szczegółowo wnioskodawcy o przeszkody, które uniemożliwiały Z. K. (1) terminowe zgłoszenie wniosku. O te przesłanki szczegółowo zapytał wnioskodawcę dopiero Sąd Apelacyjny. A przecież powinny one stanowić punkt wyjścia do oceny zarzutu postawionego przez prokuratora.

Dalej Sąd pierwszej instancji powołuje się na aktywność wnioskodawcy w wielu procesach i działanie z ustanawianymi mu obrońcami/pełnomocnikami z urzędu oraz na większą świadomość prawną wnioskodawcy z uwagi na prowadzenie działalności gospodarczej, występowanie wnioskodawcy w postępowaniach sądowych ze wsparciem obrońców czy pełnomocników, możliwość dowiedzenia się przez wnioskodawcę o treści art. 115 kpow.

Zastanowienia jednak wymaga czy te argumenty, z punktu widzenia także interesu publicznego, mogą stanowić przeciwwagę dla podnoszonych przez wnioskodawcę licznych uchybień władzy publicznej (3 bezzasadnie prowadzone procesy karne zakończone uniewinnieniem, skazanie za popełnienie wykroczenia wznowione i umorzone postępowanie, bezzasadne zapisy w rejestrach kierowców o zatrzymaniu prawa jazdy), a które przecież, pozostawiając nawet w tym miejscu z boku naruszenie dóbr osobistych Z. K. (1), nie przemawiają za tym, aby umożliwić wnioskodawcy, pomimo opóźnienia, dochodzenia naruszonych interesów. Na potrzebę takiego spojrzenia i uwzględniania tych przesłanek zwraca przecież uwagę Sąd Najwyższy w przywołanym wyżej orzeczeniu, kiedy powołuje się na źródła roszczeń i celowość kompetencji i działania prokuratora podnoszącego zarzut przedawnienia. Poza tym, z punktu widzenia zasad słuszności, czy prokurator powinien podnosić zarzutu przedawnienia, a gdy nawet oskarżyciel taką czynność procesową podjął, to czy sąd powinien ją akceptować mając na względzie treść art. 5 kc w sytuacji, gdy uchybień i to wielu organów państwowych było wiele, a dochodzenie roszczeń przez wnioskodawcę z każdego z postępowań jest skomplikowane, o czym jeszcze niżej.

Dodać w tym miejscu trzeba, iż w świetle żądań i twierdzeń wnioskodawcy do właściwego i skutecznego dochodzenia przez niego roszczeń odszkodowawczych konieczna jest, wobec niezwykle złożonego układu faktycznego i prawnego, co poniżej Sąd Apelacyjny opisze, znajomość nie tylko art. 115 kpow. Zauważyć też należy, że w tej skomplikowanej sytuacji procesowej nie potrafił odnaleźć się nie tylko wnioskodawca, ale i podmioty fachowe, pełnomocnicy wnioskodawcy czy Prokuratorii Generalnej, jak również i Sąd cywilny i karny. Dlatego też rozważenia wymagać będzie czy powyższe stwierdzenia, ale i wątpliwe uznanie, iż okres około 5 miesięcy opóźnienia należy uznać za znaczny - sprzeciwiają się czy też nie sprzeciwiają uwzględnieniu zarzutu postawionego przez prokuratora bądź jednak przemawiają za uwzględnieniem stanowiska procesowego wnioskodawcy wyrażonego w apelacji. Wprawdzie Sąd Apelacyjny dostrzega to, iż wnioskodawca prezentuje w sądach własną koncepcję dochodzenia roszczeń (zbiór spraw) o czym przekonał się także Sąd odwoławczy na rozprawie i zgłasza bardzo daleko idące żądania, jednakże zastanowienia wymaga kwestia czy swoiste podejście Z. K. (1) nie jest wynikiem stopnia skomplikowania jego sytuacji prawnej i rezultatem nieprzedstawienia mu przez podmioty fachowe właściwej interpretacji podstaw dochodzenia roszczeń w poszczególnych sprawach i rezultatem nie do końca trafnych decyzji procesowych podejmowanych przez sądy.

W tym miejscu zauważyć należy, iż wydanie kasatoryjnego rozstrzygnięcia przez Sąd Apelacyjny pozwoli wnioskodawcy na uporządkowanie podnoszonych roszczeń i dochodzenie ich we właściwym trybie. Przed tym przede wszystkim pełnomocnik wnioskodawcy powinien dokładnie przeanalizować okoliczności każdej jednostkowej sprawy istotne z punktu widzenia podstawy prawnej i sposobu dochodzenia odszkodowania czy zadośćuczynienia.

Podkreślić bowiem należy, iż do dochodzenia w trybie art. 114 i nast. kpow, w świetle treści art. 417 ¹§2 kc, stanowiącego, iż: jeżeli szkoda została wyrządzona przez wydanie prawomocnego orzeczenia lub ostatecznej decyzji, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu ich niezgodności z prawem, mogą nadawać się roszczenie o odszkodowanie i zadośćuczynienie tylko w tych sprawach, w których zapadły orzeczenia prejudycjalnie. Z tym, że zgodnie z brzmieniem art. 421 kc ustalającym pierwszeństwo (lex specialis) uregulowań szczególnych - przepisów art. 417, art. 417 ¹ i art. 417 ² nie stosuje się, jeżeli odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przy wykonywaniu władzy publicznej jest uregulowana w przepisach szczególnych. I takim przepisem w stosunku do unormowań kc jest art. 114§1 kpow czy art. 552 kpk. Dodać od razu trzeba, iż w sprawach, w których takie orzeczenia prejudycjalne nie zapadły, a więc w każdej w wymienianych przez Z. K. (1) spraw, w których zapadły wyroki uniewinniające, wnioskodawca odrębnie może dochodzić na podstawie art. 417 kc, z tym że oczywiście musi zachować tryb i termin do ich dochodzenia i, aby uzyskać wyrok zasądzający roszczenie musi wykazać w każdej ze spraw, wszystkie przesłanki wymagane przez ten przepis. Dodać trzeba, iż takie orzeczenia prejudycjalne nie zapadły: II K 192/16, VII K 119/16, V K 412/16, a zatem nie mogą być dochodzone w postępowaniu szczególnym – karnym, jak stanowi art. 421 kc - na podstawie art. 552 i nast. kpk, a w postępowaniu cywilnym. Podkreślić należy to, iż sąd tak w postępowaniu cywilnym, jak to miało miejsce w niniejszej sprawie na początku czy w postępowaniu karnym bądź wykroczeniowym, w którym prowadzone są sprawy tego typu o odszkodowanie i zadośćuczynienie nie ma uprawnień do tego, bo nie ma ku temu podstawy prawnej, aby zaniechać rozpoznania roszczeń zgłoszonych we wniosku (pozwie) przez wnioskodawcę i bardzo dobitnie artykułowanych przez cały proces karny przez Z. K. (1), a do takiej sytuacji sprowadziło się procedowanie w tej sprawie przez sąd cywilny i karny związane z przekazywanie sprawy w trybie administracyjnym. Zresztą ta czynność pozostała poza kontrolą strony, bo takiej weryfikacji nie przewidują przepisy. Wprawdzie jego pełnomocnik, co sam przyznaje w uzasadnieniu apelacji, w odpowiedzi na pismo Sądu Okręgowego z dnia 7.04.2020 r. zobowiązany do uzupełnienia braków formalnych wniosku wskazał art. 114§1 kpow, jako podstawę prawną dochodzenia roszczeń, jednakże przedstawiony wyżej układ procesowy i konsekwentne stanowisko wnioskodawcy domagającego się odszkodowania i zadośćuczynienia nie tylko w związku ze sprawą II W 476/15, ale i pozostałymi, nakazywał przyjęcie innego spojrzenia na żądania wnioskodawcy niż zaprezentował Sąd Okręgowy, który, jak wskazuje na to zakres postępowania w niniejszej sprawie i zastosowane przepisy, zajął się roszczeniami tylko ze sprawy II W 476/15, a punktu widzenia wnioskodawcy nie rozpoznał jego żądań związanych ze sprawami II K 192/16, VII K 119/16, V K 412/16. Zatem, jak zasadnie zauważył skarżący określając uchybienie Sądu pierwszej instancji w sposób cywilistyczny, nie rozpoznał istoty sprawy, nie odniósł się bowiem do wszystkich roszczeń podnoszonych w tym procesie przez wnioskodawcę. Dodać jeszcze trzeba, iż roszczenia wnioskodawcy związane ze sprawami II K 192/16, VII K 119/16, V K 412/16 dotyczą postępowań karnych o przestępstwa, natomiast to, które rozpoznał Sąd Okręgowy w niniejszej sprawie wiążą się z postępowaniem w sprawie o wykroczenie, zatem nie mogły być objęte jednym postępowaniem o odszkodowanie i zadośćuczynienie toczącym się przed sądem karnym, ponieważ to w niniejszej sprawie toczyć się mogło na podstawie Rozdziału 20 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia, natomiast w sprawach II K 192/16, VII K 119/16, V K 412/16 mogłoby ewentualnie być prowadzone na podstawie Rozdziału 58 Kodeksu postępowania karnego. Z tym, że w sprawach II K 192/16, VII K 119/16, V K 412/16 nie powinno tracić się z pola widzenia tego, że nie zapadły w nich orzeczenia prejudycjalne, jakimi byłyby te wskazane w art. 552 kpk i przepis art. 421 kc nie może mieć tutaj zastosowania, chyba ze wnioskodawca dochodziłby odszkodowania za niewątpliwe niesłuszne zatrzymania, w któreś ze wskazanych spraw karnych, a mianowicie II K 192/16, VII K 119/16, V K 412/16. Z tym że, co do dochodzenia roszczeń wynikłych z zatrzymania w tych sprawach istnieje odrębne uregulowanie dotyczące przedawnienia, a mianowicie art. 555 Kodeksu postępowania karnego stanowiący, iż roszczenia te przedawniają się po upływie roku od daty zwolnienia. Powraca więc kwestia ewentualnego stanowiska prokuratora i podnoszenia zarzutu przedawnienia oraz oceny przez Sąd jego zgodności z zasadami współżycia społecznego.

Powyższe rozważania wskazujące na niezwykle złożony stan prawny, jak zaznaczył to Sąd odwoławczy wyżej, przemawiają również za zaprezentowaną przez Sąd Apelacyjny oceną podniesionego przez prokuratora zarzutu przedawnienia.

W związku z poczynionymi uwagami, a także argumentacją pełnomocnika wnioskodawcy zawartą w apelacji, jak również dyspozycyjnością przedmiotem (przedmiotami) postępowania przez stronę pod rozwagę skarżącego, wnioskodawcy, a także i sądu należy poddać zagadnienie czy nie powinno nastąpić rozdzielenie dochodzenia roszczeń w sprawie II W 476/15 w sądzie karnym w trybie wykroczeniowym, a w pozostałych II K 192/16, VII K 119/16, V K 412/16, w których nie zapadły orzeczenia w postępowaniu cywilnym. Wprawdzie biorąc pod uwagę uwarunkowania tak bardzo mocno akcentowane przez wnioskodawcę to rzeczywiście życiowe ich konsekwencje dla wnioskodawcy stanowią zbiór negatywnych skutków, będących następstwem wyroku wydanego w sprawie II W 476/15. Natomiast z punktu widzenia prawnego, na gruncie dochodzenia odszkodowania i zadośćuczynienia, każda sprawa to odrębne zdarzenie z którego wnioskodawca wywodzi skutki prawne, dlatego też tryby, terminy do dochodzenia roszczeń muszą być dostosowane do każdej z tych spraw. Wnioskodawca może dochodzić w jednym postępowaniu zasądzenia odszkodowania i zadośćuczynienia dotyczącego kilku spraw, ale tylko wtedy gdy do ich rozpoznania sąd powinien stosować te same regulacje procesowe (tryb postępowania w postępowaniu cywilnym bądź karnym czy wykroczeniowym).

Odrębną kwestią pozostaje zagadnienie czy sprecyzowanie przez pełnomocnika, w odpowiedzi datowanej 26 maja 2020 roku na zobowiązanie sądu z dnia 7 kwietnia 2020 r., żądań wnioskodawcy może być interpretowane jako ograniczenie przedmiotu postępowania do sprawy II W 476/15 i czy to oświadczenie nie zamyka drogi do dochodzenia roszczeń w pozostałych sprawach II K 192/16, VII K 119/16, V K 412/16; lub inaczej czy wnioskodawca może powrócić (rozszerzyć) wniosek o żądania odszkodowania i zadośćuczynienia dotyczące pozostałych spraw II K 192/16, VII K 119/16, V K 412/16. Analizując te kwestie w ponownym postępowaniu Sąd pierwszej instancji powinien mieć na względzie, biorąc pod uwagę art. 116 kpow i art. 558 kpk , treść przepisów art. 193 kpc, 203 kpc, w tym również § 4 tego art. oraz to, iż w stosunku do roszczeń wywodzonych ze spraw II K 192/16, VII K 119/16, V K 412/16 nie zapadło żadne orzeczenie dotyczące żądań, także o charakterze formalnym np. umorzenie postępowania na podstawie art. 355 kpk wobec cofnięcia pozwu (wniosku).

Analizując powyższe na gruncie postępowania odwoławczego zauważyć należy, że art. 383 kpc, podobnie jak regulacje Kodeksu postępowania karnego dotyczące apelacji, wprowadza ograniczenia sądu odwoławczego dotyczące zmiany przedmiotu procesu – żądania. W postępowaniu apelacyjnym nie można rozszerzyć żądania pozwu ani występować z nowymi roszczeniami. Jednakże w razie zmiany okoliczności można żądać zamiast pierwotnego przedmiotu sporu jego wartości lub innego przedmiotu, a w sprawach o świadczenie powtarzające się można nadto rozszerzyć żądanie pozwu o świadczenia za dalsze okresy. Tak więc przedmiotem rozpoznania przez sąd drugiej instancji może być tylko to, co było przedmiotem rozpoznania sądu pierwszej instancji. Przedmiotowa zmiana powództwa dopuszczalna jest tylko przed sądem pierwszej instancji. Tak więc Sąd Apelacyjny nie mógł objąć swoją kognicją spraw II K 192/16, VII K 119/16, V K 412/16 i ewentualnie wypowiadać się o ich przedmiocie.

Za przedwczesne, bo przed rozważeniem w pierwszej kolejności w sposób rzetelny okoliczności związanych z podniesionym zarzutem przedawnienia oraz przed dokładnym przeanalizowaniem zagadnienia czy wnioskodawca ma podstawy do dochodzenia roszczeń na mocy art. 114 kpow w sprawie II W 476/15, należało uznać wypowiadanie się w kwestii udowodnienia żądań i powiązania przyczynowo skutkowego wykazywanych następstw z niesłusznym wykonaniem środka karnego.

Powracając natomiast do sprawy II W 476/15 podkreślić należy, że aby wnioskodawca mógł uzyskać na podstawie przepisów Rozdziału 20 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia odszkodowanie i zadośćuczynienie, oprócz tego, że aktualnie powinien obronić się przed podniesionym zarzutem przedawnienia, powinien wykazać zaistnienie wszystkich przesłanek z art. 114§1 kpow. Według tego przepisu obwinionemu przysługuje od Skarbu Państwa odszkodowanie za poniesioną szkodę oraz zadośćuczynienie za doznaną krzywdę, wynikłą z wykonania względem niego w całości lub części kary lub środka karnego, których nie powinien był ponieść, ale tylko takiemu, który w wyniku kasacji lub wznowienia postępowania został następnie uniewinniony albo wobec którego umorzono postępowanie wskutek okoliczności nieuwzględnionych we wcześniejszym postępowaniu. Sąd pierwszej instancji w uzasadnieniu w końcowej części rozważań w punkcie 6 zauważył tylko tyle, że orzeczenie wydane na skutek wznowienia postępowania nie było orzeczeniem merytorycznym, a jedynie umarzającym postępowanie na skutek przedawnienia karalności czynu. Nie przeprowadził szerszej analizy czy Z. K. (1) spełnia kumulatywnie oba warunki do przyznania mu odszkodowania i zadośćuczynienia, a w szczególności czy zapadłe orzeczenie następcze o umorzeniu postępowania na skutek przedawnienia mimo wszystko spełnia warunek umorzenia postępowania wskutek okoliczności nieuwzględnionych we wcześniejszym postępowaniu. Pierwszy warunek w postaci wydania rozstrzygnięcia kasatoryjnego jest bezdyskusyjny. Natomiast, gdy chodzi o drugą przesłankę, to wydaje się, na pierwszy „rzut oka”, że wnioskodawca nie spełnia wymogu umorzenia postępowania wskutek okoliczności nieuwzględnionych we wcześniejszym postępowaniu, gdyż Sąd Rejonowy, po wznowieniu postępowania przez Sąd Okręgowy, umorzył postępowanie karne wobec przedawnienia. Jednakże z uwagi na złożoność sytuacji prawnej wnioskodawcy oraz podejmowane przez niego działania zmierzające do wykazania niewinności i zarazem wypracowaną w orzecznictwie szeroką interpretację tej podstawy takie „powierzchowne” podejście do niej, jakie zaprezentował Sąd pierwszej instancji w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, należy uznać za niewystarczające. Najistotniejsze przy interpretacji ostatecznego sposobu zakończenia postępowania w sprawie mają być takie powody, które istniały w chwili wznowienia postępowania i jego ostatecznego rozstrzygnięcia wskazujące na bezpodstawności pierwotnego orzeczenia, ale istniejące właśnie w chwili wydania tego pierwotnego rozstrzygnięcia. Jak zauważył to Sąd Najwyższy wyroku z dnia 16 grudnia 2009 r. WK 25/09 Legalis: 1. Przewidziane w art. 114 § 1 k.p.s.w. roszczenie przysługuje obwinionemu, wobec którego w wyniku kasacji lub wznowienia postępowania umorzono postępowanie z powodu takich tylko okoliczności, które istniały i uzasadniały umorzenie postępowania już w chwili wydania prawomocnego orzeczenia, następnie uchylonego. 2. Okoliczności, których nie uwzględniono we wcześniejszym postępowaniu, to takie okoliczności, które istniały i uzasadniały wznowienie postępowania już w chwili wydania prawomocnego orzeczenia, następnie uchylonego na skutek rewizji nadzwyczajnej. A więc powodem umorzenia mają być takie przyczyny, które istniały w chwili wydawania wyroku przez Sąd Rejonowy w Myśliborzu w sprawie II W 476/15, a więc w dniu 9 lipca 2015r. Wnioskodawca usilnie wskazywał na takie powody i przedkładał wiele dokumentów w tym postępowaniu oraz w postępowaniu o wznowienie w sprawie III Ko 358/17, wskazujących na to, iż w dniu 25 maja 2015 r. posiadał uprawnienia do kierowania pojazdem marki S. wraz z naczepą. W sprawie Z. K. (1), patrząc z punktu widzenia tej przesłanki dochodzenia roszczeń odszkodowawczych, ułożyło się tak, iż żaden z Sądów orzekających po uprawomocnieniu się orzeczenia, a mianowicie tak Sąd Okręgowy w Szczecinie wznawiając postępowanie w sprawie III Ko 358/17 jak i Sąd Rejonowy w Myśliborzu po wznowieniu postępowania w sprawie II W 175/18 nie wypowiedziały się stanowczo o kwestii, która ma w sprawie odszkodowawczej ma przesądzające znaczenie, a mianowicie owej okoliczności, której nie uwzględniono we wcześniejszym postępowaniu. Jak wynika z uzasadnienia wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 30 marca 2018r. w sprawie III Ko 358/17 Sąd Okręgowy polecił Sądowi Rejonowemu, aby ją zbadał, natomiast Sąd Rejonowy, dostrzegając przedawnienie karalności wykroczenia, postępowanie w sprawie wykroczenia z dnia 25 maja 2015 roku postanowieniem z dnia 24 kwietnia 2018 roku - umorzył, a wnioskodawca go nie zaskarżył, kwestionując interpretację sposobu określenia przedawnienia oraz domagając się uniewinnienia, co przy uwzględnieniu jego stanowiska stwarzałoby mu niewątpliwie warunki do uzyskania odszkodowania i zadośćuczynienia na podstawie art. 114§1 kpow. Oczywiście przy zachowaniu przez niego terminu do złożenia wniosku względnie przy niepodniesieniu przez prokuratora, albo przy nieuwzględnieniu przez Sąd zarzutu przedawnienia. Wnioskodawca dopiero po uprawomocnieniu się postanowienia Sądu Rejonowego w Myśliborzu z dnia 24 kwietnia 2018 roku w niniejszym postępowaniu odszkodowawczym, a i wcześniej w wielu pismach, ale już po upływie terminu do zaskarżenia postanowienia z dnia 24 kwietnia 2018 roku, podnosi kwestię niesprawiedliwości wyroku z dnia 9 lipca 2015r. i skazania za czyn, którego nie popełnił. Bo już np. w piśmie skierowanym do Sądu Rejonowego w Myśliborzu - wpływ dnia 23.07.2018r. czy do Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 20.08.2018r. (k. 108 i 113 akt II W 476/15 nowa sygnatura II W 175/18) wnosi o ustanowienie adwokata do tej sprawy w kwestii wznowienia postępowania. Na ten wniosek Sąd Rejonowy odpowiada wnioskodawcy pismem z 26 lipca 2018r. o pozostawieniu wniosku Z. K. (1) o ustanowieniu pełnomocnika bez dalszego biegu wobec prawomocnego umorzenia postępowania, po wcześniejszym wydaniu przez sędziego zarządzenia z dnia 25.07.2018r. o poinformowaniu Z. K. (1) o tym, że wniosek jest pozostawiony bez dalszego biegu, gdyż postępowanie zostało prawomocnie umorzone (k. 110 akt II W 476/15 nowa sygnatura II W 175/18). Sędzia Sądu Rejonowego w Myśliborzu przed wydaniem tego zarządzenia nie dopytał wnioskodawcy o intencję jego pisma z dnia 23.07.2018r., w szczególności wyjaśnienie czy jego autor składając go dążył dalej do podważenia wyroku z 25 lipca 2015 r. czy też do zakwestionowania prawomocnego postanowienia o umorzeniu postępowania z dnia 24 kwietnia 2018 roku, gdyż jak wyraził w przywołanym piśmie Z. K. (1) został skazany za czyn, który nie popełnił, a zatem czy jednak nie dążył do uniewinnienia, a sposobem na to w sytuacji procesowej aktualnej na czas jego złożenia było właśnie zakwestionowanie postanowienia z dnia 24 kwietnia 2018r. o umorzeniu postępowania. Na takie intencje - podważenia umorzenia i uniewinnienie - wskazuje jednoznacznie pismo wnioskodawcy z dnia 20.08.2018r. (k. 113 akt II K 115/18) zatytułowane Odwołanie od decyzji Sądu Rejonowego o odmowie przyznania pełnomocnika z urzędu z powodu umorzenia postepowania w procesie II W 175/15 – II W 476/15 i następne - wniosek o przywrócenie terminu do złożenia zażalenia na postanowienie z dnia 24.04.2018r. o umorzenie postępowania i jego uzupełnienie (k. 115, 118 akt II W 115/18), jak i skarga z dnia 6.09.2018r. (k. 123 akt II W 175/18), w których wnioskodawca powołuje się na nowy dowód, a mianowicie zaświadczenie Urzędu Miejskiego w S. z dnia 27.07.2015r. k. 119 akt II W 115/18). Jak wynika z akt sprawy II W 175/18 wniosek Z. K. (1) o przywrócenie terminu do złożenia zażalenia Przewodniczący wydziału uznał za bezskuteczny z powodu nieuzupełnienia jego braków formalnych w zakreślonym terminie, natomiast brak jest w aktach sprawy informacji o załatwieniu skargi z dnia 6.09.2018r. (k. 123 akt II W 175/18), jak również wnioskodawca w swoich pismach i oświadczeniach nie podaje informacji o jej wyniku. Sposób jej załatwienia powinien niewątpliwie ustalić Sąd Okręgowy w ponownym postępowaniu i może mieć również znaczenie dla oceny działań wnioskodawcy skierowanych na wykazanie niewinności i na wzruszenie prawomocnego postanowienia z 24 kwietnia 2018 roku o umorzeniu postępowania i przy interpretacji rozważanej przesłanki z art. 114§1 kpow.

Mając powyższe uwagi na względzie Sąd Okręgowy, pomimo wskazania przez Sąd Rejonowy w Myśliborzu, jako podstawy umorzenia postępowania przedawnienia karalności wykroczenia i ewentualnej nieskuteczności jego wzruszenia, powinien rozważyć, uwzględniając konsekwentne stanowisko wnioskodawcy w niniejszej sprawie i w sprawie II W 476/15 - II W 175/18 i jednocześnie nie tracąc z pola widzenia interesu publicznego, czy możliwe jest przyjęcie, że rzeczywistą przyczyną wznowienia postępowania powinna być przesłanka wskazywana przez wnioskodawcę, a do jej ustalenia w postępowaniu ponownym po jego wznowieniu dojść nie mogło ze względu na wystąpienie ujemnej przesłanki procesowej w postaci przedawnienia. I czy za taką interpretacją przemawiają również zasady współżycia społecznego i sytuacja procesowa, w jakiej wydał postanowienie umarzające postępowanie Sąd Rejonowy oraz jego motywacja.

Wniosek

Pełnomocnik wniósł o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Szczegółowe motywy przemawiające za uchyleniem zaskarżonego wyroku Sąd Apelacyjny wskazał przy omawianiu zarzutu i argumentacji apelacji pełnomocnika wnioskodawcy.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☒ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Wskazane wyżej w punkcie 3.1.

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Sąd pierwszej instancji stosownie do uwag przedstawionych wyżej w punkcie 3.1. powinien w pierwszej kolejności wyjaśnić dokładnie wszystkie kwestie dotyczące przedawnienia oraz sposób zakończenia starań wnioskodawcy zmierzających do podważenia postanowienia o umorzeniu postępowania z dnia 24 kwietnia 2018 roku, mający także wpływ na ocenę jednej z przesłanek dochodzenia roszczeń na podstawie art. 114 kpow. Przychylenie się do stanowiska wnioskodawcy przy ocenie kwestii warunkujących dochodzenie odszkodowania i zadośćuczynienia spowoduje konieczność przeprowadzenia postępowania dowodowego co do zasadności zgłoszonych żądań oraz ich wysokości.

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Pełnomocnik wniósł o zwrot kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu oświadczając, że koszty te nie zostały pokryte w żadnej części.

Z uwagi na treść art. 626§1 kpk, według którego sąd określa kto w jakiej części i zakresie ponosi koszty postępowania w orzeczeniu kończącym postępowania, a wyrok Sądu Apelacyjnego ma charakter kasatoryjny, a zatem nie kończący postępowania, nie było podstaw do rozpoznania w tym postępowaniu odwoławczym wniosku pełnomocnika o zwrot kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej wnioskodawcy z urzędu oraz do rozstrzygnięcia o innych kosztach procesu.

7.  PODPIS

SSA Stanisław Kucharczyk SSA Maciej Żelazowski SSA Janusz Jaromin

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Pełnomocnik wnioskodawcy

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Oddalenie wniosku

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana