Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z 20.08.2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. odmówił M. P. ponownego ustalenia kapitału początkowego na dzień 1.01.1999 r., ponieważ przedłożone dowody nie powodują zmiany wartości kapitału początkowego.

/decyzja k. 41 plik I akt ZUS/

Decyzją z 24.08.2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. z urzędu przyznał M. P. emeryturę od 12.08.2020 r., tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego.

W związku z przyznaniem emerytury ustało prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek (99.851,42 zł) i kapitału początkowego (614.339,83 zł) zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę (217,60 miesięcy).

Wysokość emerytury (3.282,13 zł) została obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej.

Organ rentowy odmówił ubezpieczonemu prawa do rekompensaty, gdyż ubezpieczony nie posiada wymaganego 15-letniego stażu w szczególnych warunkach w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Dostarczone świadectwa pracy w szczególnych warunkach nie spełniają wymogów formalnych, tj.

- na świadectwie pracy z 11.02.1997 r. z ZP (...) widnieją poprawki oraz brak jest dokładnych dat pracy na danym stanowisku pracy,

- na świadectwach z 31.12.1996 r., 30.06.1998 r., 30.11.1998 r. z PPHU (...) brak jest właściwego powołania na przepisy resortowe, dział, pozycję i punkt (cz. IV akapit 3 zdanie trzecie i czwarte decyzji).

/decyzja k. 29-31 plik III akt ZUS/

Decyzją z 28.09.2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. zmienił decyzję z 24.08.2020 r. w zakresie nazwy decyzji oraz uzasadnienia faktycznego odmowy przyznania rekompensaty (w cz. IV akapit 3 zdanie trzecie i czwarte decyzji).

Organ rentowy zmienił nazwę decyzji na decyzję o przyznaniu emerytury z urzędu z „decyzji o ponownym ustaleniu emerytury z urzędu”.

Dokonując zmiany uzasadnienia faktycznego odmowy przyznania rekompensaty ZUS wskazał, że odmówił ubezpieczonemu prawa do rekompensaty, gdyż na dzień 1 stycznia
2009 r. ubezpieczony nie udowodnił wymaganego 15-letniego stażu w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze.

Dostarczone w trakcie toczącego się postępowania dokumenty dotyczące pracy w szczególnych warunkach nie spełniają wymogów formalnych i merytorycznych, tj.:

- na świadectwie pracy z 11.02.1997 r. z ZP (...) widnieją poprawki – jest przeprawiony dział zarządzenia właściwego ministra (zatem dokument nie został uznany ze względów formalnych),

- na świadectwach z 31.12.1996 r., 30.06.1998 r., 30.11.1998 r. z PPHU (...) brak przywołania (w pkt 8 świadectwa pracy) informacji o tym, że stale były wykonywane prace zgodnie ze szczegółowymi przepisami wynikającymi z zarządzenia z 1983 r. – brak wskazania zarządzenia z 1983 r., a przedstawione zaświadczenie także tych okoliczności nie potwierdza, jeżeli spółka była np. następcą prawnym przedsiębiorstwa państwowego, to brak jest właściwego powołania przepisów resortowych, tj. działu, pozycji i punktu,

- świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach wystawione prze spółkę (...) nie przywołuje rozporządzenia, lecz wskazuje na zarządzenie właściwego ministra. Świadectwo zostało wystawione przez spółkę, a zakład jak wynika z poświadczeń rozliczał się z ZUS deklaracjami imiennymi. Z dokumentacji nie wynika, aby spółka była przyporządkowana resortowo pod konkretnego ministra (np. była następcą prawnym państwowego zakładu pracy) i aby miała podstawy prawne do przywołania zarządzenia właściwego ministra,

- zaświadczenie z firmy (...) wystawione 31.08.2020 r. nie wskazuje na stałe i w pełnym wymiarze wykonywanie pracy w szczególnych warunkach oraz w treści tego zaświadczenia nie przywołano szczegółowych przepisów z rozporządzenia z 1983 r., a dokumenty wystawione są przez spółkę jawną. Także nie została anulowana informacja znajdująca się w świadectwie pracy z 1.09.2015 r. (wystawionego bezpośrednio po rozwiązaniu umowy o pracę), że „nie” była wykonywana praca w szczególnych warunkach.

Organ rentowy do stażu pracy w szczególnych warunkach zaliczył ubezpieczonemu
2 lata, 9 miesięcy i 26 dni – zatrudnienie od 6.10.1975 r. do 31.07.1978 r.

/decyzja k. 33-35 plik III akt ZUS, postanowienie o sprostowaniu k. 36 plik III akt ZUS/

Odwołania od w/w decyzji złożył w dniach 31.08.2020 r. i 5.10 2020 r. ubezpieczony i wniósł o przyznanie prawa do rekompensaty z tytułu pracy w szczególnych warunkach, w związku z wykonywaniem pracy w tych warunkach w zakwestionowanych okresach.

/odwołania k. 3 – 4, k. 3 – 4 akt VIII U 2148/20, k. 3 akt VIII U 2235/20/

W odpowiedzi na odwołania organ rentowy wniósł o umorzenie postępowania dot. odwołania od decyzji z 24.08.2020 r. z uwagi na jej zmianę poprzez wydanie decyzji z 28.09.2020 r., oraz oddalenie odwołań od decyzji z 20.08.2020 r. i z 28.09.2020 r.

/odpowiedzi na odwołanie k. 9-10v, k. 9-10v akt VIII U 2148/20, k. 4-5v akt VIII U 2235/20/

W piśmie procesowym z 29.12.2020 r. pełnomocnik wnioskodawcy poparł odwołanie i wniósł o zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego wg norm przepisanych.

/pismo k. 33-36/

Postanowieniami z 7.10.2020 r. Sąd połączył sprawy o sygn. akt VIII U 2148/20, VIII U 2235/20 ze sprawą VIII U 2147/20 celem łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

/postanowienia k. 12 akt VIII U 2148/20, 00:03:08 – płyta CD k. 14 akt VIII U 2235/20/

Na rozprawie z 19.07.2021 r. pełnomocnik wnioskodawcy podtrzymał stanowisko i poprał odwołania oraz wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołań.

/stanowiska 00:34:11, 00:35:04 – płyta CD – k. 133/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

M. P. urodził się w dniu (...)

/bezsporne/

Decyzją z 18.07.2007 r. ZUS II Oddział w Ł. ustalił kapitał początkowy M. P. na dzień 1 stycznia 1999 r. Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. lat 1980-1989. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 116,46 %, co zostało pomnożone przez kwotę bazową w wysokości 1.220,89 zł, w związku z czym podstawa wymiaru kapitału początkowego wyniosła 1.421,85 zł. Przyjęto łącznie 22 lata, 5 miesięcy i 22 dni, tj. 269 miesięcy okresów składkowych oraz 1 miesiąc, 25 dni, tj. 1 miesiąc okresów nieskładkowych. Wysokość 24% kwoty bazowej wynosi 293,01 zł. Współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wyniósł 69,95 %. Średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat przyjęto w ilości 209 miesięcy. W związku z powyższym wysokość kapitału początkowego ustalona na dzień 1 stycznia 1999 roku wyniosła 129.609,26 zł.

Zakład nie uwzględnił okresów od 1.10.1992 r. do 31.12.1992 r. wobec nieudokumentowania zgłoszenia do ubezpieczenia społecznego z tytułu zatrudnienia oraz 1.08.1997 r. wobec przebywania na urlopie bezpłatnym.

/decyzja k. 34-35 plik I akt ZUS, obliczenie wskaźnika k. 36 plik I akt ZUS/

Decyzją z 15.12.2017 r. ZUS II Oddział w Ł. po rozpatrzeniu wniosku z 13.10.2017 r. przyznał wnioskodawcy rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy od 1.10.2017 r., tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek, ostatnio na stałe.

/decyzje k. 15-16v, k. 20-21 plik III akt ZUS/

W dniu 6.08.2020 r. ubezpieczony złożył wniosek o emeryturę z rekompensatą.

/wniosek - protokół k. 22-22v plik III akt ZUS/

Wnioskodawca ukończył Technikum Włókiennicze w P., uzyskując tytuł technika włókiennika w zawodzie mistrza tkackiego o specjalności tkactwo.

/kwestionariusz osobowy, odpis świadectwa dojrzałości - akta osobowe w kopercie załączonej do pisma z 12.01.2021 r. k. 46, kwestionariusz osobowy – akta osobowe w kopercie załączonej do pisma z 9.02.2021 r. k. 87/

Wnioskodawca w okresie od 1.08.1978 r. do 31.10.1989 r. był zatrudniony w Zakładach (...) w Ł. Zakład w P. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku mistrza tkackiego, początkowo na podstawie umowy o pracę na okres próbny 3 miesięcy, a następnie na czas nieokreślony.

Ze świadectwa pracy z 31.10.1989 r. wynika, że uzyskał tytuł mistrza dyplomowanego w dniu 3.11.1983 r.

/świadectwo pracy - akta osobowe w kopercie załączonej do pisma z 12.01.2021 r. k. 46, k. 4-4v plik I akt ZUS, k. 6-7 akt VIII U 2148/20, k. 6-7, k. 19-19v, zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu - akta osobowe w kopercie załączonej do pisma z 12.01.2021 r., k. 23-23v plik I akt ZUS, umowy o pracę, wypowiedzenie zmieniające, angaże, karty obiegowe zmiany, podanie o zatrudnienie, skierowanie do pracy, zaświadczenia, opinie, zaświadczenie o uzyskaniu tytułu mistrza dyplomowanego - akta osobowe w kopercie załączonej do pisma z 12.01.2021 r. k. 46/

Z karty obowiązków, odpowiedzialności i uprawnień pracownika z 24.09.1984 r. wynika, że na stanowisku mistrza zespołu zmianowego tkalni właściwej wnioskodawca był bezpośrednio kierownikiem grupy pracowników zatrudnionych na powierzonym mu odcinku, obejmującym zespół krosien oraz innych maszyn i urządzeń.

/karta, oświadczenie - akta osobowe w kopercie załączonej do pisma z 12.01.2021 r. k. 46/

Z kart wynagrodzeń z ww. okresu zatrudnienia wnioskodawcy wynika, że ubezpieczony otrzymywał dodatek za uciążliwą pracę w latach 1981, 1982, 1985 – 1989, a w niektórych miesiącach także w latach 1980, 1984.

Ubezpieczony otrzymywał także dodatek w związku z uzyskaniem tytułu mistrza dyplomowanego w dniu 3.11.1983 r.

/karty wynagrodzeń - akta osobowe w kopercie załączonej do pisma z 12.01.2021 r. k. 46/

Powyższy zakład pracy wystawił w dniu 11.02.1997 r. świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach, w którym zaświadczył, że wnioskodawca był zatrudniony w Zakładach (...) w Ł. Zakład w P. w okresie od 1.08.1978 r. do 31.10.1989 r. i w/w okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace mistrza tkackiego, tj. prace różne, kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno – techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie A, dziale VII, poz. 4, pkt. 7 (tkacz) na stanowisku mistrza tkackiego wymienionym w wykazie A, dziale XIV, poz. 24, pkt 1 wykazu stanowiącego załącznik Nr 4 do Zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 7 z dnia 7 lipca 1987 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego.

/świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach k. 23 plik III akt ZUS, akta osobowe w kopercie załączonej do pisma z 12.01.2021 r. k. 46, k. 20/

W trakcie zatrudnienia w Zakładach (...) w Ł. Zakład w P. ubezpieczony pracował jako mistrz tkacki. Zakład zajmował się produkcją tkanin syntetycznych. Pracował na wydziale tkalni. Nadzorował pracę 6 osób (tkaczy) i około 36-42 krosien. Jeden pracownik przypadał na 6-8 krosien (jedwabniczych). Do jego obowiązków należało sprawdzanie jakości i wydajności tych krosien. Usuwał awarie poszczególnych maszyn na hali produkcyjnej, wykonywał wszystkie bieżące naprawy oraz tzw. naprawy średnie. Musiał dbać o osnowę, przynieść nową gdy się kończyła, zakładał osnowę. Sporadycznie wykonywał naprawy w warsztacie. Główne naprawy czyli remonty wnioskodawca zgłaszał brygadzie remontowej (zakład ślusarski się wówczas tym zajmował). Był odpowiedzialny za wstępne szkolenie pracowników z zakresu bhp na stanowisku pracy. Ubezpieczony jako mistrz nie miał oddzielnego pomieszczenia na hali produkcyjnej. Miał do dyspozycji biurko z imadłem, w którym przechowywano narzędzia i części zamienne. Nie wykonywał zasadniczo czynności administracyjnych. Miał fundusz mistrzowski i decydował o przyznaniu premii podległym pracownikom, jedynie w tym zakresie sporządzał dokumentację, nie przekazywał tej dokumentacji dalej. Nie sporządzał żadnych sprawozdań z napraw maszyn. Było 5 zespołów mistrzowskich. Wnioskodawca pracował w ruchy ciągłym. Pracował na tkalni przez 8 godzin dziennie w systemie trzyzmianowym a następnie dwuzmianowym. Wnioskodawca nie był oddelegowywany do innej pracy. W zakładzie zasadniczo nie było przestojów. Zdarzały się jedynie sporadycznie, ze względów energetycznych.

/zeznania świadka R. W. 00:49:48 i dalej – płyta CD k. 122, zeznania wnioskodawcy 00:02:49 i dalej – płyta CD k. 133, 00:02:49 – płyta CD k. 133 w zw. z 00:06:55 i dalej – płyta CD k. 91/

Wnioskodawca w okresie od 2.11.1989 r. do 31.05.1991 r. był zatrudniony w (...) sp. z o.o. w P. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku tkacza - mistrza, na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony.

/świadectwo pracy, umowa o pracę - akta osobowe w kopercie k. 121, zeznania świadka J. D. 00:07:23 i dalej – płyta CD k. 122/

Z kart wynagrodzeń z ww. okresu zatrudnienia wnioskodawcy wynika, że ubezpieczony otrzymywał ekwiwalent za napoje i bhp.

/karty wynagrodzeń – koperta k. 128/

Powyższy zakład pracy wystawił świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach, w którym zaświadczył, że wnioskodawca był zatrudniony w (...) sp. z o.o. w P. w okresie od 2.11.1989 r. do 31.05.1991 r. i w/w okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace różne, kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno – techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie na stanowisku mistrza tkalni wymienionym w wykazie A, dziale XIV, poz. 24, pkt 1 wykazu stanowiącego załącznik Nr 4 do Zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 7 z dnia 7 lipca 1987 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego.

/świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach k. 25 plik III akt ZUS, akta osobowe w kopercie k. 121, k. 17, zeznania świadka J. D. 00:07:23 i dalej – płyta CD k. 122/

W trakcie zatrudnienia w (...) sp. z o.o. w P. ubezpieczony pracował jako mistrz tkacki. Zakład zajmował się produkcją tkanin z włókien szklanych. Pracował na wydziale tkalni. Nadzorował pracę 3 osób (tkaczy) i 6 krosien (jedwabniczych a następnie także bawełniarskich) oraz cewiarek. Wnioskodawca obsługiwał te maszyny wraz z 1 tkaczem. Do jego obowiązków należało sprawdzanie jakości i wydajności tych krosien. Usuwał awarie poszczególnych maszyn na hali produkcyjnej, wykonywał wszystkie bieżące naprawy oraz tzw. naprawy średnie. Wnioskodawca pracował w ruchu ciągłym. Pracował na tkalni przez 8 godzin dziennie w systemie dwuzmianowym.

/zeznania świadka W. B. 00:41:35 i dalej – płyta CD k. 122, zeznania wnioskodawcy 00:02:49 i dalej – płyta CD k. 133, 00:02:49 – płyta CD k. 133 w zw. z 00:06:55 i dalej – płyta CD k. 91/

Wnioskodawca w okresie od 20.05.1996 r. do 31.12.1996 r. był zatrudniony w P.P.H.U. (...) sp. c. w P. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku nastawiacza maszyn na podstawie umowy o pracę na czas określony.

W pkt 4 ppkt 8 świadectwa pracy z 31.12.1996 r. wskazano, że wnioskodawca wykonywał pracę w warunkach szczególnych, tj. prace przy produkcji wyrobów włókienniczych wymienione w Dziale VII, pkt. 4 (Dz. U. Nr 8/83 poz. 43).

/świadectwo pracy k. 18-18v plik I akt ZUS, k. 26-26v plik III akt ZUS, zaświadczenie o zatrudnieniu k. 19 plik I akt ZUS, k. 5 akt VIII U 2148/20, k. 5, k. 14/

Wnioskodawca w okresie od 1.01.1997 r. do 30.06.1998 r. ponownie był zatrudniony w P.P.H.U. (...) sp. c. w P. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku nastawiacza maszyn na podstawie umowy o pracę na czas określony.

W dniu 1.08.1997 r. przebywał na urlopie bezpłatnym.

W pkt 4 ppkt 8 świadectwa pracy z 30.06.1998 r. wskazano, że wnioskodawca wykonywał pracę w warunkach szczególnych, tj. prace przy produkcji wyrobów włókienniczych wymienione w Dziale VII, pkt. 4 (Dz. U. Nr 8/83 poz. 43).

/świadectwo pracy k. 21 plik I akt ZUS, k. 27 plik III akt ZUS, zaświadczenie o zatrudnieniu k. 19 plik I akt ZUS, k. 5 akt VIII U 2148/20, k. 5, k. 14/

Wnioskodawca w okresie od 1.07.1998 r. do 30.11.1998 r. ponownie był zatrudniony w P.P.H.U. (...) sp. c. w P. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku nastawiacza maszyn na podstawie umowy o pracę na czas określony.

W pkt 3 ppkt 8 świadectwa pracy z 30.11.1998 r. wskazano, że wnioskodawca wykonywał pracę w warunkach szczególnych, tj. prace przy produkcji wyrobów włókienniczych wymienione w Dziale VII, pkt. 4 (Dz. U. Nr 8/83 poz. 43).

/świadectwo pracy k. 22 plik I akt ZUS, k. 28 plik III akt ZUS, k. 15, zaświadczenie o zatrudnieniu k. 19 plik I akt ZUS, k. 5 akt VIII U 2148/20, k. 5, k. 14/

W trakcie zatrudnienia w P.P.H.U. (...) sp. c. w P. ubezpieczony pracował jako nastawiacz maszyn. Zakład zajmował się produkcją tkanin bawełnianych i bawełniano- poliestrowych. Pracował na wydziale tkalni. Było 50 krosien. Jeden pracownik przypadał na 10 krosien. Do jego obowiązków należało utrzymanie jak największej ilości krosien (bawełniarskich bezczółenkowych) w ruchu, sprawdzanie jakości i wydajności tych krosien. Nastawianiem krosien zajmował się wraz z mistrzem tkalni. Usuwał awarie poszczególnych maszyn na hali produkcyjnej, musiał dbać o osnowę, przynieść nową gdy się kończyła, zakładał osnowę. Zajmował się smarowaniem krosien, wymianą oleju. Wykonywał wszystkie bieżące naprawy. Zasadniczo wszystkie naprawy były wykonywane bezpośrednio na hali produkcyjnej. Napraw dokonywał za pomocą zestawu kluczy, które przechowywał w swojej szafce. W zakładzie znajdował się warsztat w małym pokoju, w którym było imadło i wiertarka stołowa. Sporadycznie wykonywał naprawy w warsztacie. Główne naprawy, czyli remonty wykonywał ślusarz, również na hali produkcyjnej. Wnioskodawca pracował w ruchu ciągłym. Pracował na tkalni przez 8 godzin dziennie w systemie zmianowym. Na każdej zmianie był nastawiacz. Podlegał mistrzowi tkackiemu.

/zeznania świadka M. W. 00:26:35 i dalej – płyta CD k. 122, zeznania wnioskodawcy 00:02:49 i dalej – płyta CD k. 133, 00:02:49 – płyta CD k. 133 w zw. z 00:06:55 i dalej – płyta CD k. 91/

Niezależnie od nazwy stanowiska (operator krosien, nastawiacz maszyn, mechanik) wykonywane czynności były takie same.

/zeznania świadka M. W. 00:26:35 i dalej – płyta CD k. 122/

Ze względu na utratę ważności uprawnień mistrzowskich (odnawianych co 5 lat) ww. pracodawca nie mógł zatrudnić wnioskodawcy na stanowisku mistrza tkackiego. Dlatego powierzono mu stanowisko nastawiacza maszyn, na którym wykonywał ww. czynności.

/zeznania wnioskodawcy 00:02:49 i dalej – płyta CD k. 133, 00:02:49 – płyta CD k. 133 w zw. z 00:06:55 i dalej – płyta CD k. 91/

Wnioskodawca w okresie od 1.06.1999 r. do 31.08.2015 r. był zatrudniony w P.P.H.U. (...) sp. j. w P. (uprzednio P.P.H.U. (...) sp. c. w P.) w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku operatora krosien bezczółenkowych, a od 1.02.2015 r. – smarownika – konserwatora krosien, początkowo na podstawie umowy o pracę na czas określony, a od 1.10.1999 r. na czas nieokreślony.

W pkt 4 ppkt 8 świadectwa pracy z 1.09.2015 r. wskazano, że wnioskodawca nie wykonywał pracy w warunkach szczególnych.

Z pkt 6 ppkt 11 świadectwa pracy z 9.11.2020 r. wynika, że wnioskodawca wykonywał pracę w warunkach szczególnych (hałas, przekroczenie norm).

W pkt 8 świadectwa pracy z 9.11.2020 r. anulowano świadectwo pracy z 1.09.2015 r.

Na skierowaniach na okresowe badania lekarskie z 26.08.2008 r., 3.11.2010 r., 7.11.2012 r., 21.11.2014 r. wskazano czynniki szkodliwe, tj. hałas – przekroczenie normy.

/świadectwo pracy z 9.11.2020 r. – akta osobowe w kopercie załączonej do pisma z 9.02.2021 r. k. 87, k. 37-39, świadectwo pracy z 1.09.2015 r. – akta osobowe w kopercie załączonej do pisma z 9.02.2021 r. k. 87, k. 6-6v plik II akt ZUS, umowy o pracę – akta osobowe w kopercie załączonej do pisma z 9.02.2021 r. k. 87, k. 19-20 plik II akt ZUS, zaświadczenie o zatrudnieniu k. 21 plik II akt ZUS, zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu – akta osobowe w kopercie załączonej do pisma z 9.02.2021 r. k. 87, k. 7-8v plik III akt ZUS, wypowiedzenie zmieniające, pismo rozwiązujące umowę o pracę, karta szkolenia z zakresu bhp, zaświadczenia lekarskie, zaświadczenia, skierowania na badania lekarskie – akta osobowe w kopercie załączonej do pisma z 9.02.2021 r. k. 87, dane personalne pracownika – koperta k. 82 oraz k. 52-68/

Powyższy zakład pracy wystawił w dniu 31.08.2020 r. zaświadczenie, w którym wskazał, że wnioskodawca był zatrudniony w P.P.H.U. (...) sp. j. w P. w okresie od 1.06.1999 r. do 31.01.2015r. (na stanowisku operatora krosien) i od 1.02.2015r. do 31.08.2015 r. (na stanowisku smarownika – konserwatora krosien) i w/w okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace różne, kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno – techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie A, dziale VII, poz. 4, pkt. 48 na ww. stanowiskach wymienionych w wykazie A, dziale XIV, poz. 24 wykazu stanowiącego załącznik Nr 4 do Zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 7 z dnia 7 lipca 1987 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego.

/zaświadczenie – akta osobowe w kopercie załączonej do pisma z 9.02.2021 r. k. 87, k. 8 akt VIII U 2148/20, k. 8, k. 16/

W trakcie zatrudnienia w P.P.H.U. (...) sp. j. w P. ubezpieczony pracował jako operator krosien bezczółenkowych a pod koniec zatrudnienia – przez okres około pół roku - smarownika konserwatora. Zakład zajmował się produkcją tkanin bawełnianych. Na stanowisku operatora krosien wykonywał te same czynności co na stanowiskach nastawiacza i mechanika. Pracował na wydziale tkalni. Było początkowo 48 a pod koniec zatrudnienia 68-80 krosien. Jeden pracownik przypadał na 16 krosien. Do jego obowiązków należało sprawdzanie jakości i wydajności tych krosien. Usuwał awarie poszczególnych maszyn na hali produkcyjnej, wykonywał wszystkie bieżące naprawy. Nie wykonywał żadnych napraw poza halą w warsztacie. Naprawy w warsztacie były wykonywane przez ślusarza. Wnioskodawca pracował w ruchu ciągłym. Pracował na tkalni przez 8 godzin dziennie w systemie dwuzmianowym. Na każdej zmianie było 2 operatorów krosien.

/zeznania wnioskodawcy 00:02:49 i dalej – płyta CD k. 133, 00:02:49 – płyta CD k. 133 w zw. z 00:06:55 i dalej – płyta CD k. 91, zeznania świadka M. W. 00:26:35 i dalej – płyta CD k. 122/

Niezależnie od nazwy stanowiska (operator krosien, nastawiacz maszyn, mechanik) wykonywane czynności były takie same.

/zeznania świadka M. W. 00:26:35 i dalej – płyta CD k. 122/

Organ rentowy do stażu pracy w szczególnych warunkach zaliczył ubezpieczonemu 2 lata, 9 miesięcy i 26 dni – zatrudnienie w (...) Zakładach (...) w P. od 6.10.1975 r. do 31.07.1978 r. przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych na stanowisku nastawiacza maszyn.

/bezsporne, świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach k. 24 plik III akt ZUS, k. 18, świadectwo pracy - akta osobowe w kopercie załączonej do pisma z 12.01.2021 r. k. 46/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych dowodów w postaci dokumentów znajdujących się w aktach niniejszej sprawy w tym w aktach ZUS, w szczególności na podstawie dokumentacji osobowej ze spornych okresów zatrudnienia ubezpieczonego oraz zeznań samego wnioskodawcy i świadków M. W., R. W., W. B. (na okoliczności dotyczące spornych okresów zatrudnienia wnioskodawcy) oraz J. D. (na okoliczność dotyczącą miejsca przechowywania akt osobowych wnioskodawcy z okresu zatrudnienia w spółce (...)).

Zeznania wnioskodawcy Sąd ocenił jako wiarygodne, gdyż korespondują ze złożonymi dokumentami i zeznaniami świadków. Organ rentowy nie zgłosił wniosków dowodowych mających na celu wykazanie okoliczności przeciwnych, ani też w żaden inny sposób nie podważył wartości dowodowej zeznań świadków, czy zachowanej oryginalnej dokumentacji osobowej skarżącego z badanych okresów zatrudnienia. Jednocześnie Sąd zważył, że świadkowie są dla wnioskodawcy osobami obcymi i nie mieli żadnego interesu by składać korzystne dla którejkolwiek ze stron zeznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego odwołania zasługują na uwzględnienie.

Przedmiotem postępowania było rozstrzygnięcie, czy wnioskodawcy przysługuje prawo do rekompensaty z tytułu pracy w warunkach szczególnych i w konsekwencji przeliczenie kapitału początkowego i emerytury z uwzględnieniem rekompensaty.

Zgodnie z dyspozycją art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2018 r., poz. 1924) ustawa określa warunki nabywania prawa do emerytur i rekompensat przez niektórych pracowników wykonujących pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, zwanych „emeryturami pomostowymi”, o których mowa w art. 24 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Stosownie do treści art. 2 ust. 5 w/w ustawy o emeryturach pomostowych, rekompensata jest to odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej.

W myśl art. 21 ust. 1 w/w ustawy, rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat.

Ust. 2 art. 21 stanowi, że rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Przesłanka negatywna została zawarta w art. 21 ust. 2 ustawy o emeryturach pomostowych. Jest nią nabycie prawa do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Treść art. 21 ust. 2 w/w ustawy może budzić wątpliwości i jego interpretacji należy dokonywać przy uwzględnieniu uregulowania zawartego w art. 2 ust. 5 ustawy, zgodnie z którym użyte w ustawie określenie rekompensata oznacza odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej. Rekompensata jest zatem odszkodowaniem za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które rozpoczęły pracę przed 1 stycznia 1999 r. i nie nabędą prawa do emerytury pomostowej, w zamian za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze (analogiczne stanowisko zajął Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 25 listopada 2010 r. (K 27/09, OTK-A 2010, Nr 9, poz. 109).

Skoro, jak wynika z powyższego, celem rekompensaty jest łagodzenie skutków utraty możliwości przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego przez pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, to przesłanka negatywna, o której mowa w art. 21 ust. 2 ustawy, na co wskazuje wykładnia funkcjonalna tego przepisu, zachodzi w przypadku pobierania emerytury przyznanej w obniżonym wieku emerytalnym np. na podstawie art. 46 w zw. z art. 32 lub 39 czy tez art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 14 grudnia 2015 r., lex nr 1979477).

Art. 23 ust. 1 w/w ustawy stanowi, że ustalenie rekompensaty następuje na wniosek ubezpieczonego o emeryturę.

Rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, o których mowa w przepisach art. 173 i art. 174 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (art. 23 ust. 2 w/w ustawy). Jako dodatek do kapitału początkowego, razem z kapitałem początkowym podlega waloryzacjom.

Bezspornym jest w rozpoznawanej sprawie, że wnioskodawca nie nabył prawa do emerytury pomostowej, ani prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym w związku z wykonywaniem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

ZUS zakwestionował, że praca wykonywana przez ubezpieczonego w okresach zatrudnienia odpowiednio:

- w Zakładach (...) w Ł. Zakład w P. od 1.08.1978 r. do 31.10.1989 r. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku mistrza tkackiego;

- w (...) sp. z o.o. w P. od 2.11.1989 r. do 31.05.1991 r. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku tkacza – mistrza;

- w P.P.H.U. (...) sp. c. w P. łącznie od 20.05.1996 r. do 30.11.1998 r. (obejmującym trzy okresy zatrudnienia od 20.05.1996 r. do 31.12.1996 r., od 1.01.1997 r. do 30.06.1998 r. i od 1.07.1998 r. do 30.11.1998 r.) w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku nastawiacza maszyn;

- w P.P.H.U. (...) sp. j. w P. (uprzednio P.P.H.U. (...) sp. c. w P.) od 1.06.1999 r. do 31.12.2008 r. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku operatora krosien bezczółenkowych (w tym zakładzie ubezpieczony pracował do 31.08.2015 r. a od 1.02.2015 r. – smarownika – konserwatora krosien)

- były pracami w szczególnych warunkach.

Pozostałe przesłanki nabycia prawa do rekompensaty nie były kwestionowane przez organ rentowy.

W rozpoznawanej sprawie nie było wątpliwości, że wnioskodawca w spornych okresach był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy.

Pracę mistrza tkackiego, tkacza – mistrza (nadzór - wykonywanie pracy przy produkcji i wykańczaniu surowców włókienniczych) zaliczyć należy do prac w warunkach szczególnych. Pomocnicze znaczenie w tym zakresie ma wykaz zawarty w załączniku nr 4 do zarządzenia Nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze z zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego. Praca ta została wymieniona w Wykazie A Dziale XIV, poz. 24, pkt 1 – stanowiska pracy, na których prace wykonywane są stale i bezpośrednio przy stanowiskach wymienionych w wykazie.

Analiza treści wykazu A do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43) wskazuje, że wymieniona w poz. 24 Działu XIV – kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno – techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie jest pracą w szczególnych warunkach.

W wyroku z dnia 6 grudnia 2007 roku Sąd Najwyższy (III UK 66/07; LEX nr 483283) wskazał, iż czynności ogólnie pojętego nadzoru lub kontroli w procesie produkcji wykonywanej w wydziałach i oddziałach, w których zatrudnieni są pracownicy wykonujący pracę w warunkach szczególnych w rozumieniu rozporządzenia z 1983 r., w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, objęte poz. 24 działu XIV wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia RM z dnia 7 lutego 1983 roku, to wyłącznie te czynności, które wykonywane są w warunkach bezpośrednio narażających na szkodliwe dla zdrowia czynniki, a więc polegające na bezpośrednim nadzorze i bezpośredniej kontroli procesu pracy na stanowiskach pracy wykonywanej w szczególnych warunkach. Jeśli zatem czynności te wykonywane są w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na stanowisku pracy związanej z kontrolą międzyoperacyjną, kontrolą jakości produkcji i usług oraz dozorem inżynieryjno-technicznym, to okres wykonywania tej pracy jest okresem pracy uzasadniającym prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu. Natomiast, jeśli pracownik zatrudniony na stanowisku związanym z kontrolą międzyoperacyjną, kontrolą jakości produkcji i usług oraz dozorem inżynieryjno-technicznym wykonuje - poza bezpośrednim nadzorem procesu produkcji - inne czynności, w tym szeroko rozumiane czynności administracyjno-zarządzające, polegające na wykonywaniu pracy umysłowej i biurowej, istotne znaczenie z punktu widzenia uprawnień do emerytury na podstawie art. 32 ustawy z 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS ma ustalenie, jaką część obowiązującego czasu pracy zajmowały te czynności.

W uzasadnieniu wskazanego wyroku Sąd Najwyższy podkreślił, iż we wskazanej pozycji 24 nie wymienia się stanowiska pracy, lecz odwołuje się do czynności ogólnie pojętego nadzoru lub kontroli w procesie produkcji wykonywanej w tych wydziałach i oddziałach, w których zatrudnieni są pracownicy wykonujący pracę w warunkach szczególnych. Jednocześnie podniósł, że definicję ustawową "pracy w szczególnych warunkach" zawiera art. 32 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS stwierdzając, iż za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Praca w warunkach szczególnych to praca, w której pracownik w sposób znaczny jest narażony na niekorzystne dla zdrowia czynniki i pracę taką pracownik musi wykonywać stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku, aby nabyć prawo do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym. Sąd Najwyższy podkreślił, iż ustawodawca tworząc instytucję przewidzianą w art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, opierał się na założeniu, że praca wykonywana w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu, stąd też osoba wykonująca taką pracę ma prawo do emerytury wcześniej niż inni ubezpieczeni. Zdaniem Sądu Najwyższego, przy takim założeniu, czynności ogólnie pojętego nadzoru lub kontroli w procesie produkcji wykonywanej w tych wydziałach i oddziałach, w których zatrudnieni są pracownicy wykonujący pracę w warunkach szczególnych w rozumieniu rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r., objęte poz. 24 działu XIV wykazu A, to wyłącznie te czynności, które wykonywane są w warunkach bezpośrednio narażających na szkodliwe dla zdrowia czynniki, a więc polegające na bezpośrednim nadzorze i bezpośredniej kontroli procesu pracy na stanowiskach pracy wykonywanej w szczególnych warunkach.

W wyroku z dnia 11 marca 2009 r. (II UK 243/08, LEX nr 550990) Sąd Najwyższy wskazał, iż czynności obejmujące sporządzenie dokumentacji związanej z dozorem stanowią integralną część sprawowanego dozoru. Nie ma zatem podstaw do ich wyłączania i traktowania odrębnie. W sytuacji, gdy dozór inżynieryjno-techniczny jest pracą w szczególnych warunkach i praca polegająca na dozorze była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, nie ma żadnej potrzeby ustalania, ile czasu pracownik poświęcał na bezpośredni nadzór nad pracownikami, a ile na inne czynności, które również były związane z tym dozorem.

Również w wyroku z dnia 24 września 2009 roku (II UK 31/09, LEX nr 559949) Sąd Najwyższy stwierdził, iż jeśli czynności ogólnie pojętej kontroli oraz dozoru inżynieryjno-technicznego wykonywane są stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na stanowisku pracy związanym z określoną w pkt 24 działu XIV wykazu A rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) kontrolą lub dozorem inżynieryjno-technicznym, to okres wykonywania tej pracy jest okresem pracy uzasadniającym prawo do świadczeń na zasadach przewidzianych w rozporządzeniu, niezależnie od tego ile czasu pracownik poświęca na bezpośredni dozór pracowników, a ile na inne czynności ściśle związane ze sprawowanym dozorem i stanowiące jego integralną część, takie jak sporządzanie związanej z nim dokumentacji.

Zapoznając się szczegółowo z uzasadnieniami wskazanych wyroków, należy dojść od przekonania, iż nie pozostają one ze sobą w sprzeczności, gdyż zostały wydane w oparciu o zupełnie odmienne stany faktyczne.

Określonymi w pkt 24 działu XIV wykazu A rozporządzenia czynnościami ogólnie pojętej kontroli oraz dozoru inżynieryjno-technicznego na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie, są wyłącznie te czynności, które wykonywane są w warunkach bezpośrednio narażających na szkodliwe dla zdrowia czynniki, a więc polegające na bezpośrednim dozorze i bezpośredniej kontroli procesu pracy na stanowiskach pracy wykonywanej w szczególnych warunkach. Jeśli zatem czynności te wykonywane są stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na stanowisku pracy związanym z określoną w pkt 24 działu XIV wykazu A rozporządzenia kontrolą lub dozorem inżynieryjno-technicznym, to okres wykonywania tej pracy jest okresem pracy uzasadniającym prawo do świadczeń na zasadach przewidzianych w rozporządzeniu, niezależnie od tego ile czasu pracownik poświęca na bezpośredni dozór pracowników, a ile na inne czynności ściśle związane ze sprawowanym dozorem i stanowiące jego integralną część, takie jak sporządzanie związanej z nim dokumentacji.

Nie ma bowiem żadnych podstaw do wyłączania czynności administracyjno-biurowych takiego rodzaju z czynności polegających na sprawowaniu dozoru i traktowania ich odrębnie (por. także powołane wyżej wyroki z dnia 6 grudnia 2007 r., III UK 62/07; z dnia 6 grudnia 2007 r., III UK 66/07; z dnia 5 maja 2009 r., I UK 4/09 oraz wyroki z dnia 30 stycznia 2008 r., I UK 195/07, OSNP 2009 Nr 7-8, poz. 105 i z dnia 11 marca 2009 r., II UK 243/08, niepublikowany).

Ponadto pracę przy maszynach w ruchu zaliczyć należy do prac w warunkach szczególnych. Pomocnicze znaczenie w tym zakresie stanowi wykaz zawarty w załączniku do Zarządzenia Nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego. Praca ta została wymieniona w Dziale XIV poz. 25 pkt 1 – bieżąca konserwacja agregatów i urządzeń oraz prace budowlano-montażowe i budowlano-remontowe na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie: stanowiska pracy, na których prace wykonywane są stale i bezpośrednio przy stanowiskach wymienionych w wykazie.

Analiza treści wykazu A do powołanego rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. wskazuje, że wymieniona w pkt 25 działu XIV praca polegająca na bieżącej konserwacji agregatów i urządzeń oraz pracach budowlano-montażowych i budowlano-remontowych na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie, są pracami w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Pracę tkacza zaliczyć należy do prac w warunkach szczególnych. Pomocnicze znaczenie w tym zakresie stanowi wykaz zawarty w załączniku do Zarządzenia Nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego. Stanowisko to wymienione zostało w Dziale VII poz. 4 („ Prace przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych”) pkt 7 – tkacz.

Jak stanowi art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych, prace w szczególnych warunkach to prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku; wykaz prac w szczególnych warunkach określa załącznik nr 1 do ustawy.

Ponadto zgodnie z art. 3 ust. 7 ww. ustawy za pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze uważa się osoby wykonujące przed dniem wejścia w życie ustawy prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Wskazane odwołanie do art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych pozwala na stosowanie omawianych przepisów łącznie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ( Dz. U. z 1983 r., nr 8, poz. 43 ze zm.) (vide art. 32 ust. 4).

W świetle § 2 ust. 1 wskazanego rozporządzenia oraz zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, przy czym powyższe okoliczności pracownik jest obowiązany udowodnić ( por. wyrok Sądu Najwyższego z 15 grudnia 1997 r. II UKN 417/97 – (...) i US (...) i wyrok Sądu Najwyższego z 15 listopada 2000 r. II UKN 39/00 Prok. i Prawo (...) ).

Stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia okresy takiej pracy stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według określonego wzoru, lub świadectwie pracy.

Regulacja § 2 Rozporządzenia, statuująca ograniczenia dowodowe i obowiązująca w postępowaniu przed organem rentowym, nie ma zastosowania w postępowaniu odwoławczym przed Sądem. W konsekwencji okoliczność i okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach Sąd uprawniony jest ustalać także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia zakładu pracy, w tym zeznaniami świadków ( por. uchwała Sądu Najwyższego z 27 maja 1985 r. sygn. III UZP 5/85 – LEX 14635, uchwała Sądu Najwyższego z 10 marca 1984 r. III UZP 6/84 – LEX 14625).

Podkreślić należy jednak, iż ustawodawca w obecnie obowiązujących przepisach celowo odszedł od szczegółowego określania stanowisk pracy, skupiając się na zakresach obowiązków, bowiem nazwy stanowisk pracy mogły być bardzo różne w zależności od zakładu pracy. Ponadto ustalano je często na długo przed wejściem w życie przepisów określających pracę w warunkach szczególnych. Z tej przyczyny Sąd ma nie tylko prawo, ale
i obowiązek ustalać rzeczywisty zakres obowiązków, bez względu na nazwę stanowiska.

Dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze. Przy ustalaniu okresów pracy w szczególnych warunkach, wymaganych do nabycia prawa do emerytury
w niższym wieku emerytalnym, nie jest dopuszczalne zaliczanie innych równocześnie wykonywanych prac w ramach dobowej miary czasu pracy, które nie oddziaływały szkodliwie na organizm pracownika w stopniu powodującym wcześniejszą utratę zdolności do zatrudnienia i nie zostały wymienione w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia z dnia 10 kwietnia 2014 r., II UK 395/13, Lex Nr 1455235).

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na okoliczność pracy wykonywanej przez wnioskodawcę w szczególnych warunkach dopuścił dowód z zeznań wnioskodawcy i świadków oraz przeprowadził dowód z dokumentacji zatrudnienia ubezpieczonego.

Jak wynika ze zgromadzonego materiału dowodowego wnioskodawca był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w Zakładach (...) w Ł. Zakład w P. na stanowisku mistrza tkackiego w okresie od 1.08.1978 r. do 31.10.1989 r. Podczas tego zatrudnienia (3.11.1983r.) uzyskał tytuł mistrza dyplomowanego. Na stanowisku mistrza zespołu zmianowego tkalni właściwej wnioskodawca był bezpośrednio kierownikiem grupy pracowników zatrudnionych na powierzonym mu odcinku, obejmującym zespół krosien oraz innych maszyn i urządzeń. W trakcie tego zatrudnienia ubezpieczony pracował na wydziale tkalni. Nadzorował pracę 6 osób (tkaczy) i około 36-42 krosien jedwabniczych. Do jego obowiązków należało sprawdzanie jakości i wydajności tych krosien. Usuwał awarie poszczególnych maszyn na hali produkcyjnej, wykonywał wszystkie bieżące naprawy oraz tzw. naprawy średnie. Musiał dbać o osnowę, przynieść nową gdy się kończyła, zakładał osnowę. Jedynie sporadycznie wykonywał naprawy w warsztacie. Główne naprawy czyli remonty wnioskodawca zgłaszał do wykonania brygadzie remontowej. Ubezpieczony jako mistrz nie miał oddzielnego pomieszczenia na hali produkcyjnej. Miał do dyspozycji biurko z imadłem, w którym przechowywano narzędzia i części zamienne. Nie wykonywał zasadniczo czynności administracyjnych. Miał fundusz mistrzowski i decydował o przyznaniu premii podległym pracownikom, jedynie w tym zakresie sporządzał dokumentację, nie przekazywał tej dokumentacji dalej. Nie sporządzał żadnych sprawozdań z napraw maszyn. Wnioskodawca pracował w ruchu ciągłym, przez 8 godzin dziennie w systemie zmianowym. Nie był oddelegowywany do innej pracy. W zakładzie zasadniczo nie było przestojów. Zdarzały się jedynie sporadycznie, ze względów energetycznych. Należy dodać, że za swoją pracę w przeważającym okresie zatrudnienia ubezpieczony otrzymywał dodatek za uciążliwą pracę.

W drugim ze spornych okresów, tj. w (...) sp. z o.o. w P. wnioskodawca był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku tkacza – mistrza w okresie od 2.11.1989 r. do 31.05.1991 r. W trakcie tego zatrudnienia ubezpieczony pracował na wydziale tkalni. Nadzorował pracę 3 osób (tkaczy) i 6 krosien (jedwabniczych a następnie także bawełniarskich) oraz cewiarek. Wnioskodawca obsługiwał te maszyny wraz z 1 tkaczem. Do jego obowiązków należało sprawdzanie jakości i wydajności tych krosien. Usuwał awarie poszczególnych maszyn na hali produkcyjnej, wykonywał wszystkie bieżące naprawy oraz tzw. naprawy średnie. Wnioskodawca pracował w ruchu ciągłym, przez 8 godzin dziennie w systemie zmianowym. Należy dodać, że w toku tego zatrudnienia ubezpieczony otrzymywał ekwiwalent za napoje i bhp.

W ocenie Sądu ubezpieczony wykazał, iż w/w praca w obu powyższych okresach zatrudnienia była pracą w szczególnych warunkach.

Zdaniem Sądu, wobec tak ustalonego stanu faktycznego należy uznać, iż wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał obowiązki bezpośredniego dozoru na oddziałach, w których jako podstawowe wykonywane były prace wymienione w wykazie i był zatrudniony przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości, jak również wymagającej wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia, co jest pracą w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

W przedmiotowej sprawie bezspornym jest, iż skarżący nadzorował jedynie stanowiska pracy, które są wymienione w wykazie A, jako prace wykonywane w warunkach szczególnych.

Dodatkowo wnioskodawca wykonywał prace polegające na bieżącej konserwacji agregatów i urządzeń na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie.

Bezspornym jest przy tym, iż skarżący wykonywał te prace na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace na stanowiskach pracy, które są wymienione w wykazie A, jako prace wykonywane w warunkach szczególnych.

W kolejnym z kwestionowanych okresów, tj. w P.P.H.U. (...) sp. c. w P. wnioskodawca był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku nastawiacza maszyn kolejno w trzech okresach od 20.05.1996 r. do 31.12.1996 r., od 1.01.1997 r. do 30.06.1998 r. i od 1.07.1998 r. do 30.11.1998 r., tj. łącznie od 20.05.1996 r. do 30.11.1998 r. W dniu 1.08.1997 r. wnioskodawca przebywał na urlopie bezpłatnym. W trakcie tego zatrudnienia ubezpieczony pracował na wydziale tkalni. Było 50 krosien. Jeden pracownik przypadał na 10 krosien. Do jego obowiązków należało utrzymanie jak największej ilości krosien (bawełniarskich bezczółenkowych) w ruchu, sprawdzanie jakości i wydajności tych krosien. Usuwał awarie poszczególnych maszyn na hali produkcyjnej, musiał dbać o osnowę, przynieść nową gdy się kończyła, zakładał osnowę. Zajmował się smarowaniem krosien, wymianą oleju. Nastawianiem krosien zajmował się wraz z mistrzem tkalni, któremu bezpośrednio podlegał. Wykonywał wszystkie bieżące naprawy. Zasadniczo wszystkie naprawy były wykonywane bezpośrednio na hali produkcyjnej. Napraw dokonywał za pomocą zestawu kluczy, które przechowywał w swojej szafce. W zakładzie znajdował się warsztat w małym pokoju, w którym było imadło i wiertarka stołowa. Jedynie sporadycznie wykonywał naprawy w warsztacie. Główne naprawy czyli remonty wykonywał ślusarz, również na hali produkcyjnej. Wnioskodawca pracował w ruchu ciągłym, przez 8 godzin dziennie w systemie zmianowym. Z zeznań świadka M. W. wynika, że niezależnie od nazwy stanowiska (operator krosien, nastawiacz maszyn, mechanik) wykonywane czynności były takie same.

W ostatnim ze spornych okresów, tj. w P.P.H.U. (...) sp. j. w P. (uprzednio P.P.H.U. (...) sp. c. w P.) wnioskodawca był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku operatora krosien bezczółenkowych, a od 1.02.2015 r. – smarownika – konserwatora krosien, w okresie od 1.06.1999 r. do 31.08.2015 r. W trakcie tego zatrudnienia ubezpieczony pracował w tkalni. Na stanowisku operatora krosien wykonywał te same czynności co na stanowiskach nastawiacza i mechanika. Było początkowo 48 a pod koniec zatrudnienia 68 krosien. Jeden pracownik przypadał na 16 krosien. Do jego obowiązków należało sprawdzanie jakości i wydajności tych krosien. Usuwał awarie poszczególnych maszyn na hali produkcyjnej, wykonywał wszystkie bieżące naprawy. Nie wykonywał żadnych napraw poza halą w warsztacie. Naprawy w warsztacie były wykonywane przez ślusarza. Wnioskodawca pracował w ruchu ciągłym, przez 8 godzin dziennie w systemie zmianowym. Z zeznań świadka M. W. wynika, że niezależnie od nazwy stanowiska (operator krosien, nastawiacz maszyn, mechanik) wykonywane czynności były takie same.

W ocenie Sądu ubezpieczony wykazał, iż także w/w praca w obu powyższych okresach zatrudnienia (z wyłączeniem 1.08.1997 r., w którym ubezpieczony przebywał na urlopie bezpłatnym) była pracą w szczególnych warunkach.

Zdaniem Sądu, wobec tak ustalonego stanu faktycznego należy uznać, iż wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace polegające na bieżącej konserwacji agregatów i urządzeń na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie i był zatrudniony przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości, jak również wymagającej wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia, co jest pracą w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

W przedmiotowej sprawie bezspornym jest, iż skarżący wykonywał te prace na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace na stanowiskach pracy, które są wymienione w wykazie A, jako prace wykonywane w warunkach szczególnych.

Mając na uwadze powyższe nie ulega wątpliwości, że wnioskodawca, niezależnie od bezspornego stażu uznanego przez ZUS od 6.10.1975 r. do 31.07.1978 r., pracował w szczególnych warunkach przez ponad 15 lat, tj. od 1.08.1978 r. do 31.10.1989 r., od 2.11.1989 r. do 31.05.1991 r., od 20.05.1996 r. do 30.11.1998 r. (z wyłączeniem 1.08.1997 r., w którym ubezpieczony przebywał na urlopie bezpłatnym), od 1.06.1999 r. do 31.12.2008 r. oraz, że spełnione zostały wszystkie pozostałe przesłanki do nabycia prawa do rekompensaty przewidzianej w art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych.

Należy dodać, że ewentualne odliczenie od stażu pracy wnioskodawcy w warunkach szczególnych okresów korzystania ze zwolnień lekarskich po dniu 14.11.1991 r., tj. okresów nieskładkowych przypadających po dniu 14.11.1991 r. (art. 32 ust. 1a pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, por. także uchwała SN z 20.10.2020 r., III UZP 3/20, LEX nr 3071396) pozostawało bez znaczenia dla rozstrzygnięcia, gdyż nawet przy odliczeniu tych okresów staż pracy wnioskodawcy w warunkach szczególnych przekracza 15 lat.

Zgodnie z art. 23 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych ustalenie rekompensaty następuje na wniosek ubezpieczonego o emeryturę.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy w Łodzi, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżone decyzje w pkt 1 wyroku i ustalił dla M. P. wysokość kapitału początkowego i emerytury przy uwzględnieniu prawa do rekompensaty za pracę w szczególnych warunkach.

Na marginesie tylko wskazać należy, że brak było podstaw – wbrew stanowisku organu rentowego do umorzenia postępowania w przedmiocie odwołania od decyzji z dnia
24 sierpnia 2020 roku, gdyż zgodnie z treścią art. 477 ¹³ kpc zmiana przez organ rentowy zaskarżonej decyzji przed rozstrzygnięciem sprawy przez sąd - przez wydanie decyzji lub orzeczenia uwzględniającego w całości lub w części żądanie strony - powoduje umorzenie postępowania w całości lub w części, poza tym zmiana lub wykonanie decyzji lub orzeczenia nie ma wpływu na bieg sprawy. Tymczasem decyzją z 28.09.2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. zmienił decyzję z 24.08.2020 r. jedynie w zakresie nazwy decyzji oraz uzasadnienia faktycznego odmowy przyznania rekompensaty – w żadnym zakresie zaś nie uwzględnił żądania strony.

W przedmiocie kosztów Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. Sąd Okręgowy zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddziału w Ł. na rzecz ubezpieczonego kwotę 180 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego – stosownie do treści §9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (tekst jednolity Dz. U. z 2015 r., poz. 1800).

K.W.

z/ odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełn.ZUS – B. G. przez PP wypożyczając akta ZUS.