Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 września 2021 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący sędzia Alicja Sołowińska

Protokolant Edyta Katarzyna Radziwońska

po rozpoznaniu na rozprawie 1 września 2021 r. w B.

sprawy z odwołania (...) Spółka Akcyjna w B.

przy udziale zainteresowanych: J. Ż., (...) SERWIS Spółka Akcyjna w K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o ustalenie podstawy wymiaru składek

na skutek apelacji (...) Spółka Akcyjna w B.

od wyroku Sądu Okręgowego w Białymstoku V Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z 17 lutego 2021 r. sygn. akt V U 1036/20

I. oddala apelację;

II. zasądza od (...) Spółka Akcyjna w B. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. 240 (dwieście czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za II instancję z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty.

Alicja Sołowińska

Sygn. akt III AUa 608/21

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. decyzją z dnia 17 lipca 2020 r. wydaną na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 3, w związku z art. 38 ust. 1, art. 68 ust. 1 pkt 1 lit. c, art. 8 ust. 1, 2a, art. 18 ust 1, ust. la, art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2020 r. poz. 266 z późn. zm.) oraz zgodnie z art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2019 r. poz. 1373 z późn. zm.) stwierdził podstawę wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe i zdrowotne J. Ż. z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika składek (...) S.A. - za okresy: styczeń, luty, kwiecień, maj, lipiec, sierpień, wrzesień, listopad, grudzień 2015r. oraz od stycznia do grudnia 2016r. i styczeń 2017r. r.

Uzasadniając przedmiotowe rozstrzygnięcie organ rentowy wskazał, że w trakcie kontroli u płatnika składek (...) Sp. z o.o. ustalono, że przedmiotowa spółka zgłosiła do ubezpieczenia zdrowotnego osoby, z którymi zawierała umowy zlecenia, w ramach których ubezpieczeni wykonywali pracę na rzecz pracodawcy, z którym w tym samym czasie pozostawali w stosunku pracy tj. na rzecz (...) S.A. z siedzibą w B.. Wobec tego przychód uzyskany z tytułu realizacji zadań zleconych przez (...) Sp. z o.o., powinien być uwzględniony w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu stosunku pracy. W układzie pracownik-pracodawca czynności wykonywane w ramach umowy zlecenia zawartej z (...) Sp. z o. o. były bowiem nadal obowiązkami wynikającymi ze stosunku pracy, za wykonywanie których wynagrodzenie należało się od pracodawcy tj. (...) S.A. W konsekwencji, zdaniem organu rentowego osoby, z którymi zawarto w taki sposób umowy nie podlegają ubezpieczeniom w (...) Sp. z o.o., tylko powinny być zgłoszone do ubezpieczeń przez (...) S.A., a przychód uzyskany z obydwu umów tj. umowy zlecenia i umowy o pracę powinien być zsumowany jako podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne oraz zadeklarowany przez płatnika składek (...) S.A.

Powyższa decyzja została w całości zaskarżona przez płatnika składek spółkę (...) S.A., który wniósł o jej uchylenie. Odwołujący wskazał, że twierdzenie, iż beneficjentem rzeczywistym zawartych umów zlecenia jest (...) S.A., jest błędne. Przede wszystkim zdaniem skarżącego organ rentowy błędnie ustalił, iż ubezpieczona J. Ż. w ramach umowy zlecenia zawartej z (...) Sp. z o.o. i na podstawie tej umowy wykonywała pracę na rzecz swojego pracodawcy, tj. odwołującego się. Tymczasem to zleceniodawca - (...) sp. z o.o. czerpał wyłączną korzyść z pracy zainteresowanej, a korzyścią tą był zysk.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania i zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy w Białymstoku wyrokiem z 17 lutego 2021 r. oddalił odwołanie oraz orzekł o kosztach postępowania.

W pierwszej kolejności Sąd wskazał, że w sprawie będącej przedmiotem rozpoznania zdecydowana większość okoliczności faktycznych była bezsporna. Poza jakimkolwiek sporem pozostawało to, że w dniu 7 stycznia 2015 r. spółka (...) S.A. zawarła ze spółką (...) sp. z o.o. w K. - na czas nieokreślony - umowę, której przedmiotem było świadczenie usług przez (...) sp. z o.o. m.in. w zakresie obsługi finansowo-księgowej, prawnej, administracyjnej, teleinformatycznej, kadrowo-płacowej w tym outsourcing pracowniczy. W ramach zawartej umowy spółka (...) sp. z o.o. zawierała z pracownikami spółki (...) S.A. umowy cywilnoprawne i z tego tytułu zgłaszała ich do ubezpieczenia zdrowotnego. Jednocześnie (w okresie wykonywania umów zlecenia) osoby te były w spółce (...) S.A. zgłoszone do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, jako pracownicy.

W odniesieniu do niniejszej sprawy Sąd zwrócił uwagę, że ubezpieczona J. Ż. była zatrudniona w (...) SA na podstawie umowy o pracę na czas określony z dnia od 1.10.2010 r. do 30.04.2011 r. r. na stanowisku asystenta w Aptece w B.. Od 1.01.2011 r .powierzono jej stanowisko zastępcy kierownika Apteki. W dniu 29.04.2011 r. zawarto umowę na czas nieokreślony. Od 1.09.2015r. J. Ż. powierzono stanowisko Kierownika Apteki i była ona zatrudniona na tym stanowisku oraz w (...) do 31.01.2017 r. Z tytułu zatrudnienia w charakterze pracownika w spółce (...) S.A. ubezpieczona podlegała obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym.

Wspomniana spółka (...) prowadzi działalność gospodarczą w zakresie sprzedaży detalicznej wyrobów farmaceutycznych prowadzoną w wyspecjalizowanych sklepach (przeważający przedmiot działalności spółki zgodnie z (...)).

Jednocześnie w okresach od 21 listopada 2016 r. do 31 stycznia 2017 r. , od 1 lutego 2017 r. do 31 lipca 2017 r. (...) sp. z o.o. (która prowadzi działalność gospodarczą związaną z udostępnianiem pracowników) zatrudniała J. Ż. na podstawie umów zlecenia, których przedmiotem było „ekspediowanie towarów w Aptekach” . Z tytułu zawartych umów spółka (...) sp. z o.o. zgłosiła ubezpieczoną do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego.

Decyzją z dnia 17 lipca 2020 r. organ rentowy ustalił podstawę wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe i zdrowotne J. Ż. z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika składek (...) S.A. – za okresy i w kwotach wskazanych w decyzji. Przedmiotowe rozstrzygnięcie zapadło w oparciu o ustalenie, że (...) Sp. z o.o. zgłosiła do ubezpieczenia zdrowotnego osoby, z którymi zawierała umowy zlecenia, w ramach których ubezpieczeni wykonywali w istocie pracę na rzecz pracodawcy, z którym w tym samym czasie pozostawali w stosunku pracy tj. na rzecz (...) S.A. z siedzibą w B.. Wobec tego organ uznał, że przychód uzyskany z tytułu realizacji zadań zleconych przez (...) Sp. z o.o. w ramach umów zlecenia zawartych z ubezpieczoną, powinien być uwzględniony w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu stosunku pracy.

W ocenie Sądu Okręgowego, Zakład Ubezpieczeń Społecznych w zaskarżonej decyzji zasadnie przyjął, że (...) S.A. za sporny okres jest wyłącznie płatnikiem składek na ubezpieczenia społeczne: emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe oraz ubezpieczenie zdrowotne zarówno z tytułu umowy zlecenia zawartej między ubezpieczoną i spółką (...) Sp. z o.o., jak również z tytułu umowy o pracę, bowiem słusznie uznał, że ubezpieczona w ramach umowy cywilnoprawnej w rzeczywistości świadczyła pracę na rzecz swojego pracodawcy- (...). Ubezpieczona winna być uznana za pracownika w rozumieniu art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, co uzasadniało uwzględnienie przychodu z realizacji umów zlecenia w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu stosunku pracy.

Sąd wyjaśnił, że zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu podlegają osoby fizyczne, które na terenie Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami. Artykuł 11 ust. 1 oraz art. 12 ust. 1 wymienionej ustawy stanowią natomiast, iż osoby takie podlegają również ubezpieczeniu chorobowemu i wypadkowemu. Definicja pracownika w prawie ubezpieczeń społecznych zawarta w art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych jest definicją szerszą, niż pojęcie pracownika obowiązujące na gruncie prawa pracy. Zgodnie z przytoczonym przepisem ustawy za pracownika uważa się nie tylko osobę pozostającą w stosunku pracy (o tym mówi art. 8 ust. 1) ale również osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy. Ustawodawca wprowadził zatem regułę, iż umowa zlecenia zawarta z własnym pracownikiem podlega obowiązkowo ubezpieczeniu społecznemu tak jak umowa o pracę. Natomiast jeśli została ona zawarta nie z własnym pracodawcą, ale w ramach takiej umowy praca w rzeczywistości jest wykonywana na rzecz pracodawcy, z którym osoba wykonująca umowę zlecenia pozostaje w stosunku pracy, należy odprowadzać od niej składki na ubezpieczenia na takich samych zasadach jak w przypadku umowy o pracę.

Odwołując się do powyższego przepisu Sąd zwrócił uwagę, że status pracownika na gruncie prawa ubezpieczeń społecznych wyznacza w istocie nie tylko podstawa nawiązania więzi prawnej między pracownikiem, a pracodawcą, ale również fakt świadczenia pracy, czyli rzeczywistego wykonywania obowiązków pracowniczych. W świetle art. 8 ust. 2a ustawy systemowej pracodawca, którego pracownik wykonuje na jego rzecz pracę w ramach umowy o dzieło lub zlecenia zawartej z osobą trzecią, jest płatnikiem składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe z tytułu tej umowy (zob. uchwała Sądu Najwyższego z 2 września 2009 r., II UZP 6/09, OSNP 2010 nr 3-4, poz. 46 oraz wyroki Sądu Najwyższego, z 14 stycznia 2010 r., I UK 252/09, z 22 lutego 2010 r., I UK 259/09, z 18 października 2011 r., III UK 22/11, OSNP 2012 nr 21-22, poz. 266; z 11 maja 2012 r., I UK 5/12, OSNP 2013 nr 9-10, poz. 117; z 13 lutego 2014 r., I UK 323/13, OSNP 2015 nr 5, poz. 68; z 7 lutego 2017 r., II UK 693/15, z 27 kwietnia 2017 r., I UK 182/16). W powołanych orzeczeniach Sąd Najwyższy wyjaśnił, że art. 8 ust. 2a ustawy systemowej rozszerza pojęcie pracownika dla celów ubezpieczeń społecznych poza sferę stosunku pracy, w tym na wykonywanie pracy na podstawie jednej z tych umów przez osobę, która wymienioną umowę zawarła z osobą trzecią, jednakże w jej ramach wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy. Praca wykonywana na rzecz pracodawcy to praca, której rzeczywistym beneficjentem jest pracodawca, niezależnie od formalnej więzi prawnej łączącej pracownika z osobą trzecią. Oznacza to, że bez względu na rodzaj wykonywanych przez pracownika czynności wynikających z umowy zawartej z osobą trzecią oraz niezależnie od tożsamości rodzaju działalności prowadzonej przez pracodawcę i osobę trzecią, wystarczającą przesłanką zastosowania art. 8 ust. 2a ustawy systemowej jest korzystanie przez pracodawcę z wymiernych rezultatów pracy swojego pracownika, wynagradzanego przez osobę trzecią ze środków pozyskanych od pracodawcy na podstawie umowy łączącej pracodawcę z osobą trzecią. Z punku widzenia przepływów finansowych, to pracodawca przekazuje osobie trzeciej środki na sfinansowanie określonego zadania, stanowiącego przedmiot swojej własnej działalności, a osoba trzecia, wywiązując się z przyjętego zobowiązania, zatrudnia pracowników pracodawcy (por. wyrok Sądu Najwyższego z 7 lutego 2017 r., II UK 693/15).

Sąd I instancji podkreślił, że sama treść umów zlecenia zawartych pomiędzy ubezpieczoną, a (...) sp. z o.o. wskazuje, że ich przedmiotem jest „ekspediowanie towarów w aptekach zleceniodawcy” . Na okoliczność treści zawartych umów, ich realizacji oraz ustalenia tego kto w rzeczywistości korzystał z rezultatów pracy ubezpieczonej. Sąd przeprowadził postępowanie dowodowe, którego wyniki nie pozostawiają wątpliwości, iż czynności wykonywane przez ubezpieczoną na podstawie umowy cywilnoprawnej były w rzeczywistości pracą wykonywaną na rzecz pracodawcy, tj. (...) sp. z o.o.

Z wyjaśnień J. Ż. wynikało, że w ramach stosunku pracy wykonywała typowe czynności związane z funkcjonowaniem apteki. Podczas pełnienia obowiązków zastępcy kierownika i kierownika apteki zajmowała się sprzedażą leków w aptece, zamawianiem leków, wprowadzaniem faktur, ekspediowaniem leków i materiałów medycznych. W ramach stosunku pracy pracowała w systemie zmianowym w godzinach otwarcia apteki , a także w soboty i w niedziele, które były pracujące. Ubezpieczona wskazała, że w ramach umowy zlecenia wykonywała te same czynności co w ramach umowy o pracę, tylko że w czasie dyżurów nocnych od godz. 20.00 do 8.00. Ubezpieczona wyjaśniła, że z tytułu umowy zlecenia pracowała w tej samej aptece. Umowę zlecenia podpisywała w B. w związku z propozycją jej zawarcia przez Kierownika (...) Sprzedaży (...) i on nadzorował jej pracę. W czasie dyżurów pracownika na dyżur wyznaczał kierownik apteki.

W ocenie Sądu zeznania ubezpieczonej nie pozostawiały wątpliwości, iż czynności wykonywane w ramach umowy zlecenia zawartej z (...) sp. z o.o. były w rzeczywistości pracą wykonywaną na rzecz pracodawcy (...) S.A. - świadczy o tym przede wszystkim fakt, iż były wykonywane w aptece spółki (...), w której na co dzień ubezpieczona pełniła swoje obowiązki pracownicze. Nie sposób też nie zauważyć, że czynności wykonywane w ramach realizacji umów zlecenia w spółce (...) pokrywały się z obowiązkami wynikającymi ze stosunku pracy w spółce (...), . Dlatego też w ocenie Sądu to właśnie spółka (...) S.A. uzyskiwała korzyści z wykonywania tych umów. Nie może tego zmienić istnienie ogniwa pośredniego w postaci umowy zlecenia czy też fakt, że (...) sp. z o.o. wypłacał wynagrodzenie za pracę wykonywaną w czasie dyżurów nocnych i świątecznych. Apteka, w której pracowała ubezpieczona miała obsługiwać pacjentów również w soboty i niedziele, święta i podczas dyżurów nocnych.

Istotne znaczenie w sprawie w kontekście zawieranych umów zlecenia posiada umowa o współpracy zawarta między Spółkami (...) oraz usługi świadczone w ramach jej realizacji, jak również powiązania kapitałowe i osobowe między spółkami, co wynika z KRS.

Przy uwzględnieniu zatem powyższych ustaleń należy podnieść że z regulacją art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych koresponduje unormowanie zawarte w art. 18 ust. 1a i w art. 20 ust. 1 tej ustawy, dotyczące problematyki podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne. W sytuacjach, do których odwołuje się art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych mamy do czynienia z jednym, szeroko ujętym pracowniczym tytułem obowiązkowego podlegania ubezpieczeniom społecznych, a zatem konsekwentnie w art. 18 ust. 1a i następczo w art. 20 ust. 1 tej ustawy nakazano w stosunku do tych ubezpieczonych uwzględnienie w podstawie wymiaru składek również przychodu z tytułu umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowy o dzieło.

Podsumowując, w przypadku pracowników, o jakich mowa w art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych ( w tym również do ubezpieczonej) podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi łączny przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, uzyskany z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy oraz umów cywilnoprawnych. W odniesieniu do tej kategorii ubezpieczonych (pracowników) płatnikiem składek jest pracodawca, a przychód z tytułu umowy cywilnoprawnej jedynie uwzględnia się w podstawie wymiaru składek z tytułu stosunku pracy (art. 18 ust. 1a ww. ustawy). Pracodawca, ustalając podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z tytułu stosunku pracy, powinien zatem zsumować wynagrodzenie z umowy cywilnoprawnej z wynagrodzeniem ze stosunku pracy. Obowiązki płatnika powinny bowiem obciążać podmiot, na rzecz którego praca w ramach umowy cywilnoprawnej jest faktycznie świadczona i który w związku z tym uzyskuje jej rezultaty, unikając obciążeń i obowiązków wynikających z przepisów prawa pracy. Ugruntowane stanowisko w tej kwestii zostało zaprezentowane w wyrokach Sądu Najwyższego: z 14.01.2010 r. I UK 252/09, z 22.02.2010 r., I UK 259/09 i z 18.10.2011 r., III UK 22/11 oraz w postanowieniu SN z 26.01.2012 r., III UK 64/11).

Mając powyższe na uwadze na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzeczono jak w sentencji wyroku.

O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2018.265 j.t.)

Apelację od powyższego wyroku wniósł płatnik składek (...) zaskarżając wyrok w całości i zarzucając naruszenie art. 233 k.p.c. w zw. z art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez przeprowadzenie dowolnej, a nie swobodnej oceny dowodów i uznanie, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy pozwala przyjąć, że przychód z tytułu umowy cywilnoprawnej powinien być zsumowany jako podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne oraz zadeklarowany przez płatnika składek.

Mając na uwadze powyższe zarzuty, skarżący wniósł o uchylenie wyroku Sądu Okręgowego i poprzedzającej go decyzji organu rentowego z dnia 17 lipca 2020 r. oraz zasądzenie na rzecz płatnika składek kosztów postępowania.

W odpowiedzi na apelację, organ rentowy wniósł o jej oddalenie oraz zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje

Apelacja jest bezzasadna.

Przypomnieć należy, iż z bezspornych ustaleń faktycznych wynikało, iż ubezpieczona J. Ż. była zatrudniona w (...) na podstawie umowę o pracę na czas określony od 1 października 2010 r. do 30 kwietnia 2011 r. na stanowisku asystenta w aptece w B.. Następnie od 1 stycznia 2011 r. została kierownikiem zastępcy apteki. 29 kwietnia 2011 r. zawarła umowę na czas nieokreślony. Od 1 września 2015 r. była zatrudniona jako kierownik apteki i pracowała na tym stanowisku do 31 lipca 2017 r. Poza sporem jest również fakt, że J. Ż. zawarła z (...) Sp. z o.o. umowę za okresy od 21 listopada 2016 r. do 31 stycznia 2017 r. oraz od 1 lutego 2017 r. do 31 lipca 2017 r. Przedmiotem tej umowy zlecenia były czynności związane z „ekspediowaniem towarów w aptekach (...)”, „ekspediowanie towarów w Aptekach”. Z tytułu umów zlecenia został zgłoszony do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego przez (...) Sp. z o.o.

Rozstrzygnięcie sprawy wymagało dokonania oceny, czy do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne w okresach szczegółowo wymienionych w zaskarżonej decyzji zastosowanie ma art. 8 ust. 2a ustawy z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z tym przepisem za pracownika, w rozumieniu ustawy, uważa się także osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.

W pierwszej kolejności jednakże należy odnieść się do zarzutów naruszenia prawa procesowego, a w szczególności naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., a więc wadliwej oceny dowodów, takie zarzuty bowiem mogą mieć wpływ na ustalenia faktyczne. Zaś dopiero prawidłowo ustalony stan faktyczny może być podstawą do oceny czy prawidłowo zastosowane zostało prawo materialne.

Należy zauważyć, że w myśl wskazanego przepisu sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia materiału. Zasada swobodnej oceny dowodów przez sąd orzekający z jednej strony uprawnia sąd do oceny tychże dowodów ,,według własnego przekonania”, z drugiej natomiast strony zobowiązuje sąd do ,,wszechstronnego rozważenia zebranego materiału”. Uprawnienie sądu do oceny dowodów według własnego przekonania nie oznacza oczywiście dowolności w tej ocenie, bowiem poza sporem winno być, iż dokonując tej oceny sąd nie może ignorować zasad logiki, osiągnięć nauki, doświadczenia czy też wyciągać wniosków nie wynikających z materiału dowodowego. Dopuszczenie się obrazy art. 233 § 1 k.p.c. przez sąd może więc polegać albo na przekroczeniu granic swobody oceny wyznaczonej logiką, doświadczeniem, zasadami nauki albo też na nie dokonaniu przez sąd wszechstronnego rozważania sprawy. W tym drugim przypadku wyciągnięte przez sąd wnioski mogą być logiczne i zgodne z doświadczeniem życiowym, jednakże sąd czyni je w oparciu o część materiału dowodowego, a pozostałą część tego materiału, która pozwoliłaby na wyciągnięcie innych wniosków, pomija. Jak wspomniano, swobodna ocena dowodów rozumiana jak wyżej jest prawem sądu orzekającego – stąd kontrola prawidłowości tej oceny dokonywana przez sąd odwoławczy musi być z reguły ostrożna, pamiętać bowiem należy o tym, iż sąd odwoławczy w tym zakresie dokonuje prawidłowości oceny dowodów, których sam nie przeprowadził. Podobna wykładnia art. 233 § 1 k.p.c. była przedmiotem licznych orzeczeń Sądu Najwyższego (por. m.in. wyrok SN 27.09.2002 r. II CKN 817/00; wyrok SN z 16.04.2002 r. V CKN 1446/00; wyrok SN z 14.03.2002 r. IV CKN 859/00 i inne). Istotnym jest w aspekcie art. 233 §1 k.p.c. aby Sąd dokonując oceny dowodów zrealizował nakaz – nie doznający wyjątku – aby wyrażona ocena w aspekcie wiarygodności dokonana była na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału w sprawie oraz z uwzględnieniem wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 lipca 2002 r. IV CKN 1256/00; wyrok SN z dnia 26 stycznia 2000 r. III CKN 562/98; postanowienie SN z dnia 23 stycznia 2002 r. II CKN 691/99). Sąd Okręgowy dokonał w sprawie oceny całości zebranego materiału dowodowego przy zastosowaniu właściwych kryteriów, a zatem nie naruszył tego przepisu. Zdaniem Sądu Apelacyjnego nie jest naruszeniem art. 233 § 1 k.p.c. gdy Sąd I instancji z materiału dowodowego w ramach swoich uprawnień w sposób uprawniony dokonuje ustaleń faktycznych wskazując na jakich dowodach się oparł, nawet jeżeli część tego materiału dowodowego mogłaby prowadzić do odmiennych ustaleń. W większości spraw sąd orzekający musi dokonać wartościowania materiału dowodowego i wybrać za podstawę faktyczną taką cześć, która w jego ocenie jest najbardziej logiczna, w danych okolicznościach sprawy, zgodnie z zasadami wiedzy i doświadczenia życiowego. Swoje ustalenia Sąd Okręgowy poczynił uwzględniając wszystkie zebrane w sprawie dowody i przyjmując wykładnię przepisów prawa stosowanych do poczynionych ustaleń faktycznych. Dotyczy to w szczególności ustalenia, iż rzeczywistym beneficjentem pracy ubezpieczonej J. Ż. był (...). Należy także wskazać, że w istocie zarzut naruszenia prawa procesowego dotyczy prawa materialnego poprzez dokonanie błędnej wykładni tych przepisów przez Sąd Okręgowy.

Sąd Apelacyjny przychyla się zatem do stanowiska powszechnie przyjętego w judykaturze, a wyrażonego także w orzeczeniu Sądu Okręgowego, że art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych rozszerza dla celów ubezpieczenia społecznego pojęcie pracownika poza zakres wynikający z odpowiednich przepisów prawa pracy (art. 2 i art. 22 k.p.). Art. 8 ust. 2a tej ustawy nie dotyczy tylko i wyłącznie dodatkowych umów cywilnych zawartych przez pracodawcę z własnym pracownikiem, ale także sytuacji, w której w ramach takiej umowy zawartej z osobą trzecią wykonuje on pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy. Przepis art. 8 ust. 2a ustawy musi być zatem, ze względu na cel założony przez ustawodawcę, interpretowany łącznie, ponieważ w przeciwnym razie można wyłączyć pierwszą regulację przez zatrudnianie do pracy na rzecz pracodawcy przez podmioty trzecie. Celem wskazanej regulacji jest zapobieganie zmniejszaniu przez pracodawców swoich obciążeń na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Wprowadzenie do systemu prawnego art. 8 ust. 2a ustawy było reakcją na rozszerzające się zjawisko zawierania przez pracodawców ze swoimi pracownikami dodatkowych umów cywilnoprawnych, w których obowiązki pracownika w istocie nie różnią się treścią od tych, które wykonują oni w ramach stosunku pracy. Konsekwencją takiego stanu rzeczy jest częściowa utrata przez takich pracowników uprawnień gwarantowanych im przepisami prawa pracy. Brak reakcji ustawodawcy mógłby także spowodować istotne zmniejszanie się środków wpływających do systemu ubezpieczeń społecznych z tytułu składek.

W uchwale z 2 września 2009 r., (II UZP 6/09, OSNP Nr 3-4/2010, poz. 46), Sąd Najwyższy stwierdził, że pracodawca którego pracownik wykonuje na jego rzecz pracę w ramach umowy cywilnoprawnej, jest płatnikiem składek na ubezpieczenie społeczne. Zdaniem Sądu Apelacyjnego nie ulega wątpliwości, że w ukształtowanym - na gruncie tego przepisu - orzecznictwie przyjmuje się, że przepis ten rozszerza pojęcie pracownika dla celów ubezpieczeń społecznych poza sferę stosunku pracy. Rozszerzenie to dotyczy dwóch sytuacji. Pierwszą jest wykonywanie pracy na podstawie jednej z wymienionych w nim umów prawa cywilnego przez osobę, która umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy. Drugą jest wykonywanie pracy na podstawie jednej z tych umów przez osobę, która wymienioną umowę zawarła z osobą trzecią, jednakże w jej ramach wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy. Przesłanką decydującą o uznaniu takiej osoby za pracownika w rozumieniu ustawy systemowej jest to, że pracownik - będąc pracownikiem związanym stosunkiem pracy z danym pracodawcą - jednocześnie świadczy na jego rzecz pracę w ramach umowy cywilnoprawnej zawartej z inną osobą. Jak wcześniej wspomniano, celem takiej regulacji było ograniczenie korzystania przez pracodawców z umów cywilnoprawnych celem zatrudnienia własnych pracowników dla realizacji tych samych zadań, które wykonują oni w ramach łączącego strony stosunku pracy, by w ten sposób ominąć ograniczenia wynikające z ochronnych przepisów prawa pracy i uniknąć obciążeń z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne od tychże umów. Dlatego podzielić należy pogląd, że pracodawca, którego pracownik wykonuje na jego rzecz pracę w ramach umowy zawartej z nim lub z osobą trzecią, jest płatnikiem składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe z tytułu tej umowy (por. szersze wywody w tym zakresie uchwała SN z 2 września 2009r., II UZP 6/09, OSNP 2010 nr 3-4, poz. 46 oraz wyrok SN z 11 maja 2012r., I UK 5/12, OSNP 2013 nr 9-10, poz. 117, wyrok SN z 14 stycznia 2010r., I UK 252/09, LEX nr 577824; wyrok SN z 2 lutego 2010r., I UK 259/09, LEX nr 585727, wyrok SN z 18 października 2011r., III UK 22/11, OSNP 2012 nr 21-22, poz. 266, wyrok SN z 3 kwietnia 2014r. II UK 399/13).W orzecznictwie przyjmuje się również, że zatrudnianie pracowników poza normalnym czasem pracy na podstawie umów cywilnoprawnych przy pracach tego samego rodzaju co objęte stosunkiem pracy, stanowi obejście przepisów o czasie pracy w godzinach nadliczbowych oraz przepisów dotyczących składek na ubezpieczenie społeczne (wyrok SN z 30.06.2006r., II UKN 523/99, OSNP 2002/1/22). Włączenie w tę konstrukcje prawną dodatkowego podmiotu, jako formalnego kontrahenta pracownika nie powinno mieć większego znaczenia, skoro beneficjentem pracy pozostaje ten sam pracodawca, kosztem pracy pracownika.

Zgodnie z aprobowanym przez Sąd Apelacyjny poglądem orzecznictwa, praca wykonywana na rzecz swojego pracodawcy to praca, którego rzeczywistym beneficjentem jest pracodawca, niezależnie od formalnej więzi łączącej pracownika z osoba trzecią. Oznacza to, że bez względu na rodzaj czynności wykonywanych przez pracownika wynikających z umowy zawartej z osobą trzecią oraz niezależnie od rodzaju działalności prowadzonej przez pracodawcę i osobę trzecią wystarczającą przesłanką zastosowania art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych jest korzystanie przez pracodawcę z wymiernych rezultatów pracy swojego pracownika, wynagradzanego przez osobę trzecią.

Przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, że ubezpieczona w ramach zawartych z (...) Sp. z o.o. umów zlecenia ekspediowała towar w aptece w B., co w rzeczywistości polegało na sprzedaży leków, należących do (...) S.A. W ramach umów zlecenia wykonywała te same czynności, które wchodziły w jej zakres obowiązków w ramach stosunku pracy, czyli sprzedaż leków. Wykonując te czynności ubezpieczona korzystała ze sprzętu swojego pracodawcy. Praca ubezpieczonej w ramach umów zlecenia była wykonywana w tej samej aptece.

Wbrew twierdzeniom apelacji, w świetle zgromadzonego materiału dowodowego w pełni uprawnione jest przyjęcie, że beneficjentem pracy wykonywanej przez ubezpieczoną w ramach zawartych z (...) Sp. z o.o. umów zlecenia był jej pracodawca (...) S.A. To pracodawca ubezpieczonej korzystał z rezultatów jej pracy i uzyskiwał w związku z tym korzyści finansowe. Czynności zlecone umowami zlecenia były takie same jak obowiązki wynikające ze stosunku pracy. Ubezpieczona sprzedawała towar odwołującej spółki, korzystając z tych samych narzędzi i sprzętu, co przy wykonywaniu czynności pracowniczych. Istotny jest również fakt, że ubezpieczona wykonywała czynności wynikające z umowy zlecenia w tej samej aptece spółki (...), gdzie świadczyła obowiązki pracownicze realizowane na podstawie umowy o pracę.

Odnosząc się do twierdzeń apelującego, podnieść należy, że bez istotnego znaczenia w sprawie pozostaje fakt, iż formalnie wynagrodzenie ubezpieczonej za pracę wykonaną poza normalnymi godzinami pracy było wypłacane przez (...) Sp. z o.o. Podobnie drugorzędne znaczenie w kontekście dyspozycji art. 8 ust. 2a ustawy systemowej ma okoliczność, iż (...) Sp. z o.o. jest odrębnym podmiotem prowadzącym działalność gospodarczą na własny rachunek i posiadającym własną księgowość i własne numery KRS, REGON i NIP. W tym zakresie należy zwrócić uwagę na umowę współpracy łączącą odwołującą spółką z (...) Sp. z o.o. oraz wzajemne powiązania kapitałowo-osobowe między tymi spółkami. Ponadto nie można pominąć, że decydujące znaczenie przy kwalifikacji normy art. 8 ust. 2a ustawy systemowej ma ustalenie, czy pracodawca faktycznie uzyskał korzyść z pracy swojego pracownika, który świadczył pracę w ramach umowy cywilnoprawnej zawartej z podmiotem trzecim. W ocenie Sądu Apelacyjnego, okoliczności sprawy jednoznacznie potwierdzają, że to pracodawca ubezpieczonej - (...) S. A. korzystał z rezultatów jego pracy świadczonej na postawie przedmiotowych umów zlecenia.

W aspekcie regulacji art. 8 ust 2a ustawy systemowej - rację ma zatem Sąd I instancji, że czynności wykonywane przez ubezpieczoną A. S., w ramach zawartej z (...) Sp. z o.o. umowy w istocie wykonywane były na rzecz (...) S.A., która w spornym okresie był pracodawcą ubezpieczonej. Tym samym niewątpliwie zastosowanie znajduje wspomniany wyżej art. 8 ust.2a, a odwołująca się Spółka jest płatnikiem składek na ubezpieczenia społeczne oraz zdrowotne z tytułu umów zlecenia zawartych między ubezpieczoną i (...) Sp. z o.o. Podstawą wymiaru składek w takiej sytuacji jest suma przychodu osiągniętego przez pracownika zarówno na podstawie umowy o pracę, jak i umowy zlecenia (art. 18 ust. 1a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych).

Z tych przyczyn Sąd Apelacyjny oddalił na mocy art. 385 k.p.c. apelację co do oddalenia odwołania.

O kosztach zastępstwa procesowego organu rentowego za drugą instancję Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie §10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 15 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców zasądzając kwotę 240 zł.

Alicja Sołowińska