Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

3 listopada 2021 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Małgorzata Kosicka

Protokolant: st. sekr. sądowy Maria Nalewczyńska

po rozpoznaniu na rozprawie 3 listopada 2021 r. w Warszawie

odwołania R. R.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziału w W.

z 30 kwietnia 2021 r, znak (...)

z udziałem Y. V.

o podleganie ubezpieczeniom społecznym

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdza, że Y. V. jako zleceniobiorca płatnika składek R. R. (...) w G. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu oraz dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu od 8 września 2020 r.

UZASADNIENIE

R. R. 2 czerwca 2021 r. wniósł odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z 30 kwietnia 2021 r. znak: (...), zaskarżając
ją w całości i wnosząc o zmianę decyzji poprzez uznanie, że Y. V. podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od 8 września 2020 r. z tytułu zawartej umowy zlecenia z 8 września 2020 r. na wykonanie prac remontowo-budowlanych. Odwołujący zarzucił decyzji, że została oparta na błędnie ustalonym stanie faktyczny, bowiem według organu rentowego umowa zlecenia została zawarta w celu obejścia prawa i uzyskania korzyści z ubezpieczenia społecznego. Tymczasem odwołujący wskazał, że dokumenty, które przedłożył w postępowaniu przed organem rentowym, tj. umowy zlecenia z 8 września i 31 grudnia 202 0r., rejestr godzin realizacji zlecenia, oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi, umowa z 2 września 2020 r.
na wykonanie robót budowlanych przy ul. (...) w W. i faktura za wykonanie umowy. R. R. wskazał, że na podstawie umowy z 2 września 2020 r. zobowiązał się w ramach swojej działalności gospodarczej do naprawy dachu w domu mieszkalnym i 12 września 2020 r. wykonywał tę umowę, wspólnie z zatrudnionymi na podstawie umowy zlecenia pracownikami – I. S. i Y. V.. Tego dnia Y. V. spadł z dachu i złamał nogę – na miejsce przybyły organy Policji i pogotowie ratunkowe, zaś w pierwszym dniu roboczym po wypadku,
tj. 14 września 2020 r. – przedstawiciel Okręgowej Inspekcji Pracy w W., która uznała zdarzenie za wypadek przy pracy. Odwołujący podkreślił, że wprawdzie dokonał zgłoszenia zleceniobiorcy do ZUS 14 września 2020 r., czyli po zaistnieniu wypadku przy pracy, jednak nie przekroczył ustawowego 7-dniowego terminu na dokonanie zgłoszenia. Płatnik składek wyjaśnił również, że miał zamiar zatrudnić innego pracownika na miejsce Y. V. na czas jego nieobecności, oczekiwał na przyjazd pracowników z Białorusi, którzy jednak nie uzyskały zgody na przekroczenie granicy ( odwołanie k.3-4 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie z 24 czerwca 2021 r. organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. ZUS uzasadnił swoje stanowisko wskazując, że w jego ocenie umowy zlecenia łączące płatnika składek z ubezpieczonym w dniach 8 września i 31 grudnia 2020 r. są fikcyjne i nie wiązały się z zamiarem świadczenia pracy w formie umowy zlecenia,
a jedynie dokonaniem zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych pod pozorem zatrudnienia w formie umowy zlecenia i uzyskaniem świadczeń z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zdaniem organu rentowego, świadczy o tym fakt, że przez rok przed 8 września 2020 r., tj. od 14 sierpnia 2019 r. Y. V. nie posiadał innego tytułu do ubezpieczeń społecznych i nie przysługiwałoby
mu prawo do zasiłku. ZUS przywołał ponadto, że zgłoszenie zainteresowanego do ubezpieczeń społecznych wpłynęło 14 września 2020 r., tj. w trakcie orzeczonej niezdolności Y. V. do pracy, która trwała od 12 września 2020 r. W ocenie organu rentowego żadna ze stron nie złożyła w toku postępowania wyjaśniającego wiarygodnych dokumentów potwierdzających podjęcie i wykonywanie przez zainteresowanego umowy zlecenia, a nadto R. R. nie wskazał wiarygodnych przyczyn związanych z koniecznością zatrudnienia Y. V. na stanowisko pracownika budowlanego. Zakład zwrócił ponadto uwagę na fakt, że odwołujący złożył do Powiatowego Urzędu Pracy oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi 18 września, czyli po czterech dniach od dokonania zgłoszenia pracownika do ZUS, podczas gdy w świetle obowiązujących przepisów zainteresowany mógł podjąć pracę dopiero
po wpisaniu ww. oświadczenia do ewidencji oświadczeń. Ponadto w oświadczeniu płatnik składek podał okres zatrudnienia Y. V. od 7 października 2020 r. do 20 marca 2021 r., wobec czego zainteresowany nie mógł wykonywać pracy w okresie od 8 września 2020 r. Organ rentowy zakwestionował dodatkowo wiarygodność ewidencji czasu pracy prowadzonej przez płatnika składek, wskazując na niezgodność danych z niej wynikających z rachunkiem z 20 października 2020 r., a także sprzeczność w oświadczeniach stron: R. R. wskazał,
że zainteresowany pracował u niego w okresie od 8 do 12 września 2020 r. i przepracował
w tym okresie trzy godziny, w ewidencji czasu pracy wskazano, że zainteresowany pracował tylko w dniu 12 września 2020 r., zaś Y. V. oświadczył, że ewidencję czasu pracy podpisał dopiero po zaistniałym wypadku. Rachunek do umowy zlecenia wskazuje zaś, że zainteresowany przepracował w okresie od 8 do 12 września 2020 r. - 0 godzin, zdaniem organu rentowego powyższe nieprawidłowości świadczą o wytworzeniu dokumentacji jedynie na poczet prowadzonego postępowania ( odpowiedź na odwołanie k.22-24 a.s.).

Zainteresowany Y. V. w piśmie z 10 sierpnia 2021 r. poparł odwołanie Y. V. ( pismo z 10.08.2021r. k.48 a.s.).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

R. R. w 2020 r. założył działalność gospodarczą (...) R. R., w ramach której zajmuje się wykonywaniem prac remontowo-budowlanych. Do prac remontowych zatrudniał I. S., który polecił mu swojego znajomego – Y. V. ( bezsporne, a nadto oświadczenie I. S. – nienumerowane a.r., zeznania R. R. k.89 a.s.).

Y. V. 8 września 2020 r. zawarł umowę zlecenia z (...) R. R., zgodnie z którą zainteresowany miał wykonywać jako pracownik fizyczny prace remontowo-budowlane od 8 września 2020 r. za wynagrodzeniem w wysokości 17 zł brutto
za godzinę. Następnie 31 grudnia 2020 r. strony zawarły umowę, w której dokonano zmiany stawki godzinowej zleceniobiorcy – po 18,30 zł brutto za godzinę, z zastrzeżeniem 50 godzin pracy
w miesiącu z wynagrodzeniem nie mniejszym niż 1000 zł brutto miesięcznie. Umowa została wypowiedziana przez Y. V. 1 września 2021 r. ( umowy z 8.09.2020 r., 31.12.2020r. – nienumerowane a.r., wypowiedzenie umowy k.71 a.s.).

2 września 2020 r. odwołujący zawarł umowę z P. F. i jego żoną na wykonanie robót renowacji dachu – malowanie dachu na budynku mieszkalnym przy ul. (...) w terminie do 30 września 2020 r. ( umowa z 2.09.2020r. k.9 a.s., faktura k.10 a.s.). R. R.
wraz ze swoimi pracownikami – Y. V. i I. S. przystąpił do wykonania umowy
w dniu 12 września 2020 r. ok. godz. 9:00. Około trzy godziny po rozpoczęciu pracy, tj. ok. 12:00 doszło do wypadku – Y. V. spadł z drabiny. Momentu upadku nie widział żaden świadek, jednak niezwłocznie do zainteresowanego przybiegli R. R., I. S.
oraz szwagier P. S. (...) (P. F. nie przebywał wówczas w domu). Po upadku Y. V. był nieprzytomny, a gdy odzyskał przytomność, był w szoku. Na miejsce wezwano Policję i pogotowie, Y. V. został przewieziony do Szpitala (...), gdzie przebywał do 15 października 2020 r. U zainteresowanego stwierdzono krwiaki w mózgu, złamanie kości talerza biodrowego lewego, wieloodłamowe otwarte złamanie kości piszczelowej prawej ( karta wypadku, dokumentacja medyczna, rachunek do umowy zlecenia, wyjaśnienia Y. V., oświadaczenie I. S. – nienumerowane a.r., protokół kontroli k.15 a.s., zeznania świadków S. R. k.88 a.s., P. F. k.88-89 a.s., zeznania R. R. k.89 a.s.).

Po wypadku zainteresowanego, R. R. dokończył remont dachu u P. F. samodzielnie. Płatnik składek planował na czas niezdolności do pracy Y. V. zatrudnić pracowników pochodzących z Białorusi, wystąpił do starosty (...)
z oświadczeniem o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcom, jednak osoby te nie uzyskały zgody na przekroczenie granicy Polski ( decyzje z 7.12.2020 r. k.19-20 a.s.).

18 września 2020 r. R. R. złożył oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi, zaś decyzją z 9 marca 2021 r. Wojewoda (...) zezwolił na pracę Y. V. na terytorium RP ( oświadczenie z 18.09.2020 r. k.8 a.s., zezwolenie – nienumerowane a.r.).

Zainteresowany po opuszczeniu szpitala, tj. 20 października 2020 r. podpisał rachunek
do umowy zlecenia, gdzie wskazano, że we wrześniu 2020 r. Y. V. przepracował u płatnika 0 godzin, a jego wynagrodzenie wyniosło 51 zł brutto ( rachunek do umowy zlecenia – nienumerowane a.r.).

Pismami z 9 marca 2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. zawiadomił płatnika składek i zainteresowanego o wszczęciu postępowania w sprawie ustalenia prawidłowości zgłoszenia do obowiązkowych ubezpieczeń Y. V. z tytułu wykonywania umowy zlecenia na rzecz płatnika składek (...) R. R. od 8 września 2020 r. ( pisma z 9.03.2020r. – nienumerowane a.r.). W toku postępowania administracyjnego zeznania na piśmie złożyli płatnik R. R. oraz świadek I. S., ponadto przedłożono dokumentację dotyczącą zatrudnienia i pozwolenia na zatrudnienie Y. V. oraz dokumentację medyczną zainteresowanego ze Szpitala (...).

Zaskarżoną decyzją z 30 kwietnia 2021 r. znak: (...) organ rentowy stwierdził, że Y. V. jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu od 8 września 2020 r. W uzasadnieniu decyzji wskazano, że na dzień wydania decyzji za Y. V. zostały złożone imienne miesięczne raporty rozliczeniowe (ZUS-RCA) za miesiące od września 2020r. do marca 2021 r., gdzie jako podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne wskazano za wrzesień 2020 r. – 0 zł, za październik 2020r. – 51 zł,
a w kolejnych miesiącach – 0 zł. Ponadto, złożono imienne raporty miesięczne o wypłaconych świadczeniach i przerwach w opłacaniu składek (ZUS-RSA), w których w okresie od 12 września 2020 r. do 31 stycznia 2021 r. wykazano wypłatę zasiłku chorobowego. Po przeprowadzony postępowaniu wyjaśniającym, organ rentowy stwierdził, że umowa zlecenia, na podstawie której Y. V. został zgłoszony do ubezpieczeń społecznych przez (...) R. R. została zawarta w celu obejścia prawa – zdaniem ZUS umowy z 8 września
i 31 grudnia 2020 r. są fikcyjne i nie wiązały się z zamiarem świadczenia pracy w formie umowy zlecenia, a z dokonaniem zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych pod pozorem zatrudnienia
na umowę zlecenia i uzyskaniem świadczeń z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W ocenie ZUS, strony nie przedłożyły wiarygodnych dowodów potwierdzających podjęcie i wykonywanie umowy zlecenia przez zainteresowanego. Przede wszystkim organ rentowy wskazał, że płatnik składek nie wykazał konieczności zatrudnienia Y. V. w charakterze pracownika budowlanego, która miała wynikać z podpisanych z klientami umów i zleceń, jednak mimo długotrwałej niezdolności do pracy zainteresowanego, płatnik nie zatrudnił osoby, która miałaby przejąć jego obowiązki, co oznacza, że zatrudnienie Y. V. nie było niezbędne dla funkcjonowania firmy i świadczenia usług remontowo-budowlanych. Organ rentowy podkreślił przy tym, że w dniu przyjęcia Y. V. do szpitala, tj. 12 września 2020 r. zainteresowany nie był zgłoszony
do ubezpieczeń społecznych – zgłoszenie wynikające z umowy z 8 września 2019 r. zostało złożone do ZUS dopiero w dniu 14 września 2020 r., kiedy był już niezdolny do pracy. Zakład przywołał fakt, że ubezpieczony dopiero po opuszczeniu szpitala podpisał rachunek do umowy zlecenia, a na dodatek wskazano w nim, że zainteresowany przepracował na rzecz R. R. 0 godzin. Jednocześnie zeznania płatnika składek, co do świadczenia pracy przez Y. V. w dniach 8-12 września 2020 r. były sprzeczne z ewidencją czasu pracy, gdzie zainteresowany wskazał, że pracował wyłącznie 12 września 2020 r. w godzinach od 9:00 do 12:00. Nieobecność zleceniobiorcy w pracy od lutego 2021 r. nie została odnotowana dokumentach rozliczeniowych przekazanych przez płatnika składek, podczas gdy Y. V. wystąpił o wypłatę świadczenia rehabilitacyjnego począwszy od 5 marca 2021 r. Organ rentowy zauważył, że R. R. dopiero 18 września 2020 r. przekazał do Powiatowego Urzędu Pracy oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi, podczas gdy był do tego zobowiązany przed podjęciem pracy przez zainteresowanego, co jednoznacznie wskazuje, że formalności związane z zatrudnieniem ubezpieczonego zostały dopełnione dopiero po wypadku. W związku z powyższym ZUS stwierdził, że zgłoszenie Y. V. do ubezpieczeń społecznych z datą powstania obowiązku ubezpieczeń 8 września 2020 r. stanowiło jedynie środek uwiarygodnienia działania stron, które dążyły do stworzenia pozoru podjęcia zatrudnienia na umowę zlecenie przez zainteresowanego ( decyzja z 30.04.2021r. – nienumerowane a.r.).

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny w oparciu o wymienione dokumenty i fotografie, zgromadzone w aktach rentowych (a.r.) i w aktach sprawy (a.s.) oraz na podstawie zeznań świadków S. R. i P. F. oraz odwołującego R. R..

Dokumenty przedłożone do akt postępowania i akt rentowych zostały ocenione jako wiarygodne, tym bardziej że ich treść koresponduje z tym na co wskazują osobowe środki dowodowe. Sąd nie znalazł z urzędu podstaw do zakwestionowania wiarygodności dokumentów, w szczególności należy wskazać, że umowa zlecenia z 8 września 2020 r. została sporządzona
w sposób uniemożliwiający wpisanie do niej daty późniejszej. Dodatkowo należy wskazać,
że zdaniem sądu nie świadczył o braku wiarygodności rachunku do umowy zlecenia fakt, że został on wystawiony z datą 20 października 2020 r. – Y. V. bowiem do 15 października 2020 r. przebywał w szpitalu, ze względu na pandemię koronawirusa odwiedziny są wstrzymane
lub ograniczone, zatem zrozumiałe jest, że podpisał dokument dopiero po opuszczeniu szpitala. Również fakt, że w ww. dokumencie wskazano, że zainteresowany we wrześniu 2020 r. przepracował na rzecz płatnika składek 0 godzin nie czyni go niewiarygodnym, ponieważ jest
to oczywistą omyłką. Z zeznań świadka S. R. i odwołującego wynika,
że zainteresowany przepracował do wypadku około trzy godziny, co znajduje odzwierciedlenie
w kwocie wpisanej w rachunku – 51 zł, która jest trzykrotnością stawki godzinowej ustalonej
w umowie z 8 września 2020 r.

Sąd dał wiarę zeznaniom przesłuchanych świadków, którzy w sposób przekonujący
i spójny przedstawili okoliczności dotyczące wykonywania przez Y. V. obowiązków służbowych oraz związanych z wypadkiem, który miał miejsce 12 września 2020 r. Zdaniem sądu, za uznaniem zeznań świadków za wiarygodne przemawiał fakt, że zeznania te korespondują nie tylko z zeznaniami R. R., ale również z zeznaniami pisemnymi zainteresowanego i oświadczeniem I. S., przedłożonymi w toku postępowania przed organem rentowym.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie R. R. było uzasadnione.

Sporne w rozpatrywanej sprawie było to, czy Y. V. podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym oraz dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu w związku
z zatrudnieniem na podstawie umowy zlecenia u płatnika składek (...) R. R.. Tytułem wstępu wskazać należy, że praca realizowana na podstawie umowy zlecenia stanowi jeden z tytułów do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniem emerytalnym, rentowymi
i wypadkowym, jak stanowi bowiem art. 6 ust. 1 pkt 4 oraz art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2021r., poz. 423 ze zm. – dalej jako ustawa systemowa lub u.s.u.s.) ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym obowiązkowo podlegają osoby fizyczne wykonujące pracę na podstawie umowy zlecenia albo innej umowy
o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia. Osoby wykonujące pracę na podstawie umowy zlecenia, jako podlegające obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym, podlegają ubezpieczeniu chorobowemu dobrowolnie. Z przepisu art. 11 ust. 2 powołanej ustawy wynika, że przystąpienie do ubezpieczenia chorobowego jest zależne od złożenia przez te osoby stosownego wniosku.

Jeśli chodzi zaś o samą umowę zlecenia, to art. 734 § 1 k.c. wskazuje, że poprzez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej
dla dającego zlecenie. Choć treść przepisu wyraźnie wskazuje czynności prawne, to doktryna
i orzecznictwo zgodnie wskazują, iż umowa zlecenia może obejmować również zlecenie
na wykonywanie czynności faktycznych. Zlecenie jest umową konsensualną, a jej essentialia negotii obejmują jedynie określenie czynności, którą przyjmujący zlecenie ma wykonać. Umowa zlecenia należy do kategorii umów o świadczenie usług, a więc do wykonywania czynności mieszczących się w zakresie określonym wolą stron. Strony zawierające umowę zlecenia, stosownie do treści art. 353 ¹ k.c., mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Wedle woli stron umowy zlecenie może dotyczyć tak pojedynczego wykonania konkretnej czynności, jak i wykonywania wielokrotnego, powtarzalnego, rozciągniętego w czasie. Odpowiedzialność osoby przyjmującego zlecenie jest rozpatrywana w zakresie jej starannego działania przy wykonywaniu przedmiotu zlecenia, co oznacza, że czynnikiem decydującym przy ocenie pracy tej osoby jest kryterium wykonywania przez nią czynności na określonym, ustalonym przez strony stosunku prawnego, poziomie. Oświadczenia woli zawarte w umowie zlecenia należy, zgodnie z treścią art. 65 § 1 k.c., tłumaczyć tak, jak tego wymagają ze względu na okoliczności,
w których zostały złożone, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje. Należy mieć również na uwadze przepis art. 65 § 2 k.c., z którego wynika, że przy umowach,
a więc i w przypadku zlecenia, należy raczej badać jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu. Istotne jest wreszcie i to, że dla umowy zlecenia nie została przewidziana forma szczególna. Zlecenie może zostać udzielone w dowolnej formie (art. 60 k.c.), w tym także w sposób dorozumiany.

Zgodnie z art. 83 § 1 k.c., na który powołał się organ rentowy, nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Pozorność umowy wyraża się w braku zamiaru wywołania skutków prawnych przy jednoczesnym zamiarze stworzenia okoliczności mających
na celu zmylenie osób trzecich. Nieważność spowodowaną pozornością czynności prawnej należy odróżnić od nieważności czynności prawnej mającej na celu obejście ustawy czy sprzecznej
z zasadami współżycia społecznego (art. 58 § 1 i 2 k.c.), o której organ rentowy również wspomina w swojej argumentacji. Czynność prawna mająca na celu obejście ustawy polega na takim ukształtowaniu jej treści, które z formalnego punktu widzenia nie sprzeciwia się ustawie,
ale w rzeczywistości zmierza do zrealizowania celu, którego osiągnięcie jest przez ustawę zakazane. Pojęcia obejścia prawa i pozorności są sobie znaczeniowo bliskie i niejednokrotnie pokrywają się. Czynność prawna może być sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, przez które rozumie się na ogół obowiązujące w stosunkach między ludźmi reguły postępowania, które za podstawę mają uzasadnienie ocenne, a nie prawne. Odwołują się one do powszechnie uznawanych w całym społeczeństwie lub w danej grupie społecznej wartości i ocen właściwego, przyzwoitego, rzetelnego, lojalnego czy uczciwego zachowania. Zasady te obejmują nie tylko reguły moralne,
lecz także obyczajowe (por. np. Z. Radwański (w:) System prawa prywatnego, t. 2, 2002, s. 240 i n.; M. Safjan (w:) K. Pietrzykowski, Komentarz, t. I, 2008, s. 327).

W orzecznictwie Sądu Najwyższego podkreśla się, że przy ocenie istnienia tytułu
do ubezpieczenia społecznego nacisk kładzie się na ustalenie faktycznego wykonywania umowy czy działalności (zob. wyroki Sądu Najwyższego: z 26.02.2013r., I UK 472/12, z 24.08.2010r.
I UK 74/10, z 13.11.2008r., II UK 94/08, postanowienie Sądu Najwyższego z 18.10.2011r., III UK 43/11). Nie wystarczy zatem zawarcie samej umowy, lecz konieczne jest rozpoczęcie jej wykonywania. Umowa taka powinna mieć, przynajmniej w zamiarze, realne znaczenie gospodarcze, w innym bowiem przypadku można by mówić jedynie o relacji grzecznościowej, a nie stosunku prawnym. Sąd podziela stanowisko Sądu Apelacyjnego w Białymstoku, który w uzasadnieniu wyroku z 30 kwietnia 2015 r. podkreślił, że „jakkolwiek orzecznictwo Sądu Najwyższego z reguły dotyczy umowy o pracę lub działalności gospodarczej, to powyższe stwierdzenie ma walor ogólniejszy, gdyż obowiązek ubezpieczenia jest co do zasady powiązany z działalnością zapewniającą środki utrzymania. Celem ubezpieczenia jest ochrona przed skutkami zdarzeń losowych powodujących z reguły niezdolność do pracy, czyli ochrona dochodu uzyskiwanego
z danego rodzaju działalności” (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 30.04.2014 r., III AUa 1630/14). Powyższy pogląd, w ocenie sądu, nabiera znaczenia z uwagi na fakt, że przedmiotem umowy zlecenia z 8 września 2020 r. zawartej między Y. V. a R. R. było wykonywanie przez ubezpieczonego prac budowlanych. Uwzględniając do tego jeszcze okoliczność, że stosunek prawny wynikający z umowy zlecenia stanowi zobowiązanie starannego działania, do oceny umowy zlecenia łączącej strony, w kontekście jej potencjalnej pozorności, możliwe jest stosowanie kryteriów zbliżonych do kryteriów stosowanych przy ocenie pozorności umowy o pracę.

W związku z powyższym przedmiotem rozważań sądu w rozpatrywanej sprawie było ustalenie, czy w związku z zawarciem umowy zlecenia z płatnikiem składek, Y. V. faktycznie wykonywał odpłatnie czynności na jego rzecz, jak również jaki był realny cel przyświecający stronom przy zawiązywaniu tego stosunku cywilnoprawnego. Postępowanie dowodowe przeprowadzone w niniejszej sprawie dało podstawy do stwierdzenia, że pozorność stosunku prawnego łączącego zainteresowanego i odwołującego, na którą organ rentowy powoływał się w treści uzasadnienia zaskarżonej decyzji i w odpowiedzi na odwołanie, nie została dowiedziona. Zdaniem sądu, materiał dowodowy zgromadzony przez organ rentowy w toku postępowania wyjaśniającego, uzupełniony w postępowaniu prowadzonym przez sąd, dowodzi wprost przeciwnie niż twierdził organ rentowy. Strony odwołujące się wykazały, że przy zawieraniu umowy zlecenia 8 września 2020 r. towarzyszył im cel jej rzeczywistego realizowania. Jak wynika
z dokonanych w sprawie ustaleń wiązało się z rzeczywistymi potrzebami zleceniodawcy, bowiem R. R. 2 września 2020 r. zawarł umowę z P. F. i K. R. na wykonanie robót renowacyjnych na dachu nieruchomości mieszkalnej przy
ul. (...) w W.. Nie świadczy o pozorności zgłoszeń fakt, że po tym, jak Y. V. stał się niezdolny do pracy, płatnik składek dokończył prace remontowe bez jego udziału – R. R. przedłożył bowiem dokumenty świadczące o tym, że starał się o możliwość zatrudnienia kolejnych osób pochodzących z Białorusi, które nie uzyskały jednak zgody na przyjazd do Polski.

Zebrany w sprawie materiał dowodowy – poza tym, że wskazuje na okoliczności zatrudnienia ubezpieczonego oraz na faktyczne zapotrzebowanie na jego pracę – potwierdza również fakt rzeczywistego wykonywania pracy. Świadczą o tym w szczególności zeznania świadków P. F. i S. R.. Wprawdzie P. F. nie przebywał
w domu w chwili, gdy doszło do wypadku, jednak 12 września 2020 r. przed wyjściem do pracy widział, jak R. R. wraz z dwoma pracownikami rozpoczynają pracę. Świadek S. R. był wówczas na miejscu i choć nie widział upadku Y. V., potwierdził, że zainteresowany spadł podczas wykonywania prac związanych z renowacją,
a dokładniej z myciem dachu.

Zdaniem sądu, nie świadczy o pozorności umowy fakt, że płatnik składek dokonał zgłoszenia zleceniobiorcy do ubezpieczeń społecznych po zaistnieniu wypadku przy pracy. R. R. dokonał bowiem zgłoszenia 14 września 2020 r., tj. 7 dnia od zawarcia umowy
z 8 września 2020 r. Tym samym odwołujący zmieścił się w ustawowym, 7-dniowym terminie wynikającym z art. 36 ust. 4 u.s.u.s. W ocenie sądu, skorzystanie z pełnego okresu wyczekiwania było prawem odwołującego i nie świadczy o pozorności dokonanego zgłoszenia, nawet jeśli
w trakcie tego okresu doszło do wypadku przy pracy (czego odwołujący nie mógł przewidzieć).

Kolejnym argumentem, powołanym przez organ rentowy, dla uzasadnienia zaskarżonej decyzji, był fakt podpisania przez zainteresowanego rachunku do umowy zlecenia i rejestru godzin realizacji zlecenia w październiku 2020 r., tj. po ponad miesiącu od zawarcia umowy zlecenia. Jak już wskazano, wcześniejsze podpisanie dokumentów przez Y. V. nie było możliwe – zainteresowany przystąpił do wykonania umowy w dniu 12 września 2020 r. o godzinie 9:00. Tego dnia zakończył wykonywanie zlecenia, gdyż ok. godziny 12:00 spadł z wysokości i stracił przytomność. Ubezpieczony został karetką pogotowia zabrany z miejsca wypadku do Szpitala (...), nie miał zatem możliwości podpisania ewidencji godzin pracy ani rachunku
do umowy zlecenia, aż do dnia opuszczenia szpitala. Zdaniem Sądu za oczywistą omyłkę pisarską należało uznać wpisanie w rachunku, że ubezpieczony wykonywał zlecenie we wrześniu 2020 r. przez zero godzin, skoro z rachunku wynika, że uzyskał wynagrodzenie w wysokości 51 zł,
tj. trzykrotności stawki godzinowe, co odpowiada godzinom wykonywania prac przez Y. V. wskazanym w zgodnych zeznaniach świadka S. R.
i odwołującego R. R..

W tych okolicznościach sąd zważył, że spornej umowie zlecenia
między zainteresowanym a R. R. nie sposób przypisać cech pozorności. Materiał dowodowy potwierdza faktyczne, odpłatne wykonywanie prac zleconych przez płatnika. Skoro zatem umowa zlecenia była przez strony rzeczywiście wykonywana, to nie zachodzą przesłanki do uznania jej za pozorną, a przez to nieważną na podstawie art. 83 § 1 k.c.
i w konsekwencji wyłączenia Y. V. z ubezpieczeń emerytalnego, rentowych, wypadkowego i chorobowego, związanych z umową zlecenia zawartą 8 września 2020 r.,
a realizowaną 12 września 2020 r.

Z opisanych przyczyn sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję, zgodnie z żądaniem odwołującego.