Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 grudnia 2021 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:       SSO Monika Rosłan-Karasińska

Protokolant:       sekr. sądowy Marta Jachacy

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13 grudnia 2021 r. w Warszawie

sprawy H. M.

z udziałem N. M. prowadzącej działalność gospodarzącą pod nazwą (...) N. M. w P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o wysokość podstawy wymiaru składek

na skutek odwołania H. M. (ubezpieczonej)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 1 marca 2021 r. nr (...)     

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdza, że H. M. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika składek (...) N. M. od 17 sierpnia 2020 roku z podstawa wymiaru składek zgodnie z zawartym aneksem do umowy o pracę w wysokości 2.600,00 złotych brutto (dwa tysiące sześćset złotych).

Sygn. akt VII U 667/21

UZASADNIENIE

H. M. w dniu 29 marca 2021 r. złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 1 marca 2021 r., nr: (...) wnosząc o jej zmianę i ustalenie, że podlega ubezpieczeniu społecznemu z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę zawartej z płatnikiem N. M. prowadząca działalność gospodarzącą pod nazwą (...) N. M. w P. od 17 sierpnia 2020 r. do 31 grudnia 2020 r. z podstawą wymiaru składek 2.600,00 zł, a od 1 stycznia 2021 r. do 4 stycznia 2021 r. z podstawą wymiaru składek 2.800,00 zł.

Uzasadniając odwołanie ubezpieczona wskazała, że organ rentowy dokonał błędnego ustalenia stanu faktycznego poprzez oparcie rozstrzygnięcia o niepełny materiał dowodowy. Odwołująca podkreśliła, że od dnia 17 sierpnia 2020 r. zmienił się jej wymiar czasu pracy i została zatrudniona na pełen etat, a nie jak ustalił organ rentowy na 3/5 etatu. Poza tym zmieniły się warunki zatrudnienia w postaci zwiększonego zakresu obowiązków, jakie wykonywała tj. oprócz zakresu obowiązków polegających obieraniu warzyw, lepieniu i gotowaniu pierogów oraz sprzątaniu stanowisk pracy, do jej obowiązków należała dodatkowo pomoc kucharzowi w robieniu farszu i pakowanie gotowych pierogów (odwołanie, k. 3-4 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania oraz o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Uzasadniając swe stanowisko organ rentowy wskazał, że z uwagi na zgłoszenie wniosku o wypłatę zasiłku chorobowego z ubezpieczenia chorobowego dla H. M. po krótkim okresie od ustalenia wyższej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, oddział przeprowadził postępowanie wyjaśniające. Zdaniem organu rentowego ubezpieczona i płatnik składek nie przedstawili dowodów potwierdzających wykonywanie przez H. M. czynności w zwiększonym zakresie, co uzasadniałoby ustalenie wynagrodzenia w zadeklarowanej kwocie od 17 sierpnia 2020 r. Deklarowane za ubezpieczoną wynagrodzenie znacznie odbiega od wynagrodzenia dotychczas uzyskiwanego przez inną osobę zatrudnioną przez płatnika składek jako pomoc kuchenna na podstawie umowy zlecenia. W ocenie organu rentowego wysokość wynagrodzenia od 17 sierpnia 2020 r. została ustalona wyłącznie w celu umożliwienia uzyskania wyższych świadczeń z ubezpieczenia chorobowego i stanowi naruszenie zasad współżycia społecznego. Na tej podstawie, organ rentowy stwierdzając nieważność postanowień w zakresie deklarowanego wynagrodzenia, decyzją z dnia 1 marca 2021 r. orzekł, że H. M. od 17 sierpnia 2020 r. do 31 grudnia 2020 r. podlega ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia u płatnika składek N. M. z podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w wysokości 1.560,00 zł, natomiast od 1 stycznia 2021 r. do 4 stycznia 2021 r. w kwocie 1.680,00 zł (tj. w wysokości wynagrodzenia wynikającego z umowy o pracę z dnia 1 sierpnia 2020r., a od 1 stycznia 2021 r. adekwatnie do wzrostu minimalnego wynagrodzenia). Organ rentowy powołał orzecznictwo Sądów Najwyższych, w świetle których nadmierne podwyższenie wynagrodzenia pracownika w umowie o pracę może być w zakresie prawa ubezpieczeń społecznych ocenione, jako dokonane z zamiarem nadużycia prawa do świadczeń. Postanowienia umowy o pracę są w tym zakresie nieważne jako dokonane z naruszeniem zasad współżycia społecznego, z uwagi na świadome osiąganie nieuzasadnionych korzyści z systemu ubezpieczeń społecznych kosztem innych uczestników tego systemu - art. 58 § 2 k.c. w zw. z art. 300 k.p. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 sierpnia 2005 roku, HI UK 89/05, OSNP z 2006 roku, Nr 11-12, poz. 192, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 27 kwietnia 2005 roku, IIUZP 2/05 OSNP z 2005 roku, Nr 21, poz. 338, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 sierpnia 2005 roku, II UK 16/05, OSNP z 2006 roku, Nr 11-12, poz. 191, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2005 roku, II UK 43/05, OSNP z 2006 roku, Nr 15-16, poz. 251). W takiej sytuacji Zakład Ubezpieczeń Społecznych posiada uprawnienie do kwestionowania wysokości wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru składek, jeżeli okoliczności sprawy wskazują, że zostało wypłacone na podstawie umowy sprzecznej z prawem, zasadami współżycia społecznego lub zmierzającej do obejścia prawa (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 2009 roku, m UK 7/09, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 sierpnia 2005 roku II UK 16/05). (odpowiedź na odwołanie, k. 13-15 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

N. M. od 2 listopada 2017 r. prowadzi działalność gospodarzącą pod nazwą (...) N. M. w P. w ramach której świadczy usługi działalności gastronomicznej związane z produkcją wyrobów garmażeryjnych (odpis CEiDG – nienumerowane karty a.r.).

H. M. jest obywatelką Ukrainy, ma 21 lat i wykształcenie średnie. Od maja 2020 r. H. M. współpracowała z N. M. bez zawartej umowy, ponieważ nie posiadała jeszcze pozwolenia na pracę w Polsce, ubezpieczona już wtedy wiedziała, że jest w ciąży, ale nie poinformowała o tym N. M. (zeznania H. M., k. 63 a.s.).

W lipcu 2020 r. H. M. otrzymała pozwolenie na pracę w Polsce. W dniu 1 sierpnia 2020 r. N. M. prowadząca działalność gospodarzącą pod nazwą (...) N. M. w P. i H. M. zawarły umowę o pracę na czas określony od dnia 1 sierpnia 2020 r. do 14 grudnia 2020 r. na stanowisku pomocy kuchennej w wymiarze 3/5 etatu za wynagrodzeniem 1.560,00 zł brutto miesięcznie, jako miejsce wykonywania pracy oznaczono miejscowość P.. W dniu 3 sierpnia 2020 r. H. M. odbyła wstępne szkolenie bhp. W dniu 17 sierpnia 2020 r. strony zawarły aneks do umowy o pracę z dnia 1 sierpnia 2020 r., na mocy którego zmieniona została wysokość wynagrodzenia zasadniczego na kwotę 2.600,00 zł brutto miesięcznie. Płatnik zwiększył odwołującej także wymiar czasu na pełen etat, ponieważ na przełomie września i października płatnik miał rozpocząć współpracę z piekarnią (...), gdzie miała sprzedawać swoje wyroby garmażeryjne. Zgodnie z art. 177 § 1 k.p. pracodawca w dniu 27 listopada 2020 r. poinformował H. M., że jej umowa o pracę zawarta na czas określony do dnia 14 grudnia 2020 r. zostanie przedłużona do dnia porodu (umowa o pracę z dnia 1 sierpnia 2020 r., karta szkolenia wstępnego bhp z 3 sierpnia 2020 r., aneks do umowy z dnia 17 sierpnia 2020 r., informacja o przedłużeniu umowy z dniu 27 listopada 2020 r., oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi – nienumerowane karty a.r., zeznania N. M., k. 63-64 a.s.).

Orzeczeniem lekarskim z dnia 7 lipca 2020 r. H. M. została uznana za zdolną do podjęcia pracy na stanowisku pomocy kuchennej (orzeczenie lekarskie z dnia 7 lipca 2020 r. - nienumerowane karty a.r.).

Od 1 sierpnia 2020 r. do obowiązków H. M. należało obieranie ziemniaków, lepienie i gotowanie pierogów oraz sprzątanie stanowisk pracy. Od dnia 17 sierpnia 2020 r. odwołująca dodatkowo wykonywała takie czynności jak pomoc kucharzowi w przygotowywaniu farszy do pierogów oraz pakowanie gotowych pierogów, wówczas pracowała w pełnym wymiarze czasu pracy od 7:00 do 15:00, a czasami od 6:00 do 14:00 i od 8:00 do 16:00. Pracowała przez pięć dni w tygodniu po 8 godzin dziennie (listy obecności - nienumerowane karty a.r., zeznania H. M., k. 63 a.s., zeznania N. M., k. 63-64 a.s.).

Wynagrodzenie za miesiąc sierpień 2020 r. w kwocie 2.104,76 zł brutto – 1.652,74 zł netto, za miesiąc wrzesień 2020r. w kwocie 2.600,00 zł, za miesiąc październik 2020r. zasadnicze i chorobowe w kwocie 2.286,80 zł, za miesiąc chorobowe listopad 2020r. w kwocie 299,12,00 zł zostało wypłacone odwołującej w gotówce do rąk własnych (listy płac za okres sierpień 2020 – listopad 2021 r. - nienumerowane karty a.r.).

N. M. prowadząca działalność gospodarzącą pod nazwą (...) N. M. w P., zatrudnia na stanowisku kucharza G. K. za wynagrodzeniem w wysokości 2.600,00 zł, od października do grudnia 2020 r. na miejsce nieobecnej w pracy H. M. płatnik zatrudnił na stanowisku pomocy kuchennej N. S. za wynagrodzeniem w wysokości 2.600,00 zł (listy płac za okres sierpień 2020 – listopad 2021 r. - nienumerowane karty a.r., zeznania N. M., k. 63-64 a.s.).

W dniu 4 września 2020 r. H. M. była w 21 tygodniu ciąży. Od 1 października 2020 r ubezpieczona była nieobecna w pracy z powodu choroby przypadającej na okres ciąży (zaświadczenie lekarskie z 4 września 2020 r. - nienumerowane karty a.r., zeznania H. M., k. 63 a.s.).

W związku ze zgłoszeniem przez H. M. roszczenia o zasiłek chorobowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wszczął z urzędu postępowanie wyjaśniające na okoliczność zasadności jej zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych na podstawie umowy o pracę zawartej z N. M. prowadzącą działalność gospodarzącą pod nazwą (...) N. M. w P.. O wszczęciu postępowania organ zawiadomił płatnika składek i odwołującą pismami z 21 stycznia 2021 r. wzywając ich do przedłożenia określonych dokumentów oraz wyjaśnień. W toku postępowania wyjaśnienia w sprawie złożył płatnik składek przedkładając jednocześnie wskazywane przez organ rentowy dokumenty (zawiadomienie o wszczęciu postepowania z 21 stycznia 2021 r., wyjaśnienia płatnika składek z 9 lutego 2021 r. i z 28 stycznia 2021 r. - nienumerowane karty a.r.).

Po zakończeniu postępowania wyjaśniającego Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 3, art. 68 ust. 1 lit. c, art. 41 ust. 12 i 13, art. 13 ust. 1, art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych wydał w dniu 1 marca 2021r., decyzję numer (...) w której stwierdził, że podstawę wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe i chorobowe H. M. z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika składek (...) N. M. od 17 sierpnia 2020 r. do 31 grudnia 2020 r. z podstawą wymiaru składek w wysokości 1.560,00 zł, natomiast od 1 stycznia 2021 r. do 4 stycznia 2021 r. z podstawą wymiaru składek w wysokości 1.680,00 zł (decyzja ZUS z 1 marca 2021r. - nienumerowane karty a.r.).

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie powołanych dowodów z dokumentów oraz w oparciu o zeznania odwołującej H. M. i zainteresowanej N. M.. Dokumenty, wymienione w części obejmującej ustalenia faktyczne, Sąd uwzględnił jako wiarygodne.

Zeznania odwołującej H. M. i zainteresowanej N. M. zostały ocenione jako wiarygodne w całości co do okoliczności związanych z podjęciem zatrudnienia, czasu pracy oraz zwiększenia wymiaru czasu pracy i zakresu obowiązków ubezpieczonej od dnia 17 sierpnia 2020 r. Zeznania odwołującej i zainteresowanej były w tym zakresie spójne oraz wzajemnie się uzupełniały w szczególności w zakresie wysokości otrzymywanego wynagrodzenia na takim poziomie jaki wynika z aneksu do umowy o pracę z dnia 17 sierpnia 2020 r., w związku z zwiększeniem wymiaru czasu pracy do pełnego etatu i zwiększeniem ilości obowiązków o takie czynności jak pomoc kucharzowi w przygotowywaniu farszu do pierogów i pakowanie gotowych pierogów. Sąd w tym zakresie oparł się na załączonych do akt organu rentowego listach obecności nadesłanych przez płatnika składek, ponieważ odzwierciedlały one rzeczywistą liczbę godzin pracy odpowiadającą zatrudnieniu w wymiarze pełnego etatu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie H. M. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziału w W. z dnia 1 marca 2021 r. nr: (...), było zasadne.

Spór w rozpatrywanej sprawie dotyczył kwestii wysokości wynagrodzenia H. M. – jako podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne – wynikającego z umowy o pracę łączącej odwołującą z płatnikiem składek N. M. prowadzącą działalność gospodarzącą pod nazwą (...) N. M. w P.. Zgodnie ze stanowiskiem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, wyrażonym w zaskarżonej decyzji, ustalenie przez strony stosunku pracy wynagrodzenia w wysokości 2.600 zł brutto miesięcznie było niegodne z zasadami współżycia społecznego. Ze stanowiskiem tym nie zgodziła się odwołująca H. M. która powoływała się na adekwatność ustalonego w umowie o pracę wynagrodzenia do świadczonej przez nią pracy w wymiarze pełnego etatu.

Analizując zaistniały między stronami spór, na wstępie wskazać należy, że organ rentowy, który nie zakwestionował samego faktu wykonywania pracy przez H. M. na podstawie umowy o pracę na rzecz płatnika składek N. M. prowadzącej działalność gospodarzącą pod nazwą (...) N. M. w P., a jedynie wysokość wynagrodzenia umówionego przez strony, skorzystał z przysługującego mu prawa kontrolowania wysokości wynagrodzenia w zakresie zgodności z prawem i zasadami współżycia społecznego. Przedmiotem takiej kontroli może być prawidłowość i rzetelność obliczenia, potrącenia i płacenia składek. Zakład ma przy tym prawo badać zarówno tytuł zawarcia umowy, jak i ważność jej poszczególnych postanowień. Nie jest ograniczony do kwestionowania faktu wypłacenia wynagrodzenia we wskazanej kwocie, lecz może też ustalić stosunek ubezpieczenia społecznego na ściśle określonych warunkach. Potwierdził to wyraźnie Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 27 kwietnia 2005r. (II UZP 2/05), w której stwierdził, że w ramach art. 41 ust. 12 i 13 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład Ubezpieczeń Społecznych może zakwestionować wysokość wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, jeżeli okoliczności sprawy wskazują, że zostało wypłacone na podstawie umowy sprzecznej z prawem, zasadami współżycia społecznego lub zmierzającej do obejścia prawa (art. 58 k.c.). Nadmierne podwyższenie wynagrodzenia pracownika w zakresie prawa ubezpieczeń społecznych może być bowiem ocenione jako dokonane z zamiarem nadużycia prawa do świadczeń. Wynika to z tego, że nadmiernemu uprzywilejowaniu płacowemu pracownika, które w prawie pracy mieściłoby się w ramach art. 353 ^{( 1)} k.c., w prawie ubezpieczeń społecznych, w którym pierwiastek publiczny zaznacza się bardzo wyraźnie, można przypisać - w okolicznościach każdego konkretnego wypadku - zamiar nadużycia świadczeń przysługujących z tego ubezpieczenia, albowiem alimentacyjny charakter tych świadczeń oraz zasada solidaryzmu wymagają, żeby płaca - stanowiąca jednocześnie podstawę wymiaru składki - nie była ustalana ponad granicę płacy słusznej, sprawiedliwej i zapewniającej godziwe utrzymanie oraz żeby rażąco nie przewyższała wkładu pracy, a w konsekwencji, żeby składka nie przekładała się na świadczenie w kwocie nienależnej (wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 20 września 2012r., III AUa 420/12; wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 16 października 2013r., III AUa 294/13).

Ustalenie w umowie o pracę rażąco wysokiego wynagrodzenia za pracę stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne może być w konkretnych okolicznościach uznane za nieważne z mocy art. 58 § 2 k.c. w związku z art. 300 k.p. jako dokonane z naruszeniem zasad współżycia społecznego. W konsekwencji nieważnością mogą być dotknięte jedynie uzgodnienia stron umowy dotyczące wynagrodzenia za pracę, przy zachowaniu ważności pozostałych postanowień umownych, ponieważ zgodnie z art. 58 § 3 k.c., jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana (wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 4 sierpnia 2005r., II UK 16/05, OSNP 2006 nr 11-12, poz. 191, z dnia 9 sierpnia 2005r., III UK 89/05, z dnia 6 lutego 2006r., III UK 156/05 oraz z dnia 5 czerwca 2009r., I UK 19/09).

Wprawdzie w prawie pracy obowiązuje zasada swobodnego kształtowania postanowień umownych, jednak bezspornym pozostaje, że wolność kontraktowa realizuje się tylko w takim zakresie, w jakim przewiduje to obowiązujące prawo. Należy bowiem pamiętać, że autonomia stron umowy w kształtowaniu jej postanowień podlega ochronie jedynie w ramach wartości uznawanych i realizowanych przez system prawa, a strony obowiązuje nie tylko respektowanie własnego interesu jednostkowego, lecz także wzgląd na interes publiczny. Powyższe wynika przede wszystkim z treści art. 353 ¹ k.c., który ma odpowiednie zastosowanie do stosunku pracy. Z kolei odpowiednie zastosowanie art. 58 k.c. pozwala na uściślenie, że postanowienia umowy o pracę sprzeczne z ustawą albo mające na celu jej obejście są nieważne, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, a postanowienia umowy o pracę sprzeczne z zasadami współżycia społecznego są nieważne bezwzględnie. Dopuszczalność oceniania ważności treści umów o pracę według reguł prawa cywilnego, na podstawie art. 58 k.c. w związku z art. 300 k.p., nie jest w judykaturze kwestionowana (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 2004r., I PK 203/03, oraz z dnia 28 marca 2002r., I PKN 32/01).

Ocena wysokości wynagrodzenia umówionego przez strony stosunku pracy powstaje także na gruncie prawa ubezpieczeń społecznych, w którym ustalanie podstawy wymiaru składki z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy oparte jest na zasadzie określonej w art. 6 ust. 1 i art. 18 ust. 1 w związku z art. 20 ust. 1 i art. 4 pkt 9, z zastrzeżeniem art. 18 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z tymi przepisami, podstawą składki jest przychód, o którym mowa w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, a więc wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne, a w szczególności wynagrodzenie zasadnicze, wynagrodzenie za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty i wszelkie inne kwoty, niezależnie od tego, czy ich wysokość została ustalona z góry, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych, na co wskazuje art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012r. poz. 361 ze zm.). Z tego względu dla ustalenia wysokości składek znaczenie decydujące i wyłączne ma fakt dokonania wypłaty wynagrodzenia w określonej wysokości. Należy jednak pamiętać, że umowa o pracę wywołuje skutki nie tylko bezpośrednie, dotyczące wprost wzajemnych relacji między pracownikiem i pracodawcą, lecz także dalsze, pośrednie, w tym w dziedzinie ubezpieczeń społecznych. Kształtuje ona bowiem stosunek ubezpieczenia społecznego, określa wysokość składki, a w konsekwencji prowadzi do uzyskania odpowiednich świadczeń. W konsekwencji przepis art. 18 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w związku z art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym oraz przepisami rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. Nr 161, poz. 1106 ze zm.) - musi być uzupełniony w ramach systemu prawnego stwierdzeniem, że podstawę wymiaru składki ubezpieczonego będącego pracownikiem stanowi wynagrodzenie godziwe, a więc należne, właściwe, odpowiednie, rzetelne, uczciwe i sprawiedliwe, zachowujące cechy ekwiwalentności do pracy. Ocena godziwości wynagrodzenia wymaga uwzględnienia okoliczności każdego konkretnego przypadku, a zwłaszcza rodzaju, ilości i jakości świadczonej pracy oraz wymaganych kwalifikacji (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 1999 roku, I PKN 465/99). Takie rozumienie godziwości wynagrodzenia odpowiada kryteriom ustalania wysokości wynagrodzenia z art. 78 § 1 k.p., który nakazuje ustalenie wynagrodzenia za pracę tak, aby odpowiadało ono w szczególności rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu, a także uwzględniało ilość i jakość świadczonej pracy. W orzecznictwie Sądu Najwyższego wskazuje się, że do oceny ekwiwalentności wynagrodzenia należy stosować wzorzec, który w najbardziej obiektywny sposób pozwoli ustalić poziom wynagrodzenia za pracę o zbliżonym lub takim samym charakterze, który będzie uwzględniał również warunki obrotu i życia społecznego (por. wyrok Sądu Najwyższego z 23 stycznia 2014r. I UK 302/13). Stąd też zasadne jest wskazanie, że ustalenie wynagrodzenia powinno nastąpić nie w oderwaniu od zakresu obowiązków, lecz w powiązaniu z nim. Wynagrodzenie powinno być adekwatne do rodzaju, charakteru oraz intensywności pracy wykonywanej przez pracownika, jego kompetencji, jak również kondycji finansowej pracodawcy. Pamiętać jednak należy, że ingerencja Sądu w umówione przez strony stosunku pracy wynagrodzenie powinna mieć miejsce tylko w wypadku rażąco wysokiego pułapu wynagrodzenia za pracę w stosunku do okoliczności danego przypadku (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 2009r., III UK 7/09).

W rozpatrywanej sprawie powodem przeprowadzenia przez organ rentowy postępowania wyjaśniającego, które zakończyło się wydaniem zaskarżonej decyzji, był fakt ciąży H. M. i wystąpienie w związku z tym z wnioskiem o zasiłek chorobowy. W orzecznictwie akcentuje się, że sam fakt podjęcia pracy przez kobietę w ciąży czy też zatrudnienie kobiety w takim stanie nie stanowi naruszenia prawa. Jednak ustalenie wysokości jej wynagrodzenia na znacznym, zawyżonym poziomie w celu uzyskania wyższych świadczeń z ubezpieczenia społecznego stanowi naruszenie zasad współżycia społecznego (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 lutego 2006r., III UK 156/05). Podkreśla się przy tym, że cel zawarcia umowy o pracę w postaci osiągnięcia świadczeń z ubezpieczenia społecznego nie jest sprzeczny z ustawą, ale nie może to oznaczać akceptacji dla nagannych i nieobojętnych społecznie zachowań oraz korzystania ze świadczeń z ubezpieczeń społecznych, przy zawarciu umowy o pracę na krótki okres przed zajściem zdarzenia rodzącego uprawnienie do świadczenia i ustalenia wysokiego wynagrodzenia w celu uzyskania świadczeń obliczonych od tej podstawy. Taka umowa o pracę w części ustalającej wynagrodzenie wygórowane i nieusprawiedliwione rzeczywistymi warunkami świadczenia pracy jest nieważna jako sprzeczna z zasadami współżycia społecznego (por. wyrok Sądu Najwyższego z 18 października 2005r., II UK 43/05; wyrok Sądu Najwyższego z 12 lutego 2009r., III UK 70/08).

Mając na względzie zaprezentowaną argumentację, Sąd w rozpatrywanej sprawie dokonał ustaleń faktycznych odnośnie charakteru pracy ubezpieczonej, zakresu jej obowiązków, intensywności wykonywanych zadań oraz innych kwestii, które mają wpływ na wysokość wynagrodzenia. Po dokonaniu ich analizy, Sąd stwierdził, że niezgodnie z prawem została wydana zaskarżona decyzja, a stanowisko odwołującej H. M. było uzasadnione.

Stwierdzając powyższe, Sąd wziął pod uwagę okoliczności związane z zatrudnieniem H. M. w firmie (...) N. M. w P.. Jak wynika z zeznań zainteresowanej, płatnik składek miał potrzebę zatrudnienia pomocy kuchennej, gdyż na przełomie września i października rozpoczynał współpracę z piekarniami (...), gdzie miały być dostarczane wyroby garmażeryjne produkowane przez płatnika składek. Sąd miał przy tym na uwadze, że do zajmowania stanowiska pomocy kuchennej jest wystarczające posiadanie średniego wykształcenia, szczególne kwalifikacje natomiast nie są wymagane z racji nieskomplikowanego charakteru stanowiska pomocy kuchennej, które może zajmować każda osoba, która posiada minimalne umiejętności gastronomiczne. Znaczenie ma również fakt, że ubezpieczona współpracowała już w płatnikiem składek od maja 2020r., jednakże z racji nie posiadania pozwolenia na pracę w Polsce, strony nie zwarły umowy.

W ocenie Sądu, opisane okoliczności, miały wpływ nie tylko na podjęcie decyzji o zatrudnieniu odwołującej przez płatnika składek, lecz również na wysokość ustalonego w umowie o pracę wynagrodzenia, jakie miało przysługiwać H. M..

Dla oceny wysokości wynagrodzenia odwołującej istotne znaczenie miał również charakter powierzonych i wykonywanych przez nią obowiązków. Od 1 sierpnia 2017 r. odwołująca była odpowiedzialna za obieranie ziemniaków, lepienie i gotowanie pierogów oraz sprzątanie stanowisk pracy. Pracę tą wykonywała w wymiarze 3/5 etatu za wynagrodzeniem 1.560,00 zł brutto miesięcznie. W związku z zaplanowaną współpracą płatnika składek z piekarniami (...) płatnik składek postanowił zwiększyć ilość obowiązków ubezpieczonej wraz ze zwiększeniem wymiaru czasy pracy do pełnego etatu oraz adekwatnym zwiększeniem wysokości jej wynagrodzenia do kwoty 2.600,00 zł. Od dnia 17 sierpnia 2020 r. odwołująca oprócz obierania ziemniaków, lepienia i gotowania pierogów oraz sprzątania stanowisk pracy zajmowała się także pomocą kucharzowi w przygotowywaniu farszy do pierogów i pakowaniem gotowych pierogów, wówczas pracowała w pełnym wymiarze czasu pracy od 7:00 do 15:00, a czasami od 6:00 do 14:00 i od 8:00 do 16:00. Pracowała przez pięć dni w tygodniu po 8 godzin dziennie. W tym zakresie Sąd Okręgowy oparł się na wiarygodnych zeznaniach odwołującej i zainteresowanej oraz na oświadczeniach płatnika składek złożonych w trakcie postepowania wyjaśniającego przed organem rentowym i listach obecności oraz listach płac.

Odnosząc się bezpośrednio do kwestii wysokości spornego wynagrodzenia, Sąd zważył, że uzasadnienie zaskarżonej decyzji budziło wątpliwości co do motywów, jakimi organ rentowy kierował się oceniając je jako zawyżone. W istocie argumentacja organu rentowego w tym zakresie skupia się na stwierdzeniu, że wynagrodzenie jest niegodne z zasadami współżycia społecznego, w tym z zasadą solidaryzmu obowiązującą wszystkich uczestników systemu ubezpieczeń społecznych. Samo jednak odwołanie się do ww. zasad, bez jednoczesnego wyjaśnienia w jaki sposób ustalenie przez strony stosunku pracy wysokiego wynagrodzenia w danym przypadku miałoby zasady te naruszać, zdaniem Sądu, nie może stanowić skutecznej argumentacji, której konsekwencją mogłoby być obniżenie wysokości wynagrodzenia.

Analiza uzasadnienia ocenianej w tym postępowaniu decyzji daje podstawy do przyjęcia, że okolicznością, jaką organ rentowy wziął pod uwagę wydając zaskarżone rozstrzygnięcie, był fakt, że płatnik składek zatrudniał wcześniej na stanowisku pomocy kuchennej osobę na podstawie umowy zlecenia za wynagrodzeniem niższym niż otrzymywała ubezpieczona i wynagrodzenie to znacznie odbiegało od wynagrodzenia H. M.. Argumentacja ta nie znajdowała odzwierciedlenia w rzeczywistych warunkach wynagradzania pracowników zatrudnianych przez płatnika składek. Przede wszystkim organ rentowy zdaje się pomijać okoliczności wynikające z list płac płatnika składek za okres od sierpnia 2020 r. do grudnia 2020 r. Z dokumentów tych bowiem wynika, że zarówno kucharz jak i pomoc kuchenna otrzymywali w tym okresie wynagrodzenie na poziomie 2.600 zł. Ponadto organ rentowy nie bierze pod uwagę, że w miejsce ubezpieczonej H. M. została zatrudniona w październiku 2020 r. nowa osoba na stanowisko pomocy kuchennej N. S. za wynagrodzeniem w wysokości 2.600,00 zł, a więc na takim samym poziomie co wynagrodzenie ubezpieczonej. Organ rentowy zdaje się więc nie tylko nie dostrzegać zmiany wymiaru czasu ubezpieczonej, zwiększenia ilości jej obowiązków, ale także poziomu wynagrodzeń pracowników zatrudnianych przez płatnika składek na tożsamym bądź podobnym stanowisku. W konsekwencji zdaniem Sądu nie można więc uwzględnić twierdzenia organu rentowego, że H. M. jako jedyny pracownik płatnika składek posiadała podstawę wymiaru składek w wysokości 2.600,00 zł brutto miesięcznie. Oceniając zatem warunki płacowe odwołującej na tle innych pracowników i uwzględniając ich wymiar czasu pracy, jedynym słusznym wnioskiem jest ten, że płaca H. M. ustalona w wysokości 2.600,00 zł brutto miesięcznie nie była w żaden sposób wygórowana w odniesieniu do pozostałych osób pracujących u płatnika składek na tożsamym bądź zbliżonym stanowisku.

Uwzględniając powołane okoliczności, Sąd ocenił, że ustalenie przez odwołującą i N. M. prowadzącą działalność gospodarzącą pod nazwą (...) N. M. w P. wynagrodzenia w wysokości 2.600,00 zł brutto miesięcznie, wbrew twierdzeniom organu rentowego, nie miało na celu wyłącznie uzyskania świadczeń z ubezpieczeń społecznych z pokrzywdzeniem innych uczestników systemu ubezpieczeń społecznych. Nie przemawia za tym okoliczność, że odwołująca w trakcie podpisywania umowy z płatnikiem składek była w ciąży. Zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem samo zawarcie umowy o pracę z kobietą w okresie ciąży, choćby nawet głównym motywem tego zatrudnienia było uzyskanie zasiłku macierzyńskiego bądź też innych świadczeń z systemu ubezpieczeń społecznych, nie jest naganne ani tym bardziej sprzeczne z prawem (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 lutego 2006r., III UK 156/05). W takim przypadku – jak już wcześniej zostało wskazane - ustalenie wysokości wynagrodzenia na poziomie znacznie zawyżonym może stanowić naruszenie zasad współżycia społecznego, jednakże taki przypadek w przedmiotowej sprawie nie wystąpił. Dokonując takiej oceny Sąd miał na względzie nie tylko te okoliczności, o których była mowa, ale także i to, że w trakcie zatrudnienia w (...) N. M. odwołująca współpracowała z płatnikiem składek już przez kilka miesięcy a stan niezdolności do pracy zaistniał po dwóch miesiącach od dnia zawarcia umowy o pracę i trzy miesiące przed terminem porodu.

Z uwagi na powyższe Sąd Okręgowy stwierdził zatem, że stanowisko organu rentowego wyrażone w zaskarżonej decyzji, jest niezasadne. Całokształt okoliczności faktycznych ustalonych w oparciu o przeprowadzone postępowanie dowodowe, dał podstawy do przyjęcia, że wynagrodzenie H. M. ustalone od 17 sierpnia 2020 r. w kwocie 2.600,00 zł brutto miesięcznie jest wynagrodzeniem godziwym i adekwatnym do powierzonego jej stanowiska i zakresu wykonywanych obowiązków. Ponadto, wynagrodzenie to zostało wartościowo skorelowane z wynagrodzeniem uzyskiwanym przez inną pomoc kuchenną zatrudnioną w (...) N. M., a także nie było wygórowane na tle specyfiki zajmowanego stanowiska w branży gastronomicznej. Tym samym brak podstaw do oceny, że było zawyżone i niegodziwe, a zarazem naruszające zasady współżycia społecznego.

W konsekwencji powyższego Sąd Okręgowy ocenił odwołanie H. M. za zasadne, co skutkowało jego uwzględnieniem i stosowną zmianą zaskarżonej decyzji, o czym, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., orzeczono w sentencji wyroku.