Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 191/21

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 11 maja 2021 r., sygn. akt III K 44/21.

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Obrońca oskarżonego A. K. podniósł następujące zarzuty:

I.  Obrazy art. 410 k.p.k. w zw. z art. 7 k.p.k. oraz art. 424 § 1 pkt 1 k.p.k. poprzez dowolna, a nie swobodna, sprzeczną z zasadami doświadczenia życiowego i prawidłowego rozumowania ocenę materiału dowodowego, która miała wpływ na treść orzeczenia poprzez poczynienie błędnych ustaleń faktycznych co do sprawstwa oskarżonego, a mianowicie:

1.  uznaniu za niewiarygodne wyjaśnień oskarżonego K. w zakresie, w jakim twierdzi, że jego zamiarem było odzyskanie kwoty (...) złotych, które miał mu skraść D. S., a które to wyjaśnienia miały zdaniem Sądu wyłącznie na celu przyjęcie korzystniejszej kwalifikacji prawnej z przestępstwa rozboju na wymuszenie zwrotu wierzytelności, w sytuacji, gdy:

a) A. K. twierdził już w drugich chronologicznie wyjaśnieniach, złożonych bez obecności obrońcy w dniu zatrzymania (...) r., niecałą godzinę po pierwszym przesłuchaniu, że chciał odzyskać kwotę ok. (...) zł, którą D. S. „na pewno” mu zabrał,

b) M. F. począwszy od pierwszych wyjaśnień złożonych dnia (...) r. twierdził, że A. K. poprosił go o pomoc w odzyskaniu zabranych przez D. S. pieniędzy w kwocie (...) złotych,

c) K. W. w uznanych przez Sąd za wiarygodne zeznaniach z dnia (...) r. twierdziła, że oskarżony K. w dniu (...) r. zarzucał jej oraz D. S. kradzież należących do niego (...) złotych,

d) pokrzywdzeni P. P. (1) oraz D. S. począwszy od pierwszych zeznań złożonych w dniu (...) r. wskazywali, że dowiedzieli się od K. W., iż A. K. zarzuca S. kradzież (...) złotych, a następnie zarzut ten oskarżony kierował przeciwko pokrzywdzonemu w rozmowie telefonicznej;

2.  uznanie za niewiarygodne wyjaśnień A. K. w zakresie w jakim twierdzi on, że pomysłodawcą sposobu odzyskania pieniędzy oraz organizatorem ludzi mających zrealizować przedsięwzięcie był M. F. z uwagi na zdaniem Sądu konsekwentne realizowanie przez oskarżonego K. linii obrony mającej na celu uzyskanie korzystniejszej kwalifikacji prawnej, poprzez przerzucenie na M. F. odpowiedzialności, jednocześnie uznając za wiarygodne w tym zakresie wyjaśnienia M. F. w sytuacji, gdy:

a) uznanie przez Sąd Okręgowy, że A. K. był inicjatorem zdarzenia, na tej podstawie, iż był najbardziej zainteresowany odzyskaniem skradzionych pieniędzy, nastąpiło wbrew dokonanej w innym miejscu uzasadnienia wyroku ocenie dowodów, w której Sąd kwestionuje twierdzenia K. o tym, że celem jego działań była właśnie chęć odzyskania skradzionych środków,

b) wbrew twierdzeniom Sądu Okręgowego pomiędzy drugimi chronologicznie wyjaśnieniami, złożonymi w dniu 17 listopada 2020 r., a wyjaśnieniami złożonymi przed Sądem nie ma zasadniczej różnicy odnośnie samego twierdzenia, że to M. F. zadzwonił po mężczyzn biorących udział w najściu na lokal zajmowany przez pokrzywdzonych,

c) uznanie za wiarygodne wyjaśnień M. F., że nie znał i nie dzwonił po mężczyzn, z którymi wszedł do lokalu, pomimo że pokrzywdzeni rozpoznali jako napastników M. F. oraz osoby widniejące na wspólnym z nim zdjęciu z instagrama, w kontekście wskazującym na zażyłość towarzyską,

d) przyjęcie jako zgodne z zasadami doświadczenia życiowego, że M. F. bezinteresownie pomógł A. K. w odzyskaniu skradzionych pieniędzy poprzez udanie się z rzekomo obcymi mężczyznami, w tym uzbrojonym w maczetę, do lokalu pokrzywdzonych, a jednocześnie uznanie za sprzeczne z tymi zasadami, iż oskarżony F. mógłby dodatkowo zorganizować mężczyzn biorących udział w zdarzeniu,

e) uznanie za wiarygodne wyjaśnień M. F., iż jego rolą w zajściu było wyłącznie udanie się do lokalu pokrzywdzonych celem identyfikacji D. S., gdyż A. K. bał się rozpoznania, co stoi w sprzeczności z ustaloną przez Sąd I instancji na podstawie zeznań pokrzywdzonych okolicznością, iż K. zarówno przed, jak i po zdarzeniu kontaktował się telefonicznie z D. S. zarzucając kradzież pieniędzy, a pokrzywdzeni już na etapie składania zawiadomienia wiązali najście na ich lokal z zarzutem kradzieży pieniędzy K.;

3.  naruszającą zasady prawidłowego rozumowania sprzeczność wewnętrzną wyroku pomiędzy ustaleniami faktycznymi uzasadnienia, w których Sąd I instancji stwierdza, iż nie budzi wątpliwości okoliczność, że A. K. oskarżał D. S. o kradzież kwoty (...) złotych i prosił M. F. o pomoc w odzyskaniu tych pieniędzy, co znajduje oparcie w dowodach, które Sąd uznał za wiarygodne, a więc w wyjaśnieniach M. F., zeznaniach D. S., P. P. (2) oraz K. W., a opisem czynu polegającym na zaborze w celu przywłaszczenia kwoty (...) złotych, pomimo że jak wynika z niekwestionowanych przez Sąd w tym zakresie wyjaśnień obydwu oskarżonych niemieli oni zamiaru zabrania innych pieniędzy lub rzeczy ponad kwotę, która według K. została mu skradziona przez pokrzywdzonych, ani nie otrzymali żadnych kwot pochodzących z najścia na lokal pokrzywdzonych.

II.  Błąd w ustaleniach faktycznych będący skutkiem obrazy wskazanych wyżej przepisów postępowania, polegający na:

1. przyjęciu, że oskarżony A. K. działał w zamiarze oraz dopuścił się zaboru w celu przywłaszczenia pieniędzy w kwocie (...) złotych oraz rzeczy wskazanych przez Sąd w opisie czynu, będących własnością pokrzywdzonych, mimo braku dowodów na zamiar oskarżonego odebrania pokrzywdzonemu S. czegokolwiek innego ponad środki pieniężne, jakie ten ostatni miał skraść wcześniej oskarżonemu, który miał wpływ na treść orzeczenia poprzez przyjęcie kwalifikacji z art. 280 § 2 k.k. oraz wysokość wymierzonej oskarżonemu kary,

2. przyjęciu, iż oskarżony A. K. był pomysłodawcą oraz organizatorem siłowego najścia na lokal pokrzywdzonych, w tym przede wszystkim poprzez wezwanie nieustalonych mężczyzn, który to błąd miał wpływ na treść orzeczenia poprzez przyjęcie sprawstwa oskarżonego zamiast nakłaniania lub pomocnictwa, co miało wpływ na wysokość wymierzonej kary.

Obrońca oskarżonego M. F. zaskarżył wyrok w części dotyczącej orzeczenia o karze i podniósł zarzuty:

1)  błędu w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, iż M. F. widział, że pozostali sprawcy mieli ze sobą maczetę, stosowali wobec pokrzywdzonych przemoc fizyczną, słowną, czy grozili im,

2)  rażącej niewspółmierności kary orzeczonej w stosunku do oskarżonego M. F., tj. bezwzględnej kary pozbawienia wolności w wymiarze 1 roku i to mimo, iż sytuacja procesowa oskarżonego uzasadniała wymierzenie mu kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, a jego postawa w pełni to uzasadnia.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Odnośnie apelacji obrońcy oskarżonego A. K..

Zasadne okazały się zarzuty podważające zakwalifikowanie czynu oskarżonego z art. 280 § 2 k.k. i art. 288 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. zamiast z art. 18 § 2 k.k. w zw. z art. 191 § 2 k.k., czyli zarzuty oznaczone w apelacji numerami I. 1. od a) do d), I. 3. i II. 1. Nie zasługiwały zaś na uwzględnienie pozostałe zarzuty, tj. zarzuty oznaczone w apelacji numerami I. 2. od a) do e) oraz II. 2.

Jeżeli chodzi o zasadne zarzutu, to obrońca ma w pełni rację, że zgromadzone w sprawie dowody jednoznacznie wskazują na to, iż A. K. działał w celu wymuszenia zwrotu wierzytelności i wyczerpał swoim zachowaniem znamiona przestępstwa z art. 191 § 2 k.k. Był bowiem w swoim subiektywnym odczuciu przekonany, że D. S. skradł mu (...) złotych, które chciał odzyskać. Co istotne, zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem Sądu Najwyższego i sądów powszechnych, pojęcie wierzytelności w rozumieniu art. 191 § 2 k.k. odnosi się wyłącznie do strony podmiotowej tego przestępstwa. W sytuacji, gdy działanie sprawcy motywowane jest świadomością przysługiwania mu roszczenia w stosunku do określonej osoby, owe subiektywne przekonanie, że wierzytelność faktycznie istnieje i zmuszanie przemocą lub groźbą bezprawną do jej zwrotu, determinuje odpowiedzialność za czyn określony w tym przepisie, nawet jeżeli osoba, wobec której środki te są stosowane nie jest obiektywnie (wbrew przekonaniu sprawcy) zobowiązana do świadczenia, np. nie dokonała kradzieży, o którą posądza ją sprawca. Z punktu widzenia strony podmiotowej decydujące znaczenie ma subiektywne przekonanie sprawcy, że osoba ta ma obowiązek zwrotu wierzytelności (por. postanowienie SN z dnia 22 maja 2014 r., sygn. akt II KK 346/13, L.; wyrok SN z dnia 28 maja 2012 r., sygn. akt III KK 347/11, L.; wyrok SA w Katowicach z dnia 12 lutego 2018 r., sygn. akt II AKa 507/17, L.; wyrok SA w Warszawie z dnia 9 maja 2014 r., sygn. akt II AKa 100/14, L.; wyrok SA w Białymstoku z dnia 4 marca 2014 r., sygn. akt 36/14, L. i wyrok SA w Lublinie z dnia 12 grudnia 2013 r., sygn. akt II AKa 231/13, L.).

Na to, że A. K. działał w celu wymuszenia zwrotu wierzytelności wskazują de facto wszystkie dowody dotyczące tej kwestii, a którym, co trzeba podkreślić, Sąd Okręgowy dał wiarę. Pozostawiając na boku wyjaśnienia samego A. K., to przecież:

1.  Oskarżony M. F. cały czas konsekwentnie utrzymywał, że A. K. był przekonany o tym, iż D. S. skradł mu (...) złotych. Poprosił go o pomoc w odzyskaniu tych pieniędzy. W tym też celu M. F. udał się wraz z trzema innymi nieustalonymi osobami do miejsca zamieszkania pokrzywdzonych.

2.  Pokrzywdzeni D. S. i P. P. (2) także w sposób spójny i konsekwentny zeznawali, że A. K. był przekonany o tym, iż pierwszy z nich skradł mu (...) złotych. Początkowo taką wiadomość uzyskali od K. W.. Następnie sam A. K. w rozmowie telefonicznej „oskarżył” D. S. o kradzież (...) złotych. Nadto z zeznań pokrzywdzonych wynika, że napastnicy, którzy weszli do zajmowanego przez nich mieszkania, domagali się m.in. (...) złotych. Wprawdzie ich żądania i działania poszły dalej, ale będzie o tym mowa w dalszej części uzasadnienia.

3.  Świadek K. W. zeznała, że początkowo A. K. oskarżał o kradzież ją i D. S., by ostatecznie – po jej tłumaczeniu – poprzestać na tym ostatnim. O tych oskarżeniach zawiadomiła D. S., a potem, na żądanie A. K., wskazała mu jego adres, ponieważ chciał on odzyskać skradzione pieniądze.

Relacje wymienionych wyżej osób, we wskazanym zakresie, zostały przez Sąd Okręgowy uznane za wiarygodne, co znalazło swoje odzwierciedlenie w przyjętych w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku ustaleniach faktycznych. Mało tego, również stwierdzenia zawarte w dalszej części uzasadnienia nie pozostawiają wątpliwości, że Sąd Okręgowy przyjął, iż celem działania oskarżonego A. K. było wymuszenie zwrotu wierzytelności, ponieważ był subiektywnie przekonany, iż D. S. skradł mu (...) złotych. Przekonują o tym jednoznacznie następujące fragmenty uzasadnienia zaskarżonego wyroku:

- „ Z poczynionych ustaleń wynika, że A. K. podejrzewając D. S. o kradzież pieniędzy postanowił podjąć działania mające na celu ich zwrot. W tym celu namówił M. F. by udał się do pokrzywdzonych w związku z rzekomą kradzieżą przez nich pieniędzy, uzyskał od K. W. informacje o adresie ich zamieszkania, zorganizował pomoc trzech mężczyzn” (str. 19),

- „oskarżony w toku postępowania wskazywał, że został poinformowany przez A. K. o kradzieży pieniędzy, o którą ten podejrzewał D. S.. Sąd nie miał podstaw by podważyć wiarygodność powyższych twierdzeń” (str. 21),

- „I tak bezspornym jest, że do zdarzenia doszło z inicjatywy A. K., który oskarżał D. S. o kradzież pieniędzy, a który poprosił M. F. by udał się do miejsca zamieszkania pokrzywdzonego w celu ich odzyskania. To A. K. był osobą najbardziej zainteresowaną odzyskaniem skradzionych rzekomo przez pokrzywdzonego pieniędzy” (str. 14).

Czyniąc ustalenia faktyczne, z których jasno wynika, że A. K. działał w celu wymuszenia wierzytelności – będąc subiektywnie przekonany o tym, iż D. S. skradł mu (...) złotych, o czym świadczą również inne fragmenty uzasadnienia zacytowane wyże - Sąd Okręgowy, oceniając wyjaśnienia oskarżonego i czyniąc rozważania na temat podstawy prawnej wyroku, z trudnych do wytłumaczenia powodów stwierdził, że brak jest podstaw do przyjęcia kwalifikacji z art. 191 § 2 k.k. Trafnie zauważył obrońca, że jest to oczywista wewnętrzna sprzeczność. Jest to o tyle trudne do zrozumienia, że Sąd I instancji zarazem przyznał, iż „dla wypełnienia znamion przestępstwa z art. 191 § 2 k.k. wystarcza subiektywne przekonanie sprawcy, że wierzytelność faktycznie istnieje”.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego, przedstawione wcześniej dowody, uznane w analizowanej części przez Sąd Okręgowy za wiarygodne, prowadzą do wniosku, że A. K. wyczerpał swoim zachowaniem znamiona przestępstwa z art. 191 § 2 k.k. w postaci podżegania. W rzeczywistości także ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd I instancji potwierdzają słuszność tej konstatacji. Nieprawidłowa jest zatem kwalifikacja prawne przyjęta w zaskarżonym wyroku.

Idąc dalej, podkreślić należy, że A. K. nie wszedł do mieszkania pokrzywdzonych. W sprawie nie ma jakiegokolwiek dowodu na to, aby pomiędzy nim a M. F. i trzema innymi nieustalonymi osobami zawarte zostało jakieś porozumienie obejmujące „zabranie” pokrzywdzonym pieniędzy ponad kwotę (...) złotych, o kradzież której oskarżał on D. S.. Na takie porozumienie nie wskazują ani wyjaśnienia oskarżonych, ani zeznani przesłuchanych w sprawie świadków, ani żadne inne dowody. Dlatego też zachowania osób, które weszły do mieszkania, a polegające na kradzieży (...) złotych, telefonu komórkowego, klucza do mieszkania, perfum i zapalniczek nie mogą obciążać A. K., ponieważ naruszałoby to treść art. 20 k.k., z którego wynika, że każdy ze współdziałających w popełnieniu czynu zabronionego odpowiada w granicach swojej umyślności lub nieumyślności niezależnie od odpowiedzialności pozostałych współdziałających.

W tym miejscu niezbędne jest odniesienie się do kradzieży kwoty (...) złotych, ponieważ zastosowanie art. 20 k.k. do pozostałych skradzionych przedmiotów wydaje się dość oczywiste. Chodzi o to, że zamiar osób, które weszły do mieszkania pokrzywdzonych ewoluował w trakcie zdarzenia i ostatecznie dokonały one kradzieży wymienionych przedmiotów, w tym kwoty (...) złotych, w wyniku rozboju, a nie w celu wymuszenia zwrotu wierzytelności, choć do tego właśnie nakłaniał ich A. K.. O takim ostatecznie zamiarze działania tych sprawców świadczą zabrane przez nich przedmioty, które nie miały nic wspólnego z „roszczeniem” oskarżonego oraz to, że nie przekazali mu żadnego z tych przedmiotów, jak i skradzionych pieniędzy, zachowując całą kwotę dla siebie.

Na uwagę zasługuje jednocześnie to, że A. K., mimo że przyjechał na miejsce zdarzania samochodem razem z pozostałymi mężczyznami, to jednak pozostał w pojeździe i nie był obserwatorem zachowań, jakie miały miejsce w mieszkaniu zajmowanym przez pokrzywdzonych. W świetle zgromadzonych dowodów, a między innymi wyjaśnień M. F., zeznań świadków i częściowo wyjaśnień A. K. nakłonił on tego pierwszego i trzech innych mężczyzn do dokonania czynu zabronionego polegającego na zastosowaniu przemocy oraz groźby bezprawnej wobec D. S., w tym posłużenia się maczetą, w celu wymuszenia zwrotu wierzytelności w postaci pieniędzy w kwocie (...) złotych. O nakłanianiu do takich zachowań przekonują groźby, jakie przed zdarzeniem kierował on wobec pokrzywdzonego (np. „zajebię S., jak nie odda mi pieniędzy”) oraz groźby wypowiadane przez niego po tym zdarzeniu. W uzasadnieniu zaskarżonego wyroku Sąd Okręgowy w sposób przekonujący wykazał, że A. K. doskonale zdawał sobie sprawę z tego, iż sprawcy posłużą się maczetą. Oskarżony w toku postępowania przygotowawczego sam przyznał, że w samochodzie była maczeta, którą sprawcy wzięli udając się do mieszkania pokrzywdzonych. Nie można jednak przypisać A. K. zniszczenia mienia, którego dokonał jeden z nieustalonych mężczyzn. Brak jest dowodów na to, że oskarżony obejmował to zachowanie jakąkolwiek postacią zamiaru. I w tym przypadku zasadne jest odwołanie się do treści art. 20 k.k.

Zaznaczyć też trzeba, że A. K. był tylko pasażerem samochodu. Nie dysponował nim i nie kierował. Nawet, gdyby widział przedmioty skradzione przez sprawców po ich powrocie z mieszkania pokrzywdzonych, to jego dalsze działania – jako pasażera pojazdu – nie mogą być kwalifikowane jako ewentualne pomocnictwo, gdyż obiektywnie rzecz biorąc sytuacja, w jakiej się znalazł i jego zachowanie nie dawało ku temu podstaw.

Odnośnie zarzutów, które okazały się niezasadne wyjść należy od tego, że w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku przekonująco umotywowano ustalenie, iż to A. K. był pomysłodawcą „siłowego” odzyskania pieniędzy i poza M. F. „zorganizował” i nakłonił do tego również trzech innych nieustalonych mężczyzn. W tym zakresie na wiarę zasługiwały wyjaśnienia M. F., który w toku całego postępowania konsekwentnie prezentował taką wersję wydarzeń. Na to, że to A. K. był inicjatorem i niejako „detonatorem” zaistniałego zdarzenia wskazują również zeznania K. W. oraz zeznania pokrzywdzonych. To podczas rozmów z nimi A. K. kierował oskarżenia o kradzież pieniędzy, domagając się ich zwrotu i przejawiał agresję. Groził popełnieniem przestępstwa w przypadku nie zwrócenia mu pieniędzy. To on przecież zażądał od K. W. podania adresu D. S.. To też on, jak słusznie przyjął Sąd Okręgowy, miał interes w odzyskaniu pieniędzy. Nie można zatem uznać, że ustalenia Sądu I instancji w omawianym zakresie rażą dowolnością, a wręcz przeciwnie, znajdują one oparcie w zasadach prawidłowego rozumowania, doświadczenia życiowego i wiedzy. Argumentacja obrońcy w tym względzie jest wyłącznie polemiczna i nie wykazuje tak naprawdę żadnych logicznych błędów, jakich miałby się dopuścić Sąd Okręgowy czyniąc wspomniane ustalenia faktyczne i dając w omawianym zakresie wiarę M. F..

Jeżeli chodzi o szczegółowe argumenty, którymi posłużył się obrońca, to godne uwagi jest to, że:

1. Obrońca sam popada w pewną skrajność, która skutkuje niekonsekwencją. Otóż z jednej strony trafnie wykazuje, że A. K. działał w celu odzyskania pieniędzy, które zgodnie z jego subiektywnym przekonaniem skradł mu D. S., a z drugiej strony, kwestionowanie tego faktu przez Sąd Okręgowy w jednym z fragmentów uzasadnienia zaskarżonego wyroku, czyni argumentem przemawiającym, za tym, iż oskarżony nie mógł być w tej sytuacji „najbardziej zainteresowany odzyskaniem pieniędzy”. Odrywając się od przewrotności tego sposobu argumentacji, stwierdzić należy, że Sąd Apelacyjny przyjął, iż A. K. działał w celu wymuszenia zwrotu wierzytelności. Analiza całości uzasadnienia zaskarżonego wyroku prowadzi do wniosku, że takie samo ustalenie poczynił też Sąd Okręgowy, a w niektórych tylko fragmentach popadł w wewnętrzną sprzeczność.

2. To, czy pomiędzy wyjaśnieniami A. K. złożonymi w postępowaniu przygotowawczym oraz przed Sądem istnieją większe czy mniejsze różnice na temat rzekomego telefonu M. F. do trzech mężczyzna, którzy uczestniczyli w zdarzeniu, nie ma znaczenia dla istoty sprawy. Niezależnie, o które wyjaśnienia chodzi, w tym zakresie nie zasługują one na wiarę, o czym była już mowa.

3. Trzej mężczyźni biorący udział w zdarzeniu nie zostali ustaleni i jedynie za niczym nie potwierdzone spekulacje należy uznać ich ewentualne rozpoznanie przez pokrzywdzonych na zdjęciu zamieszczanym na I., na którym znajduje się również M. F.. Poza tym, nawet zakładając, że M. F. znał tych mężczyzn, to równie dobrze mógł ich znać także A. K..

4. To, że M. F. zgodził się bezinteresownie pomóc A. K. w odzyskaniu pieniędzy nie oznacza automatycznie, iż sprowadził trzech mężczyzn, którzy wzięli udział w popełnieniu przestępstwa, co zdaje się sugerować obrońca.

5. Być może ma rację obrońca, że postanowienie A. K. o tym, aby nie brać osobistego – bezpośredniego udziału w wymuszeniu zwrotu wierzytelności, w kontekście wcześniejszych telefonicznych oskarżeń D. S. o kradzież pieniędzy, nie było do końca przemyślane, gdyż nie trudno pokrzywdzonemu było domyśleć się kto był inicjatorem „ataku”, ale nie jest rzeczą Sądu wyjaśnianie przyjęcia przez sprawców przestępstw takich, a nie innych sposobów postępowania. Faktem jest jednak, że A. K. nie brał bezpośredniego udziału w przestępstwie i poprzestał na podżeganiu – „bojąc się rozpoznania”.

Podsumowując, Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok odnośnie oskarżonego A. K. w ten sposób, że w ramach czynu przypisanego mu w punkcie 1 uznał go za winnego tego, że w dniu (...) r., w P., chcąc, aby M. F. i trzy inne nieustalone osoby dokonali czynu zabronionego polegającego na zastosowaniu przemocy oraz groźby bezprawnej wobec D. S., w tym przy posłużeniu się maczetą, w celu wymuszenia zwrotu wierzytelności w postaci pieniędzy w kwocie (...) złotych, nakłonił ich do tego, tj. przestępstwa z art. 18 § 2 k.k. w zw. z art. 191 § 2 k.k. i za to na podstawie art. 19 § 1 k.k. w zw. z art. 191 § 2 k.k. wymierzył mu karę 3 (trzech) lat pozbawienia wolności.

Ustalając rozmiar kary wymierzonej A. K., Sąd Apelacyjny za okoliczności obciążające go uznał:

- uprzednią karalność,

- działanie w okresie próby, który to okres był związany z warunkowym zawieszeniem wykonania kary pozbawienia wolności orzeczonej wobec niego wcześniejszym wyrokiem i to po upływie zaledwie kilkunastu dni od uprawomocnienia się tego orzeczenia, co świadczy o lekceważącym stosunku do obowiązującego porządku prawnego i znacznym stopniu demoralizacji,

- rolę inicjatora i organizatora działań zmierzających do wymuszenia zwrotu wierzytelności,

- nakłonienie do popełnienia przestępstwa aż czterech osób,

- działanie pod wpływem alkoholu i środków psychotropowych.

Sąd Apelacyjny, podobnie jak Sąd Okręgowy, nie dopatrzył się okoliczności łagodzących po stronie A. K..

Zdaniem Sądu Apelacyjnego, wymierzona A. K. kara jest adekwatna do stopnia jego zawinienia i stopnia społecznej szkodliwości popełnionego przez niego przestępstwa oraz zapewnia prawidłowe oddziaływanie zapobiegawcze i wychowawcze wobec niego, jak też czyni zadość potrzebom w zakresie kształtowanie świadomości prawnej społeczeństwa.

Konsekwencją zmiany kwalifikacji prawnej czynu oskarżonego było uchylenie orzeczonych wobec niego środków kompensacyjnych, czyli rozstrzygnięć zawartych w punktach 4, 5 i 6. A. K. ani nie brał udziału w kradzieży pieniędzy oraz innych przedmiotów, jak i w zniszczeniu mienia, ani też nie było to jego zamiarem.

Odnośnie apelacji obrońcy oskarżonego M. F..

Apelacja okazała się celowa, gdyż doprowadziła do zmiany zaskarżonego wyroku, choć nie wszystkie zmiany były wynikiem uwzględnienia podniesionych przez obrońcę zarzutów.

Na wstępie koniecznym jest wyjaśnienie dlaczego wobec M. F. nie było podstaw do przyjęcia kwalifikacji z art. 191 § 2 k.k., tak jak to się stało w przypadku A. K.. Prawdą jest, że M. F. jadąc na miejsce zdarzenia i wchodząc do mieszkania pokrzywdzonych miał zamiar wymuszenia zwrotu wierzytelności. Rzecz jednak w tym, że jego zamiar ewoluował i ostatecznie przerodził się w zamiar dokonania rozboju. Otóż z wyjaśnień M. F., w szczególności tych złożonych na rozprawie (k – 486v), wynika, że po wejściu do mieszkania, gdy tylko pokrzywdzeni zaczęli zaprzeczać, aby D. S. skradł pieniądze A. K., „ wiedział”, iż „ oni niczego nie zabrali” (wcześniej mówił, iż w tym momencie „domyślał się”). Mimo takiej świadomości M. F. nadal kontynuował swoje działanie i to w ramach porozumienia z trzema innymi nieustalonymi osobami. Zdawał sobie w pełni sprawę, że mężczyźni ci mają zamiar zabrać pieniądze i to nawet w kwocie przenoszącej (...) złotych, co wynikało z ich słów („żądań”, „krzyków”) wypowiadanych po wejściu do mieszkania. Wiedział, że „plądrują” oni mieszkanie w celu znalezienia pieniędzy i wartościowych przedmiotów. Akceptował te działania i nie zrezygnował z dalszego udziału w zdarzeniu, mimo że był już przekonany, iż żaden z pokrzywdzonych nie dokonał kradzieży pieniędzy A. K.. W ramach podziału ról, jak słusznie zauważył to Sąd Okręgowy, zadaniem M. F. i jednego z pozostałych sprawców było wszak pilnowanie D. S. i P. P. (2), co miało umożliwić innym dwóm sprawcom przeszukanie mieszkania i dokonanie zaboru mienia. Zaznaczyć należy, iż do określonego porozumienia i podziału ról może dość w sposób konkludentny, gdy to z zewnętrznych objawów zachowań sprawców wynika, że akceptują oni wzajemnie swoje działania i łączy ich określony cel, co też miało miejsce w ocenianym przypadku. Tak więc Sąd Okręgowy prawidłowo zakwalifikował czyn M. F. z art. z art. 280 § 2 k.k.

Nie można jednak obarczyć M. F. odpowiedzialnością za zachowanie innego sprawcy, który uderzając w ścianę maczetą spowodował jej uszkodzenie. Po pierwsze, brak jest dowodów, a przynajmniej nie naprowadził ich Sąd Okręgowy, aby oskarżonego i trzech nieustalonych mężczyzn łączyło porozumienie w zakresie uszkodzenia mienia. Niewątpliwie ich zachowanie i wypowiadane słowa świadczyły o zamiarze dokonania kradzieży, a wtargnięcie do mieszkania z maczetą oraz z nastawieniem na sterroryzowanie pokrzywdzonych dają też podstawę do przyjęcia, iż porozumienie obejmowało użycie wobec nich przemocy i gróźb, do czego też doszło tuż po wejściu do mieszkania. Nie można jednak „domniemywać”, że porozumienie dotyczyło również uszkodzenia mienia. Po drugie, zachowanie sprawcy, który uszkodził ścianę maczetą było działaniem nagłym i krótkotrwałym, rzec można „błyskawicznym”. Nie można zatem przyjąć, że M. F. zaakceptował je nawet przy odwołaniu się do koncepcji porozumienia konkludentnego. Był to zatem eksces, co uzasadnia usunięcie z kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu art. 288 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., a z jego opisu tych elementów, które wiążą się z uszkodzeniem ściany.

Skoro A. K. nie działał w celu popełnienia rozboju i w tym zakresie nie wszedł w żadne porozumienie z M. F. i innymi mężczyznami, co było już wcześniej przedmiotem analizy, a popełnił własne, odrębne przestępstwo kwalifikowane z art. 18 § 2 k.k. w zw. z art. 191 § 2 k.k., to w opisie przypisanego M. F. czynu należało konsekwentnie przyjąć, że popełniając rozbój nie działał on wspólnie i w porozumieniu z A. K..

Niezasadny okazał się pierwszy z zarzutów podniesionych przez obrońcę M. F.. Maczeta znajdowała się wszak w samochodzie, którym oskarżony wraz z innymi sprawcami przyjechał na miejsce zdarzenia. Gdy wychodzili z pojazdu jeden z nieustalonych sprawców zabrał ją ze sobą, a gdy znaleźli się w mieszkaniu uderzył nią w plecy P. P. (2) (jej płaską częścią!), a następnie, po jego upadku, przyłożył mu ją do głowy i zagroził pozbawieniem życia, gdyby wstał. W tej sytuacji, sugestie obrońcy, że M. F., który wszedł do mieszkania i cały czas w nim przebywał podczas zdarzenia, nie widział maczety w ręku jednego ze współdziałających z nim mężczyzn i nie akceptował posłużenia się nią w celu dokonania rozboju, są oderwane od realiów sprawy i sprzeczne z zasadami prawidłowego rozumowania, doświadczenia życiowego i wiedzy.

Częściowo zasadny okazał się zaś drugi z podniesionych zarzutów, przy czym przypomnieć trzeba, że zgodnie z art. 447 § 2 k.p.k., apelację co do kary uważa się za zwrócona przeciwko całości rozstrzygnięcia o karze i środkach karnych. Kierując się tym, że M. F. nie był dotychczas karany, naprawił częściowo szkodę, przeprosił pokrzywdzonych, przyznał się do popełnienia rozboju i wyraził skruchę, a także uwzględniając wyeliminowanie z opisu przypisanego mu czynu uszkodzenia ściany, zaś z kwalifikacji prawnej art. 288 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, iż uchylił orzeczoną wobec niego karę grzywny.

W przekonaniu Sądu Apelacyjnego, wymierzona oskarżonemu, z zastosowanie nadzwyczajnego złagodzenia, kara pozbawienia wolności jest wystarczająca do osiągniecia celów zapobiegawczych i wychowawczych, jak też jest odpowiednia do stopnia jego zawinienia i społecznej szkodliwości popełnionego przez niego czynu. Nie byłoby jednak uzasadnione warunkowe zawieszenie wykonania tej kary. Takie postąpienie, zdaniem Sądu Apelacyjnego, oznaczałoby, że kara ta przestałaby być współmierna i raziłaby łagodnością. Nie spełniałaby bowiem wspomnianych celów i utraciłaby cechę adekwatności do stopnia zawinienia M. F. i społecznej szkodliwości przypisanego mu czynu. Nie czyniłaby również zadość potrzebom w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa.

Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok na korzyść M. F. także i w ten sposób, że uchylił zawarte w punktach 4, 5 i 6 rozstrzygnięcia o orzeczeniu środka kompensacyjnego z art. 46 § 1 k.k. w postaci obowiązku naprawienia szkody. Po pierwsze, nie było podstaw do przypisania mu uszkodzenia ściany. Był to eksces jednego z nieustalonych sprawców. Skutkowało to uchyleniem rozstrzygnięcia zawartego w punkcie 6 zaskarżonego wyroku. Po drugie, oskarżony doprowadził do zapłaty D. S. i P. P. (2) kwoty (...) złotych. Jest to znaczna część wyrządzonej szkody. Nie można jednocześnie pominąć tego, że pokrzywdzeni nie złożyli wniosku o zobowiązanie M. F. do naprawienia szkody. Po otrzymaniu (...) złotych nie mieli do niego już żalu, co wyrazili nie tylko w stosownym pisemnym oświadczeniu, ale i w swoich zeznaniach. Istotne jest również to, że do zaistniałej szkody przyczynili się, i to w większym znacząco stopniu, pozostali trzej nieustaleni sprawcy. W tej sytuacji, przy braku wniosku pokrzywdzonych, co jeszcze raz wypada podkreślić, Sąd Apelacyjny za sprawiedliwe uznał uchylenie rozstrzygnięć zawartych w punktach 4 i 5 zaskarżonego wyroku.

---------------------------------------------------------------------------------------

Mając na uwadze powyższe rozważania - dotyczące obu apelacji, Sąd Apelacyjny ostatecznie:

1)  zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

a)  w ramach czynu przypisanego oskarżonemu A. K. w punkcie 1 uznał go za winnego tego, że w dniu (...) r., w P., chcąc, aby M. F. i trzy inne nieustalone osoby dokonali czynu zabronionego polegającego na zastosowaniu przemocy oraz groźby bezprawnej wobec D. S., w tym przy posłużeniu się maczetą, w celu wymuszenia zwrotu wierzytelności w postaci pieniędzy w kwocie (...) złotych, nakłonił ich do tego, tj. przestępstwa z art. 18 § 2 k.k. w zw. z art. 191 § 2 k.k. i za to na podstawie art. 19 § 1 k.k. w zw. z art. 191 § 2 k.k. wymierzył mu karę 3 (trzech) lat pozbawienia wolności,

b)  z opisu przypisanego oskarżonemu M. F. w punkcie 1 czynu wyeliminował zapis „a także uderzając maczetą w ścianę” i zapis „a nadto uderzając w ścianę maczetą spowodowali jej uszkodzenie wyrządzając szkodę w wysokości co najmniej (...) zł” oraz ustalił, iż nie działał on wspólnie i w porozumieniu z A. K., jak też wyeliminował z podstawy skazania art. 288 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., a z podstawy wymiaru kary art. 11 § 3 k.k. i jednocześnie uchylił orzeczoną wobec oskarżonego karę grzywny,

c)  uchylił zawarte w punktach 4, 5 i 6 rozstrzygnięcia o orzeczeniu środka kompensacyjnego z art. 46 § 1 k.k. w postaci obowiązku naprawienia szkody;

2)  utrzymał w mocy zaskarżony wyrok w pozostałym zakresie.

Wniosek

Obrońca oskarżonego A. K. wniósł alternatywnie o:

- zmianę zaskarżonego wyroku poprzez przyjęcie kwalifikacji prawnej z art. 191 § 2 k.k. w zw. z art. 18 § 2 k.k. lub § 3 k.k. i wymierzenie kary przewidzianej za ten czyn w granicach dolnego zagrożenia ustawowego,

- uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Obrońca oskarżonego M. F. wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez wymierzenie oskarżonemu kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Zasadny okazał się pierwszy wniosek obrońcy oskarżonego A. K. w zakresie, w jakim domagał się on zakwalifikowania czynu z art. 18 § 2 k.k. w zw. z art. 191 § 2 k.k. Wniosek ten nie zasługiwał na uwzględnienie w zakresie, w którym obrońca domagał się orzeczenia kary w dolnych granicach zagrożenia. Nadto nie zasługiwał na uwzględnienie wniosek obrońcy oskarżonego M. F..

Powody, które zdecydowały o uwzględnieniu lub nieuwzględnieniu powyższych wniosków zostały omówione przy odniesieniu się do apelacji obrońców, ponieważ było to ściśle związane z zasadnością albo bezzasadnością podniesionych przez nich zarzutów. Nie ma więc potrzeby powtarzania tego samego w tym miejscu.

O nie uwzględnieniu drugiego z wniosków obrońcy oskarżonego A. K. zdecydowało to, że nie wystąpił żaden z przypadków określonych w art. 437 § 2 zdanie drugie k.p.k., który uzasadniałby uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Pkt 3

Sąd Apelacyjny zwolnił oskarżonych od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, w tym od uiszczenia opłaty za obie instancje z uwagi na to, że mają oni do odbycia bezwzględne kary pozbawienia wolności. Takie rozstrzygnięcie znajduje swoje oparcie w art. 624 § 1 k.p.k. i art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych (Dz.U z 1983 r., Nr 49, poz. 223 z późn. zm.).

7.  PODPIS

G. N. H. K. M. K.

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Apelacja obrońcy oskarżonego A. K..

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Skazanie oskarżonego za przestępstwo przypisane mu w zaskarżonym wyroku.

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☒

Uchylenie

☒

zmiana

1.12.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

2

Podmiot wnoszący apelację

Apelacja obrońcy oskarżonego M. F..

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Rozstrzygnięcie o karze.

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☐

Uchylenie

☒

zmiana