Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 marca 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Maria Jolanta Kazberuk (spr.)

Sędziowie: SO del. Marzanna Rogowska

SA Marek Szymanowski

Protokolant: Magda Małgorzata Gołaszewska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 26 marca 2014 r. w B.

sprawy z odwołania S. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

od wyroku Sądu Okręgowego w Olsztynie IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 7 maja 2013 r. sygn. akt IV U 174/13

oddala apelację.

Sygn. akt III AUa 1411/13

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. decyzją z dnia 27 grudnia 2012 roku, wydaną na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 roku, Nr 153, poz. 1227 ze zm.) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 roku, Nr 8, poz. 43 ze zm.), odmówił S. B. prawa do emerytury. Organ rentowy stwierdził, że nie udowodniła ona wymaganego, co najmniej 15-letniego okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. do stażu pracy w warunkach szczególnych nie zaliczył wnioskodawczyni okresu zatrudnienia od dnia 25 czerwca 1973 roku do dnia 31 marca 1997 roku w Zakładach (...) w B..

S. B. w odwołaniu od powyższej decyzji domagała się przyznania prawa do emerytury po uprzednim zaliczeniu jako pracy w szczególnych warunkach zakwestionowanego przez organ rentowy okresu zatrudnienia.

Sąd Okręgowy w Olsztynie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych po rozpoznaniu powyższego odwołania, wyrokiem z dnia 7 maja 2013 roku zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawczyni S. B. prawo do emerytury od dnia 1 grudnia 2012 roku, przy czym zaliczył w/w do okresu pracy w szczególnych warunkach okres zatrudnienia w Zakładach (...) w B. od dnia 25 czerwca 1973 roku do dnia 31 marca 1997 roku na stanowisku szwacz maszynowy (z wyłączeniem okresu urlopu wychowawczego od dnia 17 września 1980 roku do dnia 16 września 1983 roku i od dnia 7 kwietnia 1984 roku do dnia 6 kwietnia 1987 roku). Z ustaleń Sądu I instancji wynika, że wnioskodawczyni urodziła się w dniu (...). Na podstawie decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. z dnia 16 lipca 2009 roku jest uprawniona od dnia 3 lipca 2009 roku do świadczenia przedemerytalnego. Wnioskodawczyni kilkukrotnie ubiegała się o prawo do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach. Decyzją w/w organu rentowego z dnia 1 marca 2011 roku odmówiono wnioskodawczyni prawa do dochodzonego świadczenia, ponieważ pozostawała ona w stosunku pracy oraz nie udowodniła na dzień 1 stycznia 1999 roku 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Wyrokiem Sądu Okręgowego w Olsztynie w sprawie o sygn. akt IV U 1095/11 oddalono odwołanie od powyższej decyzji. Kolejną decyzją Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. z dnia 18 maja 2011 roku ponownie odmówiono S. B. prawa do emerytury, wskazując, iż nie wykazała ona wymaganego stażu pracy w warunkach szczególnych. Wskutek rozpoznania odwołania od powyższej decyzji wyrokiem Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 9 września 2011 roku w sprawie o sygn. akt IV U 1817/11 odwołanie oddalono. Aktualnie zaskarżoną decyzją organu rentowego z dnia 27 grudnia 2012 roku po raz kolejny odmówiono wnioskodawczyni prawa do emerytury. Sąd Okręgowy ustalił, że w spornym okresie, tj. od dnia 25 czerwca 1973 roku do dnia 31 marca 1997 roku S. B. była zatrudniona w Zakładach (...) w B. (po przekształceniu Przedsiębiorstwo Produkcyjne (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w B.) na stanowisku szwaczki w pełnym wymiarze czasu pracy. Wnioskodawczyni pracowała na dwie zmiany, w systemie akordowym. Zszywała na maszynie overlock gotowe, dostarczane elementy materiału, tj. anilany i wełny. Powyższe czynności wykonywała na hali produkcyjnej, na której pracowało około 200 szwaczek. Brygada, w której pracowała liczyła około 30 osób. Początkowo praca była świadczona przez wnioskodawczynię w godzinach od 5.30 do 13.30, a następnie od 6.00 do 14.00. S. B. wykonywała pracę w pozycji siedzącej. Na hali panowało duże zapylenie i hałas, kurz osadzał się na wszystkich elementach hali. W okresach od dnia 17 września 1980 roku do dnia 16 września 1983 roku i od dnia 7 kwietnia 1984 roku do dnia 6 kwietnia 1987 roku wnioskodawczyni przebywała na urlopach wychowawczych. S. B. została przesłuchana w charakterze świadka w sprawie toczącej się przed Sądem Okręgowym w Olsztynie o sygn. akt IV U 1908/11, dotyczącej Z. T. – pracownicy zatrudnionej na stanowisku szwaczki w Zakładach (...) w B. w latach 1973-1993. Zgodnie z opinią biegłych sądowych z zakresu techniki i technologii wyrobów włókienniczych E. P. oraz z zakresu (...) sporządzonej w tamtym postępowaniu – Z. T. spełnia wymogi osoby wykonującej pracę w warunkach szczególnych, o których mowa w dziale VII pkt 4 i pkt 8 wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze. Biegli sądowi na podstawie wyników pomiarów przeprowadzonych w 1985 roku przez Wojewódzką (...) w O. ustalił, że pracownicy szwalni w zakładach (...) byli narażeni na działanie pyłu akrylonitrylu (anilany) o stężeniu 5-krotnie przekraczającym wielkość najwyższego dopuszczalnego stężenia. W ocenie biegłych, Z. T., będąc zatrudniona na stanowisku szwaczki maszynowej, wykonywała stale i w pełnym wymiarze czasu pracę w warunkach szczególnych. W oparciu o wnioski powyższej opinii Sąd Okręgowy w Olsztynie wyrokiem z dnia 27 kwietnia 2012 roku zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał Z. T. prawo do emerytury, zaliczając sporny okres pracy w warunkach szczególnych na stanowisku szwaczki. Powyższe orzeczenie zostało poddane kontroli instancyjnej. Sąd Apelacyjny w Białymstoku wyrokiem z dnia 21 listopada 2012 roku oddalił apelację organu rentowego od powyższego wyroku. Sąd I instancji wskazał także, że w analogicznej sprawie z odwołania T. J. - pracownicy zatrudnionej w Zakładach (...) w B. na stanowisku szwacz maszynowy oraz brakarz szwacz biegły sądowy z zakresu (...) ocenił, że w latach 1974-1998 T. J. wykonywała pracę przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych, czyli pracę w szczególnych warunkach w rozumieniu przepisów w/w rozporządzenia. Biegły zweryfikował tym samym poprzednio wydaną opinię w oparciu o pomiary środowiskowe (zapylenia) Wojewódzkiej (...) w O. z 1985 roku. Sąd I instancji zauważył przy tym, iż organ rentowy nie kwestionował powyższej opinii biegłego sądowego. Sąd I instancji wskazał, że warunkami nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnych warunkach są: ukończenie przez kobietę 55-go roku życia, udowodnienie na dzień 1 stycznia 1999 roku 20-letniego ogólnego stażu pracy i 15-letniego stażu pracy w warunkach szczególnych, nieprzystąpienie do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenie wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym za pośrednictwem organu rentowego na dochody budżetu państwa - art. 184 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 roku, Nr 153, poz. 1227 ze zm.) w zw. z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 roku, Nr 8, poz. 43 ze zm.). Nadto pomimo orzekania przez Sąd I instancji po dniu 1 stycznia 2013 roku Sąd ten wskazał, że warunkiem do nabycia prawa do spornego świadczenia jest rozwiązanie stosunku pracy w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem. Poza sporem pozostawało, że wnioskodawczyni ukończyła 55-ty rok życia, legitymuje się ponad 20-letnim ogólnym stażem ubezpieczeniowym, nie przystąpiła do otwartego funduszu emerytalnego oraz rozwiązała stosunek pracy. Okolicznością sporną było natomiast to, czy S. B. legitymuje się 15-letnim stażem pracy w warunkach szczególnych. W ocenie Sądu Okręgowego, istotne znaczenie dla rozpoznawanej sprawy mają ustalenia Sądu poczynione w analogicznych sprawach rozstrzygniętych przez Sąd Okręgowy w Olsztynie, dotyczących prawa do emerytury na podstawie art. 184 w/w ustawy, którego domagały się inne pracownice zatrudnione w Zakładach (...) w B. na stanowisku szwacz maszynowy w latach 1974-1998. W szczególności dotyczy to sprawy z odwołania T. J. (sygn. akt IV U 256/13) oraz z odwołania Z. T. (sygn. akt IV U 1908/11). Jak wskazał Sąd I instancji, wyroki zapadłe w obu tych sprawach przed Sądem Okręgowym w oparciu o sporządzone opinie biegłych sądowych zmieniały zaskarżone decyzje organu rentowego i przyznawały wnioskodawczyniom prawo do emerytury, po uprzednim zaliczeniu spornych okresów pracy w zakładach (...) do stażu pracy w szczególnych warunkach. Wyrokiem Sądu Apelacyjnego z dnia 21 listopada 2012 roku w sprawie o sygn. akt III AUa 622/12 oddalono apelację organu rentowego w sprawie dotyczącej Z. T.. W pisemnym uzasadnieniu orzeczenia Sąd Apelacyjny zaznaczył, że Sąd Okręgowy dokonał prawidłowej oceny zgromadzonego materiału dowodowego stwierdzając, iż praca ubezpieczonej Z. T. na stanowisku szwacza maszynowego stanowi pracę wykonywaną w warunkach szczególnych wymienioną w dziale VII, pkt 4 wykazu A, stanowiącego załącznik do w/w rozporządzenia. Zdaniem Sądu Okręgowego zasady logiki i doświadczenia życiowego nie pozwalają na pominięcie tych okoliczności. Nie można przecież podzielić tezy, w myśl której wnioskodawczyni, świadcząc pracę jako szwaczka w tożsamych warunkach, czyli u tego samego pracodawcy, na tej samej hali, a nawet na tej samej zmianie nie wykonuje pracy w warunkach szczególnych, podczas, gdy inni pracownicy – zatrudnieni na analogicznym stanowisku wykonują pracę w szczególnych warunkach. Powyższe rozumowanie znajduje potwierdzenie w treści opinii biegłego sądowego sporządzonej w sprawie Sądu Okręgowego w Olsztynie o sygn. akt IV U 256/13, dotyczącej ubezpieczonej T. J.. Biegły z zakresu bhp E. Ł. (1) w opinii sporządzonej na potrzeby tamtej sprawy jednoznacznie ocenił, iż T. J. pracowała w szczególnych warunkach, wykonując prace przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych. Powyższą opinię Sąd I instancji uwzględnił jako dowód w niniejszym postępowaniu. Zdaniem Sądu Okręgowego, opinia ta jest spójna i logiczna, a wnioski w niej sformułowane nie budzą żadnych zastrzeżeń. Reasumując, Sąd I instancji stwierdził, że S. B. będąc zatrudniona od dnia 25 czerwca 1973 roku do dnia 31 marca 1997 roku w Zakładach (...) w B. na stanowisku szwacz maszynowy świadczyła pracę w warunkach szczególnych przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych, tj. pracę o jakiej mowa w dziale VII, poz. 4 wykazu A, stanowiącego załącznik do w/w rozporządzenia. W przekonaniu Sądu Okręgowego charakter pracy wnioskodawczyni w spornym okresie został w sposób dostateczny wyjaśniony. Stąd też Sąd I instancji nie uwzględnił wniosku dowodowego organu rentowego o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu bhp na okoliczność pracy świadczonej przez S. B. w spornym okresie. Nadto wskazał, że sporny okres pracy, z wyłączeniem dwóch okresów urlopów wychowawczych, jest wystarczający aby wnioskodawczyni legitymowała się co najmniej 15-letnim okresem zatrudnienia w szczególnych warunkach. Końcowo Sąd I instancji stwierdził, iż nie zasługiwał na uwzględnienie podnoszony przez organ rentowy zarzut powagi rzeczy osądzonej. Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy jak w sentencji wyroku orzekł na podstawie art. 477 ¹⁴§ 2 k.p.c.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. zaskarżył powyższy wyrok w całości, zarzucając mu naruszenie:

1.  przepisów kodeksu postępowania cywilnego, tj. art. 366 k.p.c., art. 403 § 2 k.p.c. i art. 407 § 1 k.p.c. poprzez ich niezastosowanie,

2.  przepisów kodeksu postępowania cywilnego, tj. art. 233 § 1 k.p.c. wyrażające się przekroczeniem granic swobodnej oceny dowodów, albowiem Sąd dał wiarę opinii biegłego z dnia 3 kwietnia 2013 roku wydanej w sprawie Sądu Okręgowego w Olsztynie o sygn. akt IV U 256/13, na podstawie której następnie oparł zaskarżony wyrok, pomimo tego, iż opinia ta pozostaje w sprzeczności z wcześniejszą opinią tego samego biegłego w postępowaniu przed Sądem Okręgowym w Olsztynie w sprawie o sygn. akt IV U 1238/11, jak również pozostaje w sprzeczności z opinią biegłego wydanej w sprawie z odwołania ubezpieczonej od decyzji odmawiającej prawa do emerytury w sprawie o sygn. akt IV U 1817/11

3.  przepisów prawa materialnego, tj. art. 184 w/w ustawy w zw. z § 2 ust. 1, § 4 ust. 1 w/w rozporządzenia poprzez zmianę decyzji z dnia 27 grudnia 2012 roku i uznanie, iż wnioskodawczyni wykonywała pracę w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w (...), a tym samym nakazanie organowi rentowemu zaliczenia okresów pracy od dnia 25 czerwca 1973 roku do dnia 31 marca 1997 roku (z pominięciem okresu urlopu wychowawczego od dnia 17 września 1980 roku do dnia 16 września 1983 roku i od dnia 7 kwietnia 1984 roku do dnia 6 kwietnia 1987 roku) do okresu pracy w szczególnych warunkach, a w konsekwencji przyznanie prawa do emerytury od dnia 1 grudnia 2012 roku.

Wskazując na powyższe zarzuty organ rentowy domagał się zmiany zaskarżonego wyroku i oddalenia odwołania ubezpieczonej, bądź uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest niezasadna.

Sąd Okręgowy poczynił w sprawie trafne ustalenia faktyczne na podstawie wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego. Sąd Apelacyjny ustalenia te w całości akceptuje i uznaje za własne. Na aprobatę zasługuje również dokonana przez Sąd I instancji ocena prawna.

W pierwszej kolejności należy stwierdzić, że Sąd Okręgowy nie dopuścił się obrazy przepisów wskazanych w apelacji, tj. art. 366 k.p.c., art. 403 § 2 k.p.c. i art. 407 § 1 k.p.c., gdyż prawidłowo rozstrzygnął niniejszą sprawę w sądowym trybie odwołania od decyzji ZUS z dnia 27 grudnia 2012 roku, uregulowanym w art. 477 ⁹ k.p.c. i nast.

Wbrew stanowisku organu rentowego, niniejsza sprawa nie mogła być prowadzona w trybie wznowienia postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 9 września 2011 roku oddalającym odwołanie S. B. od decyzji ZUS z dnia 18 maja 2011 roku odmawiającej prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych (sygn. akt IV U 1817/11). Należy bowiem podkreślić, że wyrok zapadły w sprawie z zakresu ubezpieczeń społecznych nie ma powagi rzeczy osądzonej, jeżeli dotyczy odmowy przyznania świadczenia z ubezpieczenia społecznego, a po jego uprawomocnieniu się organ rentowy wydał nową decyzję, opartą na nowych dowodach, mających wpływ na ujawnienie stanu faktycznego i jego prawidłową ocenę prawną. Wtedy wydanie nowej decyzji uprawnia ubezpieczonego do złożenia od niej odwołania i zobowiązuje sąd do sprawdzenia prawidłowości decyzji. Takie stanowisko zajął również Sąd Apelacyjny w Katowicach w postanowieniu z dnia z dnia 17 stycznia 2013 r. (III AUz 373/12, LEX nr 1271883). Niniejsza sprawa stanowi odrębne postępowanie od zakończonego w sprawie o sygn. akt IV U 1817/11, gdyż została ona wszczęta na skutek odwołania S. B. wniesionego od nowej decyzji ZUS, wydanej już po uprawomocnieniu się postępowania w sprawie o sygn. akt IV U 1817/11.

Przechodząc do merytorycznej kwestii spornej w niniejszej sprawie, należało podkreślić, że dotyczyła ona ustalenia, czy na dzień 1 stycznia 1999 roku S. B. legitymowała się wymaganym co najmniej 15-letnim okresem pracy w szczególnych warunkach i czy w związku z tym spełniła ona przesłanki do przyznania prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym na podstawie art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 roku, Nr 153, poz. 1227 ze zm.).

Przepis art. 184 w/w ustawy w sposób odrębny i szczególny uregulował sytuację prawną ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku, którzy w dniu wejścia w życie ustawy, tj. w dniu 1 stycznia 1999 roku, legitymowali się okresem zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz okresem składkowym i nieskładkowym, o którym mowa w art. 27 ustawy, gwarantując im prawo do nabycia emerytury po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32.

Intencją ustawodawcy było zapewnienie nabycia uprawnień emerytalnych dla tej kategorii ubezpieczonych, którzy w chwili wejścia w życie ustawy spełniali wymagane warunki stażu, w tym stażu pracy w szczególnych warunkach, za wyjątkiem wieku emerytalnego przewidzianego w art. 32 ustawy.

Ustalenie czy wykonywane obowiązki pracownicze były realizowane w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze podlega ocenie na podstawie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 roku, Nr 8, poz. 43 ze zm.). W myśl § 2 ust. 1 powołanego rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Z kolei § 4 ust. 1 pkt 1 i 3 rozporządzenia określa przesłanki, których łączne spełnienie przez pracownika, warunkuje nabycie prawa do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach tj. osiągnięcie wieku emerytalnego wynoszącego: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn oraz wykazanie wymaganego okresu zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ugruntowany jest pogląd, że tylko praca w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze na stanowiskach wymienionych w rozporządzeniu Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku wykonywana stale i w pełnym wymiarze uzasadnia skorzystanie z uprawnienia do wcześniejszej emerytury. Praca w szczególnych warunkach to przy tym praca wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. (wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 14 września 2007r., III UK 27/07, OSNP 2008 nr 21-22, poz. 325; z dnia 19 września 2007r., III UK 38/07, OSNP 2008 nr 21-22, poz. 329; z dnia 6 grudnia 2007r., III UK 66/07, LEX nr 483283; z dnia 22 stycznia 2008r., I UK 210/07, OSNP 2009 nr 5-6, poz. 75; z dnia 24 marca 2009r., I PK 194/08, LEX nr 528152; z dnia 6 czerwca 2011r., IUK 393/10, LEX nr 950426). Zauważyć także należy, że prawo do wcześniejszej emerytury stanowi odstępstwo od zasady powszechnego wieku emerytalnego i w związku z tym nie można poprzestać tylko na jego uprawdopodobnieniu, lecz musi zostać udowodnione, a temu służą dokumenty. Dlatego, w tej kategorii spraw podkreśla się, że same zeznania świadków, gdy nie znajdują potwierdzenia w dokumentach pracowniczych nie stanowią miarodajnego dowodu pracy w szczególnych warunkach (wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 20 września 2012 r., III AUa, Lex nr 1223476).

W zaskarżonej decyzji z dnia 27 grudnia 2012 roku organ rentowy za udowodniony uznał ogólny staż pracy wnioskodawczyni w wymiarze 25 lat, 6 miesięcy i 10 dni. Nie zaliczył przy tym żadnego okresu zatrudnienia wnioskodawczyni do stażu pracy w warunkach szczególnych.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd I instancji, po przeprowadzeniu postępowania dowodowego i dokonaniu analizy przebiegu zatrudnienia S. B., prawidłowo zaliczył do jej stażu pracy w warunkach szczególnych okres zatrudnienia od dnia 25 czerwca 1973 roku do dnia 31 marca 1997 roku (z wyłączeniem okresów korzystania z urlopów wychowawczych) w Zakładach (...) w B., przekształconych w Przedsiębiorstwo Produkcyjne (...) Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w B., po czym trafnie stwierdził podstawy do przyznania jej prawa do wcześniejszej emerytury.

W przedmiotowej sprawie poza sporem pozostaje fakt, iż S. B. w w/w okresie była zatrudniona w Zakładach (...) w B.. Jak wskazuje świadectwo pracy z dnia 28 marca 2002 roku (k. 6 akt ZUS dot. kapitału początkowego) wnioskodawczyni w spornym okresie pracowała jako szwaczka. Pracodawca nie wystawił wnioskodawczyni świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Kwestionowane pozostawało zaś to czy w w/w okresie pracowała ona stale i w pełnym wymiarze czasu w warunkach szczególnych. Niewątpliwie dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska (np. wskazana w dokumentacji osobowej), tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (wyrok SN: z dnia 1 czerwca 2010 r., IIUK 21/10, LEX nr 619638 z dnia 14 września 2007 r., III UK 27/07, OSNP 2008 nr 21-22, poz. 325; z dnia 19 września 2007 r., III UK 38/07, OSNP 2008 nr 21-22, poz. 329; z dnia 6 grudnia 2007 r., III UK 66/07, LEX nr 483283; z dnia 22 stycznia 2008 r., I UK 210/07, OSNP 2009 nr 5-6, poz. 75 i z dnia 24 marca 2009 r., I PK 194/08, LEX nr 528152).

Wnioskodawczyni twierdziła (k. 16-16 v.), że w spornym okresie cały czas pracowała w warunkach szczególnych, tj. szyła na owerloku, podobnie jak Z. T. oraz T. J. (którym Sąd przyznał prawo do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych), w tej samej hali i przy wykorzystaniu takich samych materiałów, co ona.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd I instancji prawidłowo przyjął, że w spornym okresie skarżąca wykonywała stale i w pełnym wymiarze czasu obowiązki na stanowisku szwaczki, które należy zaliczyć do pracy w warunkach szczególnych wymienionej w dziale VII, pkt 4 wykazu A, stanowiącego załącznik do w/w rozporządzenia jako „prace przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych”. Sąd ten nie naruszył przy tym zasady swobodnej oceny dowodów, o której mowa w art. 233 § 1 k.p.c. Trzeba dodać, że judykatura wskazuje, iż Sąd jest zobligowany uwzględnić wszystkie dowody przeprowadzone w postępowaniu, jak też uwzględnić wszelkie okoliczności towarzyszące ich przeprowadzaniu (wyrok SN z dnia 11 lipca 2002r. IV CKN 1218/00). Granice swobodnej oceny dowodów winny być wyznaczone wymogami prawa procesowego, doświadczenia życiowego oraz regułami logicznego myślenia. W myśl powyższych dyrektyw Sąd I instancji rozważa w sposób racjonalny i wszechstronny materiał dowodowy, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych, a wiążąc ich moc i wiarygodność odnosi do pozostałego materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie (wyrok SN z dnia 10 czerwca 1999r. w sprawie II UK 685/98). Stąd o naruszeniu art. 233 § 1 k.p.c. można mówić w sytuacji wykazania Sądowi I instancji uchybienia podstawowym regułom służącym ocenie wiarygodności i mocy poszczególnych dowodów, tj. regułom logicznego rozumowania, zasadom doświadczenia życiowego i właściwego kojarzenia faktów. Apelujący organ rentowy nie wykazał, aby Sąd I instancji rozstrzygając niniejszą sprawę, naruszył powyższe reguły.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego, Sąd Okręgowy dokonał wystarczających ustaleń faktycznych w przedmiocie spornego okresu zatrudnienia wnioskodawczyni. Następnie w sposób prawidłowy zweryfikował możliwość jego uwzględnienia do wymaganego stażu pracy w warunkach szczególnych. Analizując przy tym ówczesne warunki pracy wnioskodawczyni, prawidłowo oparł się na opinii biegłego z zakresu bhp E. Ł. (2) (k. 21-28). Wbrew stanowisku skarżącego organu rentowego wartości dowodowej tej opinii nie podważa fakt, że biegły zmienił swoje poprzednie stanowisko, które zajmował w sprawie T. J. o sygn. akt IV U 1238/11. Podkreślić należy, iż biegły racjonalnie umotywował tę zmianę nowymi dowodami, m.in. pomiarami środowiskowymi (zapylenia) Wojewódzkiej (...) w O. z 1985 roku. Uprzednio biegły nie dysponował materiałem dowodowym dotyczącym wyników badań środowiskowych wykonanych przez Sanepid w O. w dniach 7-14 maja 1985 roku w hali szwalni w zakładach (...), a także zgromadzonym w sprawie Z. T. (sygn. akt IV U 1908/11 i sygn. akt IIIAUa 622/12). W rezultacie biegły stwierdził, że wnioskodawczyni jako szwaczka wykonywała prace w akordzie w pełnym wymiarze czasu pracy w zapyleniu pyłami anilany, w wymuszonej pozycji ciała, monotypową, w hałasie, obciążającą mocno narząd wzroku przy nie zawsze właściwym oświetleniu stanowiska pracy, gdzie kontakt z igłą jest bardzo bliski. Biegły podkreślił, że skarżąca stale i ciągle pozostawała w kontakcie z pyłami anilany i akrylonitrylem jako czynnikiem zaliczonym w ówczesnym czasie do prawdopodobnie rakotwórczych, a według późniejszych przepisów rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 1 grudnia 2004 roku bezspornie do czynników rakotwórczych - Kat.2. Tę samą argumentację należy odnieść do opinii biegłego sądowego z zakresu bhp sporządzonej w sprawie z odwołania wnioskodawczyni od wcześniejszej decyzji odmawiającej jej prawa do emerytury, wydanej w sprawie o sygn. akt IV U 1817/11.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego, opinia biegłego, na której oparł swoje rozstrzygniecie Sąd I instancji jest rzeczowa, wszechstronna i w pełni wiarygodna. Wnioski biegłego zostały poprzedzone skrupulatną analizą dokumentacji z akt sprawy T. J. o sygn. IV U 1238/11 i o sygn. IV U 256/13 oraz z akt sprawy Z. T. o sygn. IV U 1908/11.

Stąd, w oparciu o w/w opinię biegłego, należy uznać, że S. B. pracowała w spornym okresie w (...) stale i w pełnym wymiarze czasu w warunkach szczególnych przy pracach wymienionych w dziale VII, poz. 4 w wykazu A stanowiącego załącznik do w/w rozporządzenia.

Nadto wskazać należało, iż w dacie orzekania w niniejszej sprawie przez Sąd Apelacyjny, wyrok Sądu Okręgowego w Olsztynie w sprawie o sygn. akt IV U 256/13, dotyczący T. J. jest prawomocny. Wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 21 stycznia 2014 oddalono apelację ZUS od powyższego orzeczenia Sądu I instancji przyznającego T. J. prawo do emerytury, po uprzednim zaliczeniu do stażu pracy w szczególnych warunkach pracy w Zakładach (...) w B..

Sąd Okręgowy nie naruszył zatem art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz § 2 i ust. 1 i § 4 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, uznając że S. B. legitymuje się piętnastoletnim okresem pracy w warunkach szczególnych, uprawniającym do nabycia prawa do emerytury. Sąd Okręgowy zasadnie zatem przyznał jej prawo do emerytury, na podstawie w/w przepisów.

Końcowo należało wskazać, iż zgłoszony w apelacji wniosek o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka L. W. – dyrektora zakładu pracy, w którym w spornym okresie pracowała wnioskodawczyni podlegał oddaleniu na podstawie art. 217 § 3 k.p.c.. Zdaniem Sądu Apelacyjnego, świadek ten, jako osoba zarządzająca zakładem pracy jest zainteresowany tym, aby dokonane przez SANEPID oceny warunków pracy wypadały korzystnie. Stad też jego zeznania nie mogą mieć decydującego znaczenia dla rozstrzygnięcia w przedmiocie niniejszej sprawy.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji wyroku na podstawie art. 385 k.p.c.