Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją Nr (...) z dnia 30 września 2020 r. na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 3 w związku z art. 4 pkt 2 lit. a, art. 8 ust. 1 i 2a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 266 z późn. zm.) oraz art. 69 ust. 1, art. 81 ust. 1, art. 85 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2020 r., poz. 1398 z późn. zm.) Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. stwierdził, że (...) w ramach zawartych z płatnikiem składek (...) SP. Z O.O. umów zleceń świadczył pracę w okresie od 17.07.2018 r. do 31.12.2018 r. na rzecz własnego pracodawcy tj. (...) SP. Z O.O. SR KOM., z którym miał zawartą umowę o pracę. W związku z powyższym podstawa wymiaru składki i składka na obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne dla (...) z tytułu zawartych umów zleceń z płatnikiem składek (...) SP. Z O.O., wynosi:

W uzasadnieniu wskazano, że czynności będące przedmiotem zawartych umów cywilnoprawnych ze spółką (...). z.o.o w rzeczywistości świadczone były na rzecz płatnika składek będącego pracodawcą (...) Sp. Z o.o. Sp K.., z którym zleceniobiorca pozostaje w stosunku pracy.

/ decyzja k. 7075-7083 akt ZUS dot E. K./

Decyzją Nr (...) z dnia 30 września 2020 na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 3 w związku z art. 4 pkt 2 lit. a, art. 8 ust. 1 i 2a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 266 z późn. zm.) oraz art. 69 ust. 1, art. 81 ust. 1, art. 85 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2020 r., poz. 1398 z późn. zm.) Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. stwierdza, że R. K. w ramach zawartych z płatnikiem składek (...) Z O.O. umów zleceń świadczył pracę w okresie od 1.07.2016 r. do 31.12.2016 r. na rzecz własnego pracodawcy tj. (...) SP. Z O.O. SP. KOM., z którym jednocześnie miał zawartą umowę o pracę. W związku z powyższym podstawa wymiaru składki i składka na obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne dla R. K. z tytułu zawartych umów zleceń z płatnikiem składek (...) SP. Z O.O., wynosi:

W uzasadnieniu wskazano, że czynności będące przedmiotem zawartych umów cywilnoprawnych ze spółką (...). z.o.o w rzeczywistości świadczone były na rzecz płatnika składek będącego pracodawcą (...) Sp. Z o.o. Sp K.., z którym zleceniobiorca pozostaje w stosunku pracy.

/ decyzja k. 7213-7221 akt ZUS dot R. K./

Decyzją Nr (...) na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 3 w związku z art. 4 pkt 2 lit. a, art. 8 ust. 1 i 2a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 266 z późn. zm.) oraz art. 69 ust. 1, art. 81 ust. 1, art. 85 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2020 r., poz. 1398 z późn. zm.) Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. stwierdził, że (...) w ramach zawartych z płatnikiem składek (...) SP. Z O.O. umów zleceń świadczył pracę w okresie od 1.02.2018 r. do 31.12.2018 r. na rzecz własnego pracodawcy tj. (...). ZO.O. SP. KOM., z którym jednocześnie miał zawartą umowę o pracę. W związku z powyższym podstawa wymiaru składki i składka na obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne dla (...) z tytułu zawartych umów zleceń z płatnikiem składek (...) SP. Z O.O., wynosi:

W uzasadnieniu wskazano, że czynności będące przedmiotem zawartych umów cywilnoprawnych ze spółką (...). z.o.o w rzeczywistości świadczone były na rzecz płatnika składek będącego pracodawcą (...) Sp. Z o.o. Sp K.., z którym zleceniobiorca pozostaje w stosunku pracy.

/ decyzja k. 7643-7651 akt ZUS dot M. Z./

Decyzją Nr (...) z dnia 30 września 2020 r. na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 3 w związku z art. 4 pkt 2 lit. a, art. 8 ust. 1 i 2a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 266 z późn. zm.) oraz art. 69 ust. 1, art. 81 ust. 1, art. 85 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2020 r., poz. 1398 z późn. zm.) Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. stwierdził, że M. M. w ramach zawartej z płatnikiem składek (...) SP. Z O.O. umowy zlecenia świadczył pracę w okresie od 1.09.2018 r. do 30.09.2018 r. na rzecz własnego pracodawcy tj. (...) Z O.O. SP. KOM., z którym miał zawartą umowę o pracę. W związku z powyższym podstawa wymiaru składki i składka na obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne dla M. M. z tytułu zawartej umowy zlecenia z płatnikiem składek (...) SP. Z O.O., wynosi:

W uzasadnieniu wskazano, że czynności będące przedmiotem zawartych umów cywilnoprawnych ze spółką (...). z.o.o w rzeczywistości świadczone były na rzecz płatnika składek będącego pracodawcą (...) Sp. Z o.o. Sp K.., z którym zleceniobiorca pozostaje w stosunku pracy.

/ decyzja k. 7231 – 7238 akt ZUS dot M. M./

Odwołania od w/w decyzji ZUS wniosła (...) Sp. z o.o. w K. reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika wnosząc o ich zmianę poprzez umorzenie postępowania w sprawach na podstawie art. 123 u.s.u.s. w zw. z art. 105 k.p.a. i zasądzenie od organu rentowego na rzecz odwołującego się kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych.

Zaskarżonym decyzjom zarzucono:

1.  sprzeczność istotnych ustaleń organu rentowego z treścią zebranego materiału

dowodowego wskutek naruszenia przepisów prawa procesowego, które miało wpływ na wynik sprawy, a to art. 123 u.s.u.s. w zw. z art. 7 w zw. z art. 77 § 1 w zw. z art. 80 k.p.a. przez dokonanie oceny dowodów

a) w sposób dowolny poprzez :

-uznanie, że prowadzenie działalności (...) sp. z o.o. realizowane było wspólnie z (...) sp. z o.o. sp.k. i (...) sp. z o.o., pomimo że podmioty te posiadają odrębną zdolność prawną, są odrębnymi podmiotami w obrocie, a ich działalność podejmowana w ramach określonych działań wzajemnych wynikała z potrzeb natury faktycznej i ekonomicznej,

-określenie przez Zakład w treści decyzji, że istniała „reguła polegająca na zawieraniu w pierwszej kolejności umów cywilnoprawnych , a następnie w jednej ze spółek umowy o pracę, a w drugiej umowy cywilnoprawnej", pomimo nieprzeprowadzenia jakichkolwiek czynności kontrolnych w toku postępowania kontrolnego, uzasadniających takie twierdzenie,

-przedstawienie procesu rekrutacji, zawarcia umowy i jej wykonania na podstawie protokołów przesłuchań „ubezpieczonych byłych pracowników spółek" bez określenia w treści decyzji i protokołu kontroli konkretnych środków dowodowych i odniesienia ich do treści przedmiotowej decyzji i objętych nią stosunków prawnych łączących płatnika z ubezpieczonym,

-uznanie, że oddzielenie czynności objętych umowami cywilnoprawnymi od czynności objętych umową o pracę stanowiło jedynie „papierowe przypisywanie" tej pracy spółkom zależnym, podczas gdy okoliczność ta stanowi jedynie dowolne przyjęcie organu nieznajdujące oparcia w materia dowodowym.

b) w sposób niewszechstronny poprzez:

-nieuzasadnione pominięcie zeznań pracowników i osób wykonujących czynności na podstawie umów cywilnoprawnych, ujętych w protokole kontroli, stojących w sprzeczności z zeznaniami przyjętymi za podstaw ustalonego w decyzji stanu faktycznego.

2.  naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy tj.

naruszenie art. 91 ust. 4 u.s.u.s. poprzez jego niezastosowanie i nieodniesieni się przez Inspektora kontroli Zakładu do złożonych przez płatnika składek zastrzeżeń oraz nieprzeprowadzenie uzupełniających czynności kontrolnych, zakresie w jakim płatnik składek wykazał, że czynności powierzane płatników składek przez inne spółki lub czynności powierzane przez płatnika innym spółkom wykonywane w ramach umów cywilnoprawnych są w pełni uzasadnione charakterem i skalą prowadzonej działalności, w szczególności nieodniesienie się do dowodów z dokumentów - umów zawartych w reżimie prawa zamówień publicznych i specyfiki wykonywania określonych czynności w zakresie realizacji takiej umowy przez kontrahentów płatnika.

3.  naruszenie przepisów prawa materialnego tj.

-naruszenie art. 8 ust. 2a u.s.u.s. poprzez jego błędną wykładnię skutkując; przyjęciem, że ubezpieczony objęty jest definicją pracownika wyrażoną w ustawie systemowej.

/odwołanie – k. 3-10 akt VIII U 2683/20, k.3-10 akt VIII U2694/20, k. 3-10 akt VIII U 2716/20, k. 3-10 akt VIII U2693/20 /

W odpowiedzi na odwołania organ rentowy wniósł o jego oddalenie i zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

/odpowiedzi na odwołania – k. 11-13 verte akt VIII U 2683/20, k.11-13 akt VIII U2694/20, k. 11-13 akt VIII U 2716/20, k. 11-13 akt VIII U2693/20 /

Postanowieniami z dnia 21 grudnia 2020 r. Sąd sprawy ze wskazanych odwołań połączył do wspólnego rozpoznania.

/ postanowienia k. 21 akt VIII U2694/20, k. 20 akt VIII U 2716/20, k. 21 akt VIII U2693/20 /

Postanowieniem z dnia 13 kwietnia 2021 roku Sąd na podstawie art. 477 ¹¹ § 2 kpc zawiadomił o toczącym się postępowaniu (...) sp. Z (...) sp. komandytową w K., informując o możliwości przystąpienia do sprawy w charakterze zainteresowanego. Spółka nie zgłosiła swojego udziału w postępowaniu.

/postanowienie – k. 37/

Zainteresowani E. K., R. K., M. Z., M. M. nie zajęli stanowiska w sprawie.

/okoliczność bezsporna/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Odwołująca się (...) Sp. z o.o. w K. prowadzi na podstawie wpisu do KRS działalność gospodarczą m.in. w następujących zakresach: wykonywanie instalacji wodno-kanalizacyjnych, cieplnych, gazowych i klimatyzacyjnych; sprzedaż hurtowa niewyspecjalizowana; działalność w zakresie specjalistycznego projektowania; działalność w zakresie inżynierii i związane z nią doradztwo techniczne. Siedziba płatnika mieści się pod adresem W. ul. (...). Aktualny adres siedziby to (...) (...)-(...) P.. Organem uprawnionym do reprezentacji płatnika jest jednoosobowy zarząd a funkcję Prezesa Zarządu sprawował M. P., który posiada 95% udziałów w spółce.

/okoliczność bezsporna, odpis KRS k. 18-22 protokół kontroli na płycie CD (koperta) – k. 72,100/

(...) Sp. z o.o. jest powiązana funkcjonalnie, osobowo i kapitałowo ze spółkami: (...) Sp. z o.o. sp. kom. oraz TK-38 Sp. z o.o.

/okoliczność bezsporna protokół kontroli na płycie CD (koperta) – k.72,100/

Na podstawie aktu notarialnego z 10.05.2013 r. powołano (...) Sp. z o.o. sp. komandytowa, której wspólnikiem jest płatnik składek pełniący funkcję komplementariusza oraz M. P. będący komandytariuszem. Organem uprawnionym do reprezentacji w/w spółki komandytowej jest M. P. pełniący funkcję Prezesa Zarządu Sp. z o.o. (...) z w/w aktem notarialnym wspólnicy uczestniczą w zyskach spółki komandytowej w następujący sposób: 1% odwołujący się płatnik składek, 99% M. P.. Spółka komandytowa prowadzi działalność m.in. w następujących zakresach: wykonywanie instalacji wodno-kanalizacyjnych, cieplnych, gazowych i klimatyzacyjnych, sprzedaż hurtowa niewyspecjalizowana, działalność w zakresie specjalistycznego projektowania, działalność w zakresie inżynierii i związane z nią doradztwo. (...) spółki komandytowej mieści się pod tym samym adresem co siedziba odwołującego się płatnika składek.

/okoliczność bezsporna, protokół kontroli na płycie CD (koperta) – k.72,k. 100 /

Na podstawie aktu notarialnego z 12.07.2013 r. powołano (...) Spółkę z o.o., która prowadzi działalność m.in. w następujących zakresach: wykonywanie instalacji wodno-kanalizacyjnych, cieplnych, gazowych i klimatyzacyjnych, sprzedaż hurtowa niewyspecjalizowana. Siedziba tej spółki także mieści się pod tym samym adresem co siedziba odwołującego się płatnika składek. Organem uprawnionym do reprezentacji w/w spółki jest jednoosobowy zarząd a funkcję Prezesa Zarządu sprawował M. P., który posiada 95% udziałów w tej spółce.

/okoliczność bezsporna, odpis KRS k. 34-36 protokół kontroli na płycie CD (koperta) – k. 100 /

(...) Sp. z o.o. sp. kom. (dalej także spółka komandytowa), uzyskała następujące obroty ze sprzedaży: w 2016 r. 22600828,95 zł, w 2017 r. 35712865 zł, w 2018 r. 187477676,24 zł.

(...) Sp. z o.o. osiągnęła zaś następujące obroty ze sprzedaży: w 2016 r. 280301,83 zł, w 2017 r. 744260,96 zł, w 2018 r. 2206235,65 zł, których odbiorcą była wyłącznie Spółka komandytowa.

Natomiast (...) Sp. z o.o. osiągnęła następujące obroty ze sprzedaży: w 2017 r. 128373,03 zł, w 2018 r. 1452166,40 zł, a głównym odbiorcą była spółka komandytowa (95% przychodów).

/protokół kontroli na płycie CD (koperta) – k. 72,100/

(...) Sp. z o.o. kooperuje ze spółką komandytową w zakresie pośrednictwa handlowego, usług montażowych instalacji fotowoltaicznych i solarnych będących częścią składową kompleksowej usługi montażowej, usługi serwisowej dla klientów indywidualnych.

W ramach prowadzonej działalności gospodarczej w latach 2016-2018 (...) Sp. z o.o. zawarła z 31 osobami umowy cywilnoprawne, których przedmiotem było:

- przygotowanie dokumentacji do odbiorów instalacji solarnych w ramach realizacji przetargu na terenie gminy S.;

- opracowane dokumentacji technicznych do montażu instalacji korektorów PV na budynkach mieszkalnych zlokalizowanych na terenie wyznaczonych gmin;

- opracowane dokumentacji technicznych do montażu instalacji korektorów słonecznych na budynkach mieszkalnych zlokalizowanych na terenie wyznaczonych gmin;

- analizy technicznych możliwości montażu instalacji (...), tj. instalacji fotowoltaicznych, solarnych w budynkach mieszkalnych na terenie wyznaczonych gmin;

- opracowane dokumentów oraz organizacja przeglądów okresowych instalacji solarnych w wyznaczonych gminach;

- wykonanie ankiet związanych z instalacja korektorów słonecznych na terenie wyznaczonych gmin.

- wykonanie projektu instalacji solarnej

- archiwizacja dokumentów firmy,

-przeprowadzanie szkoleń w zakresie fotowoltaniki

-wykonanie instalacji solarnych w obiektach mieszkalnych

-prace administracyjno biurowe

-wykonanie ankiet związanych z instalacją

-przygotowanie dokumentów oraz organizacja przeglądów okresowych instalacji solarnych,

- wykonanie instalacji solarnych w obiektach i koordynacja prac serwisowych instalacji

-naprawy serwisowe instalacji kolektorów słonecznych

-przygotowywanie dokumentacji do ofert przetargowych.

/protokół kontroli na płycie CD (koperta) – k. 72,100/

Wszystkie ww. Spółki prowadzą oddzielnie działalność gospodarczą pod tym samym adresem, pomimo braku pisemnych umów o wzajemnej współpracy, w ramach prowadzonych działalności realizują wspólne zadania związane z usługami montażu i serwisu instalacji fotowoltaicznych, instalacji solarnych, pomp ciepła. Umowy cywilnoprawne zawierane były przez jedną z w/w spółek w okresach równoległych do umów o pracę zawartych w powiązanej spółce. Było to zjawisko powszechne tylko pojedynczy pracownicy nie mieli zawartych umów cywilnoprawnych w innych spółkach.

/ protokół kontroli na płycie CD (koperta) – k. 72,100 odpis KRS k. 18-22, odpis KRS k. 34-36 pisemne zeznania świadka K. W. k.131-132v, 135 -137v, pisemne zeznania świadka M. K. k.133-134, 138-140, zeznania świadka R. G. protokół z rozprawy z dnia 22.06.2021 00:08:41 w związku z protokołem z rozprawy z dnia 22.06.2021 w sprawie VIII U 2678/20 k 63-65, zeznania przedstawiciela wnioskodawcy M. P. – protokół z rozprawy z dnia 22.06.2021 00:11:49 -00:12:31 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:03;39-00:06:01 w związku z protokołem z rozprawy z dnia 22.06.2021 w sprawie VIII U 2678/20 k 63-65, pisemne zeznania zainteresowanej M. Z. k. 129, k. 150 protokół przesłuchania M. Z. w protokole kontroli na płycie CD (koperta) – k. 72,100 oraz k. 104-105 /

(...) Sp. z o.o. Sp.k. jest spółką odpowiedzialną za uzyskiwanie przetargów publicznych, bierze udział w postępowaniach, jest stroną umów. Do każdego przetargu jest wymagane złożenie dokumentacji projektowej, wykonawczej i podwykonawczej. Spółki (...) Sp. z o.o. i TK-38 Sp. z.o.o. zajmują się obsługą organizacyjną, projektowaniem, wykonywaniem dokumentacji, montażem z podkreśleniem, że to TK-38 Sp. z.o.o. odpowiedzialna jest za montaż. W zależności od natężenia pracy w każdej ze spółek zlecane były wzajemne czynności pracownikom spółki. Spółka komandytowa była głównym odbiorcą usług świadczonych przez pozostałe dwie spółki, dokonywała płatności za świadczone usługi projektowe, montażowe, serwisowe i inne.

/ pisemne zeznania świadka K. W. k.131-132v, 135 -137v, pisemne zeznania świadka M. K. k.133-134, 138-140,zeznania przedstawiciela wnioskodawcy M. P. – protokół z rozprawy z dnia 22.06.2021 00:11:49 -00:12:31 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:03;39-00:06:01 w związku z protokołem z rozprawy z dnia 22.06.2021 w sprawie VIII U 2678/20 k 63-65 zeznania świadka R. G. protokół z rozprawy z dnia 22.06.2021 00:08:41 w związku z protokołem z rozprawy z dnia 22.06.2021 w sprawie VIII U 2678/20 k 63-65/

Płatnicy w ewidencjach pracy zleceniobiorców nie wskazywali dni, w których zleceniobiorcy świadczyli pracę tylko liczbę godzin przepracowanych w poszczególnych miesiącach. Zawierane umowy cywilnoprawne zawierały jedynie ogólne wskazania odnośnie rodzaju wykonywanych prac, nie doprecyzowywały ilości wykonanych instalacji, przeglądów czy projektów oraz miejsca na terenie jakiej gminy czy powiatu będzie świadczona praca. Czynności w ramach umów cywilnoprawnych stanowiły kolejne etapy inwestycji prowadzonej przez (...) sp z o o sp.komandytowa, która odpowiadała za rezultat prac przed inwestorem. Zawieranie umów o pracę w jednej ze spółek oraz zawieranie umów cywilnoprawnych w pozostałych spółkach skutkowało deklarowaniem niższych składek do ZUS oraz uniknięciem konieczności ewidencjonowania i kontrolowania ilości przepracowanych nadgodzin. Umowy o pracę oraz umowy cywilnoprawne zawierano w różnych spółkach naprzemiennie. Żadna spółka nie wykazywała nadgodzin.

/ pisemne zeznania świadka K. W. k.131-132v, 135 -137v, pisemne zeznania świadka M. K. k.133-134, 138-140/

Pracownicy niekiedy nie byli w stanie odróżnić wykonywania czynności w ramach poszczególnych umów, zdarzało się, iż czynności powierzone w ramach umów cywilnoprawnych wykonywali bezpośrednio w czasie pracy, a umowy cywilnoprawne zawierali jako swoiste uzupełnienie już istniejących umów o pracę. Do wykonywania prac w ramach umów cywilnoprawnych wykorzystywano te same narzędzia co na podstawie zawartych umów o pracę.

/pisemne zeznania zainteresowanego R. K. k. 126, pisemne zeznania zainteresowanej M. Z. k. 129, k. 150 protokół przesłuchania M. Z. w protokole kontroli na płycie CD (koperta) – k. 72,100 oraz k. 104-105 pisemne zeznania świadka K. W. k.131-132v, 135 -137v, pisemne zeznania świadka M. K. k.133-134, 138-140, protokół przesłuchania M. C. k. 240-242, pisemne zeznania świadka D. W. – k. 243-247/

Wynagrodzenia uzyskiwane z tytułu zawartych umów o pracę plasowały się na poziomie minimalnego wynagrodzenia za pracę, podczas gdy z tytułu wykonywanej w tym samym czasie umowy cywilnoprawnej wynagrodzenie było znacznie wyższe.
/pisemne zeznania świadka K. W. k.131-132v, 135 -137v, pisemne zeznania świadka M. K. k.133-134, 138-140, protokół przesłuchania M. C. k. 240-242/

Wypłacana była stała pensja (jedna kwota) miesięcznie niezależnie od ilości wykonanej pracy.

/protokół przesłuchania M. C. k. 240-242, pisemne zeznania zainteresowanej M. Z. k. 129, k. 150 protokół przesłuchania M. Z. w protokole kontroli na płycie CD (koperta) – k. 72,100 oraz k. 104-105 /

Rachunki zawierały dane ogólne o ilości przepracowanych godzin w miesiącu i kwotę wynikająca z umowy. Rachunki były przygotowywane przez dział kadr lub dział księgowości i podpisywane/akceptowane przez zleceniobiorcę.

/protokół przesłuchania M. C. k. 240-242, pisemne zeznania świadka K. W. k.131-132v, 135 -137v, pisemne zeznania świadka M. K. k.133-134, 138-140, zeznania świadka R. G. protokół z rozprawy z dnia 22.06.2021 00:08:41 w związku z protokołem z rozprawy z dnia 22.06.2021 w sprawie VIII U 2678/20 k 63-65 pisemne zeznania zainteresowanego R. K. k. 126/

W okresie od 17.07.2018 do 7.07.2019 zainteresowana E. K. była zatrudniona w (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością spółce komandytowej na stanowisku specjalista ds. sprzedaży za wynagrodzeniem 2774,96 zł miesięcznie. W chwili obecnej jest zatrudniona w (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością.

/ bezsporne, umowy o pracę w załączonych aktach osobowych E. K., k.106,106v./

W dniu 2.07.2018 (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością zawarła z E. K. umowę o dzieło przedmiotem której było opracowanie dokumentacji technicznych do montażu instalacji kolektorów słonecznych na budynkach mieszkalnych zlokalizowanych na terenie wyznaczonych gmin w terminie do dnia 16.07.2018 roku za wynagrodzeniem brutto 1168,00 złotych, płatnym w ciągu 10 dni po przyjęciu dzieła i wystawieniu rachunku przez wykonawcę.

/ umowa k. 107/

W dniu 17.07.2018 (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością zawarła z E. K. umowę zlecenie przedmiotem której były prace administracyjno –biurowe, które zainteresowana miała wykonać w terminie od dnia 17.07.2018 do dnia 16.10.2018 r. za wynagrodzeniem brutto 1185,71 zł miesięcznie, płatnym w ciągu 10 dni po przyjęciu zleconej pracy i wystawieniu rachunku przez zleceniobiorcę.

/ umowa k. 107 v/

W dniu 17.10.2018 (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością zawarła z E. K. umowę zlecenie przedmiotem której były prace administracyjno –biurowe, które zainteresowana miała wykonać w terminie do dnia 31.12.2018 r. za wynagrodzeniem brutto 2371,43 zł miesięcznie, płatnym w ciągu 10 dni po przyjęciu zleconej pracy i wystawieniu rachunku przez zleceniobiorcę.

/ umowa k. 108/

W okresie od 13.07.2015 do 29.01.2017 Zainteresowany R. K. był zatrudniony w (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością spółce komandytowej na stanowisku product manager za wynagrodzeniem 4210,18 zł miesięcznie od 13.10.2015 r. 2500 zł miesięcznie.

/ umowy o pracę kopia akt osobowych k.175-176., świadectwo pracy kopia akt osobowych k. 181 protokół przesłuchania R. K. w protokole kontroli na płycie CD (koperta) – k. 72,100 i k. 101-102/

W dniu 1.07.2016 (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością zawarła z R. K. umowę zlecenie, przedmiotem której było przeprowadzenie szkoleń z zakresu fotowoltaniki, które zainteresowany miał wykonać w terminie od dnia 1.07.2016 do dnia 30.09.2016 r. za wynagrodzeniem brutto 1778,02 zł ( netto 500 zł/ miesiąc), płatnym w ciągu 5 dni po przyjęciu zleconej pracy i wystawieniu rachunku przez zleceniobiorcę.

/ umowa k. 102v, k. 109/

W dniu 1.10.2016 (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością zawarła z R. K. umowę zlecenie przedmiotem której było przeprowadzenie szkoleń z zakresu fotowoltaniki, które zainteresowany miał wykonać w terminie od dnia 1.10.2016 do dnia 31.12.2016 r. za wynagrodzeniem brutto 1500 zł za cały okres umowy ( netto 500 zł/ miesiąc), płatnym w ciągu 10 dni po przyjęciu zleconej pracy i wystawieniu rachunku przez zleceniobiorcę.

/ umowa k. 109v/

Zainteresowany R. K. zarówno w ramach umowy o pracę jak i zwartych umów cywilnoprawnych wykonywał te same obowiązki w jednym czasie pracy tj w godz 8,10 do 16-18. Nie jest w stanie określić, kiedy realizował stosunek pracy a kiedy zlecenie, ani różnic miedzy wykonywanymi czynnościami. W celu wykonania umów korzystał z służbowego samochodu laptopa i telefonu pracodawcy. Całość wykonywanych przez niego obowiązków była nadzorowana przez przełożonego M. P.. Nie miało dla niego znaczenia, iż umowy cywilnoprawne zawał z innym podmiotem niż pracodawca, bo właścicielem obydwu spółek był M. P.. Umowy cywilnoprawne zawarł, gdyż przełożony zaproponował mu wypłatę dodatkowego wynagrodzenia w powyższy sposób. Rachunki do umów cywilnoprawnych otrzymywał w biurze firmy. Były one podpisane przez przełożonego M. P..

/pisemne zeznania zainteresowanego R. K. k. 126 /

W okresie od 11.12.2017 do 31.05.2019 zainteresowana M. Z. była zatrudniona w (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością spółce komandytowej na stanowisku specjalista ds. sprzedaży za wynagrodzeniem 4202,54 zł miesięcznie.

/ umowy o pracę i świadectwo pracy w załączonych aktach osobowych nadto, k.113,113v. protokół przesłuchania M. Z. w protokole kontroli na płycie CD (koperta) – k. 72,100 oraz k. 104-105/

W dniu 11.12.2017 (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością zawarła z M. Z. umowę o dzieło, przedmiotem której było przygotowanie dokumentacji do ofert przetargowych w terminie do dnia 31.01.2018 roku za wynagrodzeniem brutto 1752,00 złotych miesięcznie, płatnym w ciągu 10 dni po przyjęciu dzieła i wystawieniu rachunku przez wykonawcę.

/ umowa k. 114/

W dniu 1.02.2018 (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością zawarła z M. Z. umowę zlecenie, przedmiotem której było opracowanie dokumentacji do odbiorów instalacji solarnych wykonywanych w ramach przetargu na terenie wyznaczonych gmin w terminie od dnia 1.02.2018 do dnia 31.03.2018 roku za wynagrodzeniem brutto 1778,02 złotych miesięcznie, płatnym w ciągu 10 dni po przyjęciu pracy zleconej i wystawieniu rachunku przez zleceniobiorcę.

/ umowa k. 114v/

W dniu 1.04.2018 (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością zawarła z M. Z. umowę zlecenie przedmiotem której było opracowanie dokumentacji do odbiorów instalacji solarnych wykonywanych w ramach przetargu na terenie wyznaczonych gmin w terminie od dnia 1.04.2018 do dnia 30.06.2018 roku za wynagrodzeniem brutto 1778,02 złotych miesięcznie, płatnym w ciągu 10 dni po przyjęciu pracy zleconej i wystawieniu rachunku przez zleceniobiorcę.

/ umowa k. 115/

W dniu 29.06.2018 (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością zawarła z M. Z. umowę zlecenie przedmiotem której były prace administracyjno –biurowe, które zainteresowana miała wykonać w terminie od dnia 1.07.2018 do dnia 30.09.2018 r. za wynagrodzeniem brutto 1778,02 złotych miesięcznie, płatnym w ciągu 10 dni po przyjęciu zleconej pracy i wystawieniu rachunku przez zleceniobiorcę.

/ umowa k. 115 v/

W dniu 01.10.2018 (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością zawarła z M. Z. umowę zlecenie, przedmiotem której były prace administracyjno –biurowe, które zainteresowana miała wykonać w terminie od dnia 1.10.2018 do dnia 31.12.2018 r. za wynagrodzeniem brutto 1778,02 złotych miesięcznie, płatnym w ciągu 10 dni po przyjęciu zleconej pracy i wystawieniu rachunku przez zleceniobiorcę.

/ umowa k. 116 v/

Czynności realizowane przez zainteresowaną M. Z. w ramach umów cywilnoprawnych były identyczne jak w umowie o pracę a miejscem ich wykonywania była siedziba pracodawcy. Zainteresowana wykonywała je w godzinach pracy u swojego pracodawcy w godzinach 8-16. Wykonywała je przy użyciu tego samego sprzętu. Wykonywana przez nią praca była nadzorowana w taki sam sposób przez dyrektora R. G. i M. P.. M. Z. nie rozróżniała czynności wykonywanych w ramach umów o pracę i umów cywilnoprawnych. Umowy cywilnoprawne zawarła z woli pracodawcy, gdyż u jej pracodawcy panował taki zwyczaj. Pracownicy zazwyczaj zawierali dwie umowy z różnymi spółkami. Z zainteresowaną nie konsultowano możliwości zawarcia umów cywilnoprawnych, chcąc pracować w oparciu o umowę o prace nie miała wyjścia, została postawiona przed faktem. Wynagrodzenie wypłacane zainteresowanej stanowiło jedna kwotę na którą się umówiła. Pracodawca sam podzielił kwotę która widniała na umowie o pracę i na umowach cywilnoprawnych. Zainteresowana nie wystawiała rachunków.

/ pisemne zeznania zainteresowanej M. Z. k. 129, k. 150 protokół przesłuchania M. Z. w protokole kontroli na płycie CD (koperta) – k. 72,100 oraz k. 104-105/

Zainteresowany M. M. był zatrudniony w (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością spółce komandytowej na stanowisku specjalista ds. sprzedaży od 19.12.2016 r. za wynagrodzeniem 3485,56 zł miesięcznie od 19.09.2019 (...),56 miesięcznie od 1.10.2019 - (...),50 miesięcznie.

/ umowy o pracę k. 110-110v w kopi akt osobowych k. 202 -203,205/

W dniu 1.02.2018 (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością zawarła z M. M. umowę o dzieło przedmiotem której było opracowanie dokumentacji technicznych do montażu instalacji kolektorów słonecznych na budynkach mieszkalnych zlokalizowanych na terenie wyznaczonych gmin w terminie do dnia 28.02.2018 roku za wynagrodzeniem brutto18928,67 złotych, płatnym w ciągu 10 dni po przyjęciu dzieła i wystawieniu rachunku przez wykonawcę.

/ umowa k. 111/

W dniu 1.09.2018 (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością zawarła z M. M. umowę zlecenie przedmiotem której było opracowanie dokumentacji do odbiorów instalacji solarnych wykonywanych w ramach przetargu na terenie wyznaczonych gmin w terminie od dnia 1.09.2018 do dnia 30.09.2018 roku za wynagrodzeniem brutto 11000 złotych, płatnym w ciągu 10 dni po przyjęciu pracy zleconej i wystawieniu rachunku przez zleceniobiorcę.

/ umowa k. 112/

Z tytułu zawartych z zainteresowanymi umów zlecenia płatnik składek (...) spółka z o.o. naliczał składki na ubezpieczenie zdrowotne.

/okoliczności bezsporne/

Stan faktyczny został ustalony przez Sąd Okręgowy na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach ZUS, przedłożonych w toku postępowania sądowego, w tym w oparciu o załączone do sprawy akta osobowe zainteresowanych. Autentyczność dokumentów nie była kwestionowana i nie budziła wątpliwości Sądu, stąd też uznano je za wiarygodny materiał dowodowy. Walor wiarygodności Sąd Okręgowy przyznał także zeznaniom zainteresowanych R. K., M. Z., przedstawiciela wnioskodawcy M. P., świadków K. W., M. K., R. G., D. W. (2), oraz pomocniczo - M. C. w formie protokołu przesłuchania – zeznania złożone w toku postępowania kontrolnego przed ZUS. Wskazane zeznania wzajemnie ze sobą korelowały i były zbieżne ze zgromadzoną w sprawie dokumentacją. Przy czym uznanie za wiarygodne zeznań świadka G. i płatnika nie oznacza podzielenia ich twierdzeń co oceny prawnej zawieranych umów cywilnoprawnych.

Dodatkowo Sąd Okręgowy orzekając oparł się na dowodach w postaci protokołu kontroli sporządzonego przez organ rentowy (płyta CD w kopercie – k.72 i 100). W ocenie Sądu było to w zaistniałych okolicznościach możliwe i nie prowadziło do obejścia zasady bezpośredniości przeprowadzania dowodów, tym bardziej, że żadna ze stron procesu nie zakwestionowała prawdziwości wyjaśnień złożonych w toku tego postępowania.

Wskazać także należy, że zainteresowany M. M., mimo prawidłowego wezwania nie zajął stanowiska w sprawie, nie stawił się na rozprawie w celu złożenia zeznań i nie wnosił o przesłuchanie w formie pisemnej, natomiast zainteresowana E. K. pomimo zobowiązania sądu do złożenia w terminie 14 dni zeznań na piśmie, z tego obowiązku się nie wywiązała i w konsekwencji nie potwierdziła swych wyjaśnień złożonych w toku postępowania przed organem rentowym.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołania nie zasługują na uwzględnienie.

Stosownie do treści art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tj. Dz. U. z 2021 r., poz. 423) obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej były osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej „zleceniobiorcami”, oraz osobami z nimi współpracującymi, z zastrzeżeniem ust. 4.

Zgodnie z art. 8 ust. 2a ustawy systemowej za pracownika, w rozumieniu ustawy, uważa się także osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła i pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.

Art. 18 ust. 1 i 3 wskazanej ustawy stanowi, że podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych wymienionych w art. 6 ust. 1-3, stanowi przychód, o którym mowa w art. 4 pkt 9 i 10, z zastrzeżeniem ust. 1a i 2, ust. 4 pkt 5 i ust. 12. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zleceniobiorców ustala się zgodnie z ust. 1, jeżeli w umowie agencyjnej lub umowie zlecenia albo w innej umowie o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, określono odpłatność za jej wykonywanie kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie.

W świetle art. 9 ust. 1 osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3, 7b, 10, 20 i 21, spełniające jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów, są obejmowane ubezpieczeniami tylko z tytułu stosunku pracy, umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarły z pracodawcą, z którym pozostają w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonują pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostają w stosunku pracy, członkostwa w spółdzielni, otrzymywania stypendium doktoranckiego, służby, pobierania świadczenia szkoleniowego, świadczenia socjalnego, zasiłku socjalnego albo wynagrodzenia przysługującego w okresie korzystania ze świadczenia górniczego lub w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie. Mogą one dobrowolnie, na swój wniosek, być objęte ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi również z innych tytułów, z zastrzeżeniem ust. 1a.

Zgodnie art. 4 pkt 2 lit. a ustawy systemowej użyte w ustawie określenia oznaczają: płatnik składek – pracodawca – w stosunku do pracowników i osób odbywających służbę zastępczą oraz jednostka organizacyjna lub osoba fizyczna pozostająca z inną osobą fizyczną w stosunku prawnym uzasadniającym objęcie tej osoby ubezpieczeniami społecznymi, w tym z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym albo pobierania zasiłku macierzyńskiego, z wyłączeniem osób, którym zasiłek macierzyński wypłaca Zakład. Obowiązek zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych osób wykonujących pracę na podstawie umowy zlecenia należy do płatnika składek (art. 36 ust. 2). Płatnik składek przekazuje do Zakładu imienne raporty miesięczne, po upływie każdego miesiąca kalendarzowego, w terminie ustalonym dla rozliczania składek (art. 41 ust. 1).

W myśl art. 734 § 1 k.c. przez umowę zlecenia, przyjmujący zlecenie, zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie.

W myśl art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach z opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2021 roku, poz. 1285), obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego osób, o których mowa w art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. a i c-i, powstaje i wygasa w terminach określonych w przepisach o ubezpieczeniach społecznych.

Zgodnie z art. 81 ust. 1 ustawy o świadczeniach z opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne osób, o których mowa w art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. a, d-i i pkt 3 i 11, stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych osób, z zastrzeżeniem ust. 5, 6 i 10.

Zgodnie z art. 85 ust. 1 ww. ustawy o świadczeniach z opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych za osobę pozostającą w stosunku pracy, w stosunku służbowym albo odbywającą służbę zastępczą składkę jako płatnik oblicza, pobiera z dochodu ubezpieczonego i odprowadza pracodawca (…). W myśl art. 74 ust. 1 ww. ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych za środków publicznych do ubezpieczenia zdrowotnego osób objętych ubezpieczeniami społecznymi stosuje się przepisy dotyczące zasad, trybu i terminu zgłaszania do ubezpieczeń społecznych oraz wyrejestrowania z tych ubezpieczeń. Składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 9% podstawy wymiaru składki. Składka jest miesięczna i niepodzielna (art. 79 ust. 1 i 2). Do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne pracowników, osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące zlecenia stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych osób (art. 81 ust. 1).

W rozpoznawanej sprawie organ rentowy stał na stanowisku, że praca wykonywana przez zainteresowanych w ramach umowy zlecenia/dzieło z (...) spółką z o.o. świadczona była na rzecz płatnika składek będącego pracodawcą, z którym zleceniobiorca/wykonawca pozostawał w stosunku pracy, czyli (...) sp. z o.o., spółką komandytową a zatem podstawa wymiaru składki zdrowotnej dla zleceniodawcy wynosiła 0 zł.

Weryfikacja wskazanego stanowiska organu rentowego wymaga prawidłowej interpretacji powoływanego już przepisu art. 8 ust. 2a ustawy systemowej.

W judykaturze prezentowane jest jednolite stanowisko, zgodnie z którym art. 8 ust. 2a ustawy systemowej rozszerza pojęcie pracownika dla celów ubezpieczeń społecznych poza sferę stosunku pracy. Rozszerzenie dotyczy sytuacji, gdy praca wykonywana jest na podstawie jednej z wymienionych w tym przepisie umów prawa cywilnego przez osobę, która umowę taka zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy lub gdy praca jest wykonywana na podstawie umowy prawa cywilnego zawartej z osobą trzecią, ale praca jest wykonywana na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.

Pojęcie pracownika w rozumieniu powyższego unormowania ma szerszy zakres znaczeniowy niż pojęcie pracownika w rozumieniu przepisów prawa pracy (art. 2 k.p. i art. 22 § 1 k.p.) i obejmuje również osoby wykonujące pracę na podstawie umów cywilnoprawnych w sytuacji, gdy umowę tę zawarły z pracodawcą, z którym pozostają w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach tej umowy wykonują pracę na rzecz tego pracodawcy, choćby umowa cywilnoprawna została zawarta z osobą trzecią (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 18.10.2011 r. (III UK 22/11), uchwała Sądu Najwyższego z 2.09.2009 r. (II UZP 6/09).

Objęcie definicją pracownika, dla potrzeb prawa ubezpieczeń społecznych, nie tylko pracowników w znaczeniu, jakie temu pojęciu, nadają przepisy kodeksu pracy, ale, także osób zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych (agentów, zleceniobiorców, wykonawców dzieła) oznacza jednoczesne, rozszerzenie pracowniczego tytułu obowiązkowego podlegania ubezpieczeniom społecznym, co wpływa na sposób ustalania podstawy wymiaru składek na to ubezpieczenie.

Hipotezą normy prawnej wynikającej z art. 8 ust. 2a ustawy systemowej objęte są dwa rodzaje relacji pomiędzy zainteresowanymi podmiotami. Pierwszą jest sytuacja, gdy oba stosunki (pracowniczy i cywilnoprawny) dotyczą tych samych podmiotów jednocześnie występujących wobec siebie w roli pracodawcy – zleceniodawcy i pracownika – zleceniobiorcy, drugą zaś sytuacja, gdy na istniejący stosunek pracy „nakłada się” na stosunek cywilnoprawny między pracownikiem i osobą trzecią, na podstawie którego pracownik wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, w ramach łączącej pracodawcę z osobą trzecią (zleceniodawcą) umownej więzi prawnej. W tym ostatnim przypadku, pracodawca jest rzeczywistym beneficjentem pracy świadczonej przez pracownika – zleceniobiorcę, bez względu na to, czy w trakcie jej wykonywania pracownik pozostawał pod faktycznym kierownictwem pracodawcy i czy korzystał z jego majątku. Z regulacją art. 8 ust. 2a ustawy systemowej koresponduje unormowanie art. 18 i art. 20 ust. 1 tej ustawy dotyczące problematyki podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne. Skoro w sytuacjach, do których odnosi się art. 8 ust. 2a ustawy systemowej mamy do czynienia z jednym, szeroko ujętym pracowniczym tytułem obowiązkowego podlegania ubezpieczeniom społecznym, to konsekwentnie w art. 20 ust. 1 tej ustawy nakazano w stosunku do tych ubezpieczonych uwzględnienie w podstawie wymiaru składek również przychodu z tytułu umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowy o dzieło. Zatem w przypadku pracowników, o których mowa w art. 8 ust. 2a ustawy systemowej, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi łączny przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych uzyskany z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy oraz umów cywilnoprawnych. Zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy systemowej, na płatniku (na pracodawcy) spoczywa obowiązek obliczania, rozliczania i przekazywania składek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. W odniesieniu do pracowników w rozumieniu art. 8 ust. 2a ustawy systemowej, płatnikiem jest pracodawca, a przychód z tytułu umowy cywilnoprawnej jedynie uwzględnia się w podstawie wymiaru składek z tytułu stosunku pracy. Pracodawca, ustalając podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z tytułu stosunku pracy, powinien więc zsumować wynagrodzenie z umowy cywilnoprawnej z wynagrodzeniem ze stosunku pracy. Taki sam sposób postępowania dotyczy także sytuacji, gdy umowa cywilnoprawna została zawarta z innym podmiotem (osobą trzecią) lecz praca, w jej ramach, jest wykonywana na rzecz pracodawcy, gdyż obowiązki płatnika powinny obciążać podmiot, na rzecz którego praca w ramach umowy cywilnoprawnej jest faktycznie świadczona i który w związku z tym uzyskuje jej rezultaty, unikając obciążeń i obowiązków wynikających z przepisów prawa pracy (zob. wyrok Sądu Najwyższego: z 14.01.2010 r. (I UK 252/09); z 22.02.2010 r. (I UK 259/09). .

Przy czym należy nadmienić, że przepis art. 8 ust. 2a ustawy systemowej stanowi o wykonywaniu pracy na rzecz pracodawcy, z którym dany ubezpieczony pozostaje w stosunku pracy, nie zaś o wykonywaniu pracy „na korzyść” tego pracodawcy, ani też „wyłącznie na rzecz” pracodawcy. Powyższe oznacza, że nie można wykluczyć zastosowania przepisu art. 8 ust. 2a ustawy systemowej w sytuacji, gdy pracodawca nie uzyskuje bezpośrednio korzyści z wykonywania przez ubezpieczonego pracy w ramach umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której, zgodnie z Kodeksem cywilnym, stosuje się przepisy, dotyczące zlecenia, ani też w sytuacji, gdy ubezpieczony pracę tę wykonuje zarówno na rzecz pracodawcy, jak i na rzecz podmiotu, z którym zawarł umowę agencyjną, umowę zlecenia lub zbliżoną rodzajowo umowę o świadczenie usług (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 7.03.2017 r. (III AUa 1570/16).

Zastosowany, w treści tego przepisu, zwrot: „wykonuje pracę na rzecz pracodawcy” oznacza, iż praca ta świadczona jest w przebiegu realizacji stosunku prawnego łączącego owego pracodawcę ze zleceniodawcą tych pracowników (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 28.02.2019 r. (III AUa 1574/16).

Praca wykonywana na rzecz swojego pracodawcy, to praca, którego rzeczywistym beneficjentem jest pracodawca, niezależnie od formalnej więzi łączącej pracownika z osobą trzecią. Oznacza to, że bez względu na rodzaj czynności, wykonywanych przez pracownika, wynikających z umowy, zawartej z osobą trzecią, oraz niezależnie od rodzaju działalności prowadzonej przez pracodawcę i osobę trzecią wystarczającą przesłanką zastosowania art. 8 ust. 2a ustawy systemowej jest korzystanie przez pracodawcę z wymiernych rezultatów pracy swojego pracownika, wynagradzanego przez osobę trzecią (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 16.09.2020 r. (III AUa 159/20), wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 3.06.2019 r. (III AUa 301/18) .

Przez wykonywanie pracy na czyjąś rzecz należy rozumieć jej świadczenie w czyimś interesie. Pomimo formalnego wyodrębnienia obydwu spółek, jako odrębnych podmiotów prawa gospodarczego, nie sposób przyjąć, by działania, podejmowane w interesie zleceniodawcy, nie były jednocześnie, podejmowane w interesie pracodawcy ( zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 7.02.2019 r. (III AUa 1757/18).

Celem wprowadzenia art. 8 ust. 2a ustawy systemowej było po pierwsze ograniczenie korzystania przez pracodawców z umów cywilnoprawnych celem zatrudnienia własnych pracowników dla realizacji tych samych zadań, które wykonują oni w ramach łączącego strony stosunku pracy, by w ten sposób ominąć ograniczenia wynikające z ochronnych przepisów prawa pracy i uniknąć obciążeń z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne od tychże umów oraz po drugie – ochrona pracowników przed skutkami fluktuacji podmiotowej po stronie zatrudniających w trakcie procesu świadczenia pracy, polegającej na przekazywaniu pracowników przez macierzystego pracodawcę innym podmiotom (podwykonawcom), którzy zatrudniają tych pracowników w ramach umów cywilnoprawnych w ogóle nieobjętych obowiązkiem ubezpieczeń społecznych (umowa o dzieło) lub zwolnionych z tego obowiązku w zbiegu ze stosunkiem pracy (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 19.06.2019 r. (III AUa 1816/16).

Po pierwsze warto zwrócić uwagę, że odwołujący się płatnik składek ( (...) Sp. z o.o.) i obie spółki (...) Sp. z o.o. Sp.k. i TK-38 Sp. z.o.o. stanowią odrębne podmioty, niemniej jednak są powiązane osobowo, kapitałowo i organizacyjnie. (...) Sp. z o.o. Sp.k. jest spółką odpowiedzialną za uzyskiwanie przetargów publicznych. Z kolei spółki (...) Sp. z o.o. i TK-38 Sp. z.o.o. zajmuje się obsługą organizacyjną, projektowaniem. Co więcej TK-38 Sp. z.o.o. odpowiedzialna jest za montaż. Zakresy zadań trzech ww. spółek przy realizacji projektu powodują, że zleceniobiorca (pracownik) zatrudniony przez jedną ze spółek wykonuje zlecenie (prace) na rzecz drugiej.

Sąd Okręgowy zważył, że ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego w tym dowodów z dokumentów i zeznań świadków jasno wynikało, że zakres obowiązków w ramach zawartych umów cywilnoprawnych odnosił się jedynie do krótkiego opisania czynności do wykonania bez dokładnego określenia przedmiotu umów. Co więcej zakres obowiązków zainteresowanych z umów cywilnoprawnych nierzadko pokrywał się z zakresem ich obowiązków z tytułu zawartych umów o pracę. Z zeznań zainteresowanych R. K. M. Z. świadka D. W. (2) i protokołu przesłuchania M. C. wynikało iż w zasadzie nie rozróżniali oni zadań wynikających z umów o pracę i umów cywilnoprawnych wykonując jednolite czynności. Powołani w sprawie świadkowie K. W., M. K. potwierdzili natomiast, że spółka komandytowa była głównym odbiorcą usług świadczonych przez pozostałe dwie spółki, dokonywała płatności za świadczone usługi projektowe, montażowe, serwisowe i inne. Ponosiła odpowiedzialność przed inwestorem.

Wszyscy zainteresowani byli zatrudnieni w oparciu o umowę o prace z (...) sp z oo spółką komandytową (...) , M. Z., M. M. na stanowiskach specjalista ds. sprzedaży a R. K. na stanowisku product manager. Z kolei w umowach cywilnoprawnych zwartych w okresie zatrudnienia z (...) sp z oo jako przedmiot umowy łączącej strony wskazano odpowiednio w zależności od zainteresowanego: opracowanie dokumentacji technicznych do montażu instalacji kolektorów słonecznych na budynkach mieszkalnych zlokalizowanych na terenie wyznaczonych gmin, przygotowanie dokumentacji do ofert przetargowych, opracowanie dokumentacji do odbiorów instalacji solarnych wykonywanych w ramach przetargu na terenie wyznaczonych gmin, prace administracyjno –biurowe, przeprowadzenie szkoleń z zakresu fotowoltaniki. Biorąc pod uwagę powyższe nie ulega wątpliwości, że czynności wykonywane przez zainteresowanych w ramach umów cywilnoprawnych miały charakter uzupełniający lub tożsamy co sami podkreślali do tych wykonywanych przez nich w ramach zawartej umowy o pracę, bowiem jak wynika z ustaleń (...) Sp. z o.o. sp.k. zawierała umowy na wykonanie inwestycji. Prace projektowe, montażowe, serwisowe, rozliczanie tych inwestycji spółka ta zlecała do wykonania (...) Sp. z.o.o. i TK-38 Sp. z o.o.

Umowa zlecenie o dzieło były zawierane równolegle do stosunku pracy niekiedy tego samego dnia, co umowa o pracę. Zainteresowani jeśli nie wykonywali tych samych czynności co w ramach umowy o prace, wykonywali zadania, będące kolejnymi etapami prowadzonej inwestycji np. w zakresie opracowania niezbędnej dokumentacji, a czynnościami tymi zajmowała się spółka (...) sp z oo, która była podwykonawcą (...) Sp. z.o.o. Sp.k. Przy czym niejednokrotnie wykonywali te czynności w godzinach pracy, przy użyciu tych samych narzędzi/sprzętów co w umowie o pracę i pod nadzorem tych samych osób.

Sąd podziela pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 26 sierpnia 2021 roku (III UZP 3/21), iż powiązania kapitałowe i osobowe między pracodawcą a zleceniodawcą zlecających w ramach umowy zlecenia zawartej z pracownikiem tego pracodawcy wykonywanie czynności, które mogą być potraktowane jako wykonywanie umowy na rzecz pracodawcy prowadzi do wniosku, że powiązania tego rodzaju nie są bez znaczenia dla oceny konkretnego stanu faktycznego. Im silniejsze powiązania kapitałowe, organizacyjne, ekonomiczne i personale między pracodawcą a osobą trzecią zlecającą jego pracownikom wykonywanie umowy cywilnoprawnej tym łatwiej ustalić, że praca była wykonywana na rzecz własnego pracodawcy.

Przeprowadzone w niniejszej sprawie, postępowanie dowodowe, w sposób jednoznaczny, wykazało, że zawarcie umowy zlecenia/ dzieło przez zainteresowanych posłużyło uzyskaniu formalnego innego tytułu do ubezpieczeń, mimo nadal faktycznie realizowanego zobowiązania pracowniczego. Ubezpieczeni wykonując umowę cywilnoprawną de facto świadczyli pracę na rzecz własnego pracodawcy, co winno skutkować dodatkowo uiszczeniem składek od osiągniętego w ten sposób przychodu, a z drugiej strony pociągało za sobą brak obowiązku zapłaty składek przez zleceniodawcę. Podkreślenia wymaga tez że w takich okolicznościach pracodawca unikał płacenia za nadgodziny jeśli zlecane dodatkowo czynności wykonywane były po godzinach pracy.

Bez wątpienia w przedmiotowej sprawie występuje konstrukcja modelowego trójkąta umów w świetle brzmienia cytowanego art. 8 ust. 2a ustawy systemowej. Na gruncie wypracowanej w doktrynie i judykatury jednolitego poglądu wskazany trójkąt umów obejmuje trzy umowy, tj. umowę o pracę; umowę zlecenia między pracownikiem a osobą trzecią oraz umowę o podwykonawstwo między pracodawcą i zleceniodawcą, na podstawie której pracodawca w wyniku umowy o podwykonawstwo przejmuje w ostatecznym rachunku rezultat pracy wykonanej, na rzecz zleceniodawcy (por. wyrok SA w Gdańsku z dnia 18 grudnia 2012 r., sygn. akt AUa 1031/12, LEX 1254347, wyrok SA w Szczecinie z dnia 3 czerwca 2019 r., sygn.. akt III AUa 301/18, LEX 2692949). W rozpoznawanej sprawie brak było formalnej umowy o podwykonawstwo, jednakże poza sporem pozostawała współpraca pomiędzy wszystkimi spółkami, bowiem pracodawca zainteresowanych występował jako strona w przetargu, natomiast pozostałe spółki w tym odwołująca się (zleceniodawca) faktycznie realizowały zwarte umowy w zakresie wspólnych zadań związanych z usługami tworzenia dokumentacji, montażu, serwisu instalacji fotowoltaicznych, instalacji solarnych a rezultat pracy w postaci usługi czy to w zakresie utworzenia określonej dokumentacji czy szkoleń przejmował ostatecznie pracodawca, czyli w tym przypadku (...) sp. Z (...).sp. komandytowa. Znamiennym jest też, że zwierzchnikiem we wszystkich spółkach była ta sama osoba – M. P..

W ocenie sądu zaskarżone decyzje Zakładu Ubezpieczeń Społecznych odpowiadają prawu, zatem zasadnym stało się na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalenie odwołań.

W przedmiocie kosztów procesu Sąd orzekł w punkcie 2 sentencji wyroku na podstawie art.98 k.p.c., zasądzając od (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w K. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. kwotę 720 zł zgodnie z § 9 ust.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2018 r., poz.265 ze zm.) przy uwzględnieniu faktu wspólnego rozpoznania spraw z czterech odwołań.

J.L.