Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 6 kwietnia 2021 roku (znak: (...)-72-2021-SER-2- (...)) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., w przedmiocie pism S. K. w sprawie przeliczenia emerytury z uwzględnieniem przedłożonej legitymacji ubezpieczeniowej, stwierdził, iż przeanalizował kwoty dochodów wskazane w legitymacji ubezpieczeniowej za lata 1978 -1979 i ewentualne ich uwzględnienie w podstawie wymiaru pozostanie bez wpływu na wartość kapitału początkowego Nadal najkorzystniejszy pozostaje wskaźnik wysokości podstawy wymiaru z lat 1989-1998 w wysokości 40,13% ustalony decyzją z 15.05.2020 r.

Poinformowano że w podstawie wymiaru nie uwzględniono zarobków w skazanych w legitymacji ubezpieczeniowej ponieważ ubezpieczony nie przedłożył oryginału dokumentu a jedynie jego kopię która nie stanowi środka dowodowego. Złożenie dokumentu w oryginale pozostanie jednak bez wpływu na wysokość emerytury.

/decyzja k. 35/

Odwołanie od powyższej decyzji w całości w dniu 22.04. 2021 r. (data złożenia do ZUS) datowane na 20.04.2022 r. wniósł S. K. wnosząc o jej zmianę i ponowne ustalenie wysokości emerytury przy uwzględnieniu zarobków faktycznie przez niego otrzymywanych w Zakładzie (...) w Ł. nie zaś pensji minimalnej.

W uzasadnieniu odwołania skarżący wskazał, iż stanowisko organu w tym przedmiocie wskazane w decyzji z dnia 18 maja 2020 r. pozostaje błędne bowiem złożył do akt postępowania legitymacje ubezpieczeniową, w której wpisano stawkę wynagrodzenia osiągniętego przez niego w spornym okresie zatrudnienia oraz kwoty średniego miesięcznego wynagrodzenia brutto.

/ odwołanie k. 3-5/

W odpowiedzi na odwołanie wskazując na datę wydania zaskarżonej decyzji (...).06.2020 r. organ rentowy wniósł o jego odrzucenie jako wniesionego po terminie ewentualnie o jego oddalenie.

W uzasadnieniu wskazanego stanowiska organ rentowy wskazał, iż decyzją z dnia 24.06.2020 r. organ odmówił wnioskodawcy prawa do przeliczenia świadczenia.

Ubezpieczony w treści pisma złożonego na kancelarię (...) w dniu 24.02.2021 r. wskazuje, że pomimo wniosku złożonego w czerwcu 2020 r. o ponownym przeliczeniu emerytury do 21.02.2021 r. nie uzyskał w tej sprawie odpowiedzi jednakże w dacie złożenia odwołania tj. 20.04. 2021 r. ubezpieczony zna treść zaskarżonej decyzji z dnia 24.06. 2020 r. bo wnosi odwołanie odwołując się do jej treści. Brak dowodów na osobiste odebranie decyzji brak wniosku o powtórne jej przesłanie tym samym wniosek o odrzucenie odwołania jest uzasadniony.

W kwestii merytorycznej organ wskazał natomiast, iż brak podstaw do ponownego przeliczenia świadczenia z uwzględnieniem okresu zatrudnienia i zarobków faktycznie otrzymywanych za okres 12.10.1978-14.09.1979 r. tj. okres pracy w Zakładach (...) w Ł.. Organ wskazał, iż powyższy okres zatrudnienia decyzją kapitałową z dnia 15.05.2020 r. w całości został zaliczony do stażu ubezpieczeniowego. Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy przyjęto przeciętną podstawę składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych kalendarzowych tj. od 01.01.1989 r.. do 31.12.1998r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wynosi 40,13%. Przy nadesłanym odwołani S. K. dostarczył, kserokopie legitymacji ubezpieczeniowej z wynagrodzeniem z lat 1975r., 1978r. i 1979r. Jednakże brak jest podstaw do uwzględnienia wynagrodzeń z legitymacji z powodu braków formalnych –kserokopia legitymacji ubezpieczeniowej nie została potwierdzona za zgodność oryginałem. Tym samym nie ujawniono ani nowych dowodów ani nowych okoliczności istniejących przed wydaniem decyzji z dnia 18.05.2020 r. które mają wpływ na prawo do ponownego ustalenia wysokości emerytury w rozumieniu art. 114 o emeryturach i rentach z ZUS, tym samym przeliczenia tejże emerytury sporną decyzją z dnia 24.06.2020 r.

/ odpowiedź na odwołanie k. 11-12/

Pismem z dnia 6.07.2021 w odpowiedzi na wezwanie Sądu wnioskodawca wskazał, iż złożył odwołanie w terminie odwołał się od decyzji z dnia 6.04.2020 r. Podkreślił iż w decyzji z dnia 18.05. 2020 r. organ wskazał, iż przeliczy świadczenie ponownie od miesiąca, w którym złożono wniosek jeśli przedstawi nowe dowody. Tym samym złożył legitymacje ubezpieczeniową a jego świadczenie winno zostać ponownie przeliczone.

/ pismo k. 17-19/

Pismem procesowym z dnia 23.08.2021 r. organ podtrzymał swoje stanowisko procesowe i wyjaśnił iż pismo z dnia 6.04.2021 r nie jest formalną decyzją a wyłącznie dokonano w nim analizy i odpowiedziano ubezpieczonemu w zakresie braku możliwości uwzględnienia kwoty dochodów wskazanych w legitymacji ubezpieczeniowej.

/ pismo k 28/

Na rozprawie w dniu 18.01.2022 r. poprzedzającej wydanie wyroku pełnomocnik ZUS oświadczył iż organ rentowy przyjął, iż wnioskodawca odwołał się od decyzji z dnia 22.6.2020 r. z uwagi na to iż była to ostatnia decyzja wydana w sprawie wnioskodawcy potem były już tylko pisma objaśniające. Wnioskodawca oświadczył iż odwołuje się od decyzji z dnia 18.05.2020 r. i pisma a dnia 6.04.2021 bo takie pismo dostał w odpowiedzi na pismo z dnia 24 lutego 2021 r. tj odpowiedzi na wniosek o ponowne przeliczenie świadczenia w oparciu o nowo znaleziony dokument legitymacje ubezpieczeniową. W konsekwencji powyższego wnioskodawca poparł odwołanie a organ rentowy wniósł o odrzucenie odwołań.

/ stanowiska procesowe stron 00:01:21-00:28:13/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca S. K. urodził się w dniu (...).

/okoliczność bezsporna/

W okresie od 12.10.1978-14.09.1979 r. wnioskodawca był zatrudniony w Zakładach (...) w Ł..

/ świadectwo pracy k. 7 akt kapitałowych ZUS k. 15 akt ZUS . k. 6-7/

W świetle wpisów w legitymacji ubezpieczeniowej wnioskodawca w ww. okresie zatrudnienia w 1978 r. osiągnął zarobek łączny brutto 9043 zł przeciętny miesięczny 3014 zł, a w 1979 r. w osiągnął zarobek łączny brutto 12851 zł przeciętny miesięczny 3672 zł,

/ legitymacja ubezpieczeniowa k. 31/

W dniu 27.03.2020 r. ubezpieczony złożył wniosek o emeryturę.

/ wniosek k. 1-4 akt ZUS/

Decyzją o ponownym przeliczeniu kapitału początkowego z dnia 15.05.2020 r. wydaną z urzędu Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. powyższy okres zatrudnienia wnioskodawcy od 12.10.1978-14.09.1979 r. w całości zaliczył do stażu ubezpieczeniowego z uwzględnieniem najniższego wynagrodzenia w j.g.u. Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy przyjęto podstawę składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych kalendarzowych tj. od 01.01.1989 r.. do 31.12.1998r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 40,13%. Wysokość kapitału początkowego wyniosła 69864,52 zł.

/decyzja z dnia 15.05.2020 r. k. 76-78 akt kapitałowych ZUS wykaz wprowadzonych okresów ubezpieczonego k. 69 akt kapitałowych ZUS/.

Decyzją z dnia 18. 05.2020 r. w rozpoznaniu wniosku z dnia 27.03.2020 na podstawie art. 24 o emeryturach i rentach z FUS Zakład Ubezpieczeń społecznych I Oddział w Ł. przyznał S. K. prawo do emerytury od 28.04.2020 r. tj. od osiągniecia wieku emerytalnego.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, iż podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne z uwzględnieniem ich waloryzacji zaewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury oraz kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego oraz kwota środków zaewidencjonowanych na subkoncie z uwzględnieniem ich waloryzacji. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę.

Przy ustaleniu wysokości emerytury uwzględniono:

- kwotę składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji 54943,62 zł

- kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego 309608,03 zł,

- kwota środków zewidencjonowanych na subkoncie z uwzględnieniem ich waloryzacji 26891,88 zł

- średnie dalsze trwanie życia 217,60 m-cy

Wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej i wyniosła 1798,91 zł.

W decyzji wskazano, iż za okresy pracy na umowę o pracę od 17.12.1975 do 16.02.1976 od 26.01.1978 do 25.03.1978 od 12.10.1978 do 14.09.1979 , 7.05.1983 do 10.09.1983 za które nie przedstawiono dochodów przyjęto obowiązujące w tych okresach kwoty minimalnego wynagrodzenia. W decyzji poinformowano tez że jeżeli wnioskodawca w okresie miesiąca przedstawi zaświadczenia o zarobkach lub dokumentacje zastępczą świadczenie zostanie ponownie przeliczone jeśli nastąpi to w okresie późniejszym przeliczenie zostanie dokonane od miesiąca w którym zostanie złożony wniosek.

/ decyzja z dnia 18.05.2020 k. 11-13 akt ZUS/

Pismem złożonym w ZUS 19.06.2020 datowanym na 17.06.2020 r. wnioskodawca wniósł o zweryfikowanie zarobków uwzględnionych w decyzji z dnia 18.05.2020 r. z uwzględnieniem zarobków wskazach w świadectwach pracy:

-za okres zatrudnienia od 12.10.1978-14.09.1979 r. w Zakładach (...) w Ł..

-za okres zatrudnienia 26.01.1978-25.03.1978 w Zakładach (...)

-za okres zatrudnienia od 17.12.1975 do 16.02.1976 w (...) Usługowej Spółdzielni Pracy Oddział (...) w Ł..

-za okres zatrudnienia 7.05.1983 do 10.09.1983 w Przedsiębiorstwie (...).

/ wniosek z załącznikami k. 14-18 akt ZUS/

Decyzją z dnia 24.06.2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych na podstawie art. 114 ustawy o emeryturach i rentach z FUS w rozpoznaniu wniosku z dnia 17.06.2020r. odmówił wnioskodawcy prawa do przeliczenia świadczenia wskazując że przedłożone przez wnioskodawcę dokumenty nie mogą być podstawą do dokonania takiego przeliczenia. Wskazana decyzja została przekazana do wysłania w dniu 2.056.2020 r/

/ decyzja z dnia 24.06.2020 r. k. 19 akt ZUS adnotacja k. 19 v akt ZUS/

Pismem złożonym w ZUS 9.07.2020 r. datowanym na 8.06.2020 r. wnioskodawca wskazał, iż uwzględniając treść decyzji z dnia 18.05.2020 r. o przyznaniu emerytury w której za okres pracy w Zakładach (...) w Ł., przyjęto minimalne wynagrodzenie świadczenie należy przeliczyć ponownie z uwzględnieniem treści kopii legitymacji ubezpieczeniowej w której wysokość zarobków za lata 1978-1979 podana jest w wysokości miesięcznej. Do pisma załączono kopię legitymacji ubezpieczeniowej.

/ pismo k. 26 akt ZUS z załącznikami k. 27- 29 akt ZUS/

Pismem złożonym w ZUS 24.02.2021 r. datowanym na 21.02.2021 wnioskodawca wskazał ,iż mimo jego wniosku złożonego w czerwcu 2020 o ponownym przeliczeniu emerytury do dzisiaj (tj 21.02.2021)nie uzyskał na nie odpowiedzi. W związku z powyższym ponownie składa kopię legitymacji ubezpieczeniowej i ponownie wnosi o przeliczenie emerytury z uwzględnieniem zarobków faktycznie otrzymywanych w latach 1978-1979 z uwzględnieniem wpisów z ww. legitymacji.

/ pismo k. 30 akt ZUS z załącznikami k. 31/

W przedmiocie pism dotyczących przeliczenia emerytury z uwzględnieniem przedłożonej legitymacji ubezpieczeniowej w dniu 6.04.2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przesłał wnioskodawcy pismo znak: (...)-72-2021-SER-2- (...)) stanowiące podstawę wniesionego w niniejszym postępowaniu odwołania.

/ pismo- decyzja k. 35 akt ZUS/

Uwzględnienie rocznych zarobków wnioskodawcy za sporny okres zatrudnienia w Zakładach (...) w Ł. w 1978 r. w kwocie 9043 zł i w 1979 r. w kwocie 12851 zł w podstawie wymiaru pozostaje, bez wpływu na wysokość kapitału początkowego. Przy uwzględnieniu najkorzystniejszego wariantu nadal najkorzystniejszy pozostaje wskaźnik podstawy wymiaru z lat. 1989-1998 w wysokości 40,13 % ustalony decyzją (...).05.2020 r.

/ symulacja k. 32-34/

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy w Łodzi dokonał na podstawie powołanych dowodów w postaci dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, w tym w aktach ZUS, których wiarygodność nie budzi wątpliwości i nie była kwestionowana przez żadną ze stron. W toku postępowania, strony nie składały dalszych wniosków dowodowych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie.

Nim jednak Sąd odniesie się do wskazanej kwestii co do meritum odnieść należy się do żądania organu rentowego odrzucenia odwołań.

Zgodnie z art. 477 ⁹ § 1 k.p.c. odwołanie od decyzji organów rentowych wnosi się na piśmie do organu, który wydał decyzję lub do protokołu sporządzonego przez ten organ,
w terminie miesiąca od doręczenia odpisu decyzji.

W myśl przepisu art. 477 ⁹ § 3 k.p.c. Sąd odrzuci odwołanie wniesione po upływie terminu, chyba że przekroczenie terminu nie jest nadmierne i nastąpiło z przyczyn niezależnych od odwołującego się. Okolicznościami usprawiedliwiającymi opóźnienie odwołania jest więc przekroczenie terminu, które nie jest nadmierne i takie, które nastąpiło z przyczyn niezależnych od odwołującego się. Wskazane przesłanki muszą wystąpić łącznie. /III AUz 31/14 - postanowienie SA Szczecin z dnia 11-04-2014/

Oznacza to, że w odrębnym postępowaniu w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, w odniesieniu do odwołania wszczynającego postępowanie sądowe, nie są stosowane ogólne reguły postępowania o przywrócenie terminu, przewidziane w art. 168 i n. KPC. Sąd z urzędu dokonuje nie tylko sprawdzenia zachowania przez stronę terminu do wniesienia odwołania, ale także - w przypadku stwierdzenia opóźnienia - ocenia jego rozmiar oraz przyczyny. Sąd ma dyskrecjonalną możliwość potraktowania spóźnionego odwołania tak, jakby zostało wniesione w terminie. Może tego dokonać pod warunkiem uznania, że przekroczenie terminu nie jest nadmierne oraz, że nastąpiło z przyczyn niezależnych od skarżącego i stosownie do oceny tych okoliczności odwołanie odrzuca albo nadaje mu bieg. Sformułowanie w art. 477 ⁹ § 3 KPC „przyczyny niezależne” jest szersze od „braku winy strony” (art. 168 § 1 KPC) i pozwala na uwzględnienie także niektórych przyczyn zawinionych.

/III UK 434/19 - postanowienie SN - Izba Pracy z dnia 25-06-2020/ Stosując regulację określoną w art. 477[9] § 3 KPC, sąd powinien przed odrzuceniem odwołania dokonać wnikliwej analizy wszystkich okoliczności sprawy. Może je odrzucić tylko wówczas, gdy zostało wniesione po upływie terminu, chyba że przekroczenie terminu nie jest nadmierne i nastąpiło z przyczyn niezależnych od odwołującego. Ocena nadmierności opóźnienia powinna być odniesiona do końcowej daty miesięcznego terminu na wniesienie odwołania, a zatem opóźnienie powinno być liczone nie od daty otrzymania decyzji organu rentowego, lecz od końca terminu na wniesienie odwołania./ II UK 340/13 - wyrok SN - Izba Pracy z dnia 14-03-2014/

Ze względu na aspekt „istotności interesu ubezpieczonego” w związku ze sprawą dotyczącą przyznania prawa do świadczenia emerytalnego / rentowego a także w kwestii podlegania ubezpieczeniom , przekroczenie terminu do wniesienia odwołania od decyzji ZUS nie powinno skutkować odrzuceniem rzeczonego odwołania. Sąd winien, bowiem badać przy ocenie przekroczenia terminu rozmiar oraz przyczyny tegoż przekroczenia. /por odpowiednio III AUa 1404/16 - wyrok SA Gdańsk z dnia 19-12-2016/

Za przyczyny niezależne od ubezpieczonego w złożeniu spóźnionego odwołania uważa się zwykle chorobę, nieporadność, brak właściwej porady i opieki, czy wprowadzenie w błąd przez organ rentowy.

W ocenie Sądu w rozpoznawanej sprawie brak było podstaw do odrzucenia odwołania. W okolicznościach sprawy stwierdzenie, iż miało miejsce jakiekolwiek przekroczenie terminu z przyczyn obciążających wnioskodawcę nie może zostać zaakceptowane.

W pierwszej kolejności wskazać należy, iż pismo z dnia 6.04.2020 r. wbrew zapatrywaniu organu rentowego należy traktować jako merytoryczną decyzję w sprawie nie zaś tylko i wyłącznie jako pismo objaśniające.

Zgodnie z treścią art. 83 ust 1 pkt 4i 5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 423 Zakład wydaje decyzje w zakresie indywidualnych spraw dotyczących w szczególności: ustalania uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych; wymiaru świadczeń z ubezpieczeń społecznych.

Postępowanie sądowe w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych poprzedza decyzja organu administracyjnego (Zakładu Ubezpieczeń Społecznych) w zakresie indywidualnych spraw wymienionych przykładowo w art. 83 ust. 1 pkt 1-5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Decyzja ta wyraża stanowisko organu rentowego jako strony postępowania administracyjnego, które może być zakwestionowane w drodze odwołania ( art. 83 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w związku z art. 476 § 2 KPC i art. 4779 KPC). Treść decyzji wyznacza zakres i przedmiot rozpoznania sądowego, w którym sąd rozstrzyga o zasadności wniosku w granicach przedmiotu zaskarżonej decyzji. /III AUa 273/18 - wyrok SA Poznań z dnia 22-05-2019/

Ustalenie, że odwołanie skarżącego nie inicjuje sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych w rozumieniu art. 476 § 2 i 3 KPC w związku z art. 477 KPC jest równoznaczne z uznaniem, że wniesione odwołanie nie dotyczy żądania rozstrzygnięcia sprawy cywilnej w rozumieniu art. 476 KPC w związku z art. 1 KPC. Droga sądowa jest dopuszczalna po zakończeniu postępowania przed organem rentowym wydaniem decyzji dotyczącej spraw wymienionych w art. 476 § 2 KPC, co oznacza, że nie od każdej decyzji tego organu przysługuje prawo wniesienia odwołania w tym trybie, z całą zaś pewnością odwołanie nie przysługuje w związku z przesłaniem ubezpieczonemu pisma o charakterze informacyjnym.

/III AUz 477/13 - postanowienie SA Szczecin z dnia 30-12-2013/

Niemniej jednak nie należy tracić z pola widzenia, iż funkcja przepisu art. 83 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 963 ze zm.) sprowadza się do usunięcia stanu niepewności, który mógłby wystąpić w relacjach dotyczących ubezpieczeń społecznych. Cel tego przepisu jest zatem jasny. Tak więc norma przyjęta w jego treści legitymuje odwołującego się do wystąpienia z żądaniem mającym na celu usunięcie tego stanu niepewności./III AUa 588/17 - postanowienie SA Katowice z dnia 24-05-2017/

Zauważyć należy, iż pismami z dnia 9.07.2020 r. i 24.02.2021 r. ubezpieczony występował z kolejnymi wnioskami o przeliczenie świadczenia ustalonego decyzją z dnia 18.05.2020 r. z uwzględnieniem okoliczności – danych zawartych w legitymacji ubezpieczeniowej, które uprzednio nie były przedmiotem analizy organu w żadnej decyzji (kwestii tych nie dotyczyła decyzja z dnia 24.06. 2020 r.). Wskazuje na to treść wskazanych pism w których wnioskodawca wyraźnie domaga się ponownego przeliczenia świadczenia z uwagi na wpis w legitymacji ubezpieczeniowej. W konsekwencji powyższego merytorycznej odpowiedzi na wskazane żądania zawartej w piśmie organu z dnia 6.04. 2020 r. nie można traktować tylko i wyłącznie jako objaśnienia. Organ nigdy wcześniej nie wypowiadał się merytorycznie co do możliwości przeliczenia świadczenia z uwzględnieniem wpisów zawartych w kopii legitymacji ubezpieczeniowej. Tym samym merytoryczne stanowisko w tym przedmiocie wynikające z treści wskazanego pisma stanowi indywidualną decyzje w sprawie wymiaru świadczeń z ubezpieczeń społecznych. Wnioskodawca był więc uprawniony do kwestionowania stanowiska organu zwartego w piśmie z dnia 6.04.2020 r. w drodze odwołania. Tym samym skoro odwołanie od decyzji z dnia 6.04.2020 r. wpłynęło do Sądu już w dniu 24.04.2020 r. musi ono zostać uznane za złożone w terminie.

Zgodnie z art. 114 ust 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2021 r. poz. 291 t.j. prawo do świadczeń lub ich wysokość ulega ponownemu ustaleniu na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji w sprawie świadczeń zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość.

Z cytowanego przepisu wynika, iż warunkiem ponownego ustalenia prawa do świadczeń jest uzyskanie nowych dowodów lub ujawnienie okoliczności, które istniały przed wydaniem decyzji, a nie były znane organowi w chwili orzekania i mają wpływ na prawo do tych świadczeń lub ich wysokość /por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 sierpnia 1999 r., II UKN 231/99 - OSNAPiUS 2000 nr 19 poz. 734; uchwała Sądu Najwyższego z dnia 5 czerwca 2003 r. III UZP 5/03 - OSNAPiUS rok 2003, Nr 18, poz. 442/.

Zwrot "przedłożenie nowych dowodów" oznacza zgłoszenie każdego prawnie dopuszczalnego środka dowodowego, stanowiącego potwierdzenie okoliczności faktycznych istniejących przed wydaniem decyzji, a mających wpływ na powstanie prawa do świadczenia lub jego wysokość. Natomiast użyte w art. 114 ust. 1 ustawy emerytalnej pojęcie "ujawnienie okoliczności" oznacza powołanie się na fakty dotyczące ogółu wymagań formalnych i materialnych związanych z ustaleniem przez organ rentowy prawa do świadczenia lub wysokości świadczenia. Są to określone w przepisach prawa materialnego fakty warunkujące powstanie prawa do świadczenia lub jego wysokości np. staż pracy, wiek, niezdolność do pracy, ale także uchybienia przez organ rentowy normom prawa procesowego lub materialnego, wpływające potencjalnie na dokonanie ustaleń w sposób niezgodny z ukształtowaną z mocy prawa sytuacją prawną osoby zainteresowanej (tak m.in. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 3 lutego 2014 r., I UK 322/13, LEX nr 1444596 oraz Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 11 grudnia 2015 r., III AUa 1087/15, LEX nr 1979499).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie ma podstaw do ponownego ustalenia emerytury, wyrównania świadczeń, jeśli zainteresowany nie przedstawi dokumentów lub okoliczności zmieniających jego sytuację (por. wyrok. Sądu Najwyższego z dnia 15 maja 2014 r., III UK 150/13, LEX nr 1458793).

Mając powyższe na uwadze należy podkreślić, że skoro przedmiotowe postępowanie zostało wszczęte w oparciu o wniosek z art. 114 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, to obowiązkiem organu rentowego a następnie Sądu orzekającego, była w pierwszej kolejności ocena, czy wystąpiły określone w tym przepisie przesłanki umożliwiające merytoryczne rozpoznanie wniosku. Należało zatem ustalić i ocenić, czy wnioskodawca przedłożył nowe dowody mogące mieć wpływ na zmianę poprzedniej decyzji z dnia18.05.2020 w przedmiocie wysokości świadczenia, ewentualnie, czy ujawniły się takie okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mogły rzutować na przyznanie ubezpieczonemu prawa do emerytury w wyższej wysokości.

Na gruncie rozpoznawanego przypadku wnioskodawca powoływał się na wpisy w legitymacji ubezpieczeniowej dotyczące wysokości jego wynagrodzeń w latach 1978-1979, które nie były objęte analizą organu rentowego a w konsekwencji ich wpływ na prawo do świadczeń nie może być kwestionowany. Czym innym jest jednak sama zasadność wniosku o przeliczenie świadczenia.

Zgodnie z treścią przepisu art. 173 ust 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy.

Stosownie do art. 174 ust. 1 tejże ustawy, kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12. Zgodnie z ust. 2, przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6;

2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5;

3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-4 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2.

Zgodnie z ust. 3 przywołanego artykułu, podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1 stycznia 1999 r.

Według ust. 3b w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 października 2013 roku (w związku z wejściem w życie ustawy z dnia 21 czerwca 2013 roku o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych) jeżeli okres wskazany do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego obejmuje rok kalendarzowy, w którym ubezpieczony pozostawał w ubezpieczeniu społecznym na podstawie przepisów prawa polskiego jedynie przez część miesięcy tego roku, do obliczenia stosunku sumy kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w art. 15 ust. 3, w okresie tego roku do przeciętnego wynagrodzenia, przyjmuje się sumę kwot przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego za ten rok kalendarzowy odpowiednią do liczby miesięcy pozostawania w ubezpieczeniu.

Natomiast w myśl ust. 7 analizowanego przepisu do obliczenia kapitału początkowego przyjmuje się kwotę bazową wynoszącą 100 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w II kwartale kalendarzowym 1998 roku. Ustęp 8 powyższego przepisu stanowi, że przy obliczaniu kapitału początkowego część kwoty bazowej wynoszącej 24 % tej kwoty mnoży się przez współczynnik proporcjonalny do wieku ubezpieczonego oraz okresu składkowego i nieskładkowego osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku.

Zgodnie natomiast z treścią ust. 8 przy obliczaniu kapitału początkowego część kwoty bazowej wynoszącej 24% tej kwoty mnoży się przez współczynnik proporcjonalny do wieku ubezpieczonego oraz okresu składkowego i nieskładkowego osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku, według wskazanego w nim wzoru.

Z kolei w myśl art. 15 ust. 1 powyższej ustawy podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176. Natomiast stosownie do brzmienia ust. 2a tego samego przepisu, jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy. Z kolei na postawie ust. 6 omawianego przepisu na wniosek ubezpieczonego podstawę wymiaru emerytury lub renty może stanowić ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu.

Jak stanowi art. 15 ust. 4 w/w ustawy w celu ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty:

1. oblicza się sumę kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w ust. 3, w okresie każdego roku z wybranych przez zainteresowanego lat kalendarzowych,

2. oblicza się stosunek każdej z tych sum kwot do rocznej kwoty przeciętnego wynagrodzenia, ogłoszonej za dany rok kalendarzowy, wyrażając go w procentach, z zaokrągleniem do setnych części procentu,

3. oblicza się średnią arytmetyczną tych procentów, która, z zastrzeżeniem ust. 5, stanowi wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury lub renty, oraz

4. mnoży się przez ten wskaźnik kwotę bazową, o której mowa w art. 19, przy czym wskaźnik wysokości podstawy wymiaru nie może być wyższy niż 250%, jednakże przy ponownym przeliczeniu wysokości emerytury należy mieć na względzie, iż zgodnie z art. 111 ust. 2 ustawy uwzględnia się kwotę bazową ostatnio przyjętą do obliczenia świadczenia.

W związku z treścią zacytowanych przepisów można stwierdzić, iż kwota kapitału początkowego zależy od długości udowodnionych okresów składkowych i nieskładkowych przebytych przed 1 stycznia 1999 rokiem, podstawy wymiaru oraz współczynnika proporcjonalnego do wieku ubezpieczonego, który służy do obliczenia tzw. części socjalnej.

Przytoczone zasady postępowania – w świetle uchwały Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2003 roku w sprawie o sygn. III UZP 2/03 (OSNP 2003/14/338) - tak przy ustalaniu prawa do świadczenia, jak i jego przeliczaniu, pozwalają na ogólną uwagę, iż zamiarem ustawodawcy było umożliwienie ubezpieczonym dokonanie wyboru, w ramach prawa, najkorzystniejszego z ich punktu widzenia okresu, z którego podstawa wymiaru składek ubezpieczeniowych, będzie stanowić podstawę wymiaru świadczenia.

Z kolei ogólne zasady nabywania prawa do emerytury dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku, a więc dla osób takich jak S. K. , urodzony (...) określa przepis art. 24 ustawy emerytalnej, zgodnie z którym ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego wynoszącego co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a, 50e i 184.

Stosownie natomiast do treści art. 25 ust 1 ustawy emerytalnej, podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa wart 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185.

Z kolei zgodnie z art. 26 ust 1 ustawy emerytalnej, emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust. 5 i art. 183. W ust. 2 wskazano, ze wiek ubezpieczonego w dniu przejścia na emeryturę wyraża się w ukończonych latach i miesiącach. Średnie dalsze trwanie życia ustala się wspólnie dla mężczyzn i kobiet oraz wyraża się w miesiącach (ust. 3). Przy czym w ust. 4 i 5 wskazano, że tablice trwania życia ogłasza w formie komunikatu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" corocznie w terminie do dnia 31 marca Prezes Głównego Urzędu Statystycznego. Tablice, o których mowa w ust. 4, są podstawą przyznawania emerytur na wnioski zgłoszone od dnia 1 kwietnia do dnia 31 marca następnego roku kalendarzowego.

Z powyższych przepisów wynika jednoznacznie, że zasadą obowiązującą przy ustalaniu wysokości emerytury dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r. jest zasada zdefiniowanej składki, zgodnie z którą wysokość świadczenia zależy z jednej strony od sumy składek emerytalnych jakie zostały zgromadzone na indywidualnym koncie ubezpieczonego w ZUS za okres poczynając od 1 stycznia 1999 r., zaś z drugiej od wysokości kapitału początkowego, tj. od kwoty ustalonej oddzielnie dla każdego ubezpieczonego według ustalonego przez ustawodawcę wzoru, odzwierciedlającej w przybliżeniu stan jego konta ubezpieczeniowego za okres do 31 grudnia 1998 r.

W rozpoznawanej sprawie spór sprowadzał się do uwzględnia faktycznych wysokości zarobków osiąganych przez wnioskodawcę w latach 1978-79 w okresie zatrudnienia w Zakładach (...) w Ł. w oparciu o zapisy przedłożonej w toku procesu oryginalnej legitymacji ubezpieczeniowej.

Odnosząc się do powyższej spornej kwestii wskazać należy, że zgodnie z § 21 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. z 2011, Nr 237, poz. 1412) środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. obowiązuje od 23 listopada 2011 r. i ma zastosowanie do wniosków w sprawach świadczeń złożonych od daty jego wejścia w życie. Zastąpiło ono rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. z 1983 r., Nr 10, poz. 49, ze zm.), które dowody uzasadniające prawo do świadczeń i ich wysokości określało w sposób podobny. I tak zgodnie z § 20 pkt. 1 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. - mającym zastosowanie w sprawie odwołującego się - środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość zarobku lub dochodu stanowiącego podstawę wymiaru emerytury lub renty dla pracowników były zaświadczenia zakładów pracy wystawione według wzoru ustalonego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych albo legitymacja ubezpieczeniowa zawierająca wpisy dotyczące okresów zatrudnienia i wysokości osiąganych zarobków.

Orzeczenia Sądu Najwyższego jakie zapadły jeszcze na gruncie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. są zgodne co do tego, że ograniczenie co do środków dowodowych wynikające z § 20 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. obowiązujące w postępowaniu przed organem rentowym nie ma zastosowania w postępowaniu sądowym przed Sądem Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. Wysokość zarobków, której pochodną jest podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne, jest faktem mającym istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy (art.227 k.p.c.), który w postępowaniu przed sądem może być udowadniany wszelkimi środkami dowodowymi, które sąd uzna za celowe i pożądane. Wysokość uzyskiwanego uposażenia może być zatem ustalana także przy pomocy innych pisemnych środków dowodowych pochodzących od pracodawcy, czy też nawet dowodów pośrednich, nie wyłączając zeznań świadków - aczkolwiek wskazujących wprost na wysokość wynagrodzenia zainteresowanego /por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 1997 r. sygn. akt II UKN 186/97, opubl. OSNP 1998/11/342; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 czerwca 2006 r. sygn. I UK 115/06, opubl: Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych rok 2007, Nr 17-18, poz. 257, str. 753/.

Wysokości wynagrodzenia lub danego składnika wynagrodzenia nie można ustalać w sposób przybliżony, ale pewny, na podstawie konkretnego dokumentu bądź jego kopii, który zachował się w dokumentacji osobowej ubezpieczonego (ostatecznie w oparciu o wiarygodne i precyzyjne zeznania świadków). W takim wypadku uwzględnić można składniki wynagrodzenia, które są pewne, wypłacane były w danym okresie, stałe i w określonej wysokości (por. wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 18 stycznia 2012 r., III AUa 1555/11, LEX nr 1113058).

W ocenie Sądu, w świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, należy przyjąć, iż wnioskodawca osiągał zarobki jakie zostały wskazane w legitymacji ubezpieczeniowej. Ważność wskazanych w niej zapisów nie została skutecznie podważona przez organ rentowy. Nie oznacza to jednak iż świadczenie emerytalne wnioskodawcy musi zostać ponownie przeliczone.

Organ rentowy dokonał symulacji obliczenia kapitału początkowego wnioskodawcy i uwzględnienie rocznych zarobków wnioskodawcy za sporny okres zatrudnienia w Zakładach (...) w Ł. w 1978 r. w kwocie 9043 zł i w 1979 r. w kwocie 12851 zł w podstawie wymiaru pozostało bez wpływu na wysokość kapitału początkowego. Przy uwzględnieniu najkorzystniejszego wariantu nadal najkorzystniejszy pozostaje wskaźnik podstawy wymiaru z lat. 1989-1998 w wysokości 40,13 % ustalony decyzją (...).05.2020 r. Przyjęcie tego wynagrodzenia nie spowodowało zatem wyliczenia wskaźnika wysokości podstawy oraz wartości kapitału początkowego korzystniejszych od tych, jakie ustalono na podstawie decyzji organu rentowego. Nie było więc podstaw do ponownego przeliczenia świadczenia wnioskodawcy.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Okręgowy w Łodzi na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie ubezpieczonego jako bezzasadne.