Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 maja 2022 r.

Sąd Rejonowy w Piszu I Wydział Cywilny w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 26 kwietnia 2022 r. w Piszu

sprawy z powództwa (...) Spółki Jawnej z siedzibą w O. (poprzednio (...) Sp. z o.o. Sp.k. w O.)

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w S.

o zapłatę

o r z e k a :

I.  Zasądza od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w S. na rzecz powoda (...) Spółki Jawnej z siedzibą w O. (poprzednio (...) Sp. z o.o. Sp.k. w O.) kwotę 2 215,15 zł ( dwa tysiące dwieście piętnaście złotych 15/100) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 19.10.2018r. do dnia zapłaty.

II.  Zasądza od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w S. na rzecz powoda (...) Spółki Jawnej z siedzibą w O. (poprzednio (...) Sp. z o.o. Sp.k. w O.) kwotę 1 917 zł (jeden tysiąc dziewięćset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

III.  Nakazuje zwrócić powodowi (...) Spółki Jawnej z siedzibą w O. (poprzednio (...) Sp. z o.o. Sp.k. w O.) kwotę 200 zł z tytułu niewykorzystanej zaliczki.

Sygn. akt I C 169/21

UZASADNIENIE

(...) spółka jawna (dawniej: (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa) wytoczyła powództwo przeciwko (...) Spółce Akcyjnej o zapłatę kwoty 2 215,15 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 19 października 2018 roku do dnia zapłaty. Nadto wniosła o zasądzenie na jej rzecz od pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z ustawowymi odsetkami w spełnieniu świadczenia, za czas od uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu pozwu powódka wskazała, że w dniu 23 maja 2018 roku doszło do zdarzenia, w wyniku którego uszkodzony został należący do B. K. pojazd marki (...) o nr rej. (...). Sprawca zdarzenia ubezpieczony był w Towarzystwie (...) pozwanego.

W dniu 16 sierpnia 2018 roku B. K. zawarła z powódką umowę najmu, która trwała do dnia 13 września 2018 roku.

Legitymację czynną powódki stanowi umowa cesji wierzytelności z dnia 13 września 2018 roku przenosząca uprawnienia do dochodzenia roszczeń przez powódkę w zakresie zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego.

Powódka wystawiła fakturę VAT w dniu 13 września 2018 roku za najem pojazdu zastępczego na kwotę 6 440,28 złotych brutto. Pozwana uznała roszczenie co do zasady i w dniu 1 października 2018 roku przelała na rachunek bankowy powódki kwotę 1 235 złotych. Tym samym do zapłaty pozwanej pozostała kwota 5 205,28 złotych.

Powódka z ostrożności procesowej ograniczyła roszczenie do kwoty 2 215,15 złotych, stanowiącej zapłatę za 13 dni najmu uznane przez pozwaną na etapie postępowania likwidacyjnego. Jednocześnie powódka zastrzegła sobie możliwość rozszerzenia powództwa w zakresie czasu najmu w zależności od przeprowadzonego dowodu z opinii biegłego i zakresu techniki motoryzacyjnej.

Powódka na wypadek podnoszenia przez pozwaną okoliczności złożenia poszkodowanemu propozycji najmu pojazdu zastępczego za jego pośrednictwem zakwestionowała, że zorganizowany przez pozwaną najem pojazdu zastępczego miał być w rzeczywistości opłacony we wskazanej przez nią stawce za dobę najmu.

W odpowiedzi na pozew pozwana wniosła o oddalenie powództwa.

W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew pozwana wskazała, że nie kwestionuje okoliczności zdarzenia ubezpieczeniowego i własnej odpowiedzialności – jako ubezpieczyciel OC sprawcy. Pozwana wskazała, że przeprowadziła postępowanie likwidacyjne w sposób rzetelny, co skutkowało wypłatą odszkodowania za najem pojazdu zastępczego w kwocie 1 235 złotych. Pozwana przyjęła 13 dni okresu korzystania z pojazdu zastępczego za uzasadniony oraz stawkę 95 zł brutto za dobę.

Zdaniem pozwanej niedopuszczalnym jest, aby rozpoznawanie roszczeń związanych z najmem pojazdu zastępczego ograniczyć jedynie do wypłaty odszkodowania w wysokości wynikającej z przedstawionej faktury VAT, bez możliwości zbadania sprawy jako indywidualnego przypadku.

Pozwana podkreśliła, że w dniu 16 sierpnia 2018 roku pozwana przekazała na adres poszkodowanej w wiadomości e-mail informację o możliwości zorganizowania najmu pojazdu zastępczego, przy czym możliwe to było w podmiotach współpracujących z pozwaną za 95 złotych za dobę.

Poszkodowana nie skontaktowała się w taki sposób, aby realnie poznać szczegóły propozycji najmu u podmiotów współpracujących z pozwaną. Zauważyć należy, iż ani poszkodowany ani jego pełnomocnik nie kontynuowali procedury najmu u asystorów pozwanej. Pozwana wskazała również, że umowa najmu zawarta przez poszkodowanego nie wykluczała, by poszkodowana zakończyła jej trwanie i skorzystała z najmu proponowanego przez pozwaną bez konieczności ponoszenia dodatkowych kosztów.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 23 maja 2018 roku doszło do zdarzenia drogowego, w wyniku którego uszkodzony został należący do B. K. pojazd marki (...) o nr rej. (...). Sprawca zdarzenia ubezpieczony był w (...) Spółce Akcyjnej

(bezsporne)

(...) Spółka Akcyjna została zawiadomiona o powstałej szkodzie 16 sierpnia 2018 roku.

B. K. w dniu 16 sierpnia wynajęła samochód klasy C od (...) Spółki jawnej (dawniej: (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością Spółki komandytowej). Najem pojazdu trwał do 13 września 2018 roku. Poszkodowana najętym pojazdem dojeżdżała do pracy.

W dniu 13 września 2018 roku pomiędzy (...) Spółką Jawną z siedzibą w O., a B. K. została zawarta cesja wierzytelności na mocy, której w związku ze szkodą komunikacyjną z dnia 23 maja 2018 roku powstałą w wyniku kolizji w R. została przeniesiona wierzytelność w wysokości 6 440,28 złotych w stosunku do (...) z tytułu odpowiedzialności na podstawie obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych.

(dowód: umowa krótkoterminowego najmu wraz z regulaminem k. 16-18v, cesja wierzytelności k. 20, zeznania świadka B. K. k. 76)

Pismem z dnia 13 września 2018 roku (...) Spółka Jawna wezwała (...) Towarzystwo (...) do zapłaty kwoty 6 440,28 złotych, zgodnie z wystawioną fakturą VAT. Pismo zostało doręczone 18 września 2018 roku.

(...) Spółka Akcyjna uznała swoją odpowiedzialność co do zasady i przyznała odszkodowanie w wysokości 1 235 złotych brutto. Ubezpieczyciel dokonał weryfikacji stawki dobowej, wynikającej z faktury VAT za wynajęcie pojazdu zastępczego z kwoty 230,01 złotych brutto za dobę do kwoty 95 złotych brutto. Ponadto, w ocenie ubezpieczyciela, zasadna ilość dni na wynajem auta zastępczego wynosi 13 dni. Ubezpieczyciel przelał uznaną przez siebie kwotę 1 235 złotych na konto (...) w dniu 1 października 2018 roku.

(dowód: pismo z 13.09.2018r. k. 22-22v, faktura Vat k. 23, dowód doręczenia k. 25-25v, decyzja z dnia 30.09.2018r. k. 26-26v)

Uzasadniony technologią czas naprawy pojazdu powinien w niniejszym przypadku wynieść 5 dni roboczych. Uwzględniając czas dostarczenia pojazdu, oczekiwania na oględziny, uzgodnień dotyczących przyjęcia odpowiedzialności, kwalifikacji szkody i zakresu naprawy, weryfikacji i akceptacji kosztorysu, oczekiwania na części zamienne uzasadniony teoretycznie czas postoju pojazdu oszacowany został na 13 dni kalendarzowych.

Dobowe stawki najmu pojazdu klasy C na rynku lokalnym poszkodowanej kształtują się w przedziale ok. 89-263 złotych brutto.

(dowód: opinia biegłego z zakresu techniki motoryzacyjnej, wyceny wartości pojazdów, kosztorysowania i oceny jakości napraw k. 102-116)

Sąd zważył, co następuje:

Okoliczności zdarzenia drogowego zaistniałego 23 maja 2018 roku oraz istnienie legitymacji procesowej biernej po stronie pozwanej (...) Spółki Akcyjnej, pozostawały poza sporem.

Zgodnie z art. 822 § 1 k.c. przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony.

Stosownie do treści art. 34 ust. 1 i art. 35 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. z 2003r., Nr 124, poz. 1152), z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia. Ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych jest objęta odpowiedzialność cywilna każdej osoby, która kierując pojazdem mechanicznym w okresie trwania odpowiedzialności ubezpieczeniowej, wyrządziła szkodę w związku z ruchem tego pojazdu.

W przedmiotowej sprawie zastosowanie ma zasada pełnego odszkodowania wyrażona w art. 361 § 2 k.c.

W doktrynie spornym zagadnieniem jest, czy szkodą majątkową, o której mowa w art. 361 k.c., jest niemożność korzystania przez posiadacza pojazdu mechanicznego z tego pojazdu, spowodowana jego uszkodzeniem bądź zniszczeniem. Sąd podziela w tej kwestii stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w uchwale z dnia 17 listopada 2011 r. w sprawie III CZP 5/11 - które także wcześniej było przyjmowane w orzecznictwie Sądu Najwyższego - według którego poniesione przez posiadacza uszkodzonego pojazdu mechanicznego celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego stanowią szkodę majątkową, o której mowa w art. 361 § 2 k.c. Niemożność korzystania z pojazdu mechanicznego, jako składnika majątkowego niewątpliwie stanowi źródło szkody o charakterze niemajątkowym, polegającej na dyskomforcie spowodowanym niedogodnościami posiadacza pojazdu wynikającymi z niemożliwości korzystania z tego składnika majątkowego. Ponadto niemożność korzystania z pojazdu może być źródłem szkody o charakterze majątkowym wówczas, gdy spowoduje wydatki posiadacza uszkodzonego lub zniszczonego pojazdu na najem pojazdu zastępczego. Stratę w rozumieniu art. 361 § 2 k.c. stanowią bowiem wydatki, które służą ograniczeniu negatywnych następstw doznanych przez poszkodowanego w wyniku uszkodzenia bądź zniszczenia rzeczy.

Niezależnie od sposobu naprawienia szkody przewidzianego w art. 363 § 1 k.c., powinno ono prowadzić do tego, aby poszkodowany był w takiej samej sytuacji majątkowej, w jakiej znajdowałby się, gdyby nie doszło do zdarzenia szkodzącego (vide m.in. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 1 września 1970 r. w sprawie III CR 371/00, z dnia 3 lutego 1971 r. w sprawie III CRN 450/70, z dnia 20 lutego 2002 r. w sprawie V CKN 903/00 i z dnia 15 października 2010 r. w sprawie V CSK 78/10).

Reasumując, poniesione przez poszkodowanego i scedowane na powódkę koszty najmu samochodu zastępczego wchodzą w zakres szkody 23 maja 2018 roku, a pozwana jest zobowiązana do ich sfinansowania.

Spór koncentrował się na ustaleniu wysokości dobowej stawki czynszu najmu samochodu zastępczego.

Przesłankami odpowiedzialności odszkodowawczej są: zaistnienie zdarzenia, z którym przepis prawny łączy odpowiedzialność odszkodowawczą, powstanie szkody oraz adekwatny związek przyczynowy pomiędzy zdarzeniem i szkodą. W przypadku wystąpienia wymienionych przesłanek naprawienie szkody, przez podmiot do tego zobowiązany, powinno polegać na przywróceniu w majątku poszkodowanego stanu rzeczy naruszonego zdarzeniem wyrządzającym szkodę, nie może przewyższać jednak wysokości faktycznie poniesionej szkody.

Na gruncie sprawy niniejszej powód powinien zatem wykazać istnienie następujących przesłanek: wystąpienie zdarzenia szkodowego, istnienie związku przyczynowego pomiędzy zdarzeniem i szkodą, fakt doznania szkody w określonej wysokości. Pierwsza ze wskazanych wyżej okoliczności była między stronami bezsporna. Wskazać należy, że poszkodowana mogła dokonać swobodnego wyboru podmiotu, od którego wynajmie pojazd zastępczy. W szczególności nie musiała poszukiwać firmy najtańszej. Podkreślić należy, że odpowiedzialność ubezpieczyciela ogranicza się do zwykłych następstw zdarzenia szkodowego. Normalnym następstwem wystąpienia szkody jest podjęcie przez poszkodowanego decyzji o wynajęciu pojazdu zastępczego ze zobowiązaniem się do zapłaty czynszu w zwykłej wysokości rynkowej. Ubezpieczyciel nie ma obowiązku zwrotu kosztów nadmiernych, rażąco wygórowanych.

Sąd podziela pogląd Sądu Najwyższego wyrażonego w uchwale w sprawie III CZP 20/17, w uzasadnieniu której Sąd Najwyższy wyjaśnił, że jeżeli ubezpieczyciel proponuje poszkodowanemu - we współpracy z przedsiębiorcą trudniącym się wynajmem pojazdów - skorzystanie z pojazdu zastępczego równorzędnego pod istotnymi względami pojazdowi uszkodzonemu albo zniszczonemu (zwłaszcza co do klasy i stanu pojazdu), zapewniając pełne pokrycie kosztów jego udostępnienia, a mimo to poszkodowany decyduje się na poniesienie wyższych kosztów najmu innego pojazdu, koszty te - w zakresie nadwyżki - będą podlegały indemnizacji tylko wtedy, gdy wykaże szczególne racje, przemawiające za uznaniem ich za "celowe i ekonomicznie uzasadnione".

Co prawda, pozwana podniosła, że poinformowała poszkodowaną o możliwości najmu pojazdu zastępczego, jednak w momencie przekazania informacji poszkodowana zawarła już umowę najmu samochodu. Zaznaczyć w tym miejscu należy, że informacja przekazana przez pozwaną nie zawierała żadnych konkretnych warunków. Pozwana poinformowała poszkodowaną jedynie o tym, że może skorzystać z samochodu zastępczego w wypożyczalni współpracującej z pozwaną. Jednocześnie pozwana wskazała, że w przypadku, gdyby poszkodowana skorzystała z ofert innej firmy, ta zweryfikuje okres najmu samochodu zastępczego oraz dobową stawkę najmu do wysokości wskazanej przez (...) w przekazanej ofercie. Informacja ta nie była spersonalizowana. Wszystkie te okoliczności, musiały, w ocenie Sądu, skutkować uznaniem, że ubezpieczyciel nie poinformował w sposób właściwy poszkodowanej podczas zgłoszenia szkody o możliwości wynajęcia pojazdu zastępczego.

Należy wskazać, że oceny czy poniesienie określonych kosztów, związanych z najmem pojazdu zastępczego, mieści się w ramach szkody i normalnego związku przyczynowego, należy dokonywać zawsze na podstawie konkretnych okoliczności sprawy (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 20 lutego 2002 r., V CKN 1273/00, LEX nr 55515, a także uzasadnienie uchwały 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 2011 r., III CZP 5/11, OSNC 2012, nr 3, poz. 28).

W kwestii podważanej przez pozwaną stawki za najem ponad kwotę 95 zł za dobę należy zaaprobować pogląd, że poszkodowany co do zasady ma możliwość wyboru dowolnej oferty spośród takich, w których stawka czynszu najmu pozwanego nie przekracza rażąco cen rynkowych (oferowanych na rynku lokalnym) i braku obowiązku poszukiwania oferty najtańszej. W orzecznictwie za ugruntowany należy uznać pogląd, zgodnie z którym odszkodowanie przysługujące od ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej pojazdu mechanicznego obejmuje ekonomicznie uzasadnione koszty likwidacji szkody, ustalone według cen występujących na lokalnym rynku, przy czym kosztami „ekonomicznie uzasadnionymi” są koszty ustalone według cen, którymi posługuje się wybrany przez poszkodowanego warsztat. Nie ma przy tym znaczenia fakt, że ceny te odbiegają (są wyższe) od cen przeciętnych dla określonej kategorii usług naprawczych na rynku (zob. uchwałę Sądu Najwyższego z 13 czerwca 2003 r., III CZP 32/03, OSNC 2004, nr 4, poz. 51). Poszkodowany co do zasady nie ma bowiem obowiązku poszukiwania sprzedawcy oferującego najtańsze usługi, ubezpieczyciel powinien zatem pokryć koszty stosowane przez wybrany przez poszkodowanego podmiot, niezależnie od tego, że mogą być one wyższe od cen przeciętnych (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 25 kwietnia 2002 r.. I CKN 1466/99, OSNC 2003, nr 5 poz. 64).

Wprawdzie cytowane wyżej orzeczenia dotyczą kosztów naprawy pojazdu, niemniej, w ocenie Sądu orzekającego w niniejszej sprawie, należy je również odnieść do cen stosowanych na lokalnym rynku przez wypożyczalnie samochodów zastępczych. Niewątpliwie, zgodnie z dyspozycją art. 361 § 1 i 2 k.c., poszkodowany ma prawo do pełnej rekompensaty poniesionej szkody, z drugiej zaś strony ciąży na nim obowiązek współpracy z ubezpieczycielem poprzez przeciwdziałanie zwiększeniu szkody i minimalizowanie jej skutków (art. 354 § 2 k.c.). Obowiązek ten nie może jednak, w ocenie Sądu, być w związku z tym poczytywany za równoznaczny z obligacją do poszukiwania najtańszej oferty najmu samochodu zastępczego. Przypisanie poszkodowanemu naruszenia obowiązku współpracy z ubezpieczycielem jest bowiem możliwe jedynie wtedy, gdy świadomie lub przez niedbalstwo skorzystał on z usług droższych, np. w sytuacji, kiedy zostanie wykazane, że poszkodowany, znając podmiot wynajmujący pojazdy po cenach niższych, wynajął pojazd zastępczy tam, gdzie wynajmowano je drożej. Zarzut uchybienia obowiązkowi z art. 354 § 2 k.c. mógłby zatem wchodzić w grę tylko w razie wykazania świadomości i niedbalstwa poszkodowanego przy skorzystaniu z podmiotu stosującego stawki wygórowane (i to rażąco).

W konsekwencji, to na pozwanym ubezpieczycielu spoczywał ciężar udowodnienia, że poniesiony przez poszkodowanego wydatek rażąco przewyższał ceny rynkowe (oferowane na rynku lokalnym), skoro z tego faktu wywodził on korzystne dla siebie skutki prawne (art. 6 k.c.).

Powołany na wniosek strony powodowej biegły sądowy z zakresu techniki motoryzacyjnej, wyceny wartości pojazdów, kosztorysowania i oceny jakości napraw, a także szacowania szkód pojazdów z ubezpieczeń, M. Z., w sporządzonej na piśmie opinii stwierdził, że stawki najmu pojazdu segmentu (klasy) C na rynku lokalnym poszkodowanego kształtują cię w przedziale około 89-263 brutto (72-214 zł netto). Opinia ta nie była kwestionowana przez strony.

Sąd w pełni podziela opinię biegłego M. Z., bowiem spełniała ona stawiane jej wymogi, odzwierciedlała staranność i wnikliwość w badaniu zleconego zagadnienia, odpowiadała w sposób wyczerpujący, stanowczy i zrozumiały na postawione pytania, a przytoczona na jej uzasadnienie argumentacja jest w pełni przekonująca. Zauważyć należy, iż opinia biegłego podlega, jak i inne dowody, ocenie według art. 233 § 1 k.p.c, lecz odróżniają je szczególne kryteria oceny. Stanowią je zgodność z zasadami logiki i wiedzy powszechnej, poziom wiedzy biegłego, podstawy teoretyczne opinii, sposób motywowania oraz stopień stanowczości wyrażonych w niej wniosków. W ocenie Sądu opinia powyższa sporządzona została zgodnie z wymaganiami fachowości i niezbędną wiedzą specjalną. Jest rzeczowa i logiczna.

Wobec powyższego Sąd przyjął stawkę najmu przedmiotowego pojazdu 230,01 złotych brutto, uznając ją w niniejszej sprawie za adekwatną.

Odsetki ustawowe za opóźnienie od zasądzonej kwoty należały się od daty wymagalności (art. 481 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych [tekst jedn.: Dz. U. z 2019 r., poz. 2214 ze zm.]). Pozwana wezwanie do zapłaty oraz fakturę otrzymała 18 września 2018 roku, tym samym roszczenie powódki o odszkodowanie stało się wymagalne po upływie 30 dni, a zatem w dniu 19 października 2018 roku.

O kosztach procesu Sąd rozstrzygnął w oparciu o przepisy rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tj. Dz.U. z 2018 r., poz. 265) oraz art. 98 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. W tym przypadku jest to kwota 900 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, kwota 17 złotych tytułem zwrotu opłaty od udzielonego pełnomocnictwa, kwota 200 złotych tytułem zwrotu opłaty sądowej od pozwu oraz kwota 800 złotych tytułem zwrotu zaliczek uiszczonych przez powoda na poczet wynagrodzeń biegłych sądowych.

Na podstawie art. 80 ust. 1 w zw. z art. 84 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tj. Dz.U. z 2020r., poz. 755), Sąd zwrócił powódce (...) spółce jawnej kwotę 200 złotych tytułem niewykorzystanej zaliczki na opinię biegłego, zaksięgowaną pod pozycją (...).