Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 marca 2022r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Karolina Chudzinska

Protokolant – starszy sekretarz sądowy Małgorzata Myślińska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 7 lutego 2022r. w B.

odwołania: (...) Spółki z o. o. z siedzibą w S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

z dnia 22 marca 2019r., znak: (...)

22 marca 2019r., znak: (...)

22 marca 2019r., znak: (...)

22 marca 2019r., znak: (...)

22 marca 2019r., znak: (...)

w sprawie: (...) Spółki z o. o. z siedzibą w S.

przeciwko: Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

z udziałem: M. W., M. K., E. S., W. J., P. M. (1).

o składki

1.  Oddala odwołania.

2.  Zasądza od odwołującej na rzecz pozwanego kwotę 6. 840 ( sześć tysięcy osiemset czterdzieści ) złotych tytułem kosztów zastępstwa prawnego.

Sędzia Karolina Chudzinska

Sygn. akt VI U 1975/19

UZASADNIENIE

Kolejnymi decyzjami z dnia 21 marca 2019 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. ustalił dla płatnika składek (...) Sp. z o.o. z siedzibą w S. podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne z tytułu wykonywania pracy na podstawie umów o pracę dla ubezpieczonych: W. J. ( (...)) i P. M. (2) ( (...)) oraz na podstawie umów zlecenia dla ubezpieczonych: M. K. ( (...)), E. S. ( (...)) i M. W. ( (...)).

W uzasadnieniu każdej z ww. decyzji organ rentowy wskazał, że kontrola przeprowadzona u płatnika składek wykazała, że w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne nie uwzględnił on przychodów uzyskiwanych przez ww. ubezpieczonych w ramach umów zlecenia zawartych z firmą (...). Spółkę (...) Sp. z o.o. i firmę (...) łączyła umowa o współpracę, na podstawie której Z. K. (1) zobowiązał się do zapewnienia osób do pracy w spółce (...) Sp. z o.o. Spółka ta zgłaszała w/wym. osoby do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, zaś Z. K. (2) zgłaszał je wyłącznie do ubezpieczenia zdrowotnego. W miesiącach, w których ubezpieczeni uzyskiwali przychód w firmie (...), w spółce (...) Sp. z o.o. zawsze osiągali przychód równy bądź wyższy niż minimalne wynagrodzenie za pracę, a w miesiącach, w których nie uzyskiwali takiego przychodu wykazywali „zerowy” przychód w firmie (...). Zdarzało się, że w przypadku, gdy ubezpieczeni nie uzyskali przychodu na poziomie minimalnego wynagrodzenia za pracę w spółce (...) Sp. z o.o. i w konsekwencji firma (...) musiałaby za nich opłacić składkę na ubezpieczenia społeczne, wtedy następowała korekta przychodu w spółce (...) Sp. z o.o., tak aby przychód ten kształtował się na poziomie co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę. W ocenie organu rentowego umowy zlecenia zawierane pomiędzy ubezpieczonymi a firmą (...) były pozorne, a wyłącznym celem podjęcia przez Z. K. (1) działalności gospodarczej pod firmą (...) było obniżenie kosztów związanych z prowadzeniem działalności przez spółkę (...) Sp. z o.o. Faktycznym pracodawcą i zleceniodawcą dla ubezpieczonych była wobec tego spółka (...) Sp. z o.o. i to ona – jako płatnik składek – powinna w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne uwzględnić przychód uzyskiwany przez ubezpieczonych z tytułu realizowania umów zlecenia zawieranych ze Z. K. (1) w ramach działalności (...).

Odwołania od ww. decyzji złożyła spółka (...) Sp. z o.o., reprezentowana przez pełnomocnika, zaskarżając je w całości. W uzasadnieniu każdego z odwołań spółka zarzuciła brak uzasadnienia faktycznego i prawnego wydanych decyzji, niewyjaśnienie przez organ rentowy wszystkich istotnych okoliczności sprawy i tym samym błędne ustalenie, jakoby założenie działalności gospodarczej przez Z. K. (1) miało wyłącznie na celu obniżenie kosztów działalności spółki (...) Sp. z o.o., podczas gdy z treści umowy o współpracy i zeznań Prezesa Zarządu spółki wynika bezsprzecznie, że celem zawarcia umowy o współpracę było zapewnienie spółce (...) Sp. z o.o. osób do pracy. Zdaniem odwołującej spółki organ rentowy naruszył przepis art. 83 k.c., błędnie uznając, że umowy zlecenia zawierane pomiędzy ubezpieczonymi a firmą (...) były pozorne. Organ rentowy nie tylko nie udowodnił, ale nawet nie wskazał okoliczności prawnych i faktycznych, które miałyby uzasadnić to twierdzenie. Co więcej, organ rentowy nie przesłuchał Z. K. (1), ani Prezesa Zarządu (...) na okoliczność celu, dla którego nawiązano współpracę między stronami, mimo, że okoliczność tę uznał za istotną dla sprawy. Wobec powyższego odwołująca spółka wniosła o zmianę zaskarżonych decyzji w całości poprzez stwierdzenie, że w podstawie wymiaru składek za ubezpieczonych M. W., M. K., E. S., W. J. i P. M. (2) z tytułu umów zlecenia bądź umów o pracę u płatnika składek (...) Sp. z o.o. nie podlegają uwzględnieniu przychody uzyskane przez nich z tytułu umów zlecenia zawieranych ze Z. K. (1) w ramach działalności (...) oraz o zasądzenie od organu rentowego na rzecz odwołującej spółki zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na odwołania organ rentowy wniósł o ich oddalenie oraz o zasądzenie od odwołującej spółki na rzecz organu rentowego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, podtrzymując argumentację zaprezentowaną w treści zaskarżonych decyzji.

Kolejnymi zarządzeniami z dnia 12 czerwca 2019 roku Sąd Okręgowy połączył sprawy z odwołań dotyczących ww. ubezpieczonych do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia pod sygn. akt VI U 1975/19.

Postanowieniem z dnia 5 września 2019 roku Sąd Okręgowy zawiadomił o toczącym się postępowaniu Z. K. (1) prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...) w D., pouczając go o możliwości przystąpienia do sprawy. Mimo to Z. K. (1) nie przystąpił do sprawy w charakterze strony.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Spółka (...) Sp. z o.o. z siedzibą w S. powstała w 2014 roku. Prezesem Zarządu spółki od 2016 roku jest P. M. (2), który jest zarazem większościowym udziałowcem spółki. Wcześniej Prezesem Zarządu spółki był K. P.. Przedmiotem działalności spółki jest świadczenie usług ochrony osób i mienia, usług przeładunkowych i załadunkowych oraz usług utrzymywania czystości. W latach 2016 – 2018 spółka zatrudniała około 200 osób (bądź na podstawie umów o pracę bądź na podstawie umów zlecenia).

/dowód: odpis aktualny z KRS, k. 14 – 15 akt; zeznania prezesa zarządu odwołującej spółki – (...), nagranie audio, k. 97 akt; zeznania świadka K. P., nagranie audio, k. 97 akt/

Z. K. (1) od marca 2016 roku prowadzi działalność gospodarczą pod firmą (...) w D.. Przed założeniem działalności gospodarczej od 2015 roku Z. K. (1) prowadził sprawy kadrowo – płacowe w spółce (...) Sp. z o.o. na podstawie umowy zlecenia. Dowiedział się od P. M. (2), że spółka (...) Sp. z o.o. potrzebuje pracowników do wykonywania doraźnych prac (wykonanych nagle bądź w weekendy). Postanowił w związku z tym podjąć działalność gospodarczą na wzór agencji pracy tymczasowej w zakresie wypożyczania pracowników spółce (...) Sp. z o.o. Do 2018 roku Z. K. (1) współpracował tylko ze spółką (...) Sp. z o.o.

Pomiędzy spółką (...) Sp. z o.o. a Z. K. (1) w zakresie działalności (...) została zawarta umowa o współpracę z dnia 22 marca 2016 roku, której przedmiotem było wypożyczanie przez firmę (...) osób do pracy w spółce (...) Sp. z o.o. Z. K. (1) zawierał z takimi osobami umowy zlecenia na wykonanie określonych prac w spółce (...) Sp. z o.o. Były to z reguły osoby, które pracowały już w spółce (...) Sp. z o.o. bądź to na podstawie umów o pracę bądź na podstawie umów zlecenia. Za wykonane usługi dostarczenia pracowników Z. K. (1) wystawiał spółce (...) Sp. z o.o. faktury, wskazując w nich wynagrodzenie za świadczone usługi.

W firmie (...) wszystkie osoby wykonywały pracę na umowę zlecenia i z tego tytułu zostały zgłoszone tylko do ubezpieczenia zdrowotnego. Natomiast z tytułu zatrudnienia w spółce (...) Sp. z o.o. (czy to na podstawie umowy zlecenia czy to na podstawie umowy o pracę) osoby te były zgłaszane do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego. Z reguły było tak, że osoby, z którymi Z. K. (1) zawierał umowy zlecenia wykonywały takie same czynności i w tym samym miejscu co obowiązki z tytułu umowy o pracę bądź umowy zlecenia zawartych ze spółką (...) Sp. z o.o. Nie rozróżniały prac wykonywanych w ramach umów zawartych z ww. podmiotami, traktując pracę wykonywaną w ramach umów zawartych ze Z. K. (1) jako nadgodziny w spółce (...) Sp. z o.o. Osoby te pracowały bowiem na tych samych stanowiskach pracy, przy użyciu tych samych maszyn i urządzeń, z tym, że praca ta odbywała się poza godzinami pracy w spółce (...) Sp. z o.o. (w soboty, w niedziele). Wynagrodzenie za wykonywanie prac w ramach umów zawartych z (...) wypłacała właśnie ta firma.

/dowód: umowa o współpracy, załącznik do akt; zeznania świadka J. P., protokół rozprawy z dnia 1 października 2019 roku w sprawie o sygn. akt VI U 1987/19, k. 98 akt; protokół rozprawy z dnia 13 listopada 2019 roku w sprawie o sygn. akt VI U 1980/19, k. 98 akt; protokół rozprawy z dnia 19 listopada 2019 roku w sprawie o sygn. akt VI U 1984/19,
k. 98 akt; protokół rozprawy z dnia 23 stycznia 2020 roku w sprawie o sygn. akt
VI U 1976/19, k. 98 akt; zeznania świadka Z. G., protokół rozprawy z dnia
1 października 2019 roku w sprawie o sygn. akt VI U 1987/19, k. 98 akt; zeznania świadka K. P., nagranie audio, k. 97 akt; zeznania świadka G. J., protokół rozprawy z dnia 17 grudnia 2019 roku w sprawie o sygn. akt VI U 1984/19, k. 170 – 171 akt/

Ubezpieczony W. J. w dniu 29 lutego 2016 roku zawarł z (...) Sp. z o.o. umowę o pracę na stanowisku portiera – rewidenta, pracownika gospodarczego w pełnym wymiarze czasu pracy, na czas określony od dnia 1 marca 2016 roku do dnia 30 listopada 2018 roku z wynagrodzeniem godzinowym – 8,50 złotych brutto. Pracował w B.
(w (...) (...)), w systemie dniówka, nocka i dwa dni wolne, od poniedziałku do niedzieli. Wynagrodzenie było mu przekazywane przelewem na rachunek bankowy.

Ubezpieczony zawarł ze Z. K. (1) w ramach działalności (...) umowę zlecenia z dnia 9 listopada 2017 roku, na podstawie której zobowiązał się do wykonania doraźnych prac gospodarczych każdorazowo wskazanych przez zleceniodawcę w okresie od dnia 9 listopada 2017 roku do dnia 31 grudnia 2017 roku za wynagrodzeniem
13 złotych za godzinę pracy. Kolejną umowę zlecenia ubezpieczony zawarł ze Z. K. (1) w dniu 1 stycznia 2018 roku, na podstawie której zobowiązał się do wykonania doraźnych prac gospodarczych każdorazowo wskazanych przez zleceniodawcę w okresie od dnia 1 stycznia 2018 roku do dnia 31 grudnia 2018 roku za wynagrodzeniem 14 złotych za godzinę pracy.

/dowód: umowa o pracę, k. 26 akt; umowy zlecenia, załącznik do akt; zeznania prezesa zarządu odwołującej spółki – (...), nagranie audio, k. 97 akt/

Ubezpieczony P. M. (2) w dniu 30 listopada 2015 roku zawarł z (...) Sp. z o.o. umowę o pracę na stanowisku dyrektora w pełnym wymiarze czasu pracy, na czas nieokreślony od dnia 1 grudnia 2015 roku z wynagrodzeniem zasadniczym w kwocie
2.500 złotych brutto miesięcznie. Ubezpieczony pracował w siedzibie spółki w S. przy ulicy (...), a także na terenie kraju oraz Unii Europejskiej w zależności od potrzeb. Obowiązywał go nienormowany czas pracy.

Ubezpieczony zawarł ze Z. K. (1) w ramach działalności (...) umowę zlecenia z dnia 22 marca 2016 roku, na podstawie której zobowiązał się do wykonania doraźnych prac marketingowych w okresie od dnia 22 marca 2016 roku do dnia 31 grudnia 2016 roku za wynagrodzeniem 50 złotych brutto za godzinę pracy. Kolejne umowy zlecenia, na podstawie których zobowiązał się do wykonania doraźnych prac marketingowych ubezpieczony zawarł ze Z. K. (1) w dniu 1 stycznia 2017 roku na okres od dnia 1 stycznia 2017 roku do dnia 31 grudnia 2017 roku oraz w dniu 1 stycznia 2018 roku na okres od dnia 1 stycznia 2018 roku do dnia 31 grudnia 2018 roku, każdą z nich za wynagrodzeniem 50 złotych brutto za godzinę pracy. W ramach czynności marketingowych ubezpieczony wykonywał czynności polegające na umożliwieniu rozszerzania działalności Z. K. (1) w zakresie kadrowo – finansowym o nowe podmioty. Ubezpieczony oferował innym firmom obsługę kadrowo – finansową świadczoną przez Z. K. (1) (pozostawiał materiały reklamowe).

/dowód: umowa o pracę, k. 26 akt; umowy zlecenia, załącznik do akt; zeznania prezesa zarządu odwołującej spółki – (...), nagranie audio, k. 97 akt/

Ubezpieczony M. K. w dniu 30 grudnia 2016 roku zawarł z (...) Sp. z o.o. umowę zlecenia, na podstawie której zobowiązał się do świadczenia usług polegających na doraźnym pakowaniu i załadunku produktów wapiennych każdorazowo wskazanych przez zleceniodawcę w okresie od dnia 1 stycznia 2017 roku do dnia 31 grudnia 2017 roku za wynagrodzeniem w wysokości 13 złotych brutto za godzinę pracy. Kolejną umowę zlecenia ubezpieczony zawarł ze spółką (...) Sp. z o.o. w dniu 29 grudnia 2017 roku, na podstawie której zobowiązał się do świadczenia usług polegających na doraźnym pakowaniu i załadunku produktów wapiennych każdorazowo wskazanych przez zleceniodawcę w okresie od dnia
1 stycznia 2018 roku do dnia 31 grudnia 2018 roku za wynagrodzeniem w wysokości
14 złotych brutto za godzinę pracy. W ramach ww. umów ubezpieczony wykonywał czynności załadunkowe i pakowanie produktów wapiennych w T. i w innych miejscowościach dla Zakładów (...). Rozwiązał umowę zlecenia w dniu 31 sierpnia 2018 roku.

Ubezpieczony zawarł ze Z. K. (1) w ramach działalności (...) umowę zlecenia z dnia 1 stycznia 2017 roku, na podstawie której zobowiązał się do doraźnego pakowania i załadunku produktów wapiennych każdorazowo wskazanych przez zleceniodawcę w okresie od dnia 1 stycznia 2017 roku do dnia 31 grudnia 2017 roku za wynagrodzeniem 13 złotych za godzinę pracy. Kolejną umowę zlecenia ubezpieczony zawarł ze Z. K. (1) w dniu 1 stycznia 2018 roku, na podstawie której zobowiązał się do doraźnego pakowania i załadunku produktów wapiennych każdorazowo wskazanych przez zleceniodawcę w okresie od dnia 1 stycznia 2018 roku do dnia 31 grudnia 2018 roku za wynagrodzeniem 14 złotych za godzinę pracy.

/dowód: umowy zlecenia, k. 26 akt; umowy zlecenia, załącznik do akt; zeznania prezesa zarządu odwołującej spółki – (...), nagranie audio, k. 97 akt/

Ubezpieczony E. S. w dniu 23 sierpnia 2018 roku zawarł z (...) Sp. z o.o. umowę zlecenia, na podstawie której zobowiązał się do świadczenia usług polegających na doraźnym pakowaniu i załadunku produktów wapiennych każdorazowo wskazanych przez zleceniodawcę w okresie od dnia 23 sierpnia 2016 roku do dnia 31 grudnia 2016 roku za wynagrodzeniem w wysokości 12 złotych brutto za godzinę pracy. Kolejną umowę zlecenia ubezpieczony zawarł ze spółką (...) Sp. z o.o. w dniu 30 grudnia 2016 roku, na podstawie której zobowiązał się do świadczenia usług polegających na doraźnym pakowaniu i załadunku produktów wapiennych każdorazowo wskazanych przez zleceniodawcę w okresie od dnia
1 stycznia 2017 roku do dnia 31 grudnia 2017 roku za wynagrodzeniem w wysokości
13 złotych brutto za godzinę pracy. Umowa zlecenia została rozwiązana przez pracodawcę w dniu 12 maja 2017 roku. Ubezpieczony zajmował się pakowaniem i załadunkiem towarów wapiennych w T. i w innych miejscowościach dla Zakładów (...).

Ubezpieczony zawarł ze Z. K. (1) w ramach działalności (...) umowę zlecenia z dnia 12 października 2016 roku, na podstawie której zobowiązał się do doraźnego pakowania i załadunku produktów wapiennych każdorazowo wskazanych przez zleceniodawcę w okresie od dnia 12 października 2016 roku do dnia 31 grudnia 2016 roku za wynagrodzeniem 12 złotych za godzinę pracy. Kolejną umowę zlecenia ubezpieczony zawarł ze Z. K. (1) w dniu 1 stycznia 2017 roku, na podstawie której zobowiązał się do doraźnego pakowania i załadunku produktów wapiennych każdorazowo wskazanych przez zleceniodawcę w okresie od dnia 1 stycznia 2017 roku do dnia 31 grudnia 2017 roku za wynagrodzeniem 13 złotych za godzinę pracy.

/dowód: umowy zlecenia, k. 26 akt; umowy zlecenia, załącznik do akt; zeznania prezesa zarządu odwołującej spółki – (...), nagranie audio, k. 97 akt/

Ubezpieczony M. W. w dniu 11 stycznia 2016 roku zawarł z (...) Sp. z o.o. umowę zlecenia, na podstawie której zobowiązał się do świadczenia usług polegających na doraźnym pakowaniu i załadunku produktów wapiennych każdorazowo wskazanych przez zleceniodawcę w okresie od dnia 11 stycznia 2016 roku do dnia 31 grudnia 2016 roku za wynagrodzeniem w wysokości 10 złotych brutto za godzinę pracy. Kolejną umowę zlecenia ubezpieczony zawarł ze spółką (...) Sp. z o.o. w dniu 30 grudnia 2016 roku, na podstawie której zobowiązał się do świadczenia usług polegających na doraźnym pakowaniu i załadunku produktów wapiennych każdorazowo wskazanych przez zleceniodawcę w okresie od dnia
1 stycznia 2017 roku do dnia 31 grudnia 2017 roku za wynagrodzeniem w wysokości
13 złotych brutto za godzinę pracy. Na podstawie ww. umów ubezpieczony wykonywał czynności załadunkowe i przeładunkowe w T. i w S. dla Zakładów (...). Pracował w różnych godzinach. Wynagrodzenie otrzymywał przelewem na rachunek bankowy. Umowę zlecenia ubezpieczony rozwiązał z dniem 31 lipca 2017 roku.

Ubezpieczony zawarł ze Z. K. (1) w ramach działalności (...) umowę zlecenia z dnia 25 marca 2016 roku, na podstawie której zobowiązał się do pakowania i załadunku produktów wapiennych każdorazowo wskazanych przez zleceniodawcę (doraźnie) w okresie od dnia 25 marca 2016 roku do dnia 31 grudnia 2016 roku za wynagrodzeniem 10,15 złotych za godzinę pracy. Kolejną umowę zlecenia ubezpieczony zawarł ze Z. K. (1) w dniu 1 stycznia 2017 roku, na podstawie której zobowiązał się do pakowania i załadunku produktów wapiennych każdorazowo wskazanych przez zleceniodawcę (doraźnie) w okresie od dnia 1 stycznia 2017 roku do dnia 31 grudnia 2017 roku za wynagrodzeniem 13 złotych za godzinę pracy.

/dowód: umowy zlecenia, k. 26 akt; umowy zlecenia, załącznik do akt; zeznania prezesa zarządu odwołującej spółki – (...), nagranie audio, k. 97 akt/

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie okoliczności bezspornych oraz na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, w tym w aktach organu rentowego, których wiarygodność nie budziła wątpliwości, a które to nie były kwestionowane przez żadną ze stron pod względem ich autentyczności, jak i prawdziwości zawartych w nich informacji.

Stan faktyczny niniejszej sprawy Sąd ustalił również na podstawie zeznań przesłuchanych w sprawie osób, w tym Prezesa Zarządu spółki (...) Sp. z o.o. – P. M. (2) oraz świadków K. P., J. P., Z. G. i G. J. złożonych na okoliczność umów łączących ubezpieczonych ze spółką (...) Sp. z o.o. i ze Z. K. (1) (...), warunków wykonywania tych umów oraz istniejącej współpracy pomiędzy ww. podmiotami. Zeznania te Sąd uznał – co do zasady – za wiarygodne. Tym niemniej jednak, mając na względzie wymóg szybkości postępowania, dowód z zeznań świadków J. P., Z. G. i G. J., Sąd przeprowadził z protokołów rozpraw toczących się przed tutejszym Sądem w innych sprawach (VI U 1987/19, VI U 1980/19,
VI U 1984/19, VI U 1976/19). Sąd odmówił wiary tym zeznaniom P. M. (2) w zakresie, w jakim wskazywał on, że dopiero w czasie kontroli ZUS dowiedział się o tym, że ubezpieczonych łączyły ze Z. K. (1) umowy zlecenia. Zeznania te pozostają w oczywistej sprzeczności z pozostałym materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie, z którego w sposób niebudzący wątpliwości wynika, że zawieranie przez Z. K. (1) w ramach działalności (...) umów zlecenia z pracownikami bądź ze zleceniobiorcami spółki (...) Sp. z o.o. stanowiło powszechną praktykę funkcjonującą w ramach istniejącej pomiędzy tymi podmiotami współpracy. Poza tym P. M. (2) jako pracownik spółki (...) Sp. z o.o. (zatrudniony na stanowisku dyrektora) sam zawarł ze Z. K. (1) umowę zlecenia, na podstawie której zobowiązał się do wykonywania czynności marketingowych. Niewiarygodne są również te zeznania ubezpieczonego, w których wskazywał on, że oprócz czynności marketingowych wykonywał on inne prace na rzecz Z. K. (1) (okoliczność ta nie została w żaden sposób udowodniona).

Ubezpieczeni M. W., M. K., E. S. i W. J., mimo skutecznie doręczonych wezwań, nie stawili się na kolejne terminy rozpraw,
nie usprawiedliwiając swego niestawiennictwa. Ponadto postanowieniem z dnia 30 czerwca 2021 roku Sąd Okręgowy dopuścił dowód z zeznań ubezpieczonych M. W., M. K. i E. S. na piśmie, aczkolwiek żadnen z nich nie wykonał zobowiązania Sądu. Wobec powyższego Sąd – na zasadzie art. 302 § 1 k.p.c. – pominął dowód z ich zeznań uznając, że oczekiwanie na stawiennictwo ww. osób przy dotychczasowej biernej ich postawie, zmierzałoby wyłącznie do bezzasadnego przedłużenia postępowania, czego jednak Sąd zamierzał uniknąć. Co więcej, na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 5 k.p.c. – Sąd pominął dowód z uzupełniającego przesłuchania P. M. (2), albowiem wniosek ten zmierza wyłącznie do bezzasadnego przedłużenia postępowania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołania nie zasługiwały na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 8 ust. 2a ustawy z dnia 13 października 1998 roku
o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2021 r. poz. 423) za pracownika,
w rozumieniu ustawy, uważa się także osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.

W przepisie tym mowa jest o sytuacji faktycznej, w której należy zastosować konstrukcję uznania za pracownika osoby, która wykonuje pracę na podstawie umowy zlecenia zawartej z osobą trzecią, a która to praca faktycznie jest świadczona na rzecz własnego pracodawcy. Należy wskazać, że art. 8 ust. 2a powołanej ustawy dotyczy z reguły takiej pracy wykonywanej na podstawie umowy cywilnoprawnej na rzecz pracodawcy, która mogłaby być świadczona przez jej wykonawcę w ramach stosunku pracy z tym pracodawcą, z tym, że musiałby on wówczas przestrzegać przepisów o godzinach nadliczbowych, powierzeniu pracownikowi do wykonywania pracy innej niż umówiona i innych ograniczeń bądź obciążeń wynikających z przepisów prawa pracy (por. uchw. SN z dnia 2 września 2009 r., II UZP 6/09, OSNP 2010/3-4/46; wyr. SA w Gdańsku z dnia 17 stycznia 2018 r.,
III AUa 919/17, LEX nr 2506494). Czynnikiem decydującym o tym, na rzecz jakiego podmiotu praca była de facto wykonywana, jest finalny efekt tej pracy, a ściślej rzecz ujmując, należy w takiej sytuacji badać, który podmiot ostatecznie korzysta (w ostatecznym rozrachunku) z wykonania umowy zlecenia – kto jest faktycznym beneficjentem pracy ubezpieczonego świadczonej w ramach umowy zlecenia. Nie jest przy tym wymagane, aby pracownik wykonywał w ramach umowy zlecenia takie same, czy nawet podobne czynności, jak w ramach stosunku pracy. Mogą być to nawet czynności o zupełnie odmiennym charakterze (por. wyr. SA w Poznaniu z dnia 12 grudnia 2018 r., III AUa 1133/17, LEX nr 2613465; wyr. SA w Łodzi z dnia 14 września 2017 r., III AUa 739/16, LEX nr 2396189;).

Natomiast zgodnie z art. 9 ustawy systemowej osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3, 7b, 10, 20 i 21, spełniające jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów, są obejmowane ubezpieczeniami tylko z tytułu stosunku pracy, umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarły z pracodawcą, z którym pozostają w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonują pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostają w stosunku pracy, członkostwa w spółdzielni, otrzymywania stypendium doktoranckiego, służby, pobierania świadczenia szkoleniowego, świadczenia socjalnego, zasiłku socjalnego albo wynagrodzenia przysługującego w okresie korzystania ze świadczenia górniczego lub w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie. Mogą one dobrowolnie, na swój wniosek, być objęte ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi również z innych tytułów, z zastrzeżeniem ust. 1a (ust. 1). Ubezpieczeni wymienieni w ust. 1, których podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu stosunku pracy, członkostwa w spółdzielni, służby, pobierania świadczenia szkoleniowego, świadczenia socjalnego, zasiłku socjalnego lub wynagrodzenia przysługującego w okresie korzystania ze świadczenia górniczego lub w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie w przeliczeniu na okres miesiąca jest niższa od określonej w art. 18 ust. 4 pkt 5a (minimalne wynagrodzenie za pracę), podlegają również obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innych tytułów, z zastrzeżeniem ust. 1b i art. 16 ust. 10a (ust. 1 a). Jeżeli ubezpieczeni, o których mowa w ust. 1a, spełniają jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z więcej niż jednego innego tytułu, stosuje się do nich odpowiednio ust. 2
(ust. 1b).

W myśl art. 9 ust. 2 ustawy systemowej osoba spełniająca warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z kilku tytułów, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4-6 i 10, jest objęta obowiązkowo ubezpieczeniami z tego tytułu, który powstał najwcześniej. Może ona jednak dobrowolnie, na swój wniosek, być objęta ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi także z pozostałych, wszystkich lub wybranych, tytułów lub zmienić tytuł ubezpieczeń, z zastrzeżeniem ust. 2c i 7.

Z powołanych wyżej przepisów prawa wynika, że jeżeli zleceniobiorca osiąga przychód w wysokości co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w danym roku kalendarzowym oraz w innej firmie wykonuje umowę zlecenia, to jest obowiązkowo objęty ubezpieczeniami społecznymi tylko z pierwszej umowy zlecenia. Za takiego ubezpieczonego kolejny przedsiębiorca opłaca wyłącznie składkę na ubezpieczenie zdrowotne i nie opłaca składki na ubezpieczenie społeczne.

W przedmiotowej sprawie kwestia sporna dotyczyła tego, czy przychody uzyskiwane przez ubezpieczonych M. K., E. S., M. W., W. J. i P. M. (2) w ramach umów zlecenia zawartych ze Z. K. (1) prowadzącym działalność pod firmą (...) podlegają uwzględnieniu do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne deklarowanej przez spółkę (...) Sp. z o.o., czy też nie.

Z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie wynika jednoznacznie, iż M. W., M. K., E. S., W. J. i P. M. (2), będąc pracownikami bądź zleceniobiorcami spółki (...) Sp. z o.o., zawierali równocześnie umowy zlecenia ze Z. K. (1) w ramach działalności (...) i pracę na podstawie tych umów faktycznie wykonywali, za co otrzymywali wynagrodzenie. Spółka (...) Sp. z o.o. zgłaszała w/wym. osoby do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego i deklarowała podstawy wymiaru składek tylko od przychodów uzyskiwanych w ramach tych umów, a Z. K. (1) zgłaszał w/wym. osoby wyłącznie do ubezpieczenia zdrowotnego, deklarując podstawy wymiaru składek z uwzględnieniem przychodów uzyskiwanych w ramach umów zlecenia (twierdząc, że zachodzi zbieg tytułów ubezpieczenia, zwalniający go z deklarowania podstaw wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dla ubezpieczonych).

Analiza materiału dowodowego zgromadzonego w niniejszej sprawie potwierdza w pełni stanowisko organu rentowego, że wykonując umowy zlecenia zawarte ze Z. K. (1) w ramach działalności (...), w/wym. ubezpieczeni faktycznie wykonywali pracę na rzecz spółki (...) Sp. z o.o. Czynności powierzone im na podstawie umów zlecenia wykonywali oni bowiem w tym samym miejscu i za pomocą tych samych maszyn i urządzeń, z tą różnicą, że praca odbywała się poza godzinami pracy w (...) Sp. z o.o.
Z reguły osoby wykonujące pracę na podstawie umów zlecenia zawartych ze Z. K. (1) traktowały tę pracę jako nadgodziny w spółce (...) Sp. z o.o. Zgromadzone w sprawie dowody, a szczególnie dowody przedstawione przez odwołującą spółkę, nie pozwalają na ustalenie, że w/wym. ubezpieczeni wykonywali w ramach umów zlecenia zawartych ze Z. K. (1) inną pracę i w innym miejscu niż na podstawie umów zlecenia bądź umów o pracę zawartych z odwołującą spółką (...) Sp. z o.o. Przede wszystkim przeczy temu jednakowe określenie przedmiotów umów w umowach zlecenia zawartych z odwołującą spółką i (...) (tak w przypadku M. K. czy E. S.). Takie sformułowanie umów zlecenia oznacza, że ubezpieczeni wykonywać mieli te same prace, które wykonywali w ramach umów zawartych ze spółką (...) Sp. z o.o. Również w stosunku do ubezpieczonego P. M. (2) nie można uznać, aby w ramach umowy zlecenia zawartej ze Z. K. (1), nie świadczył on pracy na rzecz (...) Sp. z o.o. Zwrócić bowiem trzeba uwagę na to, że w latach 2016 – 2018 firma (...) świadczyła usługi dostarczenia pracowników tylko na rzecz (...) Sp. z o.o. (innych podmiotów nie obsługiwała). Tak więc, nawet wykonywanie jakichkolwiek czynności marketingowych, promujących działalność (...), w konsekwencji przysparzało korzyści spółce (...) Sp. z o.o.

Całokształt okoliczności przedmiotowej sprawy, w tym zebrany w sprawie materiał dowodowy i ujawniony w toku postępowania sposób i zakres współpracy pomiędzy dwoma podmiotami gospodarczymi – spółką (...) Sp. z o.o. i Z. K. (1) (...), z których jeden w istocie działał na rzecz drugiego ( firma (...) została utworzona wyłącznie w celu pozyskania pracowników dla (...) Sp. z o.o.) uprawnia do przyjęcia, iż w istocie praca świadczona w spornym okresie przez ubezpieczonych w ramach umów zlecenia formalnie zawartych z firmą (...) w D., odbywała się faktycznie na rzecz (...) Sp. z o.o. w S.. To spółka (...), dzięki działalności firmy (...), w tym dzięki pracy świadczonej dla spółki przez ubezpieczonych, osiągała obroty umożliwiające osiągnięcie stosownych korzyści gospodarczych. Nie sposób odnaleźć w działaniach odwołującej spółki (...) Sp. z o.o. i Z. K. (1) ekonomicznego sensu, a jedynym racjonalnym wyjaśnieniem jawi się zamiar uniknięcia obowiązku odprowadzenia należnych składek od wynagrodzenia z umów zlecenia otrzymywanego od Z. K. (1), które faktycznie realizowane były na rzecz odwołującej spółki – (...) Sp. z o.o. Dlatego też, uznać należy, że poprzez formalne zawarcie umów zlecenia pomiędzy ubezpieczonymi a Z. K. (1), usiłowano stworzyć pozory istnienia drugiego tytułu ubezpieczenia, zwalniającego Z. K. (1) z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne, a spółkę (...) Sp. z o.o. z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne w prawidłowej wysokości (od wyższych przychodów).

Reasumując, rzeczywistym beneficjentem pracy świadczonej przez M. W., M. K., E. S., W. J. i P. M. (2), w ramach umów zlecenia zawartych z firmą (...), była w rzeczywistości spółka (...) Sp. z o.o. w S., a wliczenie do podstawy wymiaru składek w tym podmiocie wynagrodzeń osiąganych przez ubezpieczonych w firmie (...), było prawidłowe. W ocenie Sądu, zawarcie umów zlecenia przez ubezpieczonych ze Z. K. (1) miało na celu wyłącznie uniknięcie przez odwołującą spółkę obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenie społeczne w prawidłowej wysokości i dlatego umowy te – jako mające charakter czynności prawnej pozornej w rozumieniu art. 83 k.c. – nie wywoływały skutków prawnych w sferze ubezpieczeń społecznych, a w szczególności skutku, o którym mowa w art. 9 ustawy systemowej. W tym stanie rzeczy brak jest podstaw do zmiany zaskarżonych decyzji, albowiem decyzje te są prawidłowe.

Mając na względzie powyższe, Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.,
orzekł jak w punkcie 1 sentencji wyroku.

O kosztach procesu Sąd Okręgowy postanowił w oparciu o zasadę odpowiedzialności za wynik procesu wskazaną w art. 98 § 1 k.p.c., który to przepis stanowi, że strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Natomiast w myśl
art. 98 § 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez radcę prawnego zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach.

Z uwagi na to, że odwołania spółki (...) Sp. z o.o. zostały oddalone, uznać należy, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. jest stroną wygrywają spór w niniejszej sprawie i w związku z tym ma prawo do zwrotu poniesionych kosztów zastępstwa procesowego. Wysokość tych kosztów Sąd ustalił z uwzględnieniem przepisu § 15 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2018 r., poz. 265), w brzmieniu obowiązującym na dzień wniesienia odwołań, który to stanowi, że opłaty stanowiące podstawę zasądzania kosztów zastępstwa prawnego ustala się z uwzględnieniem stawek minimalnych określonych w rozdziałach 2 – 4. Zgodnie zaś z dyspozycją § 9 ust. 2 rozporządzenia stawki minimalne wynoszą 180 złotych w sprawach o świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego i zaopatrzenia emerytalnego, jak i w sprawach o podleganie ubezpieczeniom społecznym.
W judykaturze przyjmuje się jednak, że składki na ubezpieczenie społeczne nie są świadczeniami pieniężnymi z ubezpieczenia społecznego, lecz świadczeniami na to ubezpieczenie, dlatego też wysokość wynagrodzenia pełnomocnika organu rentowego za udział w postępowaniu przed sądem w sprawie o składki jest uzależniona od wartości przedmiotu sporu (por. post. SA w K. z dnia 24 września 2012 r., III AUz 164/12, LEX nr 1220520). Mając na względzie całokształt okoliczności niniejszej sprawy,
Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że wysokość należnych organowi rentowemu kosztów zastępstwa procesowego należy ustalić zgodnie z wartością przedmiotu sporu w każdej z połączonych spraw (por. post. SN z dnia 3 lutego 2012 r., I CZ 164/11, LEX nr 1254636).

W stosunku do odwołań złożonych od decyzji dotyczących każdego z ubezpieczonych wartość przedmiotu sporu wynosiła względem: M. W. (1.256 złotych), M. K. (5.265 złotych), E. S. (790 złotych), W. J. (2.087 złotych) i P. M. (2) (32.961 złotych).

Wobec powyższego należne organowi rentowemu koszty zastępstwa procesowego wynosiły odpowiednio: 270 złotych (§ 2 pkt 2 ww. rozporządzenia), 1.800 złotych (§ 2 pkt 4 ww. rozporządzenia), 270 złotych (§ 2 pkt 2 ww. rozporządzenia), 900 złotych (§ 2 pkt 3 ww. rozporządzenia) oraz 3.600 złotych (§ 2 pkt 5 ww. rozporządzenia), tj. łącznie 6.840 złotych.

W tym stanie rzeczy, Sąd Okręgowy, na podstawie cytowanych przepisów, postanowił jak w punkcie 2 sentencji wyroku.

Sędzia Karolina Chudzinska