Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 kwietnia 2022 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Monika Rosłan-Karasińska

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 14 kwietnia 2022 r. w Warszawie

sprawy A. J.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o rekompensatę

na skutek odwołania A. J.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 5 października 2020 r. znak (...)

oddala odwołanie.

Sygn. akt VII U 1544/20

UZASADNIENIE

W dniu 22 października 2020 r. A. J. złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 5 października 2020 r. znak (...). W uzasadnieniu swojego stanowiska wskazała, że nie zgadza się z powyższą decyzją organu rentowego (odwołanie, k. 3 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie z 9 grudnia 2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o jego oddalenie. Uzasadniając swoje stanowisko w sprawie organ rentowy podniósł, że zaskarżoną decyzją z 5 października 2020 r. odmówił odwołującej prawa do rekompensaty z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze przez co najmniej 15 lat. Organ rentowy powołał się na treść art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych, wskazując, że odwołująca nie przedłożyła świadectwa wykonywania prac w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze, sporządzonego zgodnie z rozporządzeniem z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., poz. 43), które mogłoby potwierdzać wykonywanie wskazanych prac (odpowiedź na odwołanie, k. 4-4v. a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

A. J., urodziła się w dniu23 lipca 1956 r. (bezsporne). W okresie od 3 października 1973 r. do 29 listopada 2017 r. odwołująca była zatrudniona w (...) S.A. w pełnym wymiarze czasu pracy (poprzednio (...), (...), Centrum (...) S.A.) w okresie od 11 sierpnia 1978 r. do 29 sierpnia 1981 r. przebywała na urlopie wychowawczym (świadectwo pracy, k. 13 a.s.).

W powyższym okresie zajmowała stanowiska:

- junak (...) od 1 października 1973 r. do 31 maja 1974 r.

- młodszy operator maszyn lekkich od 1 czerwca 1974 r. do 31 grudnia 1975 r.,

- operator od 1 stycznia 1976 r. do 31 grudnia 1976 r.,

- operator maszyn lekkich od 1 stycznia 1977 r. do 10 sierpnia 1978 r.,

- operator maszynowych nośników informacji od 31 sierpnia 1981 r. do 30 września 1994 r.,

- samodzielny kontroler od 1 października 1994 r. do 30 kwietnia 2007 r.,

- samodzielny pracownik informatyki od 1 maja 2007 r. do 31 stycznia 2009 r.,

- samodzielny pracownik wprowadzania danych od 1 lutego 2009 r. do 30 lipca 2013 r.,

- samodzielny normalizator od 1 sierpnia 2013 r. do 29 listopada 2017 r. (umowa o pracę z 1 października 1973r., angaż z 3 października 1973r., przeszeregowanie z 31 maja 1974 r., przeszeregowanie z 1 stycznia 1976 r., przeszeregowanie z 1 stycznia 1977 r., umowa o pracę z 18 sierpnia 1981r., przeszeregowanie z 1 października 1994 r., przeszeregowanie z 4 kwietnia 2007 r., przeszeregowanie z 2 lutego 2009 r. – cz. B akt osobowych).

Początkowo ubezpieczona na stanowisku junak (...) była przyuczana do pracy na stacji maszyn analitycznych w (...), po przyuczeniu została przeniesiona na stanowisko młodszego operatora maszyn lekkich, a następnie na stanowisko operatora. Wprowadzaniem danych przy pomocy komputera rozpoczęła po powrocie z urlopu wychowawczego.

Do obowiązków odwołującej na stanowisku operatora maszynowych nośników informacji od 31 sierpnia 1981 r. do 30 września 1994 r. należało: wprowadzanie danych z klawiatury numerycznej do bazy różnych dokumentów firmowych i obserwacja monitora. Jako operatorka pisała bardzo szybko i bezbłędnie. Praca była wykonywana przez 8 godzin dziennie. Następnie na stanowisku samodzielnego kontrolera wykonywała obowiązki przyjmowania i rejestracji dokumentów do przetwarzania przekazywanych z komórek organizacyjnych zakładu, wstępna kontrola dokumentów pod względem merytorycznym, przekazanie dokumentów do dalszego przetwarzania, kontrola każdej aktualizacji zbiorów bazowych i dbanie o ich poprawność, zgodność z danymi, kontrola wydruków wychodzących z (...), archiwowanie dokumentów, ścisła współpraca z pracownikami innych sekcji, zajmowała się także aktualizacjami danych do komputera i sprawdzała zgodność danych elektronicznych z dokumentami źródłowymi. Praca ta była wykonywana 8 godzin dziennie. Na stanowisku samodzielnego pracownika informatyki jej praca obejmowała przyjmowanie i rejestrację dokumentów źródłowych przekazywanych z komórek organizacyjnych zakładu, wstępna ich kontrola pod względem merytorycznej poprawności danych przeznaczonych do ewidencji elektronicznej, przekazywanie dokumentów do dalszego przetwarzania, kontrola zgodności danych elektronicznych z dokumentami źródłowymi, sprawdzanie poprawności merytorycznej wydruków i opracowań wychodzących z (...), archiwowanie dokumentów dotyczących rozliczenia kart płac. Praca była wykonywana przy monitorze ekranowym przez nie więcej niż 6 godzin dziennie. (zaświadczenie lekarskie z 19 marca 2007 r., księga służb – szczegółowy zakres obowiązków, księga służb – szczegółowy zakres obowiązków z 28 maja 2007 r. – cz. B akt osobowych, zeznania A. J., k. 45-46v. a.s. i k. 93 a.s., zeznania świadka J. F., k. 48 - 49 v. a.s.).

W dniu 24 października 2017 r. A. J. złożyła w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniosek o emeryturę. Po rozpoznaniu wniosku ZUS (...) Oddział w W. wydał w dniu 9 listopada 2017 r. decyzję znak: (...) na podstawie której przyznał odwołującej zaliczkę na poczet emerytury od 1 października 2017 r. ustalając jej wysokość w kwocie 2.575,06 zł. Przy tym organ rentowy poinformował odwołującą, że wypłata emerytury podlega zawieszeniu z uwagi na kontynuowanie przez nią zatrudnienia (decyzja ZUS z 9 listopada 2017 r. – nienumerowane karty a.r.).

Decyzją z dnia 8 lutego 2018 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. ustalił wysokość i podjął wypłatę okresowej emerytury kapitałowej odwołującej od 1 listopada 2017 r. w kwocie 2.843,15 zł (decyzja ZUS z 8 lutego 2018 r. - nienumerowane karty a.r.).

Pismem z dnia 30 września 2020 r. A. J. złożyła w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniosek o rekompensatę z tytułu pracy w warunkach szczególnych tj. przy obsłudze ekranów kineskopowych od września 1981 r. do 2007 lub 2008 r. tj. do momentu zmiany monitora ekranowego na monitor LED (wniosek z 30 września 2020 r. - nienumerowane karty a.r.).

Decyzją z dnia 5 października 2020 r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. odmówił ubezpieczonej prawa do rekompensaty z powodu nie przedłożenia świadectwa pracy zawierającego wpis o wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (decyzja ZUS z 5 października 2020 r. - nienumerowane karty a.r.).

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, obejmującego przede wszystkim dowody z dokumentów wchodzących w skład akt osobowych odwołującej, a także akt rentowych oraz częściowo na podstawie zeznań świadka: J. F. i oraz odwołującej A. J.. Wiarygodność dokumentów nie budziła wątpliwości Sądu i nie była kwestionowana przez strony postępowania, w związku z czym Sąd dał im wiarę w całości. Sąd dał wiarę zeznaniom ww. świadka w zakresie jakim twierdziła, że odwołująca A. J. po powrocie z urlopu wychowawczego w 1981 r. wykonywała prace, związane z wprowadzaniem, sprawdzaniem i aktualizacją danych istniejących w zbiorach w systemie elektronicznym, co znajduje również potwierdzenie w zeznaniach odwołującej się. W pozostałym zakresie Sąd odmówił wiary jej zeznaniom, bowiem świadek nie określiła ile godzin pracy odwołująca poświęcała na każdą z tych czynności, przy założeniu, że dzień pracy wynosił 8 godzin. Zeznania odwołującej się A. J. Sąd uznał za wiarygodne w zakresie jakim ubezpieczona opisał swoje obowiązki ponieważ w większości jej twierdzenia były spójne i uzupełniały się wzajemnie z zeznaniami świadka J. F. i z tym co wynikało z dokumentów znajdujących się w aktach osobowych odwołującej.

Ponadto w toku postępowania Sąd przeprowadził dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy Z. C. (k. 96-107 a.s.) na okoliczność ustalenia, czy praca wykonywana przez odwołującą w spornym okresie była wykonywana w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze. Sporządzoną przez biegłego opinię Sąd ocenił jako fachową i rzetelną. Biegły szczegółowo odniósł się do dokumentacji widniejącej w aktach osobowych odwołującej i przedstawił kompleksową oceną poszczególnych okresów jej zatrudnienia pod kątem wskazanej wyżej tezy dowodowej.

W ocenie Sądu zgromadzony materiał dowodowy był wystarczający do wydania orzeczenia.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Odwołanie było niezasadne.

Spór w niniejszej sprawie skupił się na kwestii prawa odwołującej
do rekompensaty z tytułu utraty możliwości nabycia prawa do emerytury wcześniejszej z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Warunki przyznania tej rekompensaty zostały określone w oraz ustawie
z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 1924 ze zm. – dalej jako u.e.p.) oraz ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 504 – dalej jako ustawa emerytalna). I tak, zgodnie z art. 2 ust. 5 u.e.p. rekompensata stanowi odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub
o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej. Warunki nabycia prawa do rekompensaty określa art. 21 ust. 1 i 2 u.e.p., w myśl którego rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat. Rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo
do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Przesłankami uprawniającymi do rekompensaty są więc:

1)  utrata przez ubezpieczonego możliwości przejścia na emeryturę we wcześniejszym wieku emerytalnym w związku z wygaśnięciem po dniu 31 grudnia 2008 r. – w stosunku do ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., a przed dniem 1 stycznia 1969 r. - podstawy prawnej przewidującej takie uprawnienie;

2)  niespełnienie przez ubezpieczonego warunków uprawniających go do emerytury pomostowej na zasadach wynikających z przepisów o emeryturach pomostowych;

3)  legitymowanie się przez ubezpieczonego co najmniej 15 letnim okresem pracy w szczególnych warunkach lub pracy w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach z FUS;

4)  nieuzyskanie przez ubezpieczonego prawa do emerytury według zasad przewidzianych w ustawie o emeryturach i rentach z FUS;

Odesłanie ustawowe zawarte w art. 21 ustawy o emeryturach pomostowych wymaga przedstawienia przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych regulujących kwestię okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Zgodnie z art. 32 ust. 2 ustawy emerytalnej za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia w podmiotach, w których obowiązują wykazy stanowisk ustalone na podstawie przepisów dotychczasowych. Praca w warunkach szczególnych to praca, w której pracownik w sposób znaczny jest narażony na niekorzystne dla zdrowia czynniki. Jako przykłady takiej pracy można wymienić: pracę w narażeniu na hałas przekraczający dozwolone normy, w zapyleniu, w oparach chemicznych, w wysokich temperaturach lub zmiennych warunkach atmosferycznych.

W niniejszej sprawie odwołująca się A. J. domagała się przeliczenia emerytury z uwzględnieniem rekompensaty z tytułu pracy w warunkach szczególnych w związku z okresami zatrudnienia na przełomie lat 1981 – 2008. Wydając skarżoną decyzję organ rentowy odmówił przyznania odwołującej prawa do rekompensaty wskazując, iż nie przedłożyła świadectw wykonywania pracy w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze za sporny okres zatrudnienia. Ostatecznie zatem spór w sprawie skupił się na badaniu przez Sąd, czy praca wykonywana przez odwołującą na przełomie ww. lat może zostać zakwalifikowana jako praca w warunkach szczególnych.

Ponieważ art. 21 ust. 1 i 2 u.e.p. odnosi się do pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, konieczne jest wskazanie, że na gruncie tej ustawy tego rodzaju praca jest definiowana inaczej, niż na tle ustawy o emeryturach pomostowych. W szczególności wykaz prac zaliczanych do prac w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze zamieszczony został w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 z późn. zm. – dalej jako „rozporządzenie RM z 7 lutego 1983 r.”). Wyjątkowy charakter prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym, możliwość zakwalifikowania pracy na danym stanowisku jako pracy wykonywanej w szczególnych warunkach u pracodawcy, którego podstawowa działalność nie należy do branży, do której przyporządkowane jest dane stanowisko pracy, jest dopuszczalna tylko wtedy, gdy wykonywanie tej pracy oznacza narażenie na tożsame szkodliwe czynniki właściwe branży przypisanej do stanowiska wymienionego w wykazie A rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2017., II UK 672/15). Co więcej okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczenia są tylko te lata, gdy ubezpieczony wykonywał pracę w szczególnych warunkach stale i w wymiarze czasu pracy, obowiązującym na danym stanowisku pracy (§ 2 ust. 1 ww. rozporządzenia) (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 grudnia 2013 r., I UK 184/13).

Okresy pracy określone w ust. 1 § 2 rozporządzenia Rady Ministrów
z dnia 7 lutego 1983 r. stwierdza zakład pracy na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do rozporządzenia lub w świadectwie pracy. Wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze powinno być stwierdzone przez pracodawcę w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze lub w świadectwie pracy, przy czym nieprzedstawienie tego dokumentu nie oznacza braku możliwości wykazania faktu wykonywani pracy w warunkach szczególnych przy użyciu innych środków dowodowych. W orzecznictwie wielokrotnie wyrażano ugruntowany już pogląd, zgodnie z którym ze względu na powyższe okoliczność wykonywania pracy w szczególnych warunkach może być dowodzona wszelkimi środkami dowodowymi, przy czym sąd nie jest związany środkami dowodowymi określonymi dla dowodzenia przed organem rentowym. W postępowaniu przed sądem odwoławczym dopuszczalne jest więc dopuszczenie dowodu z zeznań świadków na okoliczność zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w sytuacji, gdy wnioskodawca nie jest w stanie wykazać tej okoliczności jedynie w oparciu o dokumenty (zob. uchwały Sądu Najwyższego
z dnia 10 marca 1984 r., III UZP 6/84; z dnia 21 września 1984 r., III UZP 48/84;
a także wyroki: Sądu Najwyższego z dnia 8 kwietnia 1999 r., II UKN 619;
Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 14 grudnia 2004 r. III AUa 2474/03; Sądu Okręgowego w Tarnowie z dnia 4 października 2013 r., IV U 1284/13).

Odwołując się od skarżonej decyzji A. J. powołała się na fakt, iż w tym okresie wykonywała pracę przez 8 godzin dziennie przy monitorach kineskopowych (...). Twierdzenia odwołującej w powyższym zakresie w ocenie Sądu należy rozpatrywać z perspektywy rodzaju pracy przewidzianego w poz. 5 dział XIV wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia RM z 7 lutego 1983 r., który stanowi, że uprawnienie do emerytury w wieku obniżonym nabywa osoba wykonująca prace szczególnie obciążające narząd wzroku i wymagające precyzyjnego widzenia – zastrzega jednak, że chodzi o prace wykonywane w enumeratywnie wymienionych dziedzinach - w kartografii, montażu mikroelementów wymagającego posługiwania się przyrządami optycznymi oraz przy obsłudze elektronicznych monitorów ekranowych. W odniesieniu do wymienionych w ww. przepisie prac przy obsłudze elektronicznych monitorów ekranowych w orzecznictwie wskazuje się, że zasadnicze znaczenie przy kwalifikowaniu pracy w szczególnych warunkach ma to, czy praca była wykonywana przy obciążeniu wzroku i czy wymagała precyzyjnego widzenia. Obie te cechy powinny wystąpić kumulatywnie. Nie chodzi więc o samo posługiwanie się komputerem na stanowisku pracy (zob. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 19 września 2007 r.,
III UK 38/07; z dnia 8 marca 2010 r., II UK 236/09; z dnia 13 czerwca 2012 r., II UK 319/11; z dnia 18 listopada 2014 r., II UK 45/14; z dnia 17 grudnia 2014 r., I UK 171/14; z dnia 13 czerwca 2017 r., III UK 160/16). Brak jest bowiem pozytywnej regulacji normatywnej, która ex definitione pozwalałaby przyjąć, że każda praca w pełnym wymiarze czasu na stanowisku wyposażonym w monitor ekranowy jest pracą w szczególnych warunkach w rozumieniu powołanego przepisu. Takiej kwalifikacji prawnej podlega jedynie praca przy obsłudze elektronicznych monitorów ekranowych, jeżeli oddziaływa na wzrok pracownika i wymaga precyzyjnego widzenia, bo z tej przyczyny została ujęta w wykazie prac szczególnie szkodliwych na podstawie dotychczasowych przepisów. Chodzi o pracę o znacznej szkodliwości i uciążliwości, co powinno pozostawać w związku z określoną czynnością polegającą na obsłudze, a nie tylko na posługiwaniu się w pracy elektronicznym monitorem ekranowym. Przy powszechnym posługiwaniu się komputerami w pracy na wielu różnych stanowiskach, odmienna interpretacja tego przepisu prowadziłoby do zatarcia różnic między pracą w szczególnych warunkach i pracą, w której pracownik posługuje się komputerem. O pracy związanej z obsługą elektronicznych monitorów ekranowych mowa jest także w § 7 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz. U. Nr 148, poz. 973). Przepisy tego rozporządzenia określają wymagania bezpieczeństwa
i higieny pracy oraz ergonomii, jaki i organizacji pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe. Jednakże przepisów nawet tego rozporządzenia nie stosuje się do każdej pracy z systemem komputerowym (§ 3 rozporządzenia). Przykładowo nie odnoszą się one do systemów przenośnych nieprzeznaczonych do użytkowania na danym stanowisku pracy (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 czerwca 2019 r., III UK 150/18). Jak zauważył Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 28 listopada 2018 r., II UK 367/17,
w okresie, w którym tworzony był wykaz A, wskazana poz. 5 działu XIV odnosiła się do monitorów starej generacji – kineskopowych, o niskiej rozdzielczości i to determinowało założenie prawodawcy, że praca z wykorzystaniem takich urządzeń wymagała precyzyjnego widzenia, co szczególnie obciążało wzrok. Postęp technologiczny w tej dziedzinie stopniowo powodował, że to założenie traciło na aktualności i w tej sytuacji konieczna stawała się ocena wykonywanej pracy przez pryzmat ponadstandardowego (stosunku do przeciętnej pracy przy komputerze) obciążenia wzroku. W związku z tym trafne jest spostrzeżenie,
że poz. 5 działu XIV wykazu A nie ma na uwadze samego posługiwania się komputerem w pracy, lecz pracę szczególnie obciążającą narząd wzroku i wymagającą precyzyjnego widzenia przy obsłudze elektronicznych monitorów ekranowych.

W kontekście powyższego Sąd Okręgowy przeprowadził postępowanie dowodowe w oparciu o dowody z dokumentów załączonych do uzyskanej w toku procesu dokumentacji osobowej odwołującej z całego okresu zatrudnienia. Tak przeprowadzone postępowanie nie prowadziło jednak do ustaleń mogących stanowić podstawę kwalifikowania wskazanego przez odwołującą okresu za okres pracy warunkach szczególnych wymieniony w poz. 5 dział XIV załącznika A. Z dokonanych przez Sąd ustaleń wynika, że na przełomie 1981 – 2008 r. A. J. pracowała na stanowiskach operatora maszynowych nośników informacji od 31 sierpnia 1981 r. do 30 września 1994 r., samodzielny kontroler od 1 października 1994 r. do 30 kwietnia 2007 r., samodzielny pracownik informatyki od 1 maja 2007 r. do 31 stycznia 2009 r. Wspomniana wyżej dokumentacja potwierdza zatem charakter zatrudnienia odwołującej, jednakże nie zawiera żadnych informacji w oparciu o które można by przyjąć, iż jej praca odbywała się stale i w pełnym wymiarze czasu przy obsłudze elektronicznych monitorów ekranowych, szczególnie obciążających narząd wzroku i wymagających precyzyjnego widzenia. Przeciwnie, żaden z analizowanych przez Sąd dokumentów nie zawiera jakiejkolwiek wzmianki o tym, by praca odwołującej odbywała się przy użyciu monitora kineskopowego (...). Wprawdzie nie można wykluczyć, że z uwagi na charakter zajmowanych stanowisk i czynności przez nią wykonywanych oraz rozwój techniki – co tyczy się zwłaszcza późniejszych okresów zatrudnienia – jej praca mogła obejmować również obsługę monitorów komputerowych, jednakże brak jest jakichkolwiek danych pozwalających na ustalenie czy były to wskazywane przez odwołującą monitory kineskopowe (...), a nawet jeśli tak, to jaki był stopień obciążenia jej wzroku. Na tle cytowanego wyżej orzecznictwa nie można przy tym pomijać, że do uznania danej pracy za realizowaną w warunkach szczególnych istotne znaczenie ma również stopień ekspozycji pracownika na takie warunki, rozumiany choćby jako wypadkowa poziomu nasilenia czynników szkodliwych dla zdrowia związanych z wykonywaniem konkretnych obowiązków oraz czasu, w jakim pracownik na oddziaływanie tych czynników był narażony. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, choć stosunkowo obszerny, nie zawierał jednak żadnych informacji odnoszących się choćby pośrednio
do warunków pracy odwołującej. W tym też zakresie Sąd miał na względzie spostrzeżenia biegłego z zakresu BHP poczynione w sporządzonej na potrzeby niniejszej sprawy opinii, który zwrócił uwagę, iż w przypadku odwołującej orzeczenia lekarskie o zdolności do pracy wydawane przez kilku różnych lekarzy, którzy wiedząc, na jakim stanowisku odwołująca pracuje, nie dostrzegali żadnych zagrożeń dla jej zdrowia. Dokumentacja osobowa odwołującej nie zawiera jednak informacji o przeciwskazaniach zdrowotnych w zakresie pracy przy monitorze komputerowym czy też ujęcia tej kwestii jako czynnika zawodowego mogącego mieć wpływ na zdrowie odwołującej. Dopiero w orzeczeniu lekarskim z 19 marca 2007 r. lekarz zaznaczył, że brak jest przeciwwskazań do pracy odwołującej przy monitorze ekranowym do 6 godzin dziennie.

Sąd Okręgowy zważył przy tym, że jedynie część akt osobowych – z okresu zatrudnienia odwołującej w (...) S.A. od 31 sierpnia 1981 r. do 31 stycznia 2009 r. – zawiera informacje na temat zakresu obowiązków odwołującej. Obowiązki te można określić jako związane z wprowadzaniem danych z klawiatury numerycznej do bazy różnych dokumentów firmowych i obserwacja monitora, przyjmowaniem i rejestracją dokumentów do przetwarzania przekazywanych z komórek organizacyjnych zakładu, wstępną kontrolą dokumentów pod względem merytorycznym, przekazywaniem dokumentów do dalszego przetwarzania, kontrolą każdej aktualizacji zbiorów bazowych i dbanie o ich poprawność, zgodność z danymi, kontrolą wydruków wychodzących z (...), archiwowaniem dokumentów, ścisłą współpraca z pracownikami innych sekcji, aktualizacją danych do komputera i sprawdzaniem zgodności danych elektronicznych z dokumentami źródłowymi.

Sąd Okręgowy zważył, że akta osobowe odwołującej zawierały informacje o charakterze kadrowo-płacowym, takie jak rodzaj piastowanego przez nią stanowiska, miejsce i czas pracy, przydział do komórki organizacyjnej przysługujące jej w związku z zatrudnieniem wynagrodzenie, jak również zmiany w powyższym zakresie, np. zmiany zaszeregowania. Przedmiotowe informacje nie były jednak wystarczające do sformułowania jakichkolwiek wniosków w zakresie dokładniejszej oceny charakteru pracy odwołującej w zakresie potencjalnej kwalifikacji pracy odwołującej jako wykonywanej w warunkach szczególnych określonych w ww. pozycji załącznika do rozporządzenia RM z 7 lutego 1983 r.

Powyższe wnioski znajdywały przy tym odzwierciedlenie we wspomnianej wyżej, sporządzonej na potrzeby niniejszego postępowania, opinii biegłego sądowego zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy. Biegły poddał analizie dokumentację osobową odwołującej, ostatecznie nie znajdując jednak żadnych informacji pozwalających na uznanie, iż w trakcie zatrudnienia była narażona na warunki mogące mieć negatywny wpływ na jej zdrowia, a mieszące się w definicji pracy w warunkach szczególnych.

Wymaga podkreślenia, że pracami w szczególnych warunkach są prace
o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości,
co oznacza, że oba te elementy (znaczna szkodliwość dla zdrowia i znaczny stopień uciążliwości) muszą występować równocześnie. Praca w warunkach szkodliwych nie jest zatem tożsama z pracą w szczególnych warunkach. Konieczne jest bowiem, aby praca ta była równocześnie pracą o znacznej uciążliwości, a takie zostały rodzajowo wymienione w załączniku do rozporządzenia RM z 7 lutego 1983 r. Oznacza to, że pracą o znacznej szkodliwości dla zdrowia i o znacznym stopniu uciążliwości są prace, które były wykonywane – jako podstawowe – wymienione w wykazie A, nie zaś wykonywanie innych prac, choćby w tych samych szkodliwych warunkach (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 kwietnia 2014 r., I UK 388/13, wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 9 marca 2017 r., III AUa 1042/16).
Z tych też względów, choć Sąd nie neguje, że praca odwołującej mogła odbywać się w warunkach oddziaływania monitorów komputerowych, to zebrany w sprawie materiał dowodowy nie zawierał żadnych informacji pozwalających na przesądzenie ich dokładnego rodzaju czy też stopnia natężenia. Jednocześnie, nawet w przypadku pozytywnej odpowiedzi na te kwestie, brak dowodów z których wynikałoby w sposób jednoznaczny, by odwołująca pracowała w tak sprecyzowanych warunkach szczególnych stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Z uwagi na powyższe okoliczności Sąd Okręgowy uznał odwołanie A. J. za niezasadne. Z uwagi na brak stosownych świadectw pracy organ rentowy nie miał formalnych podstaw do zaliczenia spornych okresów zatrudnienia odwołującej, a w konsekwencji, do przyznania jej prawa do rekompensaty w myśl art. 21 ust. 1 u.e.p. Również w toku niniejszego postępowania Sąd ustalił, iż nie istniały podstawy faktyczne i prawne
do dokonania takiej kwalifikacji, a co za tym idzie, zmiany decyzji i uwzględnienia żądań odwołującej w zakresie przeliczenia podstawy wymiaru emerytury z uwzględnieniem rekompensaty.

Dlatego też, w okolicznościach niniejszej sprawy, w świetle powyższych uwag, nie było podstaw do zmiany zaskarżonej decyzji, a odwołanie ubezpieczonej podlegało oddaleniu, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., o czym Sąd Okręgowy orzekł w sentencji wyroku.