Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 kwietnia 2022 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 6 kwietnia 2022 r. w Gliwicach

sprawy P. Z.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o emeryturę pomostową

na skutek odwołania P. Z.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 17 sierpnia 2021r. nr (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu prawo do emerytury pomostowej poczynając od 3 lipca 2021 roku;

2.  zasądza od organu rentowego na rzecz ubezpieczonego kwotę 180 zł (sto osiemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

(-) Sędzia Grażyna Łazowska

Sygn. akt VIII U 1279/21

UZASADNIENIE

Decyzją z 17 sierpnia 2021r. organ rentowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. odmówił ubezpieczonemu P. Z. prawa do emerytury pomostowej na podstawie art.4 ustawy z 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych ( tj. Dz.U. z 2018r. poz.1924 ), ponieważ ubezpieczony nie udowodnił okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszącego co najmniej 15 lat .

Organ rentowy wskazał, że do pracy w warunkach szczególnych zaliczył ubezpieczonemu 14 lat, 9 miesięcy i 2 dni, to jest okresy zatrudnienia: od 2 stycznia 1995r.
do 31 grudnia 2008r. i od 1 stycznia 2009r. do 10 grudnia 2009r., zgodnie ze zgłoszonymi przez pracodawcę do ZUS drukami ZSWA.

Odwołanie od decyzji wniósł ubezpieczony domagając się jej zmiany przez przyznanie prawa do emerytury pomostowej oraz zasądzenia od organu rentowego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu ubezpieczony wskazał, że oprócz okresów uwzględnionych przez organ rentowy pracę w warunkach szczególnych wykonywał także od września 1985r.
do 1991r. w Przedsiębiorstwie (...) ( (...) ) w B. na stanowisku ślusarza przy produkcji rozpór do obudowy chodnika oraz od 11 grudnia 2009r. do 2 lipca 2021r. w firmie (...) Spółce Akcyjnej w P. na stanowisku maszynisty urządzeń technologicznych, a następnie pracownika urządzeń technologicznych, co odpowiada stanowisku wskazanemu w Załączniku nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych, poz.10.

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie podtrzymując stanowisko zajęte w decyzji skarżonej. Organ rentowy wskazał, że odnośnie okresu zatrudnienia w (...) w B. to ubezpieczony nie przedłożył świadectwa wykonywania prac w warunkach szczególnych i nadto w świadectwie pracy z 30 listopada 1993r. brak jest informacji o wykonywaniu takiej pracy, co do okresu zatrudnienia w (...) Spółce Akcyjnej w P., to płatnik składek nie zgłosił danych do pracy w warunkach szczególnych na deklaracji ZUS ZSWA. Stąd organ rentowy nie uwzględnił tych okresów do pracy w warunkach szczególnych.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

Ubezpieczony P. Z. (...). ukończył 60 lat życia. Legitymuje
się co najmniej 25 - letnim okresem składkowym i nieskładkowym, po dniu 31 grudnia 2008r. udowodnił okres pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych. Z dniem 2 lipca 2021r. rozwiązał stosunek pracy w (...) Spółce Akcyjnej w P..

Wniosek o emeryturę pomostową ubezpieczony złożył w dniu 2 lipca 2021r.
i w rozpoznaniu tego wniosku organ rentowy wydał decyzję skarżoną.

Ubezpieczony w okresie od 2 stycznia 1995r. do 2 lipca 2021r. był zatrudniony w (...) Spółce Akcyjnej w P. w pełnym wymiarze czasu pracy, poza okresem od 1 maja 2020r. do 31 sierpnia 2020r. w wymiarze 4/5 etatu, na stanowiskach:

- od 2 stycznia 1995r. do 29 lutego 2016r. – maszynista urządzeń technologicznych,

- od 1 marca 2016r. do 2 lipca 2021r. – pracownik urządzeń technologicznych.

Zakład pracy stwierdził, że ubezpieczony wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze:

- od 2 stycznia 1995r. do 31 grudnia 2008r. z wykazu B dział IV, poz.2 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r.,

- od 1 stycznia 2009r. do 10 grudnia 2009r. wymienioną w Załączniku nr 1 do ustawy
o emeryturach pomostowych, poz.10.

Ubezpieczony w latach 1995 – 2021 pracował na wydziale przerobu złomu akumulatorowego, gdzie na każdej zmianie miało być przerobionych ok.160 ton złomu.
Do 2014r. przerób złomu był wykonywany w B., a potem linia została przeniesiona
do P.. Od 1995r. do połowy 2014r. ubezpieczony wykonywał taką samą pracę. Przerób złomu można podzielić na dwa etapy. Pierwszy to etap kruszenia akumulatorów, a drugi to proces separacji. Cykl przerobu złomu rozpoczynał się na poziomie zerowym, z którego przebrane akumulatory z niepotrzebnych elementów podlegały kruszeniu na bardzo drobne elementy. Był to tzw. wsad. Następnie taśmą kubełkową były one transportowane na najwyższy – piąty poziom hali, gdzie pracował ubezpieczony. Następnie elementy te były przesiewane i był to pierwszy etap separacji. Elementy przechodziły przez przesiewacz wibracyjny, który odsiewał najdrobniejsze elementy, potem był płukany natryskami. Następnie były jeszcze dwa przesiewacze. Celem separacji było odzyskanie drobin ołowiu. Była to tzw. frakcja pośrednia. Odzyskane drobiny ołowiu wraz z wodą z natrysku zlatywały do wanny klasyfikatora frakcji pośredniej. Na dnie wanny cały czas pracował przenośnik ślimakowy, który przesuwał odzyskany ołów do rynny, a następnie odprowadzany był do boksów. To był sposób na odzyskiwanie ołowiu frakcji pośredniej. Z akumulatorów był odzyskiwany również ołów kawałkowy. To były większe kawałki, które nie przeszły przez sito przesiewacza wibracyjnego. Te kawałki ołowiu wraz z pozostałymi częściami akumulatora czyli propylenu, bakielitu przechodziły przez separator. Głównym celem tego procesu było oddzielenie ołowiu kawałkowego od całej reszty. Pod separatorem pracowały także dwa przesiewacze. Ołów kawałkowy był przesiewany przez jeden z nich i następnie transportowany do boksu. Istniał także trzeci sposób odzyskiwania ołowiu, kończący się uzyskiwaniem pasty ołowiowej. Polegał on na filtracji wody, która była używana do płukania materiału na wszystkich przesiewaczach. Uzyskiwany materiał był filtrowany, prasowany i tak powstała pasta ołowiowa. Ubezpieczony pracował przy pierwszym i drugim sposobie odzyskiwania ołowiu. Ubezpieczony nadzorował separator, przesiewacze, klasyfikatory frakcji pośredniej i bakielitowej i wszystkie inne maszyny na tym etapie przerobu złomu, gdy było tam kilkanaście maszyn. Ubezpieczony brał udział także w usuwaniu awarii.

W P. był również przerabiany złom akumulatorowy, lecz cały proces był inaczej zorganizowany. Pozmieniał się układ maszyn. Praca ubezpieczonego uległa zmianie o tyle, że pracował w etapie kruszenia. Ładował suwnicą zużyte akumulatory na podajnik, który transportował je na taśmę. Stamtąd po wybraniu niepotrzebnych elementów następował etap kruszenia. Taką pracę wykonywał do końca zatrudnienia w spółce (...). W P. warunki pracy były mniej szkodliwe, ponieważ cała linia służąca do przerobu złomu jest bardziej hermetyczna.

W czasie wykonywania pracy ubezpieczony był narażony na kontakt z ołowiem, którego normy były przekroczone i kwasem siarkowym. Musiał pracować w odzieży ochronnej i maseczkach. W trakcie usuwania awarii ubezpieczony miał bezpośredni kontakt z ołowiem i kwasem siarkowym, ponieważ często trzeba było używać rąk, aby naprawić lub wyczyścić daną maszynę.

Pracownicy wykonujący taką pracę co ubezpieczony mają obowiązek cyklicznie badać krew i w zależności od stężenia ołowiu otrzymują zdolność do pracy tylko na kilka miesięcy –generalnie na 6 miesięcy. Jeśli pracownik miał przekroczoną normę, to wówczas był odsuwany do innych prac.

Razem z ubezpieczonym pracowali R. M. oraz T. C., który był bezpośrednim przełożonym ubezpieczonego.

Zarządzeniem nr 7/2009r. Zarządu Spółki w sprawie określenia stanowisk pracy,
na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach z 10 grudnia 2009r. nie zaliczono stanowiska zajmowanego przez ubezpieczonego do pracy w warunkach szczególnych, począwszy od 11 grudnia 2009r.

Powyższe Sąd ustalił na podstawie dokumentacji akt organu rentowego, akt osobowych ubezpieczonego, zeznań świadków R. M. i T. C. oraz zeznań ubezpieczonego ( protokół elektroniczny z rozpraw z: 30 marca 2022r. czas 00:12:02 – 01:19:48, 6 kwietnia 2022r. czas 00:02:31 – 00:41:41 ).

Sąd dał wiary zeznaniom świadków oraz zeznaniom ubezpieczonego, gdyż były one rzeczowe, logiczne, przekonujące, zgodne ze sobą i spójne ze zgromadzoną w sprawie dokumentacją. Świadkowie współpracowali z ubezpieczonym w okresie objętym sporem stąd niewątpliwie mają bezpośrednią i pewną wiedzę co do rzeczywiście wykonywanej przez niego pracy.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego zasługuje na uwzględnienie.

Ubezpieczony domagał się przyznania prawa do świadczenia na podstawie ustawy z dnia 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych (tj. Dz.U. z 2018r., poz. 1924 ze zm.)

Zgodnie z art. 4 tejże ustawy, prawo do emerytury pomostowej przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1)  urodził się po dniu 31 grudnia 1948r.;

2)  ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

3)  osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4)  ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

5)  przed dniem 1 stycznia 1999r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS;

6)  po dniu 31 grudnia 2008r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

7)  nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.

Należy podkreślić, że przepisy prawa ubezpieczeń społecznych mają charakter norm bezwzględnie obowiązujących. Instytucja wcześniejszej emerytury podlega ścisłej wykładni. Przesłanki nabycia prawa do emerytury na podstawie przepisów o emeryturach pomostowych muszą być spełnione łącznie, co oznacza, że brak choćby jednego z tych warunków powoduje niemożność nabycia uprawnień emerytalnych – wyroki Sądów Apelacyjnych: w B. z dnia 11 września 2012r., w sprawie III AUa 440/12, opublikowany w LEX Nr 1220435 oraz we W. z dnia 26 kwietnia 2012r., w sprawie III AUa 252/12, opublikowany w LEX Nr 1164689.

Z art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych wynika, że jednym z warunków do przyznania emerytury pomostowej jest wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze przed dniem 1 stycznia 1999r. jak i po dniu 31 grudnia 2008r. Przed dniem 1 stycznia 1999r. może to być zarówno praca wymieniona w nowych wykazach prac (prace w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych), jak i prace wymienione w załącznikach A lub B do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. z 1983 roku, Nr 8, poz. 43 ze zm.). Natomiast po dniu 31 grudnia 2008r. muszą to być prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, wymienione wyłącznie w nowych wykazach (praca w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych).

Ubezpieczony ukończył wiek 60 lat w dniu (...)., legitymuje się 25 - letnim okresem składkowym i nieskładkowym, po 31 grudnia 2008r. wykonywał pracę w warunkach szczególnych w rozumieniu art.3 ust.1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych, w dniu 2 lipca 2021r. rozwiązał stosunek pracy. Są to okoliczności niesporne pomiędzy stronami.

Kwestia sporna sprowadzała się do ustalenia czy ubezpieczony legitymuje się 15 - letnim okresem pracy w warunkach szczególnych. Ubezpieczony domagał się zaliczenia jako takiej pracy zatrudnienia w firmie (...) Spółce Akcyjnej w P. od 11 grudnia 2009r. do 2 lipca 2021r.

W Załączniku nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych, poz.10 wymieniono: „ Prace bezpośrednio przy obsłudze agregatów i urządzeń do produkcji metali nieżelaznych ”.

Metale nieżelazne produkuje się z różnego rodzaju surowców pierwotnych oraz wtórnych. Wyczerpywanie się naturalnych zasobów metali skłania producentów z branży
metalurgicznej do kładzenia szczególnego nacisku na procesy ukierunkowane na
wykorzystanie w produkcji metali i stopów surowców wtórnych. Przykładem metalu, którego produkcja na świecie ze źródeł wtórnych już dawno przewyższyła produkcję z surowców pierwotnych jest ołów, przy czym decydującą rolę odgrywa tu przerób zużytych akumulatorów. Procesy produkcyjne w pierwotnym i wtórnym wytwarzaniu ołowiu są podobne. Pierwszym etapem właściwego procesu produkcyjnego ołowiu z surowców wtórnych jest recykling zużytych akumulatorów ołowiowych, który obejmuje wydzielenie poszczególnych frakcji: elektrolitu, pastę ołowionośną, frakcję metaliczną i frakcję tworzyw sztucznych. Elektrolit jest neutralizowany, przetwarzany do postaci gipsu, a następnie składowany. Polipropylen po pokruszeniu i oczyszczeniu przerabiany jest na granulat i sprzedawany. Pasta ołowionośna i frakcja metaliczna trafiają natomiast do oddziału hutniczego, który jest kolejnym etapem procesu produkcyjnego. (...) S.A. w P. jest liderem rynku producentów ołowiu rafinowanego w Polsce oraz największą spółką specjalizującą się w recyklingu zużytych akumulatorów ołowiowych. Podstawowym źródłem przychodów spółki jest sprzedaż ołowiu rafinowanego oraz jego stopów uzyskiwanych w wyniku recyklingu zużytych akumulatorów i innych odpadów zawierającychołów. ( (...)

Zdaniem Sądu przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe pozwala
na przyjęcie, że ubezpieczony wykonywał „prace bezpośrednio przy obsłudze agregatów i urządzeń do produktu metali nieżelaznych” (ołowiu) także w okresie od 11 grudnia 2009r. co najmniej przez okres pracy w B. do 2014r. Ubezpieczony świadczył wówczas taką samą pracę na stanowisku maszynisty urządzeń technologicznych na wydziale przerobu złomu akumulatorowego, co w okresie wcześniejszym, uznanym przez organ rentowy do pracy w warunkach szczególnych.

W ocenie Sądu okoliczność, że zakład pracy od 11 grudnia 2009r. wyłączył stanowisko pracy ubezpieczonego ze stanowisk, na których wykonywane są prace w warunkach szczególnych oraz nie zgłosił danych do pracy w warunkach szczególnych na deklaracji ZUS ZSWA i w konsekwencji nie opłacił składek na Fundusz Emerytur Pomostowych nie przeszkadza przyjęciu jak wyżej, gdy zakład pracy nie przedłożył żadnych miarodajnych specjalistycznych badań środowiska pracy będących podstawą wydania Zarządzenia z 10 grudnia 2009r. nr 7/2009r. i gdy przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe w sposób nie budzący żadnych wątpliwości wykazało, że ubezpieczony od początku zatrudnienia w ww. firmie wykonywał taką samą pracę i w takich samych warunkach. Niewątpliwym jest, że ubezpieczony obsługiwał agregaty i urządzenia do produkcji metalu nieżelaznego – ołowiu – a zatem wykonywał pracę wymienioną w w pozycji 10 Załącznika nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych.

Nadto tut. Sąd podziela pogląd wyrażony w wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku
z 12 grudnia 2017r. sygn.. III AUa 966/17, iż wykładnia językowa art.35 ust.1 pkt 2 ustawy o emeryturach pomostowych prowadzi do jednoznacznego wniosku, zgodnie z którym spoczywający na pracodawcy (płatniku) obowiązek opłacania składek na Fundusz Emerytur Pomostowych został uregulowany w tym przepisie w oderwaniu od przesłanek warunkujących nabycie prawa do emerytury pomostowej, określonych w art. 4 powyższej ustawy. Tak więc na płatniku ciąży obowiązek opłacania składki na (...) za pracownika wykonującego prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze niezależnie od tego, czy ww. ustawa gwarantuje temu pracownikowi ochronę na wypadek ryzyka zaprzestania zatrudnienia w szczególnych warunkach (o szczególnym charakterze) przed osiągnięciem "podstawowego" wieku emerytalnego. Zatem podniesiony przez organ rentowy argument, że sporny okres zatrudnienia nie może zostać uznany za okres wykonywania pracy w warunkach szczególnych wyłącznie z tego powodu, że pracodawca nie uregulował składek na Fundusz Emerytur Pomostowych, jest bezprzedmiotowy, albowiem nie ma bezpośredniej zależności pomiędzy opłaceniem składek a prawem do świadczenia. Wśród przesłanek nabycia emerytury pomostowej nie ma bowiem wymagania podlegania obowiązkowi opłacania składki na Fundusz Emerytur Pomostowych.

Po zaliczeniu powyższego okresu do pracy w warunkach szczególnych uznanej przez organ rentowy w wymiarze 14 lat, 9 miesięcy i 2 dni, ubezpieczony legitymuje się wymaganym co najmniej 15 letnim takiej pracy, w tym udowodnił taką pracę przed 1 stycznia 1999r. Zatem spełnia wszystkie przesłanki do przyznania mu prawa do dochodzonego świadczenia.

W konsekwencji Sąd z mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury pomostowej poczynając od 3 lipca 2021r., czyli od rozwiązania stosunku pracy, zgodnie z art.15 ustawy o emeryturach pomostowych.

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art.98 k.p.c. w związku z §9 ust.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie ( Dz.U. poz.1800 ).

(-) Sędzia Grażyna Łazowska