Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 marca 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 5 marca 2013r. w Katowicach

sprawy z odwołania J. K. (J. K. )

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w Katowicach

z dnia 22 grudnia 2011r. sygn. akt X U 2102/11

zmienia zaskarżony wyrok i oddala odwołanie.

/-/SSA T.Szweda /-/SSA L.Jachimowska /-/SSA A.Grymel

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt III AUa 440/12

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. decyzją z dnia
10 sierpnia 2011r. odmówił ubezpieczonemu J. K. prawa do emerytury
w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w warunkach szczególnych, gdyż nie udokumentował wymaganego, co najmniej 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach.

W odwołaniu od decyzji ubezpieczony podniósł, że w okresie zatrudnienia
w Przedsiębiorstwie (...) w K., Hucie (...) w C. i Firmie (...) w C., stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony. Nadto wskazał, iż ukończył 60 lat i przebywa na rencie.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania wskazując, iż ubezpieczony nie przedstawił świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych.

Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach wyrokiem z dnia 22 grudnia 2011r., sygn. X U 2102/11, oddalił odwołanie.

Sąd Okręgowy poczynił ustalenia faktyczne na podstawie akt emerytalnych, rentowych, kapitałowych i osobowych ubezpieczonego, akt emerytalnych świadka A. B. i jego zeznań oraz świadka E. K. (1) i zeznań ubezpieczonego. Z ustaleń tych wynika, że urodzony w dniu (...) ubezpieczony w okresie od 17 września 1968r. do 16 stycznia 1972r. był zatrudniony w (...) Przedsiębiorstwie (...).M. w K. na stanowisku kierowcy Ż.. Jako kierowca samochodu osobowego pracował od 3 lutego 1972r. do
30 kwietnia 1972r. w Zjednoczeniu (...) w K..

W dniu 6 maja 1972r. ubezpieczony został zatrudniony w Hucie (...)
w C. na stanowisku kierowcy w pełnym wymiarze czasu pracy i do 31 marca 1978r. obsługiwał samochód marki Ż.. Następnie od 1 kwietnia 1978r. do
30 listopada 1978r. świadczył pracę jako monter maszyn i urządzeń hutniczych
w Wydziale (...).

Po trwającym od 25 stycznia 1979r. do 24 września 1981r. okresie członkostwa w Wojewódzkim Zrzeszeniu (...) w K. Biuro Terenowe w C. z tytułu prowadzenia taksówki osobowej, ubezpieczony
w dniu 7 października 1981r. ponownie został zatrudniony w Hucie (...)
w C. w Wydziale W. na stanowisku kierowcy ciągnika, którym do
28 lutego 1982r. przewoził materiały na wydziały, tj. cement, piasek, blachę.

Syndyk Masy Upadłości Huty (...) S.A. w C. dnia 6 grudnia 2010r. wydał ubezpieczonemu świadectwo pracy stwierdzające, że ubezpieczony był zatrudniony w Hucie (...) od 6 maja 1972r. do 30 listopada 1978r. oraz od dnia
7 października 1981 r. do 28 lutego 1982r. i w tym okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace określone w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r. od 1.04.1978r. do 30.11.1978r. na stanowisku montera maszyn i urządzeń hutniczych - dział XIV poz. 24 pkt 1 wykazu A, od 7.10.1981 r. do 28.02.1982r. na stanowisku kierowcy ciągnika - dział VIII poz. 3 pkt 1 wykaz A zał nr 1 do zarządzenia nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

W okresie od 1 marca 1982r. do 31 stycznia 1988r. ubezpieczony pozostawał
w zatrudnieniu w Przedsiębiorstwie (...)
(...) w K. Placówce Transportowej Nr (...) przy Hucie (...) na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony. Kierował samochodami od 3,5 do 13 ton - wywrotką marki S., J., co potwierdza świadectwo pracy.

Po raz kolejny ubezpieczony podjął pracę w Hucie (...) na stanowisku kierowcy, świadcząc ją stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, pracował jako kierowca wywrotki powyżej 3,5 tony. Z dniem 1 sierpnia 1997r. na podstawie
art. 23 ¹ k.p. stał się pracownikiem (...) sp. z o.o. w C.. W tej spółce także kierował jedynie samochodem ciężarowym powyżej 3,5 tony. W świadectwie pracy wskazano, że był zatrudniony od 1.02.1988r. do 31.07.1987r. w Hucie (...),
a następnie od 1.08.1997r. do 6.02.1999r. w (...) na podstawie art. 23 ¹ k.p.
w wymiarze pełnego etatu na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego
i wykonywał pracę w szczególnych warunkach „kat. 1A VIII 2 065”.

Od 6 lutego 1999r. ubezpieczony pobiera rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy.

Dalej Sąd Okręgowy ustalił, że w okresie od 1972r. do 31 lipca 1997r. w Hucie (...) w Dziale (...) pracował świadek A. B., początkowo jako kierowca samochodu osobowego, następnie mikrobusu, potem sanitarki. Na tym ostatnim stanowisku A. B. pracował w (...) sp. z o.o. od
1 sierpnia 1997r. Za okres zatrudnienia w Hucie (...) otrzymał świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych, które było podstawą przyznania przez organ rentowy wcześniejszej emerytury.

Nadto z ustaleń tego Sądu wynika, że ubezpieczony wniosek o emeryturę zgłosił w dniu 11 lipca 2011r., ukończył 60 lat w dniu (...), nie jest członkiem OFE, nie pozostaje w zatrudnieniu. Na dzień 1 stycznia 1999r. posiadał
28 lat, 8 miesięcy i 2 dni okresów składkowych oraz 1 rok i 24 dni okresów nieskładkowych.

Spornym jedynie pozostaje, czy ubezpieczony spełnił warunki do uzyskania wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych. W ocenie Sądu Okręgowego, warunki do ustalenia prawa do świadczenia zostały spełnione.

W rozważaniach prawnych, Sąd Okręgowy odwołał się do treści art.184, art.32 ust.1, 2 i ust.4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz.1227 ze zm.) oraz § 2 i § 4 ust.1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz.43 ze zm.), określających przesłanki, warunkujące nabycie prawa do emerytury w obniżonym wieku z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Sąd Okręgowy wskazał, że w Dziale VIII wykazu A stanowiącego załącznik do powołanego rozporządzenia, w punkcie 2 wymieniono jako wykonywane
w warunkach szczególnych prace kierowców samochodów ciężarowych
o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, a w punkcie 3 prace kierowców ciągników. Także wydane na podstawie powołanego rozporządzenia, zarządzenie nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985r., w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa
i przemysłu maszynowego (Dz.Urz.MG Nr 1, poz.1) w załączniku nr 1 wykazie A Dział VIII, pozycja 2 punkt 5 wymienia prace kierowcy samochodu ciężarowego
o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, a w pozycji 3 pkt 1 prace kierowcy ciągnika.

Analizując materiał dowodowy, w szczególności zeznania świadka E. K. (1) - pracownika działu transportu Huty (...), (...) i wiceprezesa zarządu (...), jak też pracownika działu transportu Huty (...), A. B. oraz przesłuchania ubezpieczonego, Sąd pierwszej instancji uznał, iż od 1 marca 1982r. ubezpieczony faktycznie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace ujęte pod pozycją 2, a w okresie od 7 października 1981r. do 28 lutego 1982r. pod pozycją 3 działu VIII wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia RM z dnia 7 lutego 1983r. O charakterze zatrudnienia ubezpieczonego od 1 marca 1982r. świadczą także jego akta osobowe.

Zdaniem tego Sądu, wystarczające jest także oznaczenie w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach, stanowiska kierowcy ciągnika
i montera maszyn i urządzeń hutniczych, jakie zajmował w Hucie (...) od 1.04.1978r. do 30.11.1978r. i od 7.10.1981r. do 28.02.1982r. Treść tego świadectwa pracy wraz z przesłuchaniem ubezpieczonego, potwierdzającym wykonywanie tych obowiązków stale i w pełnym wymiarze przez cały okres pracy w Hucie (...), nie była kwestionowana przez organ rentowy. Brak więc podstaw ku temu, by dowodom tym odmówić waloru wiarygodności. Prace te zostały ujęte - kierowca ciągnika pod pozycją 3 działu VIII, a montera maszyn i urządzeń hutniczych w dziale XIV
poz. wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia RM z dnia 7 lutego 1983r. oraz w załączniku do powołanego zarządzenia nr 3 Ministra Hutnictwa
i Przemysłu Maszynowego z dnia 30.03.1985r. - kierowca ciągnika - dział VIII poz.3 pkt 1, a monter maszyn i urządzeń hutniczych - dział XIV poz. 25 pkt 1wykazu A.

W ocenie Sądu Okręgowego, ubezpieczony spełnił wszystkie przesłanki do przyznania mu wcześniejszej emerytury z tytułu zatrudnienia w warunkach szczególnych, w tym ponad 17 letni okres zatrudnienia w warunkach szczególnych.

Sąd Okręgowy stwierdził, wbrew stanowisku organu rentowego, że dowodem potwierdzającym zatrudnienie pracownika w warunkach szczególnych są nie tylko świadectwa wykonywania prac w tych warunkach, bowiem w postępowaniu sądowym okoliczność tę można wykazać przy pomocy wszelkich dowodów, w tym także osobowych, mających wpływ na prawo ubezpieczonego do świadczenia.

Mając powyższe na względzie na mocy powołanych przepisów oraz art.129
ust. 1 ustawy emerytalnej i art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji.

Wyrok w całości apelacją zaskarżył organ rentowy, zarzucając mu:

1. naruszenie przepisów postępowania - art. 233 §1 w zw. z art. 227 k.p.c. polegające na przekroczeniu granic swobodnej oceny dowodów poprzez dokonanie ustaleń faktycznych z naruszeniem zasady wszechstronnego rozważenia całego zebranego materiału dowodowego oraz wyciągnięcie wniosków, które nie znajdują oparcia
w zebranym materiale dowodowym, w szczególności:

- przyjęcie za wiarygodne zeznań świadków E. K. (2) oraz A. B.
co do faktu wykonywania przez ubezpieczonego w okresie od 1 marca 1995r. do
31 lipca 1997r. w Hucie (...) pracy w charakterze kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, pomimo,
że twierdzenia te, i dokonane na ich podstawie ustalenia faktyczne, pozostają
w sprzeczności z pozostałym materiałem dowodowym - świadectwem pracy z dnia
21 stycznia 1999r., świadectwem wykonywania pracy w warunkach szczególnych
z dnia 6 grudnia 2010r. oraz z innymi dokumentami zawartymi w aktach osobowych (paski wynagrodzeń).

2. naruszenie prawa materialnego - art.184 ust. 1 pkt 1 w zw. z art.32 ustawy z dnia
1 7 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz § 2 ust.1 i § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze poprzez jego niewłaściwe zastosowanie, skutkujące przyznaniem prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, pomimo niewykazania 15 - lat pracy w warunkach szczególnych stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w charakterze kierowcy samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony.

W oparciu o powyższe zarzuty organ rentowy wniósł o zmianę wyroku
w całości i oddalenie odwołania, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku
i skierowanie sprawy do ponownego rozpoznania.

W ocenie skarżącego organu rentowego, na podstawie zeznań świadków można zaliczyć co najwyżej okres wykonywania pracy od 1 lutego 1988r. do 30 czerwca 1990r., kiedy - jak wynika ze świadectwa pracy - ubezpieczony był zatrudniony na stanowisku kierowcy pojazdów transportu wewnętrznego, a świadkowie zeznali,
iż w tym czasie ubezpieczony jeździł ciągnikiem i obsługiwał transport wewnętrzny.

Natomiast nie sposób się zgodzić, zdaniem apelującego, z zaliczeniem jako pracy w szczególnych warunkach wykonywanej w okresie od 1 marca 1995r. do
31 lipca 1997r. w Hucie (...) w C., bowiem z akt osobowych, jak również ze świadectwa pracy z dnia 21 stycznia 1999r. wynika jednoznacznie, że ubezpieczony pracował jako kierowca samochodów ciężarowych do 3,5 tony. Ponadto skarżący organ rentowy podniósł, że w świadectwie pracy w warunkach szczególnych, wystawionym przez Syndyka Masy Upadłości Huty (...) S.A. w C. w dniu 6 grudnia 2010r., za pracę w warunkach szczególnych uznano jedynie okres od
1 kwietnia 1978r. do 30 listopada 1978r. oraz od 7 października 1981r. do 28 lutego 1982r.

Pomijając te dowody, Sąd Okręgowy przekroczył granice swobodnej oceny dowodów. Ponadto wskazano, iż Sąd sporządził uzasadnienie wyroku z naruszeniem art.328 §2 k.p.c., nie wyjaśniając przyczyn odmowy waloru wiarygodności tym licznym dowodom z dokumentów.

Rozpoznając apelację Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja zasługuje na uwzględnienie, aczkolwiek inne okoliczności zaważyły na wydaniu orzeczenia reformatoryjnego.

W niniejszym sporze niekwestionowanym było, że ubezpieczony, ubiegający się o ustalenie prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym na podstawie art.184 w zw. z art.32 ust.1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz.1227 ze zm. - dalej zwanej ustawą) i §4 ust.1 rozporządzenia Rady Ministrów
z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz.43
ze zm.- dalej jako rozporządzenie) na dzień 1 stycznia 1999r. legitymuje się ponad
25- letnim stażem ubezpieczeniowym, nie należy do otwartego funduszu emerytalnego, osiągnął wymagany wiek emerytalny oraz nie pozostaje w stosunku pracy.

Kwestią sporną pozostało legitymowanie się skarżącego co najmniej 15- letnim szczególnym stażem ubezpieczeniowym. Badanie spełnienia tej przesłanki dotyczyło ustalenia czy w okresach zatrudnienia od 1.03.1982r. do 31.01.1988r.
w Przedsiębiorstwie (...) w K. Placówce Transportowej Nr (...) przy Hucie (...), od 1.02.1988r. do 31.07.1997r. w Hucie (...) oraz od 1.08.1997r. do 31.12.1998r. w (...) Spółka z o.o. w C., ubezpieczony faktycznie obsługiwał samochód ciężarowy o ładowności powyżej 3,5 tony.

Sąd Okręgowy przeprowadził staranne postępowanie dowodowe, jednakże
z analizy jego wyników wywiódł nieuprawnione wnioski w kwestii wykazania przez ubezpieczonego wymaganego okresu pracy w szczególnych warunkach, a ściślej ujmując, że wykonywana przez ubezpieczonego praca w Hucie (...) podlega zakwalifikowaniu do pracy wymienionej w wykazie A dział VIII, poz.2,
co skutkowało naruszeniem § 4 ust.1 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz.43 ze zm.- dalej jako rozporządzenie)
i załącznika do rozporządzenia, a w rezultacie także art.184 ustawy.

Przed przystąpieniem do analizy prawidłowości zaskarżonego orzeczenia należy przypomnieć, iż wedle treści art.378 §1 k.p.c. Sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę w granicach apelacji, co oznacza, że jest wprawdzie związany apelacją
w aspekcie przedmiotowym, jednakże równocześnie nie wiążą go zarzuty apelacyjne, bowiem nie wyznaczają one granic apelacji.

Sąd drugiej instancji, weryfikując trafność zaskarżonego rozstrzygnięcia, pełni także funkcję Sądu merytorycznego. Może więc rozpoznać sprawę od początku, uzupełnić materiał dowodowy oraz poczynić samodzielne ustalenia na podstawie materiału zebranego w postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji. Może także brać pod uwagę z urzędu naruszenie prawa materialnego i naruszenie przepisów postępowania, usuwając ewentualne braki wynikające z błędów popełnionych przez Sąd pierwszej instancji, jak i przez strony procesowe. W ten sposób realizuje się istota apelacji pełnej (vide: w uzasadnienie uchwały składu siedmiu sędziów (mającej moc zasady prawnej) Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2008r., sygn. akt III CZP 49/07 (OSNC 2008 nr 6, poz.55 oraz wyroki Sądu Najwyższego z dnia 17 lipca 2009r., sygn. akt IV CSK 110/09, LEX nr 518138 i z dnia 21 sierpnia 2003r., sygn. akt III CKN 392/01, OSNC 2004 nr 10, poz.161 oraz postanowienie z dnia 4 października 2002r., sygn. akt III CZP 62/02, OSNC 2004 nr 1, poz.7).

W tym miejscu również przypomnieć wypada, iż w ugruntowanym orzecznictwie Sądu Najwyższego wielokrotnie wskazywano, że prawo do emerytury
w wieku niższym od powszechnego z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest ściśle związane z szybszą utratą zdolności do zarobkowania z uwagi na szczególne warunki lub szczególny charakter pracy. Praca taka, świadczona stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu, stąd też wykonująca ją osoba ma prawo do emerytury wcześniej niż inni ubezpieczeni. Prawo to stanowi przywilej i odstępstwo od zasady wyrażonej w art.27 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, a zatem regulujące je przepisy należy wykładać w sposób gwarantujący zachowanie celu uzasadniającego to odstępstwo (vide: między innymi wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 22 lutego 2007r., sygn. akt I UK 258/06, OSNP 2008 Nr 5-6, poz. 81; z dnia 17 września 2007r., sygn. akt III UK 51/07, OSNP 2008 Nr 21-22, poz. 328; z dnia 6 grudnia 2007r., sygn. akt III UK 62/07, Lex
nr 375653; z dnia 6 grudnia 2007r., sygn. akt III UK 66/07, Lex Nr 483283; z dnia
13 listopada 2008r., sygn. akt II UK 88/08, Lex nr 1001292, z dnia 5 maja 2009r., sygn. akt I UK 4/09, Lex Nr 509022, z dnia 8 czerwca 2011r. sygn. akt I UK 393/10, Lex nr 950426).

Dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Koniecznym jest by praca w szczególnych warunkach była wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika, obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy, wymienionych w wykazie, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. (vide: wyroki Sądu Najwyższego z dnia 14 września 2007 r., sygn. akt III UK 27/07, OSNP 2008 nr 21-22, poz. 325; z dnia 19 września 2007 r., sygn. akt III UK 38/07, OSNP 2008 nr 21-22, poz. 329; z dnia 6 grudnia 2007 r., sygn. akt III UK 66/07, LEX nr 483283; z dnia 22 stycznia 2008 r., sygn. akt I UK 210/07, OSNP 2009 nr 5-6,
poz. 75 i z dnia 24 marca 2009 r., sygn. akt I PK 194/08, LEX nr 528152). Decydującą rolę w analizie charakteru pracy ubezpieczonego z punktu widzenia uprawnień emerytalnych ma zatem możliwość jej zakwalifikowania pod którąś z pozycji wspomnianego załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów.

Analizując wyniki postępowania dowodowego, w szczególności zeznania świadków oraz dokumentację akt organu rentowego i akt osobowych ubezpieczonego, Sąd Okręgowy słusznie przyjął, iż praca ubezpieczonego w transporcie w okresach od 1.03.1982r. do 31.01.1988r. (5 lat i 11 miesięcy) i od 1.08.1997r. do 31.12.1998r.
(1 rok i 5 miesięcy) na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego
o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, świadczona stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, stanowi pracę w szczególnych warunkach wymienioną
w wykazie A dział VIII, poz.2 załącznika do rozporządzenia.

Sąd Apelacyjny podziela też ocenę Sądu pierwszej instancji, iż praca ubezpieczonego od 7.10.1981r. do 28.02.1982r.(4 miesiące, 25 dni) na stanowisku kierowcy ciągnika na Wydziale (...) Huty (...) jest okresem pracy kwalifikowanej. Charakter świadczonej w tym okresie pracy, potwierdzony przez Syndyka Masy Upadłości Huty (...) w świadectwie wykonywania pracy
w szczególnych warunkach z dnia 6.12.2000r., został zweryfikowany zeznaniami ubezpieczonego, zgodnie z którymi jego obowiązki pracownicze polegały na dostarczaniu na wydziały potrzebnych do produkcji materiałów, jak np. blachy, cementu, piasku. Praca ta jest wymieniona w poz.68 działu III wykazu A załącznika do rozporządzenia - „Obsługa pieców grzewczych i obróbka cieplna, transport materiałów na gorąco oraz transport wewnętrzny między stanowiskami pracy
w wydziałach, w których wykonywane prace wymienione są w wykazie. Nieprawidłowym jednie było przyporządkowanie przez Syndyka i aprobowane przez Sąd Okręgowy, charakteru tejże pracy do kategorii prac wymienionych w dziale VIII wykazu A poz.3 - „Prace kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsienicowych.

Natomiast Sąd drugiej instancji kwestionuje stanowisko Sądu Okręgowego,
iż także wcześniejszy okres pracy u tego pracodawcy na Wydziale (...) od 1.04.1978r. do 30.11.1978r. (8 miesięcy) na stanowisku montera maszyn
i urządzeń hutniczych, potwierdzony przez Syndyka Masy Upadłości Huty (...)
i zakwalifikowany jako praca wymieniona w poz.25 działu XIV wykazu A podlega uwzględnieniu do wymiaru pracy w szczególnych warunkach. W pozycji 25 mieszczą się prace: „Bieżąca konserwacja agregatów i urządzeń oraz prace budowlano-montażowe i budowlano-remontowe na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie”. Jednakże udziałem ubezpieczonego były jedynie prace montażowe maszyn hutniczych; jak zeznał, maszyn samotoków, przesuwających gorące blachy (k.27 a.s.). Zeznania ubezpieczonego w kwestii tego spornego okresu są zbyt lakoniczne, aby jednoznacznie stwierdzić czy zajmował się pracami budowlano - montażowymi. Poczynienie na powyższą okoliczność stanowczych ustaleń stało się bezprzedmiotowe z przyczyn, o których poniżej.

Huta (...) Spółka Akcyjna, w zaświadczeniu z dnia 21.01.1999r. wskazała szczegółowo okresy zatrudnienia skarżącego i zajmowane stanowiska na przestrzeni lat 1972 -1997. Po ustaniu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...), ubezpieczony po raz kolejny podjął pracę w Hucie (...) od 1.02.1988r.
i przez cały okres trwania stosunku pracy, do 31.07.1997r. pracował na stanowisku kierowcy, z tym że: od 1.02.1988r. do 30.06.1990r. (2 lata i 5 miesięcy) jako kierowca pojazdu transportu wewnętrznego, od 1.07.1990r. do 28.02.1995r. (4 lata 8 miesięcy) -kierowca samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony, a od 1.03.1995r. aż do rozwiązania umowy o pracę (2 lata i 5 miesięcy) - kierowca samochodu ciężarowego poniżej 3,5 tony (vide: k.6 a.r., t. I).

Z powyższego okresu, zdaniem Sądu Apelacyjnego, jedynie okres pracy ubezpieczonego na stanowisku kierowcy pojazdu transportu wewnętrznego (2 lata
i 5 miesięcy) stanowi okres pracy w szczególnych warunkach, wymieniony w poz.68 działu III wykazu A załącznika do rozporządzenia. Pozostałe dwa okresy Sąd pierwszej instancji zakwalifikował do pracy, o jakiej stanowi poz. 2 działu VIII wykazu A załącznika do rozporządzenia, wskazując, że podstawą jego wnioskowania, iż - w tych okresach ubezpieczony faktycznie obsługiwał samochód ciężarowy
o ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony - są zeznania świadków i ubezpieczonego, mające oparcie w jego aktach osobowych. Trafności oceny Sądu Okręgowego, obejmującej okres od 1.03.1995r. do 31.07.1997r., przeczy zawartość dokumentacji osobowej ubezpieczonego, a to „wniosek na zmianę stanowiska” od 1.03.1995r. na kierowcę samochodu ciężarowego do 3,5 t. oraz wszystkie angaże sporządzone od tej daty, w których nie wskazywano na świadczenie pracy „kat.1 wykaz A dział VIII poz.2 pkt1”. Ta część materiału dowodowego uszła uwadze Sądu pierwszej instancji, co słusznie podnosi apelujący organ rentowy, domagając się zasadnie nieuznania powyższego okresu za pracę o kwalifikowanym charakterze.

Jednakże - mimo braku sprzeciwu apelującego - nie może także podlegać uwzględnieniu do szczególnego stażu ubezpieczeniowego, zaliczony przez Sąd Okręgowy, a wskazany przez pracodawcę, funkcjonującego w branży hutniczej, okres pracy wnioskodawcy na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego powyżej
3,5 tony, przypisany do pracy wymienionej w dziale VIII, poz.2 wykazu A. Zaaprobowanie przez Sąd Apelacyjny tej oceny prowadziłoby do naruszenia prawa materialnego.

Stanowiska Sądu pierwszej instancji nie sposób podzielić, bowiem przyznając zasadniczą rolę w kwalifikowaniu prac w szczególnych warunkach cytowanemu rozporządzeniu Rady Ministrów warto podkreślić, że w świetle przepisów wykazu A, stanowiącego załącznik do tegoż rozporządzenia, wyodrębnienie owych prac ma charakter stanowiskowo - branżowy. Pod pozycjami zamieszczonymi w kolejnych działach wykazu wymieniono bowiem konkretne stanowiska przypisane danym branżom, uznając je za prace w szczególnych warunkach uprawniające do niższego wieku emerytalnego. Taki sposób kwalifikacji prawnej tychże prac nie jest dziełem przypadku. Specyfika poszczególnych gałęzi przemysłu determinuje bowiem charakter świadczonych w nich prac i warunki, w jakich są one wykonywane, ich uciążliwość
i szkodliwość dla zdrowia. Nie można zatem swobodnie czy wręcz dowolnie,
z naruszeniem postanowień rozporządzenia, wiązać konkretnych stanowisk pracy
z branżami, do których nie zostały one przypisane w tym akcie prawnym (vide: tak Sąd Najwyższy w wyrokach z dnia 1 czerwca 2010r., sygn. akt II UK 21/10, LEX
nr 619638, z dnia 19 maja 2011r., sygn. akt III UK 174/10, LEX nr 901652, z dnia
19 marca 2012r., sygn. akt II UK 166/12, LEX nr 1171002).

Ubezpieczony - jak przyznał na rozprawie apelacyjnej - w okresie od 1.07.1990r. do 28.02.1995r., będąc pracownikiem wydziału transportowego Huty (...), kierował samochodem ciężarowym o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, zaopatrując hutę w niezbędne do produkcji materiały (krzemo-mangan, inne metale, wapno, cement), które dostarczał z terenu całego kraju (k.87
v. a.s.). Zatem świadczona w spornym okresie praca ubezpieczonego nie realizowała się w transporcie wewnętrznym między stanowiskami pracy w wydziałach, w których wykonywane prace wymienione są w wykazie, jak tego wymagają przepisy rozporządzenia (wykaz A dział III, poz.67 załącznika do rozporządzenia) i z tego względu nie podlega uwzględnieniu w stażu okresów pracy w szczególnych warunkach.

Reasumując należy stwierdzić, iż dokonując kwalifikacji charakteru faktycznie wykonywanej pracy nie można nie uwzględniać dokonanego w załącznikach do rozporządzenia Rady Ministrów szeregowania prac według oznaczonych działów gospodarki. Bowiem koniecznym jest, by występował bezpośredni związek wykonywanej pracy z procesem technologicznym właściwym dla danej gałęzi gospodarki.

Reasumując Sąd Apelacyjny uznał, iż wykonywanie przez ubezpieczonego pracy na stanowisku określonym w zarządzeniu resortowym, której nie wymieniono
w wykazie A dział III bądź dział XIV załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów, nie uprawnia do emerytury z art.184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Mając na uwadze naprowadzone wyżej motywy oraz okoliczność, że przepisy prawa ubezpieczeń społecznych mają charakter norm bezwzględnie obowiązujących, co w konsekwencji oznacza, że określona w ustawie o emeryturach i rentach, instytucja emerytury w obniżonym wieku emerytalnym musi podlegać ścisłej wykładni (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 marca 2007 r., sygn. akt I UK 287/06), Sąd Apelacyjny na podstawie art.386 §1 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

/-/SSA T.Szweda /-/SSA L.Jachimowska /-/SSA A.Grymel

Sędzia Przewodniczący Sędzia

JM