Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją Nr (...) z dnia 2 października 2020 r. na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 3 w związku z art. 4 pkt 2 lit. a, art. 8 ust. 1 i 2a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 266 z późn. zm.) oraz art. 69 ust. 1, art. 81 ust. 1, art. 85 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2020 r., poz. 1398 z późn. zm.) Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. stwierdził, że R. W. w ramach zawartych z płatnikiem składek (...) SP. Z O.O. umów zleceń świadczył pracę w okresie od 1.02.2018 r. do 31.12.2018 r. na rzecz własnego pracodawcy tj. (...) SP. Z O.O. SP. KOM., z którym miał zawartą umowę o pracę. W związku z powyższym podstawa wymiaru składki i składka na obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne dla R. W. z tytułu zawartych umów zleceń z płatnikiem składek (...) SP. Z O.O., wynosi:

W uzasadnieniu wskazano, że czynności będące przedmiotem zawartych umów cywilnoprawnych umów zlecenia i umów o dzieło ze spółką (...) Sp. z.o.o w rzeczywistości świadczone były na rzecz płatnika składek (...) Sp. z o.o. sp. komandytowa będącego pracodawcą, z którym zleceniobiorca pozostaje w stosunku pracy.

/ decyzja k. 5261-5268 dot. R. W./

Decyzją Nr (...) z dnia 2 października 2020 r. na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 3, w związku z art. 4 pkt 2 lit. a, art. 8 ust. 1 i ust. 2a, art. 18 ust. 1 i ust. la, art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 266 z późn. zm.) oraz art. 81 ust. 1, ust. 5 i ust. 6 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2020 r., poz. 1398 z późn. zm.) Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. stwierdza, że podstawa wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe i zdrowotne Pana P. P. (1) z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika składek (...) SP. Z O.O. wynosi:

W uzasadnieniu wskazano, że czynności będące przedmiotem zawartych umów cywilnoprawnych umów zlecenia i umów o dzieło ze spółką (...) Sp. z o.o. w rzeczywistości świadczone były na rzecz płatnika składek (...) Sp. z.o.o będącego pracodawcą, z którym zleceniobiorca pozostaje w stosunku pracy.

/ decyzja k. 5127-5137 akt ZUS dot. P. P. (1)/

Odwołanie od obu w/w decyzji ZUS wniosła (...) Sp. z.o.o w K. reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika wnosząc o ich zmianę poprzez umorzenie postępowania w sprawach na podstawie art. 123 u.s.u.s. w zw. z art. 105 k.p.a. i zasądzenie od organu rentowego na rzecz odwołującego się kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych.

Zaskarżonym decyzjom zarzucono:

1. sprzeczność istotnych ustaleń organu rentowego z treścią zebranego materiału

dowodowego wskutek naruszenia przepisów prawa procesowego, które miało wpływ na wynik sprawy, a to art. 123 u.s.u.s. w zw. z art. 7 w zw. z art. 77 § 1 w zw. z art. 80 k.p.a. przez dokonanie oceny dowodów

a) w sposób dowolny poprzez :

-uznanie, że prowadzenie działalności (...) sp. z o.o. realizowane było wspólnie z (...) sp. z o.o. sp.k. i (...) sp. z o.o., pomimo że podmioty te posiadają odrębną zdolność prawną, są odrębnymi podmiotami w obrocie, a ich działalność podejmowana w ramach określonych działań wzajemnych wynikała z potrzeb natury faktycznej i ekonomicznej,

-określenie przez Zakład w treści decyzji, że istniała „reguła polegająca na zawieraniu w pierwszej kolejności umów cywilnoprawnych , a następnie w jednej ze spółek umowy o pracę, a w drugiej umowy cywilnoprawnej", pomimo nieprzeprowadzenia jakichkolwiek czynności kontrolnych w toku postępowania kontrolnego, uzasadniających takie twierdzenie,

-przedstawienie procesu rekrutacji, zawarcia umowy i jej wykonania na podstawie protokołów przesłuchań „ubezpieczonych byłych pracowników spółek" bez określenia w treści decyzji i protokołu kontroli konkretnych środków dowodowych i odniesienia ich do treści przedmiotowej decyzji i objętych nią stosunków prawnych łączących płatnika z ubezpieczonym,

-uznanie, że oddzielenie czynności objętych umowami cywilnoprawnymi od czynności objętych umową o pracę stanowiło jedynie „papierowe przypisywanie" tej pracy spółkom zależnym, podczas gdy okoliczność ta stanowi jedynie dowolne przyjęcie organu nieznajdujące oparcia w materia dowodowym.

b) w sposób niewszechstronny poprzez:

-nieuzasadnione pominięcie zeznań pracowników i osób wykonujących czynności na podstawie umów cywilnoprawnych, ujętych w protokole kontroli, stojących w sprzeczności z zeznaniami przyjętymi za podstaw ustalonego w decyzji stanu faktycznego.

2. naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy tj.

naruszenie art. 91 ust. 4 u.s.u.s. poprzez jego niezastosowanie i nieodniesieni się przez Inspektora kontroli Zakładu do złożonych przez płatnika składek zastrzeżeń oraz nieprzeprowadzenie uzupełniających czynności kontrolnych, \ zakresie w jakim płatnik składek wykazał, że czynności powierzane płatników składek przez inne spółki lub czynności powierzane przez płatnika innym spółkom wykonywane w ramach umów cywilnoprawnych są w pełni uzasadnione charakterem i skalą prowadzonej działalności, w szczególności nieodniesienie się do dowodów z dokumentów - umów zawartych w reżimie prawa zamówień publicznych i specyfiki wykonywania określonych czynności w zakresie realizacji takiej umowy przez kontrahentów płatnika.

3. naruszenie przepisów prawa materialnego tj.

-naruszenie art. 8 ust. 2a u.s.u.s. poprzez jego błędną wykładnię skutkując; przyjęciem, że ubezpieczony objęty jest definicją pracownika wyrażoną w ustawie systemowej.

/odwołanie – k. 3-9 akt sprawy VIII U2617/20, odwołanie k. 3-10 akt sprawy VIII U2618/20 /

W odpowiedziach na odwołania organ rentowy wniósł o ich oddalenie i zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych podtrzymując argumentację podniesioną w zaskarżonych decyzjach.

/odpowiedzi na odwołanie – k. 10-12 verte akt sprawy VIII U2617/20, k. 11-13 akt sprawy VIII U2618/20/

Postanowienia z dnia 21 lipca 2021 roku Sąd Okręgowy sprawy ze wskazanych odwołań połączył do wspólnego rozpoznania.

/ postanowienie k. 55 akt VIII U 2618/20 i k. 57 akt VIII U2617/20/

Zainteresowany P. pietruszka wniósł o oddalenie odwołania przyłączając się do stanowiska ZUS.

/ stanowisko procesowe P. P. (1) protokół z rozprawy z dnia 21.07.2021 00:08:09 -00:08:53/

Zainteresowany R. W. nie zajął stanowiska w sprawie.

/okoliczność bezsporna/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Na podstawie aktu notarialnego z 12.07.2013 r. powołano (...) Spółkę z o.o., która prowadzi działalność m.in. w następujących zakresach: wykonywanie instalacji wodno-kanalizacyjnych, cieplnych, gazowych i klimatyzacyjnych, sprzedaż hurtowa niewyspecjalizowana. Siedziba tej spółki mieści się pod adresem W. ul. (...). Aktualny adres siedziby to (...) (...)-(...) P.. Organem uprawnionym do reprezentacji w/w spółki jest jednoosobowy zarząd a funkcję Prezesa Zarządu sprawował M. P., który posiada 95% udziałów w tej spółce.

/okoliczność bezsporna /

(...) Sp. z o.o. jest powiązana funkcjonalnie, osobowo i kapitałowo ze spółkami: (...) Sp. z o.o. sp. kom. oraz (...) Sp. z o.o.

/okoliczność bezsporna /

(...) Sp. z o.o. w K. prowadzi na podstawie wpisu do KRS działalność gospodarczą m.in. w następujących zakresach: wykonywanie instalacji wodno-kanalizacyjnych, cieplnych, gazowych i klimatyzacyjnych; sprzedaż hurtowa niewyspecjalizowana; działalność w zakresie specjalistycznego projektowania; działalność w zakresie inżynierii i związane z nią doradztwo techniczne. Siedziba płatnika mieści się pod adresem W. ul. (...). Aktualny adres siedziby to (...) (...)-(...) P.. Organem uprawnionym do reprezentacji płatnika jest jednoosobowy zarząd a funkcję Prezesa Zarządu sprawował M. P., który posiada 95% udziałów w spółce.

/okoliczność bezsporna /

Na podstawie aktu notarialnego z 10.05.2013 r. powołano (...) Sp. z o.o. sp. komandytowa, której wspólnikiem jest (...) Sp. z o.o. w K. pełniący funkcję komplementariusza oraz M. P. będący komandytariuszem. Organem uprawnionym do reprezentacji w/w spółki komandytowej jest M. P. pełniący funkcję Prezesa Zarządu Sp. z o.o. (...) z w/w aktem notarialnym wspólnicy uczestniczą w zyskach spółki komandytowej w następujący sposób: 1% (...) Sp. z o.o. w K., 99% M. P.. Spółka komandytowa prowadzi działalność m.in. w następujących zakresach: wykonywanie instalacji wodno-kanalizacyjnych, cieplnych, gazowych i klimatyzacyjnych, sprzedaż hurtowa niewyspecjalizowana, działalność w zakresie specjalistycznego projektowania, działalność w zakresie inżynierii i związane z nią doradztwo. (...) spółki komandytowej mieści się pod tym samym adresem co siedziba pozostałych spółek.

/okoliczność bezsporna /

Spółki prowadzą oddzielnie działalność gospodarczą pod tym samym adresem, pomimo braku pisemnych umów o wzajemnej współpracy, w ramach prowadzonych działalności realizują wspólne zadania związane z usługami montażu i serwisu instalacji fotowoltaicznych, instalacji solarnych, pomp ciepła. Umowy cywilnoprawne zawierane były przez jedną z w/w spółek w okresach równoległych do umów o pracę zawartych w powiązanej spółce. Było to zjawisko powszechne tylko pojedynczy pracownicy nie mieli zawartych umów cywilnoprawnych w innych spółkach.

/ akta kontroli załączone do sprawy OPR 1545/20 (TI-IV i VIII)zeznania świadka U. K. załączone do akt sprawy ze spraw VIII U 2604/20 (24.03.2021) VIII U 2606/20 (19.05.2021) i VIII U 636/21 (19.05.2021) k. 44-49 i k. 42-47 akt VIII U2618/20, pisemne zeznania przedstawiciela wnioskodawcy M. P. – k. 89-90 pisemne zeznania świadka R. G. k. 92-92v./

(...) Sp. z o.o. Sp.k. jest spółką odpowiedzialną za uzyskiwanie przetargów publicznych, bierze udział w postępowaniach, jest stroną umów. Do każdego przetargu jest wymagane złożenie dokumentacji projektowej, wykonawczej i podwykonawczej. Spółki (...) Sp. z o.o. i (...) Sp. z.o.o. zajmują się obsługą organizacyjną, projektowaniem, wykonywaniem dokumentacji, montażem z podkreśleniem, że to (...) Sp. z.o.o. odpowiedzialna jest za montaż zajmuje się szeroko rozumianymi instalacjami. W zależności od natężenia pracy w każdej ze spółek zlecane są wzajemne czynności pracownikom spółki. Mogło się zdarzyć, że zakresy zadań pracowników w dwóch spółkach pokrywały się. Spółka komandytowa była głównym odbiorcą usług świadczonych przez pozostałe dwie spółki, dokonywała płatności za świadczone usługi projektowe, montażowe, serwisowe i inne.

/pisemne zeznania przedstawiciela wnioskodawcy M. P. – k. 89-90 pisemne zeznania świadka R. G. k. 92-92v./

Płatnicy w ewidencjach pracy zleceniobiorców nie wskazywali dni, w których zleceniobiorcy świadczyli pracę tylko liczbę godzin przepracowanych w poszczególnych miesiącach. Zawieranie umów o pracę w jednej ze spółek oraz zawieranie umów cywilnoprawnych w pozostałych spółkach skutkowało deklarowaniem niższych składek do ZUS oraz uniknięciem konieczności ewidencjonowania i kontrolowania ilości przepracowanych nadgodzin było zabiegiem zmierzającym do obniżenia kosztów pracy obciążających pracodawcę umożliwiając jednocześnie zleceniobiorcy dodatkowe zarobkowanie.

/ akta kontroli załączone do sprawy OPR 1545/20 (TI-IV i VIII)zeznania świadka U. K. załączone do akt sprawy ze spraw VIII U 2604/20 (24.03.2021) VIII U 2606/20 (19.05.2021) i VIII U 636/21 (19.05.2021) k. 44-49 i k. 42-47 akt VIII U2618/20/

Pracownicy niekiedy nie byli w stanie odróżnić wykonywania czynności w ramach poszczególnych umów zdarzało się, iż czynności powierzone w ramach umów cywilnoprawnych wykonywali bezpośrednio w czasie pracy, a umowy cywilnoprawne zawierali jako swoiste uzupełnienie już istniejących umów o pracę. Do wykonywania prac w ramach umów cywilnoprawnych wykorzystywano te same narzędzia co na podstawie zawartych umów o pracę, pracę nadzorował ten sam koordynator, pracę wykonywano w tej samej odzieży roboczej z logo firmy (...), pracownicy dowożeni byli do pracy firmowym busem.

/ akta kontroli załączone do sprawy OPR 1545/20 (TI-IV i VIII)zeznania świadka U. K. załączone do akt sprawy ze spraw VIII U 2604/20 (24.03.2021) VIII U 2606/20 (19.05.2021) i VIII U 636/21 (19.05.2021) k. 44-49 i k. 42-47 akt VIII U2618/20 zeznania zainteresowanego P. P. (1) protokół z rozprawy z dnia21.07.2021 r. 00:03:30-00:08:09 pisemne zeznania świadka D. W. k. 94-98 protokół przesłuchania M. C. z kontroli ZUS k. 112-117 /

Zakres obowiązków w zawartych umowach cywilnoprawnych obejmował krótki opis czynności do wykonania, nie zaś dokładne określenie przedmiotu umów. Zakres obowiązków zainteresowanych z umów cywilnoprawnych czasem pokrywał się z zakresem obowiązków z zawartych umów o pracę. Poszczególne czynności miały być wykonane zgodnie z wytycznymi technicznymi czy sztuką budowlaną (polskimi, europejskimi normami). Zdarzało się, że jednej osobie zlecano wiele razy te same czynności.

/pisemne zeznania przedstawiciela wnioskodawcy M. P. – k. 89-90, pisemne zeznania świadka R. G. k. 92-92v./

Po rozstrzygniętym przetargu osobie, która miała wykonać dokumentację przekazywano w tym zakresie niezbędne wskazówki na piśmie i ustnie.

/pisemne zeznania przedstawiciela wnioskodawcy M. P. – k. 89-90 pisemne zeznania świadka R. G. k. 92-92v./

Wynagrodzenia uzyskiwane z tytułu zawartych umów o pracę plasowały się na poziomie minimalnego wynagrodzenia za pracę, podczas gdy z tytułu wykonywanej w tym samym czasie umowy cywilnoprawnej wynagrodzenie było znacznie wyższe.

/ akta kontroli załączone do sprawy OPR 1545/20 (TI-IV i VIII) zeznania świadka U. K. załączone do akt sprawy ze spraw VIII U 2604/20 (24.03.2021) VIII U 2606/20 (19.05.2021) i VIII U 636/21 (19.05.2021) k. 44-49 i k. 42-47 akt VIII U2618/20 protokół przesłuchania M. C. z kontroli ZUS k. 112-117/

Wynagrodzenie było płacone przelewem z dwóch spółek lub jednorazowo razem do ręki. Wypłacana była stała pensja (jedna kwota) miesięcznie niezależnie od ilości wykonanej pracy.

/protokół przesłuchania M. C. z kontroli ZUS k. 112-117

Rachunki zawierały dane ogólne o ilości przepracowanych godzin w miesiącu i kwotę wynikająca z umowy. Rachunki były przygotowywane przez dział kadr lub dział księgowości i podpisywane/akceptowane przez zleceniobiorcę.

/akta kontroli załączone do sprawy OPR 1545/20 (TI-IV i VIII)zeznania świadka U. K. załączone do akt sprawy ze spraw VIII U 2604/20 (24.03.2021) VIII U 2606/20 (19.05.2021) i VIII U 636/21 (19.05.2021) k. 44-49 i k. 42-47 akt VIII U2618/20 pisemne zeznania przedstawiciela wnioskodawcy M. P. – k. 89-90, pisemne zeznania świadka R. G. k. 92-92v. protokół przesłuchania M. C. z kontroli ZUS k. 112-117/

Zainteresowany R. W. od 22.08.2017 r. jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę w (...) Sp. z o.o. sp. komandytowa,

/ kserokopie umów o pracę k. 797 -801 akta kontroli/

R. W. w okresie wskazanego zatrudnienia zawarł z płatnikiem składek (...) Sp zoo umowy zlecenia w Łącznym okresie od 1.02.2018 do 31.12. (...) przedmiotem których było : „wykonanie instalacji solarnych w obiektach mieszkalnych z wykorzystaniem materiałów Zleceniodawcy niezbędnych do ich wykonania w miejscowościach wskazanych przez Zleceniodawcę”, „wykonanie instalacji solarnych w obiektach mieszkalnych z wykorzystaniem materiałów Zleceniodawcy niezbędnych do ich wykonania”.

Z tytułu zawartych umów płatnik składek TK Sp. zo.o. naliczał składki na ubezpieczenie zdrowotne w miesiącach 3-12/2018.

/ bezsporne kserokopie umów zleceń k. 783-795 akta kontroli/

Zainteresowany P. P. (1) zawał TK 38 sp.zoo umowę o pracę na okres 20.10.2017 do 19.07.2020 na stanowisku montera -instalatora. WW umowę faktycznie wykonywał w okresie od 20.10.2017 do 31.12.2018 i w tym okresie był zgłoszony do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego. W trakcie pracy w spółce zainteresowany zajmował się montażem instalacji fotowoltaicznej jako monter wcześniej pracował na magazynie. Polecenia dotyczące pracy dostawał zawsze od koordynatora

/ kserokopie umów o pracę k. 305,307,309, ksero rozwiązania umowy za porozumieniem stron k. 311 akta kontroli, zeznania zainteresowanego P. P. (1) protokół z rozprawy z dnia21.07.2021 r. 00:03:30-00:08:09 /

P. P. (1) w okresie zatrudnienia na podstawie ww umowy wykonywał jednocześnie umowy cywilnoprawne zawarte z (...) Sp. z o.o.

- umowy od dzieło zawarte w okresach od 1.01.2017 do 31.01.2018 , przedmiotem, których było ” wykonanie ankiet związanych z instalacją kolektorów słonecznych na terenie wyznaczonych gmin” oraz

- umowy zlecenia zawarte w łącznym okresie od 1.02.2018 do 31.12.2018 przedmiotem których było: „ wykonanie instalacji solarnych w obiektach mieszkalnych z wykorzystaniem materiałów Zleceniodawcy niezbędnych do ich wykonania w miejscowościach wskazanych przez Zleceniodawcę”

W ramach wskazanych umów wnioskodawca zajmował się analogicznymi czynnościami jak w ramach umowy o pracę był monterem instalacji. W trakcie ich dokonywania korzystał z mienia spółki. Wnioskodawca każdorazowo był kontrolowany przez koordynatora.

/ kserokopie umów o dzieło i umów zlecenia k 637-643 , 645-655, akt kontroli zeznania zainteresowanego P. P. (1) protokół z rozprawy z dnia21.07.2021 r. 00:03:30-00:08:09 /

Płatnik składek – Tk-38 Sp. z o.o. nie zadeklarował składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne od przychodów z tytułu umów cywilnoprawnych wykonywanych przez zainteresowanego P. P. (1) na rzecz własnego pracodawcy a zawieranych z innym podmiotem , tj. m.in. (...) spółka z oo

/okoliczności bezsporne/

Stan faktyczny został ustalony przez Sąd Okręgowy na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach ZUS, przedłożonych w toku postępowania sądowego, w tym akt kontroli załączonych do sprawy OPR 1545/20 (TI-IV i VIII). Autentyczność dokumentów nie była kwestionowana i nie budziła wątpliwości Sądu, stąd też uznano je za wiarygodny materiał dowodowy. Walor wiarygodności Sąd Okręgowy przyznał także zeznaniom przedstawiciela wnioskodawcy M. P., oraz zainteresowanego P. P. (1) , świadków U. K. – zawartym w protokołach z innych analogicznych spraw załączonych do akt sprawy, R. G., D. W., oraz pomocniczo - M. C. w formie protokołu przesłuchania (zeznania złożone w toku postępowania kontrolnego przed ZUS). Wskazane zeznania wzajemnie ze sobą korelowały i były zbieżne ze zgromadzoną w sprawie dokumentacją. Przy czym uznanie za wiarygodne zeznań świadka R. G. i M. P. nie oznacza podzielenia ich twierdzeń co oceny prawnej zawieranych umów cywilnoprawnych.

Jednocześnie podkreślenia wymaga iż zeznania świadków U. K., zostały uwzględnione w oparciu o treść protokołów z innych spraw załączonych do akt sprawy na zgodny wniosek stron z uwagi na to, iż były one wielokrotnie powielane w kolejnych analogicznych postępowaniach. W ocenie Sądu było to w zaistniałych okolicznościach możliwe i nie prowadziło do obejścia zasady bezpośredniości przeprowadzania dowodów, tym bardziej, że żadna ze stron procesu nie zakwestionowała prawdziwości wyjaśnień złożonych przez ww. osoby w toku tych i obecnie prowadzonego postępowania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołania, jako niezasadne, podlegają oddaleniu.

Stosownie do treści art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 1009 t.j.) obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej były osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej „zleceniobiorcami”, oraz osobami z nimi współpracującymi, z zastrzeżeniem ust. 4.

Zgodnie z art. 8 ust. 2a ustawy systemowej za pracownika, w rozumieniu ustawy, uważa się także osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.

Art. 18 ust. 1 i 3 wskazanej ustawy stanowi, że podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych wymienionych w art. 6 ust. 1-3, stanowi przychód, o którym mowa w art. 4 pkt 9 i 10, z zastrzeżeniem ust. 1a i 2, ust. 4 pkt 5 i ust. 12. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zleceniobiorców ustala się zgodnie z ust. 1, jeżeli w umowie agencyjnej lub umowie zlecenia albo w innej umowie o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, określono odpłatność za jej wykonywanie kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie.

W świetle art. 9 ust. 1 osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3, 7b, 10, 20 i 21, spełniające jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów, są obejmowane ubezpieczeniami tylko z tytułu stosunku pracy, umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarły z pracodawcą, z którym pozostają w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonują pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostają w stosunku pracy, członkostwa w spółdzielni, otrzymywania stypendium doktoranckiego, służby, pobierania świadczenia szkoleniowego, świadczenia socjalnego, zasiłku socjalnego albo wynagrodzenia przysługującego w okresie korzystania ze świadczenia górniczego lub w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie. Mogą one dobrowolnie, na swój wniosek, być objęte ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi również z innych tytułów, z zastrzeżeniem ust. 1a.

Zgodnie art. 4 pkt 2 lit. a ustawy systemowej użyte w ustawie określenia oznaczają: płatnik składek – pracodawca – w stosunku do pracowników i osób odbywających służbę zastępczą oraz jednostka organizacyjna lub osoba fizyczna pozostająca z inną osobą fizyczną w stosunku prawnym uzasadniającym objęcie tej osoby ubezpieczeniami społecznymi, w tym z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym albo pobierania zasiłku macierzyńskiego, z wyłączeniem osób, którym zasiłek macierzyński wypłaca Zakład. Obowiązek zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych osób wykonujących pracę na podstawie umowy zlecenia należy do płatnika składek (art. 36 ust. 2). Płatnik składek przekazuje do Zakładu imienne raporty miesięczne, po upływie każdego miesiąca kalendarzowego, w terminie ustalonym dla rozliczania składek (art. 41 ust. 1).

W myśl art. 734 § 1 k.c. przez umowę zlecenia, przyjmujący zlecenie, zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie.

Zgodnie zaś z treścią art. 627 k.c. przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia.

W myśl art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach z opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2021 roku, poz. 1285), obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego osób, o których mowa w art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. a i c-i, powstaje i wygasa w terminach określonych w przepisach o ubezpieczeniach społecznych.

Zgodnie z art. 81 ust. 1 ustawy o świadczeniach z opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne osób, o których mowa w art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. a, d-i i pkt 3 i 11, stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych osób, z zastrzeżeniem ust. 5, 6 i 10.

Zgodnie z art. 85 ust. 1 ww. ustawy o świadczeniach z opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych za osobę pozostającą w stosunku pracy, w stosunku służbowym albo odbywającą służbę zastępczą składkę jako płatnik oblicza, pobiera z dochodu ubezpieczonego i odprowadza pracodawca (…). W myśl art. 74 ust. 1 ww. ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych za środków publicznych do ubezpieczenia zdrowotnego osób objętych ubezpieczeniami społecznymi stosuje się przepisy dotyczące zasad, trybu i terminu zgłaszania do ubezpieczeń społecznych oraz wyrejestrowania z tych ubezpieczeń. Składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 9% podstawy wymiaru składki. Składka jest miesięczna i niepodzielna (art. 79 ust. 1 i 2). Do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne pracowników, osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące zlecenia stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych osób (art. 81 ust. 1).

W rozpoznawanej sprawie organ rentowy stał na stanowisku, że praca wykonywana przez zainteresowanych R. W. i P. P. (1) w ramach umów cywilnoprawnych zlecenia /dzieło świadczona była na rzecz płatnika składek będącego pracodawcą z którym zleceniobiorca/wykonawca pozostawał w stosunku pracy.

Weryfikacja wskazanego stanowiska organu rentowego wymaga prawidłowej interpretacji powoływanego już przepisu art. 8 ust. 2a ustawy systemowej.

W judykaturze prezentowane jest jednolite stanowisko, zgodnie z którym art. 8 ust. 2a ustawy systemowej rozszerza pojęcie pracownika dla celów ubezpieczeń społecznych poza sferę stosunku pracy. Rozszerzenie dotyczy sytuacji, gdy praca wykonywana jest na podstawie jednej z wymienionych w tym przepisie umów prawa cywilnego przez osobę, która umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy lub gdy praca jest wykonywana na podstawie umowy prawa cywilnego zawartej z osobą trzecią, ale praca jest wykonywana na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.

Pojęcie pracownika w rozumieniu powyższego unormowania ma szerszy zakres znaczeniowy niż pojęcie pracownika w rozumieniu przepisów prawa pracy (art. 2 k.p. i art. 22 § 1 k.p.) i obejmuje również osoby wykonujące pracę na podstawie umów cywilnoprawnych w sytuacji, gdy umowę tę zawarły z pracodawcą, z którym pozostają w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach tej umowy wykonują pracę na rzecz tego pracodawcy, choćby umowa cywilnoprawna została zawarta z osobą trzecią (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 18.10.2011 r. (III UK 22/11), uchwała Sądu Najwyższego z 2.09.2009 r. (II UZP 6/09).

Objęcie definicją pracownika, dla potrzeb prawa ubezpieczeń społecznych, nie tylko pracowników w znaczeniu, jakie temu pojęciu, nadają przepisy kodeksu pracy, ale, także osób zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych (agentów, zleceniobiorców, wykonawców dzieła) oznacza jednoczesne, rozszerzenie pracowniczego tytułu obowiązkowego podlegania ubezpieczeniom społecznym, co wpływa na sposób ustalania podstawy wymiaru składek na to ubezpieczenie.

Hipotezą normy prawnej wynikającej z art. 8 ust. 2a ustawy systemowej objęte są dwa rodzaje relacji pomiędzy zainteresowanymi podmiotami. Pierwszą jest sytuacja, gdy oba stosunki (pracowniczy i cywilnoprawny) dotyczą tych samych podmiotów jednocześnie występujących wobec siebie w roli pracodawcy – zleceniodawcy i pracownika – zleceniobiorcy, drugą zaś sytuacja, gdy na istniejący stosunek pracy „nakłada się” na stosunek cywilnoprawny między pracownikiem i osobą trzecią, na podstawie którego pracownik wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, w ramach łączącej pracodawcę z osobą trzecią (zleceniodawcą) umownej więzi prawnej. W tym ostatnim przypadku, pracodawca jest rzeczywistym beneficjentem pracy świadczonej przez pracownika – zleceniobiorcę, bez względu na to, czy w trakcie jej wykonywania pracownik pozostawał pod faktycznym kierownictwem pracodawcy i czy korzystał z jego majątku. Z regulacją art. 8 ust. 2a ustawy systemowej koresponduje unormowanie art. 18 i art. 20 ust. 1 tej ustawy dotyczące problematyki podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne. Skoro w sytuacjach, do których odnosi się art. 8 ust. 2a ustawy systemowej mamy do czynienia z jednym, szeroko ujętym pracowniczym tytułem obowiązkowego podlegania ubezpieczeniom społecznym, to konsekwentnie w art. 20 ust. 1 tej ustawy nakazano w stosunku do tych ubezpieczonych uwzględnienie w podstawie wymiaru składek również przychodu z tytułu umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowy o dzieło. Zatem w przypadku pracowników, o których mowa w art. 8 ust. 2a ustawy systemowej, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi łączny przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych uzyskany z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy oraz umów cywilnoprawnych. Zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy systemowej, na płatniku (na pracodawcy) spoczywa obowiązek obliczania, rozliczania i przekazywania składek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. W odniesieniu do pracowników w rozumieniu art. 8 ust. 2a ustawy systemowej, płatnikiem jest pracodawca, a przychód z tytułu umowy cywilnoprawnej jedynie uwzględnia się w podstawie wymiaru składek z tytułu stosunku pracy. Pracodawca, ustalając podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z tytułu stosunku pracy, powinien więc zsumować wynagrodzenie z umowy cywilnoprawnej z wynagrodzeniem ze stosunku pracy. Taki sam sposób postępowania dotyczy także sytuacji, gdy umowa cywilnoprawna została zawarta z innym podmiotem (osobą trzecią) lecz praca, w jej ramach, jest wykonywana na rzecz pracodawcy, gdyż obowiązki płatnika powinny obciążać podmiot, na rzecz którego praca w ramach umowy cywilnoprawnej jest faktycznie świadczona i który w związku z tym uzyskuje jej rezultaty, unikając obciążeń i obowiązków wynikających z przepisów prawa pracy (zob. wyrok Sądu Najwyższego: z 14.01.2010 r. (I UK 252/09); z 22.02.2010 r. (I UK 259/09). .

Przy czym należy nadmienić, że przepis art. 8 ust. 2a ustawy systemowej stanowi o wykonywaniu pracy na rzecz pracodawcy, z którym dany ubezpieczony pozostaje w stosunku pracy, nie zaś o wykonywaniu pracy „na korzyść” tego pracodawcy, ani też „wyłącznie na rzecz” pracodawcy. Powyższe oznacza, że nie można wykluczyć zastosowania przepisu art. 8 ust. 2a ustawy systemowej w sytuacji, gdy pracodawca nie uzyskuje bezpośrednio korzyści z wykonywania przez ubezpieczonego pracy w ramach umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której, zgodnie z Kodeksem cywilnym, stosuje się przepisy, dotyczące zlecenia, ani też w sytuacji, gdy ubezpieczony pracę tę wykonuje zarówno na rzecz pracodawcy, jak i na rzecz podmiotu, z którym zawarł umowę agencyjną, umowę zlecenia lub zbliżoną rodzajowo umowę o świadczenie usług (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 7.03.2017 r. (III AUa 1570/16).

Zastosowany, w treści tego przepisu, zwrot: „wykonuje pracę na rzecz pracodawcy” oznacza, iż praca ta świadczona jest w przebiegu realizacji stosunku prawnego łączącego owego pracodawcę ze zleceniodawcą tych pracowników (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 28.02.2019 r. (III AUa 1574/16).

Praca wykonywana na rzecz swojego pracodawcy, to praca, którego rzeczywistym beneficjentem jest pracodawca, niezależnie od formalnej więzi łączącej pracownika z osobą trzecią. Oznacza to, że bez względu na rodzaj czynności, wykonywanych przez pracownika, wynikających z umowy, zawartej z osobą trzecią, oraz niezależnie od rodzaju działalności prowadzonej przez pracodawcę i osobę trzecią wystarczającą przesłanką zastosowania art. 8 ust. 2a ustawy systemowej jest korzystanie przez pracodawcę z wymiernych rezultatów pracy swojego pracownika, wynagradzanego przez osobę trzecią (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 16.09.2020 r. (III AUa 159/20), wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 3.06.2019 r. (III AUa 301/18) .

Przez wykonywanie pracy na czyjąś rzecz należy rozumieć jej świadczenie w czyimś interesie. Pomimo formalnego wyodrębnienia obydwu spółek, jako odrębnych podmiotów prawa gospodarczego, nie sposób przyjąć, by działania, podejmowane w interesie zleceniodawcy, nie były jednocześnie, podejmowane w interesie pracodawcy ( zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 7.02.2019 r. (III AUa 1757/18).

Celem wprowadzenia art. 8 ust. 2a ustawy systemowej było po pierwsze ograniczenie korzystania przez pracodawców z umów cywilnoprawnych celem zatrudnienia własnych pracowników dla realizacji tych samych zadań, które wykonują oni w ramach łączącego strony stosunku pracy, by w ten sposób ominąć ograniczenia wynikające z ochronnych przepisów prawa pracy i uniknąć obciążeń z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne od tychże umów oraz po drugie – ochrona pracowników przed skutkami fluktuacji podmiotowej po stronie zatrudniających w trakcie procesu świadczenia pracy, polegającej na przekazywaniu pracowników przez macierzystego pracodawcę innym podmiotom (podwykonawcom), którzy zatrudniają tych pracowników w ramach umów cywilnoprawnych w ogóle nieobjętych obowiązkiem ubezpieczeń społecznych (umowa o dzieło) lub zwolnionych z tego obowiązku w zbiegu ze stosunkiem pracy (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 19.06.2019 r. (III AUa 1816/16).

Po pierwsze warto zwrócić uwagę, że odwołujący się: płatnik składek (pracodawca zainteresowanego P. P. (1) i zleceniodawca R. W.) (...) Sp. z.o.o., spółka (...) Sp. z o.o. (zleceniodawca w przypadku P. P. (1)) i (...) Sp. z o.o. Sp.k. ( pracodawca R. W.) stanowią odrębne podmioty, niemniej jednak są powiązane osobowo, kapitałowo i organizacyjnie. (...) Sp. z o.o. Sp.k. jest spółką odpowiedzialną za uzyskiwanie przetargów publicznych. Z kolei spółki (...) Sp. z o.o. i (...) Sp. z.o.o. zajmują się obsługą organizacyjną, projektowaniem. (...) Sp. z.o.o. w szczególności odpowiedzialna jest za montaż. Zakresy zadań trzech ww. spółek przy realizacji projektu powodują, że zleceniobiorca (pracownik) zatrudniony przez jedną ze spółek wykonuje zlecenie (prace) na rzecz drugiej.

Ubezpieczeni R. W. i P. P. (1) będąc związani umowami o prace odpowiednio ze spółką komandytową i odwołującą się TK sp zo.o. w ramach umów zlecenia zlecenia/ dzieło zwartych odpowiednio z TK sp zo.o. i z (...) Sp. z o.o. wykonywali w praktyce tożsame czynności leżące w zakresie obowiązków montera- instalatora

W zakresie obowiązków montera- instalatora co wynikało z zeznań przesłuchanych w procesie świadków leżało szeroko rozumiane wykonanie montaży instalacji w zależności od specjalizacji fotowoltaicznej lub kolektorów słonecznych. Realizacja inwestycji instalacji fotowoltaicznych i solarnych powiązana była nierozłącznie z kwestią przeprowadzania przetargów. Po rozstrzygniętym przetargu zlecano danej osobie wykonanie dokumentacji technicznej i przekazywano jej w tym zakresie niezbędne wskazówki, wytyczne. W ramach dokumentacji technicznej mogły odbywać się audyty przed i po instalacyjne nadto dokonywano serwisów i przeglądów. Praca na podstawie umowy zlecenia/ dzieło była wykonywana w czasie pracy na podstawie umowy o pracę, ewentualnie po godzinach pracy popołudniami przy wykorzystaniu tych samych narzędzi pod nadzorem tych samych osób. Odwołujący się nie wykazał, aby ubezpieczeni dzielił czas pracy na czas poświęcony na realizację umowy zlecenia/ dzieło i umowy o pracę by każdorazowo i zawsze rozróżniał te czynności, nadto by z odrębnie nie w ramach umowy o pracę rozliczał się z wykonanych na zlecenie / dzieło prac. Ponadto przedmiot umów cywilnoprawych zawartych z ubezpieczonymi tj. wykonanie instalacji solarnych w obiektach mieszkalnych z wykorzystaniem materiałów Zleceniodawcy niezbędnych do ich wykonania w miejscowościach wskazanych przez Zleceniodawcę, wykonanie ankiet związanych z instalacją kolektorów słonecznych na terenie wyznaczonych gmin” bezpośrednio wchodził w zakres obowiązków montera instalatora lub się z nim wiązał.

Sąd Okręgowy zważył, że z zeznań przedstawiciela wnioskodawcy M. P. jasno wynikało, że zakres obowiązków zainteresowanych podobnie jak innych zatrudnianych w oparciu o umowy cywilnoprawne osób w ramach zawartej umowy zlecenia/ dzieło odnosił się jedynie do krótkiego opisania czynności do wykonania bez dokładnego określenia przedmiotu umowy. Tak by dookreślić to w ramach potrzeb w zależności od wygranego przetargu i etapu realizowanej inwestycji. Nie zmienia to jednak faktu iż nadal były to czynności związane z szeroko rozumianym montażem , który leżał w zakresie obowiązków zainteresowanych. Poza tym przedmiot działalności spółki pracodawcy i przedmiot zlecanych czynności przez spółkę zleceniodawcy pokrywał się. (...) Sp. z.o.o. i (...). z o.o. sp. komandytowa zatrudniająca ubezpieczonych jako montera- instalatora korzystała z efektów jego pracy na podstawie umowy zlecenia. Umowa zlecenie/ dzieło zawarte były w okresie istnienia stosunku pracy równolegle do niego. Zainteresowani wykonywali czynności, tożsame co w umowie o pracę lub będące kolejnymi etapami prowadzonych wspólnie przez spółki (...) Sp. z o.o. sp. komandytowa (...). z o.o. (...) Sp. z.o.o. inwestycji w postaci dokumentacji, montażu i serwisu.

Powyższe prowadzi do wniosku, jak słusznie podniósł organ rentowy, że praca świadczona przez zleceniobiorców / wykonawców w ramach zawartej umowy zlecenia dla (...) Sp. z o.o. lub (...) Sp. z.o.o. była kontynuacją i uzupełnieniem pracy w ramach stosunków pracy łączących zainteresowanych z ich pracodawcą. Zadania ubezpieczonego – montera instalacji zostały podzielone w sposób sztuczny pomiędzy pracodawcę i zleceniodawcę, różne podmioty i na różne podstawy zatrudnienia.

Sąd podziela pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 26 sierpnia 2021 roku (III UZP 3/21), iż powiązania kapitałowe i osobowe między pracodawcą a zleceniodawcą zlecających w ramach umowy zlecenia zawartej z pracownikiem tego pracodawcy wykonywanie czynności, które mogą być potraktowane jako wykonywanie umowy na rzecz pracodawcy prowadzi do wniosku, że powiązania tego rodzaju nie są bez znaczenia dla oceny konkretnego stanu faktycznego. Im silniejsze powiązania kapitałowe, organizacyjne, ekonomiczne i personale między pracodawcą a osobą trzecią zlecającą jego pracownikom wykonywanie umowy cywilnoprawnej tym łatwiej ustalić, że praca była wykonywana na rzecz własnego pracodawcy.

Przeprowadzone w niniejszej sprawie, postępowanie dowodowe, w sposób jednoznaczny, wykazało, że zawarcie umów zlecenia/dzieło przez zainteresowanych posłużyło uzyskaniu formalnego innego tytułu do ubezpieczeń, mimo nadal faktycznie realizowanego zobowiązania pracowniczego. Ubezpieczeni wykonując umowy cywilnoprawne de facto świadczyli pracę na rzecz własnego pracodawcy, co winno skutkować dodatkowo uiszczeniem składek od osiągniętego w ten sposób przychodu. Jednocześnie po stronie zleceniodawcy nie istniał obowiązek uiszczenia składki zdrowotnej.

Bez wątpienia w przedmiotowej niniejszej występuje konstrukcja modelowego trójkąta umów w świetle brzmienia cytowanego art. 8 ust. 2a ustawy systemowej. Na gruncie wypracowanej w doktrynie i judykatury jednolitego poglądu wskazany trójkąt umów obejmuje trzy umowy, tj. umowę o pracę; umowę zlecenia między pracownikiem a osobą trzecią oraz umowę o podwykonawstwo między pracodawcą i zleceniodawcą, na podstawie której pracodawca w wyniku umowy o podwykonawstwo przejmuje w ostatecznym rachunku rezultat pracy wykonanej, na rzecz zleceniodawcy (por. wyrok SA w Gdańsku z dnia 18 grudnia 2012 r., sygn. akt AUa 1031/12, LEX 1254347, wyrok SA w Szczecinie z dnia 3 czerwca 2019 r., sygn.. akt III AUa 301/18, LEX 2692949). W rozpoznawanej sprawie brak było formalnej umowy o podwykonawstwo, jednakże poza sporem pozostawała współpraca pomiędzy wszystkimi spółkami, bowiem spółka komandytowa występowała jako strona w przetargu, natomiast pozostałe spółki w tym odwołująca się (...) Sp. z.o.o i (...) Sp. z.o.o, faktycznie realizowały zwarte umowy w zakresie wspólnych zadań związanych z usługami tworzenia dokumentacji, montażu, serwisu instalacji fotowoltaicznych, instalacji solarnych a rezultat pracy wykonanej przejmował ostatecznie pracodawca tu (...) sp (...) odpowiedzialna za instalacje lub (...) Sp. z o.o. sp. komandytowa. Znamiennym jest też, że zwierzchnikiem we wszystkich spółkach była ta sama osoba – M. P..

W ocenie sądu zaskarżone decyzje Zakładu Ubezpieczeń Społecznych odpowiadają prawu, zatem zasadnym stało się na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalenie odwołań.

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd orzekł w punkcie 2 sentencji wyroku na podstawie art.98 k.p.c., zgodnie z § 9 ust.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2018.265 t.j) mając na uwadze ze w procesie rozpoznawano łącznie sprawę z dwóch odwołań.

Zarządzenie: odpis wyroku z uzasadnieniem

doręczyć pełnomocnikowi odwołującego przez P.I.

J.L.