Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 października 2021 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Romuald Kompanowski

Protokolant: p.o. stażysty Izabela Kryjom - Zuchowska

po rozpoznaniu w dniu 11 października 2021 r. w Kaliszu

odwołań B. B., (...) Sp. z o.o. w K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 9 grudnia 2020 r. Nr (...) ( (...))

w sprawie B. B. i (...) Sp. z o.o. w K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o ustalenie ubezpieczenia

Oddala odwołania

Sędzia Romuald Kompanowski

UZASADNIENIE

Decyzją z 9 grudnia 2020 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. stwierdził, że B. B. zgłoszona do ubezpieczeń społecznych jako pracownik płatnika składek (...) spółka z o.o. w K. nie podlega od 1 sierpnia 2019 r. ubezpieczeniom społecznym pracowników: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu. W uzasadnieniu decyzji Zakład wskazał, że jedynym zamiarem stron umowy o pracę było umożliwienie B. B. skorzystanie z prawa do świadczeń z ubezpieczenia, należnych pracownikom w razie choroby i macierzyństwa. W ocenie Zakładu całokształt okoliczności wskazuje, że żadna ze stron umowy nie miała zamiaru wywołać skutków wynikających z treści umowy.

Z opisaną powyżej decyzją nie zgodziła się B. B. wnosząc odwołanie do sądu. Odwołująca domagała się zmiany decyzji i uznanie, że jako zatrudniona w oparciu o umowę o pracę podlega ubezpieczeniom społecznym pracowników. Odwołująca powołała się między innymi na to, że po zatrudnieniu świadczyła pracę zgodnie z warunkami umowy.

Odwołanie od decyzji złożyła także (...) spółka z o.o. w K. wnosząc o zmianę decyzji i ustalenie podlegania B. B. obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym pracowników.

Organ rentowy wniósł o oddalenie obydwu odwołań z powołaniem się na argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Sąd ustalił, co następuje:

1 sierpnia 2019 r. firma (...) spółka z o.o. w K. zawarła z B. B. umowę o pracę na czas określony do 31 października 2019 r. w wymiarze pełnego etatu. Według postanowień umowy B. B. miała wykonywać poczynając od 1 sierpnia 2019 r. w wymiarze pełnego etatu obowiązki menadżera projektu za wynagrodzeniem miesięcznym w kwocie 10 668,08 zł. Jako miejsce wykonywania pracy została wskazana siedziba firmy tj. K. ulica (...). Kolejną umową o pracę zawartą 31 października 2019 r. firma (...) przedłużyły wskazane wyżej warunki pracy na czas do 31 maja 2020 r. 1 czerwca 2020 r. firma (...) zawarli umowę o pracę na czas nieokreślony od 1 czerwca 2020 r. na identycznych co wcześniej warunkach pracy i płacy.

dowód: umowy o pracę w aktach ZUS.

Te czynności odwołująca miała wykonywać w czasie nienormowanym rozkładem dni roboczych w tygodniu. Zasadniczo godziny pracy odwołującej powinny być realizowane w przedziale 7.30 – 15.30 albo 12.00 – 20.00. Po popisaniu pierwszej umowy o pracę, firma (...) założyła dla odwołującej listę obecności. Poczynając od sierpnia 2019 r. znajdują się w niej podpisy w kolumnie (...) nakreślone pismem ręcznym o treści (...) w liniach odpowiadającym dniom tygodnia przypadającym od poniedziałku do piątku. Ponadto listy obecności zawierają adnotacje o okresach zwolnień lekarskich oraz o udzielonych urlopach.

dowód: listy obecności w aktach ZUS.

Firma (...) założyła także listę płac dla odwołującej. Zostały tam wprowadzone miesięczne kwoty wynagrodzenia za pracę odpowiednio do wynagrodzenia wynikającego z podanych wyżej umów o pracę a w przypadku gdy wystawione było orzeczenie o czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby – także odpowiednio do takiego okresu wynagrodzenie za czas choroby.

dowód: listy płac w aktach ZUS.

Kwoty do wypłaty wykazywane w tych listach nie były przekazywane odwołującej za pośrednictwem przelewu bankowego.

/bezsporne/

Jako zasadniczy powód zatrudnienia odwołującej prezes zarządu odwołującej spółki podał przygotowanie dokumentacji do złożenia wniosku patentowego w zakresie procesu cyklów technologicznych służących unieszkodliwianiu toksycznych substancji w podkładach kolejowych oraz podtorzu oraz opracowanie stosownej instalacji recyklingowej. Odwołująca miała także prowadzić bieżącą obsługę biura firmy, kompletować dokumenty do bieżących miesięcznych rozliczeń, pozostawać w kontakcie z biurem rachunkowym obsługującym firmę oraz z właścicielem budynku, w którym znajdował się lokal używany przez (...).

dowód: zeznania prezesa zarządu odwołującej spółki (...) w aktach

ZUS.

Na potwierdzenie efektów pracy B. B. na wskazanym wyżej w umowach o pracę stanowisku przedstawiono opatrzony datą 4 grudnia 2020 r. wniosek patentowy odzysku oleju kreozotowego z zużytych podkładów kolejowych, słupów telegraficznych w procesie suchej destylacji drewna oraz otrzymywania karbonizatu. Przedstawione dokumenty nie zawierają opisu cyklu technologicznego ani też rysunków technicznych urządzeń zapewniających sprawność wynalazku.

dowód: wniosek patentowy w aktach sprawy.

Odwołująca spółka nie zgłaszała właściwemu organowi gminy zamiaru prowadzenia działalność na używanym dotychczas terenie służącym do pozyskiwania kruszywa nowej działalności w zakresie utylizacji materiałów odpadowych zawierających składniki ropopochodne. Zarząd spółki nie prowadził żadnych rozmów w zakresie pozyskania środków na uruchomienie nowej działalności. Prezes zarządu spółki nie posiadał wiedzy co do kosztów związanych z uruchomieniem utylizacji. Spółka nie podjęła też żadnych czynności związanych z uzyskaniem pozwolenia na instalację na używanym dotychczas gruncie nowych obiektów.

dowód: zeznania prezesa zarządu odwołującej spółki A. M. w aktach

sprawy.

Dokonując powyższych ustaleń Sąd dał wiarę zeznaniom odwołujących w części odnoszącej się do zawarcia między tymi stronami umów o pracę.

Sąd nie dał wiary pozostałym zeznaniom tych osób. Nie mogły zostać uznane za wiarygodne zeznania tych osób o realizacji stosunku pracy po zawarciu umowy o pracę w warunkach gdy po wystawieniu zwolnienia lekarskiego płatnik nie zatrudniał kolejnego pracownika do prac, które zostały wskazane jako dodatkowe obok przygotowania dokumentacji patentowej. Ani w postępowaniu przed organem rentowym ani w trakcie procesu żaden z odwołujących nie wykazał konieczności zatrudnienia osoby w charakterze pracownika z takim zakresem obowiązków jaki został wskazany odwołującej tak w sierpniu 2019 r. jak i w kolejnych następujących po sobie miesiącach. Również powoływane przez odwołujących realizowanie zadań związanych z przygotowaniem wniosku patentowego nie uzasadnia uznania aby B. B. w badanym okresie realizowała obowiązki pracownicze. Udostępniona sadowi dokumentacja patentowa nawet zakładając, że w rzeczywistości zawiera również elementy technologiczne ( opisy wynalazku, rysunki techniczne urządzeń ) pozwala na stwierdzenie, że przygotowywana była przez okres ponad jednego roku. Jeśli nawet taka dokumentacja była opracowywana to biorąc pod uwagę przytaczane przez A. M. twierdzenia o kontroli pracy odwołującej to równolegle powinny być podejmowane czynności przygotowujące planowaną inwestycję. Takie czynności nie były przez spółkę podejmowane. Zatem zleceniom opracowania nowej technologii powinny towarzyszyć czynności umożliwiające jej wdrożenie w stosunkowo najkrótszym terminie.

Sąd zważył, co następuje:

Stosownie do treści art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 11 ust. 1 oraz art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, chorobowemu oraz wypadkowemu podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami.

Pracownika definiuje art. 8 cytowanej ustawy między innymi jako osobę pozostająca w stosunku pracy.

Zgodnie z art. 22 § 1 kodeksu pracy przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Zatrudnienie w warunkach opisanych powyżej jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy (art. 22 § 1 ¹ kodeksu pracy).

Pozorność jako wada oświadczenia woli określona w art. 83 kodeksu cywilnego skutkuje nieważnością takiego oświadczenia.

Umowę o pracę uważa się za zawartą dla pozoru (art. 83 § 1 kodeksu cywilnego), jeżeli przy składaniu oświadczeń woli obie strony mają świadomość, że osoba określona w umowie o pracę jako pracownik nie będzie świadczyć pracy, a osoba wskazana jako pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy (por. wyrok SN z 4 sierpnia 2005 r., II UK 321/04, OSNP 2006/11-12/190, por. także wyrok SN z 28 stycznia 2001 r. II UKN 244/00, OSNP 2002/20/496, wyrok SN z 18 maja 2006 r. II UK 164/05, PiZS 2006/9/33, wyrok SN z 14 marca 2001 r., II UKN 258/00, OSNP 2002/21/527).

Pozorność umowy o pracę będzie zachodzić wówczas, gdy oświadczenia stron zawierają wprawdzie określone w art. 22 kodeksu pracy elementy umowy o pracę, jednak faktycznie strony nie zamierzały realizować obowiązków wynikających z umowy o pracę mając świadomość tworzenia fikcji dla uzyskania świadczeń z ubezpieczeń społecznych.

W wyroku z dnia 28 stycznia 2001 r. (II UKN 244/00, OSNP 2002/20/496) Sąd Najwyższy podniósł, że zamiar nawiązania stosunku ubezpieczenia społecznego, bez rzeczywistego wykonywania umowy o pracę, świadczy o fikcyjności zgłoszenia do pracowniczego ubezpieczenia społecznego. Natomiast w wyroku z dnia 18 maja 2006 r. (II UK 164/05, PiZS 2006/9/33) Sąd Najwyższy stwierdził, iż fakt że oświadczenia stron umowy o pracę zawierają formalne elementy umowy o pracę, nie oznacza, że umowa taka jest ważna. Jeżeli strony nie zamierzały osiągnąć skutków wynikających z umowy, w szczególności jeżeli nie doszło do podjęcia i wykonywania pracy, a jedynym celem umowy było umożliwienie skorzystania ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego, umowa taka jest pozorna.

Z przedstawionego powyżej aktualnego stanowiska judykatury bezsprzecznie wynika, że Zakład słusznie zakwestionował ważność umów o pracę, jakie zawarła odwołująca spółka i B. b.. Po stronie pracodawcy nie istniała rzeczywista potrzeba zatrudnienia pracownika skoro rzekoma konieczność wykonywania pracy faktycznie ograniczać się ma przygotowania dokumentacji patentowej bez możliwości jej wdrożenia przez spółkę.

O tym, czy strony istotnie nawiązały umowę o pracę, nie decyduje formalne zawarcie (podpisanie) umowy nazwanej umową o pracę, lecz faktyczne i rzeczywiste realizowanie na jej podstawie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy - czyli świadczenia pracy podporządkowanej (także w znaczeniu podporządkowania poleceniom pracodawcy), w charakterze pracownika, w czasie i miejscu oznaczonym przez pracodawcę. Nie można mówić o umowie o pracę, jeżeli w łączącym strony stosunku prawnym brak jest podstawowych elementów charakterystycznych dla stosunku pracy, takich jak osobiste wykonywanie czynności oraz podporządkowanie organizacyjne i służbowe (por. wyroki Sądu Najwyższego: z 4 grudnia 1997 r., I PKN 394/97, OSNAPiUS 1998 nr 20, poz. 595; z 28 października 1998 r., I PKN 416/98, OSNAPiUS 1999 nr 24, poz. 775, z 26 listopada 1998 r., I PKN 458/98, OSNAPiUS 2000 nr 3, poz. 94). Elementy osobistego świadczenia pracy i organizacyjnego podporządkowania muszą przy tym istnieć łącznie. W analizowanym w sprawie przypadku zabrakło obydwu elementów. Osobiste świadczenie pracy to nie tylko stworzenie pozorów jej wykonywania takich jak podpisanie listy obecności, przebywanie w miejscu gdzie ma być praca świadczona, podpisanie listy płac czy sporządzenie kilku, czy nawet – jak w realiach niniejszej sprawy wniosku patentowego w oparciu o wzory zawarte w ogólnie dostępnych zasobach internetowych. Analiza zawartych w dołączonym do sprawy wniosku patentowym nie pozwala na stwierdzenie, że jakakolwiek treść zawarta w tych materiałach zawiera autorskie opracowania odwołującej sporządzone w oparciu o pracę wykonywaną przez kilkanaście miesięcy. Tak wskazanych wielkości oraz źródła ich pozyskiwania nie da się pogodzić z jakimikolwiek racjonalnymi przesłankami. Brak zatrudnienia nowego pracownika na miejsce odwołującej przez okres nieobecności z powodu choroby wskazuje na zbędność takiego stanowiska w strukturze pracowniczej.

Dokładna analiza realiów sprawy a w szczególności wyłożonych wyżej motywów pozwala na przyjęcie, że odwołujący zwierając badane w sprawie umowy o pracę nie mieli na uwadze gospodarczego celu takich umów.

Odwołujący nie zdołali więc wykazać, by łączyła ich umowa, która treścią odpowiadała stosunkowi pracy w rozumieniu art. 22 § 1 kodeksu pracy.

W tej sytuacji Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ §1 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku.

Sędzia Romuald Kompanowski