Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 sierpnia 2022 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Monika Rosłan - Karasińska

Protokolant: protokolant stażysta Oliwia Kuter

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 8 sierpnia 2022 r. w Warszawie

sprawy E. B.

przeciwko Dyrektorowi Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W.

o wysokość emerytury policyjnej

na skutek odwołania E. B.

od decyzji Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W.

z dnia 3 sierpnia 2017 r. znak (...) (...) (...))

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że ponownie ustala wysokość emerytury E. B. od dnia 1 października 2017 r. z pominięciem art.15c w zw. z art. 32 ust 1 pkt 1 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin, w brzmieniu nadanym ustawą z 16 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz.U. z 2016 r., poz. 708 ze zm.);

UZASADNIENIE

E. B. w dniu 31 sierpnia 2017 r. złożyła odwołanie od decyzji Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 3 sierpnia 2017 r., nr ewid.: (...), której zarzuciła naruszenie przepisów:

- art. 15c ustawy z dnia 16 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, (...)Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin ( Dz. U. z 2018 r., poz. 132 z późn. zm.) zwanej dalej ,,ustawą zaopatrzeniową" poprzez uznanie, że jej służba w okresie od 23 marca 1981 r. do 15 lipca 1981 r. była służbą na rzecz totalitarnego państwa, w czasie kiedy przebywała na urlopie macierzyńskim;

- art. 15c ustawy zaopatrzeniowej poprzez uznanie, że jej służba w okresie od 15 sierpnia 1981 r. do 15 września 1983 r. była służbą na rzecz totalitarnego państwa, w czasie kiedy przebywała na urlopie wychowawczym;

- art. 15c ustawy zaopatrzeniowej poprzez uznanie, że okoliczności uzasadniające podwyższenie o 15% podstawy wymiaru emerytowi, którego inwalidztwo pozostaje w związku ze służbą, wystąpiły w związku z pełnieniem służby na rzecz totalitarnego państwa, w sytuacji gdy utrata jej zdrowia nastąpiła w związku ze służbą pełnioną w Urzędzie Ochrony Państwa, a nie w okresie służby na rzecz totalitarnego państwa;

- przywołanie błędnej podstawy prawnej wydanej decyzji o ponownym ustaleniu wysokości emerytury, tj. art. 15c w związku z art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy zaopatrzeniowej z jednoczesnym rażącym naruszeniem art. 33 ust. 1, który określa wyłączne przesłanki takiej decyzji, a w konsekwencji bezprawne ponowne jej ustalenie w drastycznie obniżonej wysokości;

- art. 2 Konstytucji RP arbitralne obniżenie wysokości jej świadczenia emerytalnego polegające na naruszeniu zasady sprawiedliwości społecznej i ochrony praw nabytych oraz zaufania obywatela do państwa i tworzonego prawa, a także niedziałania prawa wstecz wynikającego z zasady demokratycznego państwa prawnego;

- art. 67 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP poprzez arbitralne obniżenie świadczenia emerytalnego skutkującym nieproporcjonalnym i nieuzasadnionym naruszeniem jej prawa do zabezpieczenia społecznego po osiągnięciu wieku emerytalnego;

- art. 30 i art. 47 Konstytucji RP w związku z art. 8 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka
i Podstawowych Wolności polegające na naruszeniu godności, prawa do dobrego imienia
i ochrony czci, prywatności i poszanowania życia rodzinnego poprzez arbitralne przypisanie jej winy za działania naruszające prawa człowieka poprzez przyjęcie, że służba w okresie przed 31 lipca 1990 r. stanowiła ,,służbę na rzecz totalitarnego państwa", w stosunku do której nie przyczyniła się w żaden sposób;

- art. 32 w związku z art. 64 w związku z art. 67 ust. 1 Konstytucji RP i art. 1 Protokołu nr (...) do Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności w związku z art. 14 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności poprzez dyskryminujące obniżenie świadczenia emerytalnego w związku ze służbą po 1990 r. i niczym nieuzasadnione zróżnicowanie jej sytuacji w stosunku do osób, które nie pełniły służby w PRL, w sposób naruszający zasadę równości wobec prawa;

- art. 45 ust. 1 w związku z art. 10 ust 1 i 2 Konstytucji RP oraz art. 42 ust. 1 Konstytucji RPw związku z art. 6 ust. 2 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności polegających na zastosowaniu represji bez wykazania winy indywidualnej, zastąpienie w tym zakresie władzy sądowniczej władzą ustawodawcą i odwróceniu w ten sposób zasady domniemania niewinności poprzez uznanie wszystkich funkcjonariuszy będących w służbie przed dniem 31 lipca 1990 r. za winnych działań zasługujących na penalizację;

- art. 64 ust. 1 i 2 w związku z art. 67 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP w związku z art. 1 Protokołu nr (...) do Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności w związku z art. 14 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności poprzez arbitralne naruszenie osobistych praw majątkowych i prawa do poszanowania jego mienia, które podlegają równej ochronie, na skutek nieproporcjonalnego naruszenia jej prawa do zabezpieczenia społecznego, co stanowi nieuzasadnioną represję ekonomiczną.

Mając na uwadze powyższe odwołująca wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez przyznanie jej świadczenia emerytalnego w dotychczasowej wysokości 2.334,65 złotych. W uzasadnieniu odwołania wskazała, że okres urlopu wychowawczego udzielonego funkcjonariuszce w celu sprawowania opieki nad małym dzieckiem powinien zostać uznany za okres, w którym nie pełniła służby. Ubezpieczona zaznaczyła, że skoro w okresie korzystania z urlopu wychowawczego pracownik jest zwolniony z obowiązku świadczenia pracy, to korzystająca z tego urlopu funkcjonariuszka jest również zwolniona z wykonywania czynności służbowych ( odwołanie z dnia 31 sierpnia 2017 r., k. 3-8 a. s.).

Zakład Emerytalno-Rentowy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji
w odpowiedzi na odwołanie wniósł o oddalenie odwołania oraz o zasądzenie od odwołującej na swoją rzecz kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Organ rentowy podniósł, że odwołująca w okresie od 1 listopada 1976 r. do 31 lipca 1990 r. pełniła służbę na rzecz totalitarnego państwa, o którym mowa w art. 13b ustawy zaopatrzeniowej, co wynika z informacji o przebiegu jej służby z dnia 10 marca 2017 r. sporządzonej przez Instytut Pamięci Narodowej. W oparciu o powyższe dokonano ponownego przeliczenia świadczenia ubezpieczonej na zasadach określonych w art. 15c ustawy zaopatrzeniowej. W ocenie organu rentowego informację o przebiegu służby należało uznać za wiążącą przy wydaniu zaskarżonej decyzji ( odpowiedź na odwołanie z dnia 17 lipca 2018 r., k. 49-53 a. s.).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

E. B. pełniła stałą służbę w Urzędzie Ochrony Państwa z siedzibą
w W. od 1 listopada 1976 r. do 31 maja 1998 r. W tym okresie zatrudniona była na stanowisku młodszego referenta Sekcji Ogólnej Biura B MSW od 1 listopada 1976 r., sekretarza maszynistki Wydziału (...) Biura B MSW od 15 czerwca 1977 r., sekretarza maszynistki Wydziału VIII Biura B MSW od 15 września 1983 r., sekretarza maszynistki Wydziału X Biura B MSW od 1 sierpnia 1984 r., sekretarza maszynistki Wydziału XVIII Departamentu I MSW od 1 lutego 1987 r. oraz starszego referenta Wydziału XIX Departamentu I MSW od 1 listopada 1989 r. W tym czasie odwołująca korzystała z urlopu macierzyńskiego od 23 marca 1981 r. do 15 lipca 1981 r. oraz z urlopu wychowawczego od 15 sierpnia 1981 r. do 15 września 1983 r. W dniu 31 lipca 1990 r. odwołująca została zwolniona ze służby. Na początku służby na stanowisku sekretarza maszynistki ubezpieczona przyjmowała i wysyłała korespondencję, którą to wpisywała w odpowiednie dzienniki. Nie miała kontaktu z obiegiem tajnych dokumentów. Od 1987 r. odwołująca pracowała na komputerze, na którym wprowadzała zaszyfrowane dane służące ocenie danego pracownika przebywającego zagranicą.
W analizowanym okresie E. B. również nie miała dostępu do tajnej dokumentacji. Natomiast w wydziale finansowym zajmowała się jedynie naliczaniem płac pracowników. W okresie służby odwołująca była oceniana pozytywnie jako zdolny i samodzielny pracownik. Ponadto została oceniona jako osoba odpowiedzialna i staranna w wykonywaniu poleceń służbowych. Następnie w wyniku pozytywnej weryfikacji w okresie od 1 sierpnia 1990 r. do 31 maja 1998 r. ubezpieczona pełniła służbę w Urzędzie Ochrony Państwa. Wówczas dalej pracowała w wydziale finansowym wykonując te same czynności, co przed 1 sierpnia 1990 r. ( świadectwo służby z dnia 31 maja 1998 r., k. 43-44 a. s., zeznania odwołującej, k. 185 verte a. s., notatki służbowe z dnia 18 września 1973 r. i 16 kwietnia 1986 r., k. 44-45 i 78 a. o., przebieg służby, k. 48 a. o. oraz opinie służbowe z dnia 16 grudnia 1977 r. i 22 października 1979 r., k. 56 i 64 a. o.).

Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji przyznał odwołującej prawo do emerytury policyjnej w kwocie 1.036,82 złotych miesięcznie od 1 czerwca 1998 r. na mocy decyzji z dnia 9 czerwca 1998 r., nr: (...) ( decyzja z dnia 9 czerwca 1998 r., k. 7 akt MSW).

Organ ten decyzją z dnia 22 października 2009 r. na podstawie art. 15b w związku z art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy zaopatrzeniowej ponownie ustalił wysokość emerytury policyjnej od dnia 1 stycznia 2010 r. na kwotę w wysokości 1.792,87 złotych ( decyzja z dnia 22 października 2009 r., k. 19 i 163 a. s.).

Wyrokiem z dnia 5 grudnia 2013 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił w/w decyzję z dnia 22 października 2009 r. w ten sposób, że okres służby ubezpieczonej od 15 sierpnia 1981 r. do 15 września 1983 r. liczony jest wskaźnikiem 2,6% podstawy wymiaru emerytury za każdy rok tej służby. Wskutek powyższego Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych
i Administracji decyzją z dnia 3 lutego 2014 r., nr ewid.: (...) wyliczył odwołującej emeryturę policyjną w nowej podwyższonej kwocie w wysokości 1.860,68 złotych ( wyrok z dnia 5 grudnia 2013 r., k. 22-23 a. s. i decyzja z dnia 3 lutego 2014 r., k. 14 a. s.).

Następnie decyzją z dnia 27 lutego 2017 r., nr ewid: (...) organ dokonał waloryzacji policyjnej emerytury od dnia 1 marca 2017 r. i ustalił ją w wysokości 2.334,65 złotych ( decyzja z dnia 27 lutego 2017 r., k. nienumerowana akt MSW).

Na podstawie art. 13a ust. 1 ustawy zaopatrzeniowej Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu stwierdził, że odwołująca w okresie od 1 listopada 1976 r. do 31 lipca 1990 r. pełniła służbę na rzecz totalitarnego państwa. W uwagach wskazano, że korzystała z urlopu wychowawczego w okresie od 15 sierpnia 1981 r. do 31 lipca 1990 r. ( informacja o przebiegu służby Nr (...) z dnia 10 marca 2017 r., k. nienumerowana akt MSW).

W oparciu o otrzymaną z IPN informację Nr 262906/2017 z dnia 10 marca 2017 r. Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji wydał zaskarżoną decyzję z dnia 3 sierpnia 2017 r., nr ewid.: (...) na podstawie art. 15c w związku z art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy zaopatrzeniowej. Organ ponownie ustalił wysokość emerytury policyjnej od 1 października 2017 r. na kwotę 1.062,99 złotych. Jednocześnie w treści decyzji wskazał, że renta inwalidzka nie będzie wypłacana z uwagi na
posiadanie przez odwołującą prawa do korzystniejszej emerytury policyjnej ( decyzja z dnia 3 sierpnia 2017 r., k. 9-12 a. s. i k. nienumerowana akt MSW).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w aktach sprawy, w tym w aktach organu rentowego, aktach IPN oraz w oparciu o zeznania odwołującej. Z dokumentów zebranych w toku postępowania wynikało na jakich stanowiskach odwołująca wykonywała swoją pracę podczas pełnienia służby w MSW. Dodatkowo na ich podstawie można było ustalić, że ubezpieczona świadczył jedynie techniczne czynności związane z obiegiem dokumentacji wydziałowej, do których należało jej przyjmowanie i wysyłanie, wprowadzanie treści do komputera oraz naliczanie płac pracownikom. Powyższe korelowało wprost z zeznaniami ubezpieczonej złożonymi na rozprawie, a które nie były zakwestionowane przez pełnomocnika organu emerytalno-rentowego. Obszerny materiał dowodowy, w tym w szczególności akta IPN i korelujące z ich treścią zeznania ubezpieczonej dały jasny obraz charakteru czynności, które świadczyła w spornym czasie. Mając na uwadze powyższe Sąd uznał, że ustalony stan faktyczny jest wystarczający do wydania orzeczenia kończącego sprawę.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie E. B. od decyzji Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych z dnia 3 sierpnia 2017 r., nr ewid.: (...), jako zasadne, zasługuje na uwzględnienie.

Ubezpieczona w treści swojego odwołania żądała przywrócenia wypłaty emerytury przez Zakład Emerytalno-Rentowy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w dotychczasowej wysokości. Powołując się na naruszenie konstytucyjnych przepisów oraz ustawy zaopatrzeniowej wskazała, że organ emerytalno-rentowy nie miał prawa obniżyć mu emerytury. Natomiast organ stanął na stanowisku, że wpływ na zmniejszenie świadczenia miała treść notatki sporządzonej przez IPN, na podstawie której uznano, iż ubezpieczona pełniła służbę na rzecz totalitarnego państwa.

Na wstępie Sąd zważył, że już raz zakład dokonał obniżenia emerytury na mocy ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r. ( Dz. U. z 2009 r., Nr 24, poz. 145), ponieważ wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury za każdy rok służby w organach bezpieczeństwa państwa do 1990 r. został zmniejszony z poziomu 2,6% do 0,7%. W aktualnie zaś zmienionych regulacjach przepis art. 15c ustawy zaopatrzeniowej stanowi, że emerytura osoby pozostającej w służbie przed dniem 2 stycznia 1999 r. wynosi: 0% podstawy wymiaru - za każdy rok tej służby a przy tym jej wysokości nie podwyższa się zgodnie z art. 15 ust. 2 i 3 tej ustawy, jeżeli okoliczności uzasadniające podwyższenie wystąpiły w związku z pełnieniem służby na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b. Wysokość zaś emerytury ustalonej zgodnie z art. 15c ust. 1 i 2 ustawy zaopatrzeniowej nie może być wyższa niż miesięczna kwota przeciętnej emerytury wypłaconej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Oznacza to, że obniżenie świadczeń stawia ją w pozycji mniej korzystnej w porównaniu
z funkcjonariuszy, którzy po raz pierwszy podjęli służbę po 1990 r., chociaż pełnili oni takie same obowiązki i spoczywała na nich taka sama odpowiedzialność za powierzone zadania. Nadto, regulacja przyjęta ustawą z 2016 r., wprowadzająca wskaźnik w wysokości 0,0% stanowi naruszenie istoty prawa do zabezpieczenia społecznego, albowiem w sposób arbitralny obniża wysokość świadczeń części funkcjonariuszy.

Sąd zważył, że w uzasadnieniu do projektu ustawa miała na celu wprowadzenie rozwiązań zapewniających w pełniejszym zakresie zniesienie przywilejów emerytalnych związanych z pracą w aparacie bezpieczeństwa PRL przez ustalenie na nowo świadczeń emerytalnych i rentowych osobom pełniącym służbę na rzecz totalitarnego państwa w okresie od 22 lipca 1944 r. do 31 lipca 1990 r. Zatem ustawodawca zdecydował się na ponowne obniżenie wysokości emerytur pracownikom, którzy wówczas pełnili służbę. W uzasadnieniu projektu dotyczącego wprowadzenia ustawy zmieniającej wskazano na konieczność kolejnego ograniczenia przywilejów emerytalnych i rentowych związanych z pracą w aparacie bezpieczeństwa Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Stwierdzono również, że emerytury i renty osób pełniących służbę ustalono na znacznie korzystniejszych zasadach wynikających z ustawy zaopatrzeniowej, w stosunku do osób pobierających te świadczenia na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

W kontekście zasadności pierwszego obniżenia emerytur osób pełniących służbę w okresie PRL wypowiedział się Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 20 stycznia 2010 r. ( K 6/09) oraz Europejski Trybunał Praw Człowieka w decyzji z dnia 14 maja 2013 r. ( (...) ), które stwierdziły, że nowe rozwiązania nie nałożyły na tę grupę emerytów nadmiernego obciążenia i dotyczyły jedynie praw nabytych niesłusznie. Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego nie dawało możliwości postawienia zarzutu niekonstytucyjności wprowadzonych wówczas przepisów przez ustawodawcę. Wymaga podkreślenia, że Sąd Okręgowy w Warszawie wystosował zapytanie prawne do Trybunału Konstytucyjnego w celu wypowiedzenia się co do zgodności z Konstytucją RP przepisów art. 15c, art. 22a oraz art. 13 ust. 1 lit. 1c w związku z art. 13b ustawy zaopatrzeniowej w brzmieniu nadanym przez art. 1 ustawy zaopatrzeniowej. Pomimo zawiśnięcia sprawy przed Trybunałem Konstytucyjnym w dniu 27 lutego 2018 r. pod sygnaturą P 4/18, do dnia dzisiejszego nie zostało wydane orzeczenie w tej sprawie. Utrzymujący się stan prawny dał podstawę Sądowi Okręgowemu do rozpoznania zasadności wystosowanych zarzutów przez stronę odwołującą. W tej kwestii należało również kierować się wytycznymi Sądu Apelacyjnego, który nakazał prowadzić niniejsze postępowanie, a następnie wydać wyrok. Natomiast Trybunał Praw Człowieka potwierdził prawo ustawodawcy chcącego wyeliminować niesprawiedliwe lub nadmierne świadczenia z ubezpieczeń społecznych, dążącego do likwidacji przywilejów byłych funkcjonariuszy reżimów totalitarnych do tego rodzaju działań. Równocześnie Trybunał zwrócił uwagę, że podjęte środki nie mogą być jednak nieproporcjonalne.

W kontekście zaś rozpatrywanej sprawie Sąd Okręgowy uznał, że podlegając tylko Konstytucji i ustawom, ma możliwość odmowy zastosowania ustawy sprzecznej z Konstytucją w konkretnej sprawie. Skoro bowiem sędzia podlega zarówno Konstytucji, jak i ustawom, to
w razie sprzeczności między przepisami tych aktów prawnych powinien on stosować akt wyższej rangi, czyli Konstytucję. Stanowi ona w art. 8 ust. 1, że jest najwyższym prawem Rzeczypospolitej Polskiej. Podzielić też należy stanowisko, że odmowa zastosowania ustawy przez sąd nie narusza konstytucyjnych kompetencji Trybunału Konstytucyjnego albowiem przedmiotem orzekania sądu jest indywidualny stosunek poddany jego osądowi, a Trybunał orzeka o prawie ( orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia: 21 czerwca 2011 r., sygn. akt I OSK 2102/10, 3 grudnia 2009 r. sygn. akt I OSK 1957/08, 17 listopada 2010 r., sygn. akt I OSK 107/10, 6 listopada 2014 r., sygn. akt I OSK 251/14 oraz orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia: 26 maja 1998 r., sygn. akt III SW 1/98, 7 kwietnia 1998 r., sygn. akt I PKN 90/98, 26 września 2000 r., sygn. akt III CKN 1089/00, 4 lipca 2001 r., sygn. akt III ZP 12/01, 29 sierpnia 2001 r., sygn. akt III RN 189/00 oraz z 21 października 2003 r., sygn. akt SNO 59/03). Sąd dokonuje oceny zgodności przepisu ustawy z Konstytucją w ramach ustalenia, który przepis obowiązującego prawa będzie zastosowany do rozstrzygnięcia danego stanu faktycznego. Sąd jest obowiązany do takiej oceny, bowiem uchylenie się od niej może prowadzić do rozstrzygnięcia sprawy na podstawie przepisu niekonstytucyjnego, a zatem niezgodnie z prawem obowiązującym. Sąd dokonując oceny konstytucyjności przepisu ustawy nie wkracza w kompetencje Trybunału Konstytucyjnego. Odmowa zastosowania przez Sąd przepisu ustawy nie może opierać się na przypuszczeniach co do jego niekonstytucyjności, lecz musi być rezultatem starannej i przemyślanej wykładni prowadzącej do wniosku, że konkretny przepis jest niezgodny z określonym i wyraźnie wskazanym przepisem Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 sierpnia 2001 r., sygn. akt III RN 189/2000). Zatem Sąd Najwyższy stwierdził wprost, że sądy powszechne są uprawnione do badania zgodności stosowanych przepisów ustawowych z Konstytucją.

W odniesieniu do zarzutów naruszenia przepisów zawartych w odwołaniu Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że zastosowanie norm wynikających z art. 15c i 2a ustawy zaopatrzeniowej w przypadku odwołującej narusza konstytucyjne zasady ochrony praw nabytych, sprawiedliwości społecznej, zaufania obywatela do państwa i tworzonego przez nie prawa, prawa do ochrony dobrego imienia oraz zabezpieczenia społecznego. Wnioski te skutkowały odmową zastosowania wobec odwołującej przepisów sprzecznych z powołanymi normami Konstytucji RP. W związku z tym należało zmienić zaskarżoną decyzje poprzez przyznanie ubezpieczonej prawa do emerytury obliczonych z pominięciem ww. przepisów ustawy zaopatrzeniowej. Sąd zważył, że na dokonane rozstrzygnięcie w rozpatrywanej sprawie fundamentalne znaczenie miały ustalenia faktyczne dokonane w toku procesu, a dotyczące czynności świadczonych przez odwołującego w trakcie pełnienia służby na rzecz MSW.

Przy badaniu prawidłowości wydanej decyzji przez organ emerytalno-rentowy należało mieć na uwadze zakres obowiązków, który wykonywała ubezpieczona w okresie od 1 listopada 1976 r. do 31 lipca 1990 r. Przez cały okres zatrudnienia zajmowała się czynnościami administracyjno-biurowymi. Początkowo zajmowała się odbiorem i wysyłką korespondencji. W kolejnych latach E. B. wprowadzała zaszyfrowane dane do systemu komputerowym, a w ostatnich miesiącach służby naliczała płace pracownikom komórki organizacyjnej, w której wykonywała swoje obowiązki. Sam fakt zatrudnienia w MSW wskazuje jedynie na tyle, że odwołująca pełniła służbę w okresie, kiedy panował w kraju ustrój totalitarny. Samo stwierdzenie tej okoliczności nie może eliminować jej z grona osób, które pobierały świadczenie w wysokości przed wejściem w życie art. 15c ustawy zaopatrzeniowej. W ocenie Sądu działania odwołującej nie miały bezpośredni wpływ na ograniczenie swobód
i praw obywateli. Dopiero odmienne ustalenie dawałoby prawo do zastosowania w/w przepisu, a co za tym idzie dokonania ponownego zmniejszenia wysokości jego świadczenia. Pismo sporządzone przez Instytut Pamięci Narodowej nie dostarcza takich informacji. IPN ogólnikowo wskazał, że odwołująca w spornym czasie była zatrudniony w MSW. Tymczasem Sąd nie jest związany treścią informacji IPN zarówno co do faktów, w tym zaświadczeniu
o przebiegu służby, jak i co do oceny, czy była ona realizowana na rzecz organów bezpieczeństwa państwa. Z tego wynika, że ustalenia faktyczne i interpretacje prawne Instytutu Pamięci Narodowej nie mogą wiązać również sądu rozpoznającego niniejszą sprawę, co też zostało potwierdzone w orzecznictwie Sądu Najwyższego ( postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 grudnia 2011 r., sygn. akt II UZP 10/11).

W toku procesu Sąd doszedł do przekonania, że organ emerytalno-rentowy nie wykazał, aby czynności świadczone przez ubezpieczoną na rzecz MSW rzeczywiście wypełniały definicję służby na rzecz totalitarnego państwa. W tym względzie wymaga podkreślenia, że na stronach postępowania ciąży obowiązek udowodnienia swoich twierdzeń poprzez prezentowanie materiału dowodowego na ich poparcie zgodnie z zasadą kontradyktoryjności obowiązującą w procesie cywilnym. W myśl art. 232 k.p.c. strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Zgodnie z przepisami art. 6 k.c. i 232 k.p.c. strony są obowiązane powoływać dowody na potwierdzenie faktów, z których wywodzą skutki prawne, a sąd jedynie w wyjątkowych przypadkach może dopuścić dowód niewskazany przez powoda lub pozwanego. Przepis art. 6 k.c., ustanawiający regułę rozkładu ciężaru dowodu, pozwala sądowi rozstrzygnąć sprawę w razie braku podstaw do stwierdzenia, czy istotny dla rozstrzygnięcia sprawy fakt miał miejsce. Sąd orzeka wówczas na niekorzyść strony, na której spoczywał ciężar udowodnienia faktu, z którego wywodziła skutki prawne ( postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 kwietnia 2019 r., sygn. akt V CSK 486/18). Zasada kontradyktoryjności i dowodzenia swoich twierdzeń obowiązuje również w odrębnym postępowaniu w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 grudnia 2008 r., sygn. akt I UK 151/08).

Zgromadzony w sprawie materiał dostarczył dowodów, zgodnie z którymi ubezpieczona była osobą odpowiedzialną w komórce MSW za wykonywanie czynności typowo biurowej związanej z obiegiem dokumentacji zewnętrznej, jak i wewnątrzzakładowej. Oznacza to, że odwołującej w żaden sposób pośredni czy bezpośredni nie ograniczała swobód obywatelskich innych osób. Co więcej, wymaga podkreślenia, że jej stanowisko pracy nie było decyzyjne, a co za tym idzie ubezpieczona nie podejmowała żadnych decyzji ani nie brała udziału w represjach nakładanych przez ówczesny aparat państwowy.

Sąd zważył, że przy tak ustalonym stanie faktycznym organ rentowy nie miał podstaw do ponownego zmniejszenia wysokości emerytury policyjnej odwołującej. Przeprowadzone postępowanie dowodowe zmierzało do zmiany zaskarżonej decyzji poprzez dokonanie przeliczenia wysokości świadczenia na podstawie uwzględnionego dodatkowego stażu pracy ubezpieczonej z pominięciem art. 15c w związku z art. 32 ustawy zaopatrzeniowej.

Mając na uwadze powyższe Sąd orzekł na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., jak w sentencji wyroku.