Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 października 2022 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i (...)

w składzie:

Przewodniczący: SSO Dorota Michalska

Protokolant: st. sekr. sądowy Anna Kapanowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13 października 2022 r. w W.

sprawy I. U.

z udziałem P. M.,

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) w W.

o wysokość podstawy wymiaru składek

na skutek odwołania I. U.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...)w W.

z dnia 22 września 2021 r. znak (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że ustala podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę I. U. w (...) P. M. od dnia 1 kwietnia 2021 r. na kwotę 9.800,83 (dziewięć tysięcy osiemset 83/100) złote brutto.

Sygn. akt VII U 1649/21

UZASADNIENIE

I. U. w dniu 21 października 2021 r. złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)w W. z dnia 22 września 2021 r. znak (...), zaskarżyła ją w całości oraz wniosła o zmianę decyzji i ustalenie podstawy wymiaru składek od 1 kwietnia 2021r. w kwocie 9.800,83zł.

W uzasadnieniu swojego stanowiska podniosła, że w związku z zawarciem umowy o pracę z (...) P. M. ustaliła z P. M., że przez pierwsze 3 miesiące pracy wynagrodzenie będzie wynosić 7.391.38 zł brutto. Ustalona wysokość wynagrodzenia była podyktowana posiadanym wykształceniem oraz zdobytym doświadczeniem. Do zakresu obowiązków odwołującej miały również należeć dziedziny którymi się wcześniej nie zajmowała, dlatego ustaliła z P. M., że przez pierwsze 3 miesiące, na czas przeszkolenia, wynagrodzenie będzie niższe, a od kwietnia wzrośnie do umówionej kwoty 9.800,83zł brutto. Odwołująca już przed podjęciem zatrudnienia zaczęła zgłębiać wiedzę w obszarze kadrowo-płacowym, ochrony danych osobowych, ale przede wszystkim w zakresie ochrony środowiska, rozliczeń i ewidencji odpadów. W okresie wrzesień - grudzień 2020r zdobywała wiedzę teoretyczną związaną z gospodarką odpadami i poruszaniem się po systemie (...) (Baza Danych o Produktach i Opakowaniach oraz o Gospodarce Odpadam), którą później mogła zastosować w praktyce. Od momentu podjęcia zatrudnienia P. M. zaczął osobiście szkolić odwołującą w tym zakresie. W obszarze specjalisty ds. rozliczeń i ewidencji odpadów do jej obowiązków należało głównie weryfikacja poprawności kart przekazania odpadów wystawianych przez kontrahentów, rozliczanie przyjęć odpadów oraz dokumentów wywozowych oraz wystawianie (...). Następnie zaczęła pomagać kontrahentom przy wystawianiu przez nich kart, pomagała również składać wnioski o nadanie nr (...) za pośrednictwem portalu teleinformatycznego. Do zakresu obowiązków odwołującej w tej dziedzinie należał kontakt z kontrahentami w celu wyjaśniania rozbieżności, ewidencja dostarczanych oraz przekazywanych odpadów, weryfikacja spójności między (...), a wewnętrznymi dokumentami, przygotowywanie dokumentów do rozliczeń miesięcznych. Odwołująca podkreśliła, że z pracodawcą P. M. łączą ją wyłącznie relacje służbowe, a uzyskiwane wynagrodzenie oparte jest wyłącznie na kompetencjach i posiadanym przez nią doświadczeniu. Jeżeli chodzi o krótki czas pomiędzy zwiększeniem podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, a powstaniem niezdolności do pracy odwołująca wskazała, że w momencie podpisywania aneksu miała pełną zdolność do pracy. Aneks nie zmieniał innych warunków poza wynagrodzeniem ponieważ zakres obowiązków został ustalony na etapie negocjacji warunków umowy przy podpisywaniu umowy o pracę, po wdrożeniu się w działanie systemu (...) miało się zmienić jedynie wynagrodzenie. Jeżeli chodzi o poprzedniego pracodawcę i deklarowaną przez niego podstawę wymiaru składek jako 3.793,41 zł odwołująca podniosła, że od zawsze jej marzeniem była praca w biurze rachunkowym która pozwoli mi zdobyć doświadczenie, które w przyszłości przyczyni się do znalezienia dobrze płatnej pracy, dlatego rodzinna atmosfera w poprzedniej pracy, wsparcie i czerpanie wiedzy z doświadczenia współpracowników rekompensowały uzyskiwanie stosunkowo niskiego dochodu (odwołanie, k. 3 – 4 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...)w W. wniósł o jego oddalenie oraz o zasądzenie od odwołującej na rzecz Oddziału zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu swojego stanowiska organ rentowy podniósł, że z uwagi na wątpliwości co do prawidłowości wskazanej podstawy wymiaru składek I. U. przeprowadził postępowanie wyjaśniające, w celu zbadania, czy wysokość wynagrodzenia za pracę od 1 kwietnia 2021 r. nie miała na celu wyłącznie uzyskania wyższych świadczeń z ubezpieczeń społecznych. Zdaniem organu rentowego analiza dokumentów pozyskanych w trakcie przeprowadzonego postępowania wyjaśniającego wskazuje, że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne ubezpieczonej od dnia 1 kwietnia 2021 r. ustalona została w celu umożliwienia uzyskania wyższych świadczeń z ubezpieczenia społecznego. W konsekwencji organ rentowy przyjął, że wynagrodzenie ustalone w umowie o pracę narusza zasady współżycia społecznego. Przyjęto, że wynagrodzenie ubezpieczonej ustalone zaskarżoną decyzją jest wynagrodzeniem godziwym i adekwatnym, zarówno w zakresie wymiaru czasu pracy, wykonywanych dotychczas obowiązków, jak i doświadczenia oraz posiadanych kwalifikacji (odpowiedź na odwołanie, k. 6-7 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

I. U. urodzona w dniu (...) posiada wykształcenie wyższe. W dniu 7 lipca 2011 r. ubezpieczona ukończyła studia licencjackie na kierunku finanse i rachunkowość w specjalności rachunkowość przedsiębiorców i instytucji na Wydziale Ekonomicznym (...) M. S. w L., a w dniu 2 lipca 2013 r. ukończyła studia magisterskie na kierunku finanse i rachunkowość w specjalności audyt i rachunkowość zarządcza na Wydziale Ekonomicznym (...) M. S. w L.. Ponadto ukończyła kurs dla samodzielnych księgowych – specjalistów ds. rachunkowości w 2017 r., kurs specjalisty ds. podatków. W okresie od 5 lutego 2014 r. do 1 stycznia 2018 r pracowała na stanowisku księgowej, a od 2 stycznia 2018 r., do 31 grudnia 2020 r. na stanowisku samodzielnej księgowej w Biurze (...) Sp. z o.o. W biurze rachunkowym z odwołująca pracowała także E. S., a jednym z klientów biura od 2014r. był P. M. (dyplom z 7 lipca 2011 r., dyplom z 2 lipca 2013 r., k. 31-32 a.s., zaświadczenia o ukończeniu kursów, k. 33- 36 a.s., świadectwo pracy z 4 stycznia 2021 r., k. 37 a.s.).

(...) P. M. z siedzibą w W. zajmuje się działalnością związaną z rekultywacją i działalnością usługową związaną z gospodarką odpadami, firma rozwija się bardzo dynamicznie od 2020 r. (wydruk (...)).

P. M. był klientem Biura (...) Sp. z o.o., poznał tam E. S. i I. U., które były wówczas zatrudnione w spółce jako księgowe. P. M. ponieważ chciał mieć swoje księgowe zatrudnił w swojej firmie (...), a we wrześniu 2020 r. skontaktował się z I. U. i poinformował ją, że ma wolne stanowisko pracy i chciałby ją zatrudnić. I. U. zgodziła się na spotkanie w celu omówienia szczegółów współpracy. Na spotkaniu we wrześniu 2020 r. strony ustaliły warunki umowy o pracę. P. M. przedstawił zakres obowiązków, którymi miałaby się zajmować I. U., z zakresu księgowości i gospodarki odpadami itp. W związku z faktem, że I. U. nie miała doświadczenia w zakresie obowiązków związanych z ewidencją i rozliczaniem Kart Przekazania (...) w systemie (...), (...) i przeglądami samochodów, P. M. zgodził się na wynagrodzenie 5.300 zł netto przez pierwsze trzy miesiące pracy, a następnie na podwyższenie wynagrodzenia do kwoty 7.000 zł netto po wdrożeniu się i opanowaniu systemu (...), odwołująca zgodziła się na taką propozycję zatrudnienia i wynagrodzenia (zeznania świadka E. S., k. 50 a.s., zeznania I. U., k. 68-70 a.s., zeznania P. M., k. 69-70 a.s.).

Ubezpieczona zwolniła się z pracy w Biurze (...) Sp. z o.o. w momencie gdy podpisała umowę o pracę z (...) P. M. (zeznania I. U., k. 68-70 a.s.).

W dniu 17 września 2020r. I. U. podpisała z (...) P. M. umowę o pracę na czas nieokreślony od dnia 1 stycznia 2021 r. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku samodzielnej księgowej, specjalisty ds. rozliczeń i ewidencji odpadów za wynagrodzeniem w wysokości 7.391,38 zł brutto (umowa o pracę z dnia 17 września 2020r. – nienumerowane karty a.r.).

Po wdrożeniu się w nowe obowiązki związane z gospodarką odpadami, z którymi odwołująca wcześniej nie miała do czynienia, w dniu 1 kwietnia 2021r. I. U. i (...) P. M. podpisali aneks do umowy o pracę, na podstawie którego zwiększono jej wynagrodzenie do kwoty 9.800,83 zł brutto miesięcznie, pozostałe warunki umowy nie uległy zmianie (aneks do umowy o pracę z 1 kwietnia 2021r. - nienumerowane karty a.r., zeznania I. U., k. 68-70 a.s., zeznania P. M., k. 69-70 a.s.).

Do zakresu obowiązków I. U. należało prowadzenie ksiąg rachunkowych, księgowanie operacji finansowych, kontrola dokumentów księgowych pod względem formalnym i rachunkowym, prowadzenie wykazu środków trwałych i dokonywanie amortyzacji majątku, sporządzanie deklaracji na podatek od nieruchomości oraz podatek od środków transportu, kontrola zapewnienia ciągłości polis ubezpieczeniowych pojazdów oraz ich przeglądów rejestracyjnych, prowadzenie ewidencji czasu pracy pracowników, sporządzanie raportów GUS, wdrażanie procedur (...), ewidencja i rozliczanie Kart Przekazania (...) w systemie (...), bieżąca obsługa spraw (...) P. M. (wiadomości e-mail z 17 marca 2021 r., 2 kwietnia 2021 r., 17 maja 2021 r., rejestry zakupu styczeń 2021 r., rejestry sprzedaży styczeń 2021 r., rejestry zakupu maj 2021 r., rejestry sprzedaży maj 2021 r., potwierdzenia przyjęcia dostaw z 22 lutego 2021 r. i 23 lutego 2021 r.- nienumerowane karty a.r.).

Odwołująca wykonywała pracę od poniedziałku do piątku w godzinach 8:00-16:00 w siedzibie pracodawcy przy ul. (...) w W. (oświadczenie (...) P. M. z 25 sierpnia 2021 r., karty ewidencji czasu pracy - nienumerowane karty a.r.).

I. U. otrzymywała wynagrodzenie przelewem na rachunek bankowy za miesiąc kwiecień 2021 r. w kwocie 7000 zł, za miesiąc maj 2021 r. w kwocie 7000 zł, za miesiąc czerwiec 2021 r. w kwocie 7000 zł (potwierdzenia przelewów, k. 28-30 a.s.).

(...) P. M. w 2021 r. zatrudniał 5 kierowców kat. C za wynagrodzeniem 4.413,94-4.840,00 zł brutto, specjalistę ds. kluczowych klientów – handlowca za wynagrodzeniem 7.400 zł brutto, kierownika oddziału Ł. za wynagrodzeniem 10.651,53 zł brutto, specjalistę ds. marketingu – księgową za wynagrodzeniem 6.966,03 zł brutto. Aktualnie firma w związku z dynamicznym rozwojem tylko w samym biurze zatrudnia 7 osób poza odwołującą (oświadczenie (...) P. M. z 25 sierpnia 2021 r., listy płac - nienumerowane karty a.r., zeznania P. M., k. 69-70 a.s.).

Od dnia 1 lipca 2021 r. I. U. przebywała na zwolnieniu lekarskim w związku z ciążą, o której dowiedziała się 7 marca 2021 r. Dziecko urodziła 30 października 2021 r. (zeznania I. U., k. 68-70 a.s.).

W trakcie nieobecności I. U. została zatrudniona osoba na zastępstwo, za wynagrodzeniem 5000 zł netto, z której zainteresowany nie jest zadowolony, ponieważ nie jest to pracownik samodzielny i dotychczas nie wdrożył się do pracy. Kwestiami związanymi z gospodarką odpadów zainteresowany zajmuje się osobiście, ponieważ robił to już przed zatrudnieniem odwołującej (zeznania P. M., k. 69-70 a.s.).

I. U. w dniu 1 lipca 2021 r. wystąpiła do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) w W. z wnioskiem o wypłatę zasiłku chorobowego. W dniu 17 sierpnia 2021r. organ rentowy wszczął postępowanie wyjaśniające. Po zakończeniu postępowania wyjaśniającego Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) w W. w dniu 22 września 2021 r. wydał decyzję znak: (...) w której stwierdził, że I. U. jako pracownik u płatnika składek (...) P. M. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom/u: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od dnia 1 kwietnia 2021 r. z podstawą wymiaru składek 7.391,38 zł (decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...) w W. z dnia 22 września 2021 r. – nienumerowane karty a.r.).

Od niekorzystnej dla siebie decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)w W., ubezpieczona I. U. złożyła odwołanie do tut. Sądu, inicjując tym samym niniejsze postępowanie (odwołanie, k. 3 – 4 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie powołanych dowodów z dokumentów oraz w oparciu o zeznania świadka E. S., zeznania odwołującej I. U. i zeznania zainteresowanego P. M.. Dokumenty, wymienione w części obejmującej ustalenia faktyczne, Sąd uwzględnił jako wiarygodne. Chodzi przede wszystkim o dokumentację kadrowo-płacową dotyczącą zatrudnienia odwołującej znajdujących się w aktach organu rentowego.

Zeznania świadka E. S. i zainteresowanego P. M. zostały ocenione jako wiarygodne w całości, w zakresie okoliczności związanych z okoliczności związanych z jej zatrudnieniem, a przede wszystkim negocjacjami dotyczącymi wysokości wynagrodzenia, które miało ulec zmianie po okresie 3 miesięcy pracy na kwotę 7000 zł netto, zgodnie z ustaleniami dokonanymi na rozmowie o pracę. Zeznaniom odwołującej I. U. Sąd także dał wiarę w całości, ponieważ były spójne z tym co wynikało z materiału dowodowego w postaci dokumentów, a także z zeznaniami świadka E. S. i zainteresowanego P. M..

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie I. U. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) w W. z 22 września 2021 r. znak: (...) było zasadne.

Spór w rozpatrywanej sprawie dotyczył kwestii wysokości wynagrodzenia I. U.– jako podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne – wynikającego z aneksu do umowy o pracę łączącej odwołującą z płatnikiem składek (...) P. M.. Zgodnie ze stanowiskiem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, wyrażonym w zaskarżonej decyzji, ustalenie przez strony stosunku pracy od dnia 1 kwietnia 2021 r. wynagrodzenia w wysokości 9.800,83 zł brutto miesięcznie było niegodne z zasadami współżycia społecznego. Ze stanowiskiem tym nie zgodziła się odwołująca I. U., która powoływała się na adekwatność ustalonego w aneksie do umowy o pracę wynagrodzenia w do świadczonej przez nią pracy.

Analizując zaistniały między stronami spór, na wstępie wskazać należy, że organ rentowy, który nie zakwestionował samego faktu wykonywania pracy przez I. U. na podstawie umowy o pracę na rzecz płatnika składek (...) P. M., a jedynie wysokość wynagrodzenia umówionego przez strony, skorzystał z przysługującego mu prawa kontrolowania wysokości wynagrodzenia w zakresie zgodności z prawem i zasadami współżycia społecznego. Przedmiotem takiej kontroli może być prawidłowość i rzetelność obliczenia, potrącenia i płacenia składek. Zakład ma przy tym prawo badać zarówno tytuł zawarcia umowy, jak i ważność jej poszczególnych postanowień. Nie jest ograniczony do kwestionowania faktu wypłacenia wynagrodzenia we wskazanej kwocie, lecz może też ustalić stosunek ubezpieczenia społecznego na ściśle określonych warunkach. Potwierdził to wyraźnie Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 27 kwietnia 2005r. (II UZP 2/05), w której stwierdził, że w ramach art. 41 ust. 12 i 13 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład Ubezpieczeń Społecznych może zakwestionować wysokość wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, jeżeli okoliczności sprawy wskazują, że zostało wypłacone na podstawie umowy sprzecznej z prawem, zasadami współżycia społecznego lub zmierzającej do obejścia prawa (art. 58 k.c.). Nadmierne podwyższenie wynagrodzenia pracownika w zakresie prawa ubezpieczeń społecznych może być bowiem ocenione jako dokonane z zamiarem nadużycia prawa do świadczeń. Wynika to z tego, że nadmiernemu uprzywilejowaniu płacowemu pracownika, które w prawie pracy mieściłoby się w ramach art. 353 ¹ k.c., w prawie ubezpieczeń społecznych, w którym pierwiastek publiczny zaznacza się bardzo wyraźnie, można przypisać - w okolicznościach każdego konkretnego wypadku - zamiar nadużycia świadczeń przysługujących z tego ubezpieczenia, albowiem alimentacyjny charakter tych świadczeń oraz zasada solidaryzmu wymagają, żeby płaca - stanowiąca jednocześnie podstawę wymiaru składki - nie była ustalana ponad granicę płacy słusznej, sprawiedliwej i zapewniającej godziwe utrzymanie oraz żeby rażąco nie przewyższała wkładu pracy, a w konsekwencji, żeby składka nie przekładała się na świadczenie w kwocie nienależnej ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 20 września 2012r., III AUa 420/12; wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 16 października 2013r., III AUa 294/13).

Ustalenie w umowie o pracę rażąco wysokiego wynagrodzenia za pracę stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne może być w konkretnych okolicznościach uznane za nieważne z mocy art. 58 § 3 k.c. w związku z art. 300 k.p. jako dokonane z naruszeniem zasad współżycia społecznego. W konsekwencji nieważnością mogą być dotknięte jedynie uzgodnienia stron umowy dotyczące wynagrodzenia za pracę, przy zachowaniu ważności pozostałych postanowień umownych, ponieważ zgodnie z art. 58 § 3 k.c., jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana (wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 4 sierpnia 2005r., II UK 16/05, OSNP 2006 nr 11-12, poz. 191, z dnia 9 sierpnia 2005r., III UK 89/05, z dnia 6 lutego 2006r., III UK 156/05 oraz z dnia 5 czerwca 2009r., I UK 19/09).

Wprawdzie w prawie pracy obowiązuje zasada swobodnego kształtowania postanowień umownych, jednak bezspornym pozostaje, że wolność kontraktowa realizuje się tylko w takim zakresie, w jakim przewiduje to obowiązujące prawo. Należy bowiem pamiętać, że autonomia stron umowy w kształtowaniu jej postanowień podlega ochronie jedynie w ramach wartości uznawanych i realizowanych przez system prawa, a strony obowiązuje nie tylko respektowanie własnego interesu jednostkowego, lecz także wzgląd na interes publiczny. Powyższe wynika przede wszystkim z treści art. 353 ¹ k.c., który ma odpowiednie zastosowanie do stosunku pracy. Z kolei odpowiednie zastosowanie art. 58 k.c. pozwala na uściślenie, że postanowienia umowy o pracę sprzeczne z ustawą albo mające na celu jej obejście są nieważne, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, a postanowienia umowy o pracę sprzeczne z zasadami współżycia społecznego są nieważne bezwzględnie. Dopuszczalność oceniania ważności treści umów o pracę według reguł prawa cywilnego, na podstawie art. 58 k.c. w związku z art. 300 k.p., nie jest w judykaturze kwestionowana (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 2004r., I PK 203/03, oraz z dnia 28 marca 2002r., I PKN 32/01).

Ocena wysokości wynagrodzenia umówionego przez strony stosunku pracy powstaje także na gruncie prawa ubezpieczeń społecznych, w którym ustalanie podstawy wymiaru składki z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy oparte jest na zasadzie określonej w art. 6 ust. 1 i art. 18 ust. 1 w związku z art. 20 ust. 1 i art. 4 pkt 9, z zastrzeżeniem art. 18 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2022r., poz. 1009). Zgodnie z tymi przepisami, podstawą składki jest przychód, o którym mowa w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, a więc wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne, a w szczególności wynagrodzenie zasadnicze, wynagrodzenie za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty i wszelkie inne kwoty, niezależnie od tego, czy ich wysokość została ustalona z góry, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych, na co wskazuje art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2021r. poz. 1128). Z tego względu dla ustalenia wysokości składek znaczenie decydujące i wyłączne ma fakt dokonania wypłaty wynagrodzenia w określonej wysokości. Należy jednak pamiętać, że umowa o pracę wywołuje skutki nie tylko bezpośrednie, dotyczące wprost wzajemnych relacji między pracownikiem i pracodawcą, lecz także dalsze, pośrednie, w tym w dziedzinie ubezpieczeń społecznych. Kształtuje ona bowiem stosunek ubezpieczenia społecznego, określa wysokość składki, a w konsekwencji prowadzi do uzyskania odpowiednich świadczeń. W konsekwencji przepis art. 18 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w związku z art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym oraz przepisami rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. Nr 161, poz. 1106 ze zm.) - musi być uzupełniony w ramach systemu prawnego stwierdzeniem, że podstawę wymiaru składki ubezpieczonego będącego pracownikiem stanowi wynagrodzenie godziwe, a więc należne, właściwe, odpowiednie, rzetelne, uczciwe i sprawiedliwe, zachowujące cechy ekwiwalentności do pracy. Ocena godziwości wynagrodzenia wymaga uwzględnienia okoliczności każdego konkretnego przypadku, a zwłaszcza rodzaju, ilości i jakości świadczonej pracy oraz wymaganych kwalifikacji (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 1999 roku, I PKN 465/99). Takie rozumienie godziwości wynagrodzenia odpowiada kryteriom ustalania wysokości wynagrodzenia z art. 78 § 1 k.p., który nakazuje ustalenie wynagrodzenia za pracę tak, aby odpowiadało ono w szczególności rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu, a także uwzględniało ilość i jakość świadczonej pracy. W orzecznictwie Sądu Najwyższego wskazuje się, że do oceny ekwiwalentności wynagrodzenia należy stosować wzorzec, który w najbardziej obiektywny sposób pozwoli ustalić poziom wynagrodzenia za pracę o zbliżonym lub takim samym charakterze, który będzie uwzględniał również warunki obrotu i życia społecznego (por. wyrok Sądu Najwyższego z 23 stycznia 2014r. I UK 302/13). Stąd też zasadne jest wskazanie, że ustalenie wynagrodzenia powinno nastąpić nie w oderwaniu od zakresu obowiązków, lecz w powiązaniu z nim. Wynagrodzenie powinno być adekwatne do rodzaju, charakteru oraz intensywności pracy wykonywanej przez pracownika, jego kompetencji, jak również kondycji finansowej pracodawcy. Pamiętać jednak należy, że ingerencja Sądu w umówione przez strony stosunku pracy wynagrodzenie powinna mieć miejsce tylko w wypadku rażąco wysokiego pułapu wynagrodzenia za pracę w stosunku do okoliczności danego przypadku ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 2009r., III UK 7/09).

W rozpatrywanej sprawie powodem przeprowadzenia przez organ rentowy postępowania wyjaśniającego, które zakończyło się wydaniem zaskarżonej decyzji, był fakt ciąży I. U. wystąpienie w związku z tym z wnioskiem o zasiłek chorobowy. W orzecznictwie akcentuje się, że sam fakt podjęcia pracy przez kobietę w ciąży czy też zatrudnienie kobiety w takim stanie nie stanowi naruszenia prawa. Jednak ustalenie wysokości jej wynagrodzenia na znacznym, zawyżonym poziomie w celu uzyskania wyższych świadczeń z ubezpieczenia społecznego stanowi naruszenie zasad współżycia społecznego (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 lutego 2006r., III UK 156/05). Podkreśla się przy tym, że cel zawarcia umowy o pracę w postaci osiągnięcia świadczeń z ubezpieczenia społecznego nie jest sprzeczny z ustawą, ale nie może to oznaczać akceptacji dla nagannych i nieobojętnych społecznie zachowań oraz korzystania ze świadczeń z ubezpieczeń społecznych, przy zawarciu umowy o pracę na krótki okres przed zajściem zdarzenia rodzącego uprawnienie do świadczenia i ustalenia wysokiego wynagrodzenia w celu uzyskania świadczeń obliczonych od tej podstawy. Taka umowa o pracę w części ustalającej wynagrodzenie wygórowane i nieusprawiedliwione rzeczywistymi warunkami świadczenia pracy jest nieważna jako sprzeczna z zasadami współżycia społecznego (por. wyrok Sądu Najwyższego z 18 października 2005r., II UK 43/05; wyrok Sądu Najwyższego z 12 lutego 2009r., III UK 70/08).

Mając na względzie zaprezentowaną argumentację, Sąd w rozpatrywanej sprawie dokonał ustaleń faktycznych odnośnie charakteru pracy ubezpieczonej, zakresu jej obowiązków, intensywności wykonywanych zadań oraz innych kwestii, które mają wpływ na wysokość wynagrodzenia. Po dokonaniu ich analizy, Sąd stwierdził, że niezgodnie z prawem została wydana zaskarżona decyzja, a stanowisko odwołującej I. U. było uzasadnione.

Stwierdzając powyższe, Sąd wziął pod uwagę okoliczności związane z zatrudnieniem I. U. w (...) P. M.. Jak wynika z zeznań świadka E. S., i zainteresowanego P. M. podczas rozmowy o pracę we wrześniu 2020 r. P. M. i I. U. ustalili zakres obowiązków i stawkę wynagrodzenia, a ponadto podwyższenie stawki wynagrodzenia po okresie 3 miesięcy pracy, z uwagi na opanowanie kwestii gospodarki odpadami i wdrożenie się w nowe obowiązki przez odwołującą. Jak zaznaczyli to zarówno odwołująca jak i zainteresowany pierwsze trzy miesiące stanowiły okres próbny i wdrożeniowy, mimo iż umowa została zawarta na czas nieokreślony. W związku z faktem, że I. U. nie miała doświadczenia w zakresie obowiązków związanych z ewidencją i rozliczaniem Kart Przekazania (...) w systemie (...), (...) i przeglądami samochodów, P. M. zaproponował wynagrodzenie 5.300 zł netto przez pierwsze trzy miesiące pracy, a następnie podwyższenie wynagrodzenia do kwoty 7.000 zł netto po wdrożeniu się i opanowaniu systemu (...), odwołująca zgodziła się na taką propozycję wynagrodzenia. Nie bez znaczenia pozostaje również kwestia posiadanego doświadczenia i kwalifikacji ubezpieczonej związanej z finansami i rachunkowością oraz księgowością, co zadecydowało o jej zatrudnieniu przez P. M., który oczekiwał, że obejmie ona obowiązki księgowej, a także inne obowiązki związane m.in. z (...). Analiza dowodów obrazujących przebieg kariery zawodowej I. U. pozwala uznać, że odwołująca legitymowała się w zakresie finansów i rachunkowości odpowiednimi kompetencjami i doświadczeniem zawodowym. Odwołująca była osobą z wieloletnim doświadczeniem i wysokimi kwalifikacjami, ponadto doszkalała się i poszerzała swoje umiejętności w tym zakresie. Z kolei P. M. przeszkolił i wdrożył odwołującą w zakresie tych obowiązków, których wcześniej nie wykonywała.

W ocenie Sądu, opisane okoliczności, miały wpływ nie tylko na podjęcie decyzji
o zatrudnieniu odwołującej przez płatnika składek, lecz również na wysokość ustalonego w umowie o pracę wynagrodzenia, jakie miało przysługiwać I. U. od 1 kwietnia 2021 r. Nie można również zapominać, że I. U. miała już doświadczenie w sektorze finansowym i rachunkowym, a jej kwalifikacje i umiejętności były doskonale znane P. M., który znał już wcześniej odwołującą z pracy w biurze rachunkowym i wiedział, że poradzi sobie z obowiązkami, które jej powierzył. Wobec tego należało uznać, że I. U. była osobą nie tylko o odpowiednich kwalifikacjach i doświadczeniu, ale także osobą zaufaną.

Dla oceny wysokości wynagrodzenia odwołującej istotne znaczenie miał również charakter powierzonych i wykonywanych przez nią obowiązków. Odwołująca była odpowiedzialna za prowadzenie ksiąg rachunkowych, księgowanie operacji finansowych, kontrola dokumentów księgowych pod względem formalnym i rachunkowym, prowadzenie wykazu środków trwałych i dokonywanie amortyzacji majątku, sporządzanie deklaracji na podatek od nieruchomości oraz podatek od środków transportu, kontrola zapewnienia ciągłości polis ubezpieczeniowych pojazdów oraz ich przeglądów rejestracyjnych, prowadzenie ewidencji czasu pracy pracowników, sporządzanie raportów GUS, wdrażanie procedur (...), ewidencja i rozliczanie Kart Przekazania (...) w systemie (...), bieżąca obsługa spraw (...) P. M.. W tym zakresie Sąd Okręgowy oparł się na oświadczeniach złożonych do akt organu rentowego na etapie postępowania wyjaśniającego, a także na wiarygodnych zeznaniach odwołującej oraz na zeznaniach zainteresowanego P. M..

Odnosząc się bezpośrednio do kwestii wysokości spornego wynagrodzenia, Sąd zważył, że uzasadnienie zaskarżonej decyzji budziło wątpliwości co do motywów, jakimi organ rentowy kierował się oceniając je jako zawyżone. W istocie argumentacja organu rentowego w tym zakresie skupia się na stwierdzeniu, że wynagrodzenie jest niegodne z zasadami współżycia społecznego. Samo jednak odwołanie się do ww. zasad, bez jednoczesnego wyjaśnienia w jaki sposób ustalenie przez strony stosunku pracy wysokiego wynagrodzenia w danym przypadku miałoby zasady te naruszać, zdaniem Sądu, nie może stanowić skutecznej argumentacji, której konsekwencją mogłoby być obniżenie wysokości wynagrodzenia.

Oceniając warunki płacowe odwołującej na tle profilu działalności (...) P. M. zajmującej się działalnością związaną z rekultywacją i działalnością usługową związaną z gospodarką odpadami, biorąc pod uwagę jej zakres odpowiedzialności i zakres obowiązków, a także biorąc pod uwagę warunki wielkomiejskie, ponieważ siedziba firmy mieści się w W., jedynym słusznym wnioskiem jest ten, że płaca I. U. ustalona od 1 kwietnia 2021 r. w wysokości 9.800,83 zł brutto miesięcznie nie była rażąco wygórowana w odniesieniu do rynku pracy oraz sektora biznesowego w którym działa płatnik składek.

Uwzględniając powołane okoliczności, Sąd ocenił, że ustalenie przez odwołującą I. U. i (...) P. M. wynagrodzenia w wysokości 9.800,83 zł brutto miesięcznie, wbrew twierdzeniom organu rentowego, nie było sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Odwołująca była jednym z kilku pracowników biurowych płatnika składek, a wynagrodzenia innych pracowników również oscylowały na porównywalnym poziomie, do wynagrodzenia odwołującej. Firma rozwijała się dynamicznie już od 2020 r. i mogła oczekiwać, że zatrudnienie wykwalifikowanego pracownika pozwoli na uzyskanie zysków w kolejnych latach i była to uzasadniona podyktowana okolicznościami związanymi z inwestowaniem w rozwój firmy strategia biznesowa.

Z uwagi na powyższe Sąd Okręgowy stwierdził zatem, że stanowisko organu rentowego wyrażone w zaskarżonej decyzji, jest niezasadne. Całokształt okoliczności faktycznych ustalonych w oparciu o przeprowadzone postępowanie dowodowe, dał podstawy do przyjęcia, że wynagrodzenie I. U. ustalone w aneksie do umowy o pracę w kwocie 9.800,83 zł brutto miesięcznie jest wynagrodzeniem godziwym i adekwatnym do posiadanych przez nią kwalifikacji zawodowych, doświadczenia, powierzonego jej stanowiska i zakresu wykonywanych obowiązków oraz samodzielności w wykonywaniu zadań, a także nie było wygórowane na tle wynagrodzeń uzyskiwanych przez księgowych zatrudnionych w W.. W tym miejscu wymaga również zaznaczenia, że odwołująca poza księgowością miała powierzone również inne obowiązki, co dodatkowo uzasadniało wysokość przyznanego jej wynagrodzenia. Tym samym brak podstaw do oceny, że było zawyżone i niegodziwe, a zarazem naruszające zasady współżycia społecznego.

W konsekwencji powyższego Sąd Okręgowy ocenił odwołanie I. U. za zasadne, co skutkowało jego uwzględnieniem i stosowną zmianą zaskarżonej decyzji, o czym, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., orzeczono w sentencji wyroku.