Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 150/22

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Sąd Okręgowy w Szczecinie, 31 marca 2022 r., sygn. akt III Ko 664/21

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ inny ( pełnomocnik wnioskodawcy )

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do zasadności orzeczenia o odszkodowaniu, wysokości odszkodowania i zadośćuczynienia i charakteru odsetek

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Wnioskodawca

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

W. R. (1)

Aktualny stan postępowania administracyjnego toczącego się przed Urzędem do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych w przedmiocie potwierdzenia statusu osoby represjonowanej z powodów politycznych na podstawie ustawy z 20 marca 2015 r. o działaczach opozycji antykomunistycznej oraz osobach represjonowanych z powodów politycznych ( Dz.U. 2021, 1255 ). Wydanie pierwotnie w dniu 20.10. 2017 r. decyzji o potwierdzeniu statusu osoby represjonowanej z powodów politycznych w odniesieniu do W. R. (1), następnie decyzji o jej uchyleniu i odmowie potwierdzenia statusu osoby represjonowanej w dniu 17.07.2019 r., decyzji utrzymującej w mocy tę decyzję z 24.09.2019 r. oraz odrzucenie skargi w tej sprawie przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie - II SA/Sz 1088/19. Wydanie 21.07.2022 r. decyzji o odmowie uchylenia decyzji z 24.09.2019 r. oraz nieprawomocność decyzji z 19 września 2022 r. o utrzymaniu w mocy decyzji z 21.07.2022 r.

Kserokopia akt ((...)) nadesłana przez Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowa-nych.

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.1.1.1

Kopia akt sprawy dotyczącej W. R. (1) ( (...)) nadesłana przez Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych

Kopia akt zawiera decyzje wydane przez Urząd, postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie i dokumenty, których wiarygodność nie była kwestionowana w postępowaniu odwoławczym.

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Obrazy art. 7 k.p.k., art. 232 k.p.c., art. 233 § 1 k.p.c., przez dowolne ustalenie, że wystarczające do udowodnienia wystąpienia szkody majątkowej w kwocie 30 685,53 zł – są dowody przeprowadzone w postępowaniu, w tym wskazane przez wnioskodawcę, podczas gdy, zgromadzony w tej części materiał dowodowy potwierdził wyłącznie fakt prowadzenia działalności gospodarczej przez W. R. (1) oraz wartość podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne w 1982 r., która nie była i nie jest równoważna wartości dochodu osiąganego przez ubezpieczonego, a nieudowodniony został fakt wystąpienia szkody majątkowej na skutek internowania;

Apelacja prokuratora

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Na wstępie należy stwierdzić, że prokurator w zaprezentowanym wyżej zarzucie nie wskazywał, by W. R. (1) odszkodowanie nie należało się z powodu opisanego w art. 8 ust. 5 ustawy z 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (postępowanie, w okresie zbliżonym do czasu internowania, będące zaprzeczeniem działalności na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego). Z pisemnych motywów apelacji wynika wprost, że skarżący nie kwestionował pozostałych rozstrzygnięć zawartych w kontrolowanym wyroku. Tym samym prokurator nie twierdził, że co do zasady odszkodowanie i zadośćuczynienie się nie należą, jedynie podnosząc, że w przypadku odszkodowania – nie można go przyznać w sytuacji, gdy nie ustalono faktu wystąpienia i wysokości szkody, a wyłącznie prowadzenie przez wnioskodawcę przed internowaniem działalności gospodarczej.

W tym miejscu, zważywszy na nadesłanie przez Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych kopii akt dotyczących W. R. (1), z których wynika, że 17.07.2019 r. wydano decyzję o odmowie potwierdzenia statusu osoby represjonowanej, a decyzja z 19 września 2022 r. o utrzymaniu w mocy decyzji z 21.07.2022 r. o odmowie uchylenia decyzji z 24.09.2019 r.( utrzymującej w mocy decyzję z 24.09.2019 r.) jest nieprawomocna, należy stwierdzić, jak poniżej.

Stosownie do art. 8 ust 1 i art. 8 ust. 5 ustawy „ lutowej” osobie, wobec której wydano decyzję o internowaniu w związku z wprowadzeniem w dniu 13 grudnia 1981 r. w Polsce stanu wojennego, przysługuje od Skarbu Państwa odszkodowanie za poniesioną szkodę i zadośćuczynienie za doznaną krzywdę, wynikłe z wydania decyzji. Nie przyznaje się jednak odszkodowania i zadośćuczynienia jeżeli działalność danej osoby, w danym okresie stanowiła zaprzeczenie działalności na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego.

W literaturze i orzecznictwie słusznie podkreśla się, że już sama decyzja o internowaniu uprawnia do dochodzenia zadośćuczynienia, odszkodowania, nawet jeśli osoba pozbawiona w ten sposób wolności nie prowadziła działalności niepodległościowej, pod warunkiem jednak, że jej zachowanie nie stanowiło zaprzeczenia takiej działalności. Działalnością stanowiącą zaprzeczenie działalności na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego jest przy tym nie tylko działalność na rzecz utrzymania i obrony ówczesnego niedemokratycznego ustroju ale też kryminalna, przestępcza osoby internowanej, jeżeli została ona internowana jedynie z tego powodu. Sądowi Okręgowemu znane było takie stanowisko prezentowane w orzecznictwie (przytoczył zasadnie postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 4 marca 2010 r.,V KK 230/09, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 19 czerwca 2018 r., II AKa 136/18). Sąd ów w pisemnych motywach wyroku, podkreślił jednakże, że jakkolwiek W. R. (1) przyznał, że był karany w przeszłości, a z dokumentów wynika, że toczyły się wobec niego postępowania przygotowawcze, to brak jest podstaw dla przyjęcia, że internowanie było wyłącznie konsekwencją, bądź wiązało się z działalnością przestępczą wnioskodawcy. Argumentacja tego Sądu nie jest wadliwa. Nawet jeśli uwzględnić to, że aktualnie, jak wynika z nadesłanej przez Urząd do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych kopii akt, W. R. (1) nie przysługuje status osoby represjonowanej nie ma podstaw do uznania, że uzasadniona i dopuszczalna byłaby ingerencja w skarżony wyrok z przyczyny opisanej w art. 8 ust. 5 ustawy „ lutowej”. Po pierwsze bowiem, jak wskazano wyżej, odszkodowanie i zadośćuczynienie przysługuje już z powodu wydania decyzji o odszkodowaniu ( prowadzenie działalności niepodległościowej nie jest warunkiem koniecznym, choć pożądanym, dla zasądzenia odszkodowania i zadośćuczynienia ). Po wtóre - Sąd Okręgowy dysponował dokumentem, który był podstawą do wydania przez Urząd do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych decyzji o odmowie potwierdzenia statusu osoby represjonowanej (k. 111 akt sprawy i k. 36 akt nadesłanych przez ww. Urząd ), zaś dokument, który mówi o skazaniach wymienia rok 1977 ( pięć lat przed internowaniem k-110 akt). Akta (...) nie wnoszą w rezultacie do sprawy nowych, istotnych dla rozstrzygnięcia okoliczności. W końcu należy wskazać, że apelację od wyroku Sądu Okręgowego wywiedli: pełnomocnik W. R. (1), na korzyść wnioskodawcy i prokurator na niekorzyść lecz tylko w części dotyczącej rozstrzygnięcia o odszkodowaniu, gdzie nie podnosił argumentów z art. 8 ust. 5 ustawy „ lutowej”, nie twierdził, by działalność W. R. (1) w danym okresie stanowiła zaprzeczenie działalności na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, a kwestionował jedynie ustalenie, że wystąpiła szkoda majątkowa. W tej sytuacji, nawet w razie potencjalnego uznania, że okoliczności z art. 8 ust. 5 ww. ustawy wystąpiły nie byłoby możliwości korekty wyroku na niekorzyść W. R. (1). Jest oczywiste, w świetle przepisów i praktyki orzeczniczej, że stosownie do art. 434 § 1 k.p.k. sąd odwoławczy orzekając na niekorzyść oskarżonego jest związany granicami zaskarżenia, a gdy środek odwoławczy pochodzi od oskarżyciela publicznego, także podniesionymi w nim zarzutami (uchybieniami). Na podstawie art. 440 k.p.k. zaś niedopuszczalne jest reformatoryjne orzekanie w instancji odwoławczej na niekorzyść oskarżonego pomimo wniesienia środka odwoławczego na jego niekorzyść (tu choćby: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 sierpnia 2007 r., IV KK 210/07, LEX nr 307765).

Odnosząc się do sformułowanego przez prokuratora zarzutu, należy stwierdzić, co następuje.

Skarżący w apelacji kwestionuje wyłącznie orzeczenie o odszkodowaniu, jednocześnie precyzując, że chodzi mu o rozstrzygnięcie z punktu I tiret drugi części dyspozytywnej wyroku i kwotę 30 685,53 zł. Lektura wyroku ( k. 182 akt ) przekonuje, że w punkcie I tiret drugi orzekano o zadośćuczynieniu w wysokości 30 685,53 zł, zaś w punkcie I tiret pierwszy – o odszkodowaniu w wysokości 15 342,76 zł. Prokurator błędnie w rezultacie uznał, że zasądzona kwota 30 685,53 dotyczy odszkodowania i w konsekwencji też sformułował kolejny zarzut opisany poniżej w punkcie 3.2 niniejszego uzasadnienia.

Postępowanie odwoławcze nie dało podstaw do stwierdzenia, że przyjęcie przez Sąd Okręgowy, iż doszło do szkody, wskutek niemożności wykonywania konkretnej działalności gospodarczej, którą do momentu internowania prowadził W. R. (1) było dowolne. Prowadzenie przez wnioskodawcę działalności przed zatrzymaniem i internowaniem potwierdzono w postępowaniu jednoznacznie treścią wiarygodnych dokumentów (np. z ZUS - k. 146 akt) i zeznań W. R. (1) w części, w których uznano je za wiarygodne. Co do wysokości szkody (kwoty utraconych zarobków) Sąd Okręgowy przyjął przeciętne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw (6220,04 zł) i odniósł je do liczby dni, w których wnioskodawca pozostawał internowany. Ustalając, że W. R. (1) prowadził działalność gospodarczą, Sąd Okręgowy nie obraził więc art. 7 k.p.k., art. 232 k.p.c. i art. 233 § 1 k.p.k. W ocenie Sądu Apelacyjnego, w sytuacji gdy od będących przedmiotem osądu zdarzeń minął okres kilkudziesięciu lat, nie można w każdej sytuacji domagać się drobiazgowego wykazania okoliczności związanych z wykonywaniem pracy szczegółowymi dowodami dokumentarnymi, a w razie ich braku nie uwzględniać żądań w całości. Możliwe jest oparcie rozstrzygnięcia na dowodzie z zeznań danej osoby, zwykle jeśli da się je (tak jej w rozpoznawanym przypadku) powiązać z pozostałym materiałem dowodowym i owe zeznania nie pozostają z nim w sprzeczności, zaś zasady doświadczenia życiowego i prawidłowego rozumowania określonemu ustaleniu się nie sprzeciwiają. Jeśli więc Sąd meriti, m.in. w oparciu o dokumenty ustalił, jaką działalność prowadził W. R. (1) przed internowaniem, a na podstawie zeznań tej osoby przyjął, że działalność ta dobrze prosperowała, to następnie uznanie, że należy za każdy dzień internowania przyznać kwotę 207,33 zł stanowiącą 1/30 kwoty przeciętnego wynagrodzenia w sferze przedsiębiorstw w dacie wyrokowania (6220,04 zł) uznać należy za prawidłowe. Trzeba w tym miejscu dodatkowo wskazać, że Sąd Okręgowy nie uwzględnił żądania W. R. (1) co do przyznania mu odszkodowania w wyższej kwocie, niewadliwie argumentując, że nie wykazano, by osiągane w tamtym czasie przez wnioskodawcę dochody stanowiły 170% przeciętnego ówczesnego wynagrodzenia.

Wobec internowania W. R. (1) nie mógł dalej prowadzić swojej działalności gospodarczej. Szkoda nie była w rezultacie hipotetyczna a rzeczywista.

Wniosek

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

3.2.

Obrazy art. 321 § 1 k.p.c., która miała wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia, polegającej na naruszeniu zakazu wyrokowania ponad żądanie wniosku, a w konsekwencji objęcie wyrokiem kwoty odszkodowania, ponad wartość żądania wnioskodawcy.

Apelacja prokuratora

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Jak już wyżej wskazano, wbrew zarzutom apelacji prokuratora, rozstrzygnięcie zawarte w punkcie I, tiret drugi wyroku, odnoszące się do kwoty 30 685,53 zł nie dotyczy odszkodowania a zadośćuczynienia. Odszkodowanie Sąd Okręgowy ustalił w kwocie 15 342, 76 zł w punkcie I tiret pierwszy wyroku. Nie może być oczywiście w rezultacie mowy o obrazie art. 321 § 1 k.p.c., albowiem przyznana przez Sąd Okręgowy suma odszkodowania (15,342, 76 zł) - nie przewyższa tej, wskazanej we wniosku (24 412,35 zł).

Wniosek

O zmianę zaskarżonego wyroku, przez oddalenie wniosku w zakresie żądania od Skarbu Państwa odszkodowania.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wobec argumentów zaprezentowanych przez sąd odwoławczy powyżej, w punktach: 3.1 i 3.2 niniejszego uzasadnienia, nie było przesłanek do uwzględnienia żądania sformułowanego w apelacji prokuratora.

3.3.

Błędu w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę orzeczenia, który miał wpływ na jego treść, skutkującego bezpodstawnym uznaniem, że w okolicznościach niniejszej sprawy sumą adekwatną i proporcjonalną zadośćuczynienia za krzywdę doznaną przez W. R. (1) na skutek internowania w okresie od 25.03.1982 r. do 7.06.1982 r. na mocy decyzji o internowaniu nr 129/82, wydanej przez Komendanta Wojewódzkiego Milicji Obywatelskiej w (...).03.1982 r., w związku z działalnością na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego jest kwota 30 685,53 zł, pomimo iż jest to kwota niewspółmierna do rozmiaru doznanych przez niego krzywd i cierpień, ich intensywności i nieodwracalnego charakteru, zaś te względy przemawiają za zasądzeniem na rzecz wnioskodawcy znacznie wyższej kwoty zadośćuczynienia.

Apelacja pełnomocnika W. R. (1)

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut jest niezasadny. W pierwszej kolejności należy zauważyć, że autor apelacji zarzucił wyrokowi, w części dotyczącej orzeczenia o zadośćuczynieniu, jednocześnie: błędne ustalenia faktyczne co do adekwatności i proporcjonalności przyjętej przez Sąd Okręgowy kwoty i obrazę prawa materialnego ( zarzut z pkt. 3.5 niniejszego uzasadnienia ) - art. 8 ust. 1 ustawy lutowej - poprzez błędną interpretację owego przepisu, a przez to nieprawidłowe zasądzenie sumy zadośćuczynienia jako adekwatnej, nadto obrazę art. 445 § 1 k.c. przez błędną wykładnię dotyczącą zasad ustalania wysokości zadośćuczynienia. Skarżący zresztą zarzucił też ( zarzut z pkt. 3.4 niniejszego uzasadnienia ) obrazę art. 7 k.p.k., co w jego ocenie, miało rzutować na wysokość zadośćuczynienia.

Wskazać wobec tego należy, iż obraza prawa materialnego może mieć miejsce tylko wtedy, gdy stan faktyczny został w orzeczeniu ustalony prawidłowo (po uprzedniej właściwej ocenie dowodów), a nie zastosowano do niego właściwego przepisu prawa materialnego ( tu np.: postanowienie Sądu Najwyższego z 8 maja 2015 r., III KK 333/14, LEX nr 1713025, postanowienie Sądu Najwyższego z 26 października 2016 r., II KK 272/16, LEX nr 2139245 ).

Sąd Okręgowy w pisemnych motywach swego rozstrzygnięcia zawarł zasługującą na akceptację argumentację dotyczącą tak uwzględnionych okoliczności, stanowiących podstawę do kształtowania zadośćuczynienia, jak i jego wyliczenia (k. 193v in fine - 194 akt). Wskazał choćby, że bierze m.in. pod uwagę: długość okresu internowania W. R. (1), warunki w jakich przebywał (tu choćby: wieloosobowa cela, brak dostatecznej przestrzeni, utrudnienia w zachowaniu intymności, poszanowaniu indywidualnych potrzeb, ograniczony dostęp do prysznica, opieki medycznej, niepełnowartościowe wyżywienie, obciążenie psychiczne wynikające z poczucia niepewności i strachu o własne bezpieczeństwo, brak kontaktu z bliskimi), ograniczenia praw i swobód, którym podlegał, tym samym rozmiar krzywd jakiej doznał. Nie ulega wątpliwości, w świetle dotychczasowego orzecznictwa sądowego, że określenie wysokości zadośćuczynienia należy do sfery swobodnego uznania sędziowskiego, co z kolei nakazuje przyjęcie, że zarzut wadliwego określenia wysokości zadośćuczynienia może być uwzględniony jedynie w sytuacjach, w których przyznane zadośćuczynienie w sposób oczywisty i rażący nie odpowiada okolicznościom występującym w danej sprawie, a więc jest niewspółmierne do stopnia i długotrwałości krzywd doznanych przez represjonowanego (vide np.: postanowienie Sądu Najwyższego 27 lipca 2005 r., II KK 54/05, LEX nr 152495, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 20 grudnia 2018 r., II AKa 381/18, LEX nr 2698116). Skoro brak przesłanek do twierdzenia, że sąd rażąco nieprawidłowo (w sposób rzucający się w oczy, oczywiście nie do zaakceptowania w kontekście stopnia i okresu doznanych krzywd) określił kwotę zadośćuczynienia – nie ma przesłanek do uznania zarzutu za słuszny.

Wniosek

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

3.4.

Obrazy przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść orzeczenia, tj.:

- art. 410 k.p.k., poprzez pominięcie i nieuwzględnienie we właściwy sposób wszystkich istotnych okoliczności wynikających z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, które miały wpływ na wymiar krzywd W. R. (1), a w konsekwencji na wysokość zadośćuczynienia, w szczególności długiego 74 - dniowego okresu izolacji, sposobu w jaki był traktowany represjonowany oraz wpływu tych wydarzeń na jego zdrowie fizyczne i psychiczne;

-art. 7 k.p.k., polegającą na przekroczeniu zasad swobodnej i wszechstronnej oceny dowodów w analizie zgromadzonego materiału dowodowego, naruszającej zasady logicznego wnioskowania i doświadczenia życiowego, polegające na nieprawidłowej ocenie materiału dowodowego w postaci zeznań wnioskodawcy oraz świadka M. W. ( poprzez pośrednie uznanie, iż w porównaniu do okresu pozbawienia wolności ww. świadka – 2 lata – okres izolacji wnioskodawcy był stosunkowo niedługi ), tj. brak jest zdaniem Sądu podstaw do poczynienia pozytywnych dla pokrzywdzonego ustaleń w zakresie przyznania pełnej kwoty dochodzonego zadośćuczynienia za przedmiotową izolację, w sytuacji gdy okoliczności pobytu M. W., osadzonego w tym samym miejscu internowania, co pokrzywdzony, wskazywały na drastyczny przebieg izolacji w przypadku represjonowanego, a W. R. (1) doznał krzywdy w wysokości wskazanej w złożonym w sprawie wniosku, a ponadto wnioskodawca wykazał podstawy do zasądzenia pełnej ww. kwoty;

-art. 7 k.p.k., poprzez dowolną ocenę dowodów i wyciągniecie z materiału dowodowego, zgromadzonego w sprawie, wniosków sprzecznych z zasadami prawidłowego rozumowania, doświadczenia życiowego i wskazaniami wiedzy, tj. nieprawidłowe przyjęcie, iż przedmiotowe zadośćuczynienie spełnia cel i wymogi określone w art. 8 ust. 1 lutowej;

Apelacja pełnomocnika W. R. (1)

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Nie doszło do opisanej przez autora apelacji obrazy przepisów postępowania (art. 410 k.p.k., art. 7 k.p.k ), która mogła mieć wpływ na treść orzeczenia.

Pełnomocnik wnioskodawcy polemizuje z zasługującymi na uwzględnienie argumentami Sądu Okręgowego, który wbrew zarzutowi nie pominął i uwzględnił wszystkie istotne okoliczności mające wpływ na rozmiar krzywd W. R. (1). Samo stwierdzenie, że okres internowania był „ stosunkowo niedługi” w odniesieniu do innych podobnych przypadków, w tym M. W. nie zmienia prawidłowego ustalenia, że internowanie trwało 74 dni. Nie jest wystarczające dla uwzględnienia zarzutu ogólne stwierdzenie, że W. R. (1) „ doznał krzywdy w wysokości wskazanej w złożonym w sprawie wniosku” i „ wykazał podstawy do zasądzenia pełnej kwoty”. Przekonanie skarżącego, że wysokość zadośćuczynienia w konkretnym przypadku jest wynikiem dowolnej oceny dowodów i wyciągnięcia z materiału dowodowego wniosków sprzecznych z zasadami prawidłowego rozumowania, doświadczenia życiowego i wskazaniami wiedzy, w świetle argumentów przytoczonych w pisemnych motywach kontrolowanego orzeczenia nie znajduje potwierdzenia.

Wniosek

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

3.5.

Obrazy prawa materialnego:

- art. 8 ust. 1 ustawy lutowej, poprzez dokonanie przez Sąd błędnej interpretacji przywołanego przepisu, a przez to nieprawidłowe zasądzenie ustalonej w sprawie sumy zadośćuczynienia w wyniku jej przyjęcia za kwotę adekwatną, w sytuacji gdy w rzeczywistości stanowi kwotę niewspółmierną do doznanych krzywd przez represjonowanego;

-art. 8 ust. 1 ustawy litowej w zw. z art. 445 § 1 k.c. poprzez błędną ich wykładnię dotyczącą zasad ustalania wysokości zadośćuczynienia, skutkującą nieprawidłowym sposobem szacowania zadośćuczynienia za krzywdę doznaną przez W. R. (1) w wyniku przymusowego umieszczenia w izolacji, poprzez przemnożenie kwoty stanowiącej 2-krotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za 1 miesiąc pozbawienia wolności, podczas gdy szacowanie odpowiedniego zadośćuczynienia nie powinno polegać na mechanicznym ( nawet pośrednio ) przeliczeniu powyższych wartości, ale na uwzględnieniu całokształtu okoliczności sprawy w zakresie indywidualnej krzywdy doznanej przez represjonowanego, co w ocenie skarżącego przełożyło się na zaniżenie przyznanego zadośćuczynienia.

Apelacja pełnomocnika W. R. (1)

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Wyżej, w punkcie 3.3 niniejszego uzasadnienia argumentowano już (w kontekście podniesienia jednocześnie zarzutu błędnych ustaleń faktycznych co do kwoty zadośćuczynienia i obrazy prawa materialnego w tej kwestii), iż obraza prawa materialnego może mieć miejsce tylko wtedy, gdy stan faktyczny został w orzeczeniu ustalony prawidłowo, a nie zastosowano do niego właściwie przepisu prawa materialnego.

Oczywiście, nawet gdyby skarżący nie sformułował w kontekście wysokości zadośćuczynienia zarzutu wadliwej oceny dowodów, błędu w ustaleniach faktycznych, a jedynie zarzut obrazy prawa materialnego w realiach sprawy nie byłby on zasadny. Kwota zadośćuczynienia nie jest rażąco niewspółmierna, w rezultacie nie jest wadliwie oszacowana. Sąd Okręgowy zaprezentował okoliczności wzięte pod uwagę przy kształtowaniu zadośćuczynienia.

Sąd meriti przyjął określony sposób wyliczenia sumy zadośćuczynienia, co nie oznacza wcale, by dokonał tego w sposób „ mechaniczny”, w tym znaczeniu, że bezrefleksyjnie, bez uwzględnienia wszystkich koniecznych okoliczności.

Wniosek

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

3.6.

Z ostrożności:

Błędu w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę orzeczenia, który miał wpływ na jego treść, poprzez niesłuszne przyjęcie, że w okolicznościach niniejszej sprawy sumą odpowiednią zadośćuczynienia za krzywdę doznaną przez W. R. (1) na skutek niesłusznego pozbawienia wolności jest kwota 30 685, 53 zł na rzecz wnioskodawcy, pomimo iż jest to kwota niewspółmierna do rozmiaru doznanych przez niego krzywd i cierpień, ich intensywności i nieodwracalnego charakteru, zaś względy te przemawiają za zasądzeniem na rzecz wnioskodawcy wyższej kwoty zadośćuczynienia.

Apelacja pełnomocnika W. R. (1)

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut jest niezasadny i stanowi de facto powtórzenie zarzutu opisanego w pkt. 3.3 niniejszego uzasadnienia, wobec czego przywołać należy argumentację zaprezentowaną przez Sąd Apelacyjny, odnoszącą się do niego, nadto po części też w punktach 3.4 i 3.5. Uważna lektura uzasadnienia wyroku sporządzonego przez Sąd Okręgowy i zawartość akt sprawy nie daje podstaw do konstatacji, że nie uwzględniono należycie krzywd, cierpień W. R. (1), ich intensywności i charakteru. Nie doszło do błędnych ustaleń, o których mowa w apelacji pełnomocnika wnioskodawcy.

Wniosek

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

3.7.

W zakresie odszkodowania:

Obrazy przepisów prawa procesowego, tj.:

- art. 322 k.p.c. w zw. z art. 558 k.p.k. w zw. z art. 8 ust. 3 ustawy lutowej, która miała wpływ na treść wyroku, poprzez jego niezastosowanie oraz w efekcie oddalenie wniosku o zasądzenie na rzecz wnioskodawcy kwoty 13 541,78 zł odszkodowania tytułem utraconych zarobków represjonowanego (170 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia), podczas gdy Sąd ograniczył się jedynie do polemiki co do zasady dochodzonej przez wnioskodawcę sumy pieniężnej z tytułu odszkodowania w pełnym zakresie;

-art. 7 k.p.k., polegającej na przekroczeniu zasad swobodnej i wszechstronnej oceny dowodów w analizie zgromadzonego materiału dowodowego, naruszającej zasady logicznego wnioskowania i doświadczenia życiowego, polegającej na nieprawidłowej ocenie materiału dowodowego, w tym w postaci zeznań wnioskodawcy, poprzez uznanie, iż brak jest podstaw do poczynienia pozytywnych dla pokrzywdzonego ustaleń w zakresie przyznania odpowiedniego odszkodowania z tytułu utraty wynagrodzenia, podczas gdy W. R. (1) doznał szkody w wysokości wskazanej w złożonym w sprawie wniosku, a ponadto wnioskodawca wskazał podstawy do zasądzenia pełnej kwoty odszkodowania.

Apelacja pełnomocnika W. R. (1)

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Wbrew twierdzeniu autora apelacji Sąd Okręgowy zastosował art. 322 k.p.c. w zw. z art. 558 k.p.c. i art. 8 ust 3 ustawy lutowej. Jeżeli bowiem w sprawie o naprawienie szkody sąd uzna, że ścisłe udowodnienie wysokości żądania jest niemożliwe, nader utrudnione lub oczywiście niecelowe, może w wyroku zasądzić odpowiednią sumę według swej oceny, opartej na rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy. Analiza pisemnych motywów skarżonego wyroku przekonuje, że Sąd Okręgowy nie znalazł przesłanek do przyjęcia, że wnioskodawca osiągał bezpośrednio przed internowaniem dochód na poziomie 170 % przeciętnego dochodu w 1982 r. Dlatego zdecydowano o odszkodowaniu odniesionym do wysokości równej przeciętnemu wynagrodzeniu - czyli w odpowiedniej sumie według oceny sądu w rozumieniu art. 322 k.p.c. Sąd Okręgowy mógł i miał przesłanki po temu (uwzględniając treść nielicznych dokumentów dotyczących prowadzonej działalności ), by nie uznać za podstawę kształtowania odszkodowania sumy wyższej, wynikającej wyłącznie z twierdzeń wnioskodawcy o wysokości wynagrodzenia i wskazać „sumę odpowiednią” według swej oceny. Nie doszło do obrazy art. 7 k.p.k. Istotnie, z pisma z k. 146 akt wynika, że w 1982 r. kwoty podstaw wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne nie były wyższe, a nawet znacznie niższe od przeciętnego wynagrodzenia. Sąd odwoławczy dostrzega, że jest oczywistym w świetle obowiązujących w 1982 r. regulacji dotyczących ustalania wysokości i podstawy wymiaru składek, iż kwota podstawy wymiaru składki nie była tożsama z wysokością osiąganego dochodu. Sąd Okręgowy nie przyjął jednak do ustalenia kwoty szkody sumy mniejszej od przeciętnego wynagrodzenia, a odpowiadającą takiemu przeciętnemu wynagrodzeniu. Nie jest to zabieg wadliwy.

Wniosek

W odniesieniu do wszystkich wyżej opisanych przez pełnomocnika wnioskodawcy zarzutów:

O zmianę wyroku poprzez zasądzenie na rzecz wnioskodawcy dodatkowej kwoty 429 597,16 zł, tytułem zadośćuczynienia wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty oraz dodatkowej kwoty 13 541,78 zł, tytułem odszkodowania dla wnioskodawcy wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty, względnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Żądanie autora apelacji, tak w części dotyczącej kwoty zadośćuczynienia, jak i odszkodowania nie mogło być uwzględnione, albowiem Sąd Okręgowy zasądził na rzecz W. R. (1) kwoty z należytym uwzględnieniem wszystkich okoliczności sprawy, stosując zasadę swobodnego uznania sędziowskiego, a opisane w wyroku sumy nie odbiegają w sposób oczywisty i rażący od okoliczności sprawy. Nie można było uwzględnić żądań skarżącego, skoro zarzuty skierowane wobec wyroku okazały się bezzasadne, co argumentowano już wyżej w punktach od 3.3 do 3.7 niniejszego uzasadnienia.

Autor apelacji nie wskazał uzasadnionych przesłanek do uchylenia wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji. Zauważyć należy, że przepis art. 437 § 2 in fine k.p.k. precyzuje wyraźnie, kiedy możliwe jest uchylenie wyroku. Żadna z przesłanek tam opisanych nie zachodzi w rozpoznawanym przypadku.

3.8.

W zakresie odsetek:

Obrazy przepisów prawa materialnego, a mianowicie art. 438 § 1 k.c., poprzez jego niezastosowanie i nieprzyznanie od zasądzonych sum odsetek ustawowych za opóźnienie, liczonych od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty, pomimo iż takie żądanie zostało zgłoszone w przedmiotowym wniosku.

Apelacja pełnomocnika W. R. (1)

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Apelacja pełnomocnika W. R. (2) okazała się w tym zakresie słuszna. Stosownie do art. 481 § 1 k.p.c., jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Nie może też budzić wątpliwości to, że w postępowaniach prowadzonych na podstawie ustawy „ lutowej” mają wprost zastosowanie przepisy prawa materialnego cywilnego, a takim przepisem jest art. 481 k.c. Konieczne jest więc wyraźne wskazanie w wyroku uwzględniającym wniosek o zadośćuczynienie i odszkodowanie, że wnioskodawcy należą się odsetki ustawowe za opóźnienie, a nie po prostu odsetki ustawowe. Podobne stanowisko przyjmowały w przeszłości sądy, w tym Sąd Apelacyjny w Szczecinie (tu np.: wyrok z 22 grudnia 2021 r., II AKa 138/21).

Wniosek

O zmianę wyroku poprzez zasądzenie w punkcie I i II odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty,

względnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek okazał się zasadny z powodów przywołanych przez Sąd Apelacyjny powyżej, przy odnoszeniu się do treści zarzutu.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Całość wyroku za wyjątkiem zmiany polegającej na wskazaniu, iż tak w przypadku odszkodowania jak i zadośćuczynienia zasądzono „ odsetki za opóźnienie”.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Niezasadność zarzutów podniesionych przez prokuratora i pełnomocnika wnioskodawcy, za wyjątkiem zarzutu z apelacji pełnomocnika dotyczącego odsetek, nadto brak okoliczności które należałoby uwzględnić z urzędu.

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Wskazanie w przypadku kwoty zadośćuczynienia i odszkodowania, że odsetki mają charakter „ odsetek za opóźnienie”.

Zwięźle o powodach zmiany

Argumentacja zaprezentowana została w punkcie 3.8 niniejszego uzasadnienia.

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

III i IV

Stosownie do art. 13 ustawy z 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, koszty postępowania w sprawach objętych ustawą, w tym z tytułu ustanowienia pełnomocnika, ponosi Skarb Państwa.

7.  PODPIS

SSA Andrzej Wiśniewski SSA Maciej Żelazowski SSO del. Krzysztof Zaremba

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Prokurator

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Dowolne ustalenie wystąpienia szkody majątkowej w kwocie 30 685,53 zł, nadto wyjście w tym zakresie ponad żądanie wnioskodawcy.

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do rozstrzygnięcia o odszkodowaniu

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

1.12.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

2

Podmiot wnoszący apelację

Pełnomocnik wnioskodawcy

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Zasądzenie zadośćuczynienia i odszkodowania w kwotach nieodpowiadających żądaniu ( oddalenie wniosku w pozostałym zakresie ), nadto wadliwe orzeczenie o charakterze odsetek.

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do wysokości odszkodowania i zadośćuczynienia i charakteru odsetek

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana