Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 138/21

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 15 marca 2021 r., sygn. akt III Ko 530/20

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca oskarżonego

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ inny pełnomocnik wnioskodawcy

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Pełnomocnik wnioskodawcy wskazał w apelacji, że zaskarżył ww. wyrok” w części, tj. w zakresie pkt III i IV:

a) oddalającym wniosek co do kwoty 694.839,09 zł tytułem zadośćuczynienia na skutek niesłusznego pozbawienia wolności w okresie od dnia 15 grudnia 1981 r. do dnia 4 marca 1982 r. w związku z jego działalnością na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego,

b) oddalającym wniosek co do kwoty 1.459.319.10 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę doznaną przez E. W. (1) wskutek internowania go w okresie od dnia 6.05.1982 r. do dnia 2.12.1982 r., w związku z jego działalnością na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego,

c) oddalającym wniosek co do kwoty 3.222,25 zł z tytułu odszkodowania za szkodę doznaną przez E. W. (1) wskutek internowania go w okresie od dnia 6.05.1982 r. do dnia 2.12.1982 r., w związku z jego działalnością na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego - w zakresie żądań przewyższających wysokość dochodzonego roszczenia z tytułu kosztów poniesionych na przejazdy na widzenia oraz kosztów paczek w całości w związku z internowaniem,

d) przyznającym Wnioskodawcy odsetki ustawowe od zasądzonych kwot odszkodowania i zadośćuczynienia, zamiast żądanych we wnioskach inicjujących postępowanie odsetek ustawowych za opóźnienie.”

„W zakresie wniosku o zadośćuczynienie za krzywdę Wnioskodawcy E. W. (1) doznaną na skutek niesłusznego pozbawienia wolności w okresie od dnia 15 grudnia 1981 r. do dnia 4 marca 1982 r. w związku z jego działalnością na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego,

I. na zasadzie art. 427 §2 oraz art. 438 §1 a k.p.k., w zakresie zasądzonego zadośćuczynienia wyrokowi zarzucił obrazę przepisów prawa materialnego, a mianowicie:

- art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (dalej: ustawa lutowa) w zw. z art. 445 §1 k.c. poprzez błędne ich zastosowanie skutkujące uznaniem, iż w okolicznościach niniejszej sprawy sumą odpowiednią zadośćuczynienia za krzywdę doznaną przez E. W. (1) jest kwota 30.000,00 zł, w sytuacji gdy Sąd I instancji uznając ww. jako kwotę nie prowadzącą do bezpodstawnego wzbogacenia Wnioskodawcy, wskazuje, iż pozbawienie wolności wywołało w stosunku do Wnioskodawcy jedynie „normalne następstwa” pozbawienia wolności (zerwanie więzi rodzinnych, poczucie bezradności, obawa o bezpieczeństwo), podczas gdy Sąd nie uwzględnił we właściwy sposób wszystkich istotnych okoliczności, które w sposób wyjątkowy miały wpływ na wymiar krzywd Wnioskodawcy (pogorszenie stanu zdrowia, inwigilacja przez SB i tym samym wykazał podstawy do zasądzenia pełnej kwoty zadośćuczynienia w tym zakresie), co w konsekwencji doprowadziło do poczucia rażącej niesprawiedliwości przez Wnioskodawcę dodatkowo na skutek zasądzenia powyżej wskazanej symbolicznej kwoty zadośćuczynienia w wysokości niewspółmiernie niskiej - w stosunku do rozmiaru krzywdy doznanej przez E. W. (1), a Sąd zasądzając zadośćuczynienie w przedmiotowej sprawie w wysokości przyjmując 300 zł za jeden dzień w przeważającej części nie odniósł się do rzeczywistego rozmiaru krzywdy doznanej przez E. W. (1).”

„W zakresie wniosku o zadośćuczynienie i odszkodowanie za krzywdę i szkodę Wnioskodawcy E. W. (1) doznaną na skutek internowania w okresie od dnia 5 maja 1982 r. do dnia 2 grudnia 1982 r. w związku z jego działalnością na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego.

I. Na zasadzie art. 427 §2 oraz art. 438 §1 a k.p.k., w zakresie zasądzonego zadośćuczynienia wyrokowi zarzucił obrazę przepisów prawa materialnego i procesowego, a mianowicie:

1. obrazę przepisów prawa materialnego, tj. art. 8 ust. 1 w zw. z art. 11 ust. 1 ustawy lutowej w zw. z art. 445 §1 i 2 k.c. w zw. z art. 448 k.c. przez ich błędną wykładnię i nieuwzględnienie we właściwy sposób wszystkich istotnych okoliczności, które miały wpływ na wymiar krzywdy E. W. (1), a w konsekwencji na wysokość zadośćuczynienia, a zwłaszcza: warunków, w jakich odbywał izolację, okoliczności internowania Wnioskodawcy, poczucia rażącej niesprawiedliwości, jakiej doznał za działalność w (...) na rzecz niepodległego Państwa Polskiego oraz pozbawienie kariery zawodowej, a w konsekwencji wpływu okresu izolacji na zmianę osobowości E. W. (1),

2. art. 7 k.p.k., polegające na dowolnej ocenie dowodów i wyciągnięcie z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie wniosków sprzecznych z zasadami logicznego rozumowania, doświadczenia życiowego i wskazaniami wiedzy, a w konsekwencji błędne przyjęcie, że zasądzona kwota zadośćuczynienia jest kwotą odpowiednią i proporcjonalną do doznanej krzywdy, uwzględnia stopień niewątpliwych, intensywnych cierpień fizycznych i psychicznych, jakie wynikały z warunków bytowych i socjalnych odbywania internowania przez Wnioskodawcę, gdyż zdaniem Sądu uwzględniono krzywdy wywołane bezprawnym pozbawieniem wolności przez okres blisko 7 miesięcy pozbawienia wolności, a internowanie wywołało „normalne następstwa” pozbawienia wolności (zerwanie więzi rodzinnych, poczucie bezradności, obawa o bezpieczeństwo), podczas gdy Sąd pominął przy ustalaniu stopnia krzywdy Wnioskodawcy pogorszenie stanu zdrowia, inwigilację ze strony SB oraz nieodwracalność skutków psychicznych i dolegliwości (w sytuacji gdy Wnioskodawca wykazał podstawy do zasądzenia pełnej kwoty zadośćuczynienia z tytułu ww. okoliczności potęgujących pokrzywdzenie), co prowadzi w konsekwencji do wnioski, iż w istocie zasądzona kwota 70.000,00 zł z tytułu zadośćuczynienia jest kwotą nieadekwatną do okoliczności niniejszej sprawy, w tym wynikających z treści zeznań Wnioskodawcy, skutkiem czego było zasądzenie zaniżonej w stosunku do znacznego rozmiaru krzywdy doznanej przez Wnioskodawcę kwoty zadośćuczynienia, co prowadzi do poczucia rażącej niesprawiedliwości E. W. (1) z powodu skazania za działania niepodległościowe, stanowiące kluczową aktywność w jego życiu osobistym i zawodowym, tj. nagłego przerwania planów zawodowych represjonowanego - w swoim środowisku cieszącego się estymą,

3. art. 558 k.p.k. w zw. z art. 322 k.p.c. poprzez ich niezastosowanie w sytuacji, gdy z ustaleń faktycznych dokonanych przez Sąd I instancji wynika, że Wnioskodawca w okresie jego uwięzienia nie doznał szkody w wysokości wskazanej w złożonym w sprawie wniosku w zakresie żądań przewyższających wysokość dochodzonego roszczenia z tytułu kosztów poniesionych na przejazdy na widzenia w związku z internowaniem (w wyniku dokonanego miarkowania przez Sąd i uznanie, iż brak jest możliwości przyjęcia maksymalnej stawki „na podstawie rozporządzenia” - 0,8358 zł/km, gdyż nie zostały naprowadzone żadne szczególne okoliczności ją uzasadniające - np. bardzo duża pojemność skokowa pojazdu) i przyjęcie stawki 0,60 zł/km zgodną z zarządzeniem Dyrektora Sądu Okręgowego w Szczecinie co do podróży służbowych odbywanych przez pracowników SO w Szczecinie), podczas gdy Wnioskodawca wykazał podstawy do zasądzenia pełnej kwoty odszkodowania, ponadto szkody te pozostają w normalnym związku przyczynowo-skutkowym z internowaniem,

4. art. 427 §2 oraz art. 438 pkt 2 k.p.k. naruszenie prawa procesowego, która miała wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 8 ust. 3 ustawy lutowej w zw. z art. 4 k.p.k., 558 k.p.k. w zw. z art. 322 k.p.c., poprzez ich niezastosowanie w stanie faktycznym niniejszej sprawy, podczas gdy w sytuacji, w której ścisłe udowodnienie przez Wnioskodawcę wysokości dochodzonego odszkodowania w zakresie kosztów poniesionych na przejazdy na widzenia jest niemożliwe, nader utrudnione lub oczywiście niecelowe, Sąd powinien przyznać Wnioskodawcom tytułem odszkodowania odpowiednią sumę według swojej oceny, opartej na rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy, co uzasadnia zasądzenie pełnej kwoty dochodzonego roszczenia w tym zakresie,

5. art. 445 §1 i 2 k.c. w zw. z art. 361 k.c. w zb. z art. 552 §1 i 4 k.p.k. poprzez ich błędną wykładnię i niezastosowanie polegającą na błędnym oddaleniu wniosku w całości odnośnie kwoty 1.400,00 zł odnośnie szkody doznanej przez Wnioskodawcę na skutek otrzymania 14 paczek żywnościowych w kwocie po 100 zł każda, podczas gdy Sąd ograniczył się jedynie do polemiki co do zasady dochodzonej przez Wnioskodawcę sumy pieniężnej z tytułu odszkodowania - poprzez uznanie przez Sąd, iż koszt przygotowania paczek nie spowodował w majątku Wnioskodawcy takich uszczerbków, które nie zostałyby wyrównane brakiem ponoszenia innych kosztów utrzymania w zakresie internowania („brak szkody w mieniu Wnioskodawcy”)”.

Ponadto przedmiotowemu orzeczeniu zarzucił:

- „obrazę przepisów prawa materialnego, tj. art. 481 §1 k.c. poprzez jego niezastosowanie i nieprzyznanie od zasądzonych sum odsetek ustawowych za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty, pomimo, że takie żądanie zostało zgłoszone w przedmiotowym wniosku o zadośćuczynienie i odszkodowanie”.

Prokurator zaskarżył ww. wyrok w części dotyczącej orzeczenia o zasądzeniu od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawcy E. W. (1) kwoty 4.636,80 zł tytułem odszkodowania na internowanie w okresie od 6 maja 1982 r. do 2 grudnia 1982 r. oraz kwoty 1.200 zł tytułem odszkodowania za pozbawienie wolności w okresie od 15 grudnia 1981 r. do 4 marca 1982 r. w sprawie Sądu Pomorskiego Okręgu Wojskowego w Bydgoszczy, sygn.. akt SoW 72/82, na niekorzyść E. W. (1) i na mocy art. 438 pkt 1a i 2 k.p.k. zarzucił:

„- obrazę przepisów prawa materialnego w postaci art. 361§ 1 i 2 k.c. oraz art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (Dz.U. z 2020 r., poz. 1820 j.t.), poprzez zasądzenie na rzecz wnioskodawcy odszkodowania w kwocie 4.636,80 złotych tytułem kosztów dojazdu żony wnioskodawcy na widzenia oraz kwoty 1.200 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, podczas gdy wnioskodawca nie wykazał, by koszty te zostały faktycznie poniesione, a nadto zasądzone odszkodowanie w kwocie 1.200 złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego nie pozostaje w adekwatnym związku przyczynowym z orzeczeniem o internowaniu wnioskodawcy, bowiem nie jest skutkiem prowadzonego przeciwko wnioskodawcy postepowania, podczas gdy możliwość zasądzenia w tym trybie odszkodowania za poniesioną szkodę ograniczona jest tylko do takich skutków wykonania orzeczenia albo decyzji, które w sposób bezpośredni wynikają z internowania lub pozbawienia wolności, bowiem na podstawie ustawy lutowej Skarb Państwa ponosi odpowiedzialność jedynie za szkodę lub krzywdę pozostające w adekwatnym związku przyczynowym z niesłusznym pozbawieniem wolności, a naprawienie takiej szkody objąć może jedynie straty, które poszkodowany realnie poniósł,

- obrazę przepisów postepowania, mogącą mieć wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 322 k.p.c. oraz art. 7 k.p.k., polegającą na dokonaniu oszacowania odszkodowań przyznanych wnioskodawcy, pomimo braku z jego strony koniecznej inicjatywy dowodowej w tym zakresie, barku udowodnienia podstawy i zakresu roszczeń o odszkodowanie oraz przekonującego uzasadnienia przyjętych przez Sąd zasad miarkowania odszkodowania.”

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Apelacja pełnomocnika wnioskodawcy E. W. (1) zasługiwała na uwzględnienie jedynie w niewielkim zakresie, dotyczącym zasądzonych odsetek, natomiast pozostałe wyartykułowane w niej zarzuty, nie były merytorycznie zasadne i stąd nie mogły osiągnąć zamierzonego, przez autora skargi odwoławczej, rezultatu. Zupełnie nietrafne były również argumenty apelacji wniesionej przez prokuratora.

Przed merytorycznym odniesieniem się do apelacji pełnomocnika wnioskodawcy, przede wszystkim wskazać należy, iż została ona niewłaściwie skonstruowana. Jej autor, nota bene podmiot kwalifikowany, nie bacząc na samoistność zarzutu obrazy prawa materialnego i jakby nie ufając jego skuteczności, podniósł nadto zarzuty określone w art. 438 pkt 2 k.p.k., tj. obrazy przepisów postępowania, zaś w uzasadnieniu skargi odwoławczej kwestionował ustalenia faktyczne. Być może wyjaśnia to intencję skarżącego, który zapewne zakładał niekonsekwencję stanowiska zajętego w wywiedzionym środku odwoławczym. Tymczasem z punktu widzenia kontroli odwoławczej istotne jest rozróżnianie pierwotnych źródeł uchybienia i jego następstw. Wypada zatem po raz kolejny przypomnieć, że obraza prawa materialnego ma miejsce tylko wtedy, gdy stan faktyczny został w orzeczeniu ustalony prawidłowo, a nie zastosowano do niego właściwego przepisu prawa materialnego (zob. postanowienia SN: z 09.01.2002 r., V KKN 319/99, LEX nr 53010; z 02.12.2008 r., III KK 230/08, LEX nr 491425; z 08.05.2015 r., III KK 333/14, LEX nr 1713025; z 26.10.2016 r., II KK 272/16, LEX nr 2139245). Natomiast nie ma obrazy prawa materialnego, gdy wadliwość orzeczenia w tym zakresie jest wynikiem błędnych ustaleń przyjętych za jego podstawę (zob. wyroki SN: z 23.07.1974 r., V KR 212/74, OSNKW 1974/12/223; z 02.08.1978 r., I KR 155/78, OSNPG 1979/3/52). W takich wypadkach podstawą odwoławczą powinien być zarzut błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku (a nie obrazy prawa materialnego) albo obrazy prawa procesowego, jeżeli wadliwość orzeczenia jest wynikiem błędnych ocen sądu (por. np. postanowienia SN: z 09.01.2002 r., V KKN 319/99, LEX nr 53010; z 06.02.2007 r., III KK 407/06, LEX nr 467593; z 15.02.2007 r., IV KK 234/06, LEX nr 445859). W świetle powyższego pełnomocnik deklarując w petitum apelacji zarzut naruszenia prawa materialnego, tj. art. 8 ust. 1 ustawy lutowej w zw. z art. 445 §1 k.c. (względnie art. 8 ust. 1 w zw. z art. 11 ust. 1 ustawy lutowej w zw. z art. 445 §1 i 2 k.c. w zw. z art. 448 k.c.), także w warstwie argumentacyjnej skargi wdaje się w polemikę z ustaleniami faktycznymi i prezentuje własną ocenę zgromadzonego materiału dowodowego, która sprowadza się do odmiennego, od ustalonego przez Sąd I instancji, rozmiaru krzywdy wnioskodawcy, nie dostrzegając przy tym, że o zasadności naruszenia przepisów prawa materialnego można mówić wtedy, gdy w sposób wadliwy dokonano subsumpcji normy prawnej do trafnie ustalonego stanu faktycznego. Natomiast skoro w niniejszej sprawie pełnomocnik wyraźnie kwestionuje jednak ustalenia faktyczne, a jednocześnie próbuje wykazać, że doszło do naruszenia prawa materialnego, to taki sposób dedukcji należy uznać za nieprawidłowy, albowiem - jak już wyżej zaznaczono - tylko niekwestionowany stan faktyczny może być następnie podstawą procesu subsumpcji. W świetle powyższego, w takim układzie procesowym, podniesione w omawianej skardze odwoławczej zarzuty obrazy prawa materialnego („art. 8 ust. 1 ustawy lutowej w zw. z art. 445 § 1 k.c.” oraz „art. 8 ust. 1 w zw. z art. 11 ust. 1 ustawy lutowej w zw. z art. 445 §1 i 2 k.c. w zw. z art. 448 k.c.”), mają charakter alternatywnych, a więc będą stanowiły przedmiot oceny sądu ad quem dopiero wówczas, gdy zostaną zaaprobowane ustalenia faktyczne (zob.: postanowienie SN z 19.10.2016 r., V KK 239/16, LEX nr 2148667).

Nie były merytorycznie uzasadnione podniesione przez pełnomocnika wnioskodawcy uchybienia w zakresie rzekomego naruszenia przepisów prawa procesowego, a w tym obrazy art. 7 k.p.k., polegającej na dowolnej ocenie dowodów i wyciągnięciu z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie wniosków sprzecznych z zasadami logicznego rozumowania, doświadczenia życiowego i wskazaniami wiedzy, a w konsekwencji błędnym przyjęciu, że zasądzona kwota 70.000 zł, tytułem zadośćuczynienia za internowanie wnioskodawcy, jest kwotą odpowiednią i proporcjonalną do doznanej krzywdy. Zdaniem sądu odwoławczego, Sąd Okręgowy zgromadził w niniejszej sprawie materiał dowodowy wystarczający dla dokonania prawidłowego rozstrzygnięcia, poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne, które są rezultatem oceny zebranych w sprawie dowodów, przeprowadzonej zgodnie z regułą określoną w art. 7 k.p.k. Autor apelacji zaprezentował zaś jedynie polemiczne stanowisko, a w konsekwencji nie wykazał trafności postawionej tezy o przekroczeniu przez ten Sąd granic swobodnej oceny dowodów. Wypada także przypomnieć, iż w orzecznictwie powszechnie prezentowany jest pogląd, że wysokość zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, przyznawanego na podstawie art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (Dz.U.2021.1693 t.j., zwanej „ustawą lutową”), należy do sfery swobodnego uznania sędziowskiego, co implikuje stwierdzenie, że zarzut wadliwego określenia wysokości zadośćuczynienia może być uwzględniony jedynie w sytuacjach, w których przyznane zadośćuczynienie w sposób oczywisty i rażący nie odpowiada relewantnym okolicznościom występującym w danej sprawie, a więc jest niewspółmierne do stopnia i długotrwałości krzywd doznanych przez represjonowanego ( vide wyroki SN: z 17.01.2001 r., II KKN 351/99, LEX nr 51452; z 03.07.2007 r., II KK 321/06, LEX nr 299187; z 12.08.2008 r., V KK 45/08, LEX nr 438427; postanowienia SN: z 27.07.2005 r., II KK 54/05, LEX nr 152495; z 18.12.2012 r., III KK 275/12, LEX nr 1232288; wyrok SA w Łodzi z 05.11.2013 r., II AKa 203/13, LEX nr 1409175; wyrok SA w Poznaniu z 30.09.2014 r., II AKa 194/14, LEX nr 2564353; wyrok SA we Wrocławiu z 23.09.2015 r., II AKa 219/15, LEX nr 1927507; wyrok SA w Gdańsku z 20.12.2018 r., II AKa 381/18, LEX nr 2698116). Słowem, ustalenie odpowiedniej kwoty zadośćuczynienia należy do dyskrecjonalnej władzy sędziego i tylko wtedy, gdyby doszło do rażąco niesprawiedliwego rozstrzygnięcia w tym zakresie, sąd odwoławczy władny byłby dokonać zmiany orzeczenia. Tymczasem, w ocenie sądu ad quem, sytuacja opisana powyżej, z pewnością nie zachodzi w przedmiotowej sprawie, albowiem przyznane na rzecz wnioskodawcy zadośćuczynienie, w kwocie 70.000 zł, jest odpowiednie i w pełni rekompensuje krzywdę doznaną przez E. W. (1) na skutek bezprawnego pozbawienia go wolności (internowania) przez okres blisko 7 miesięcy. Sąd Okręgowy, kształtując wysokość należnego zadośćuczynienia, miał na uwadze wszystkie istotne okoliczności sprawy i żadnej z nich nie pominął, a co więcej każdej z nich nadał odpowiednią rangę i wagę. Znalazło to swój wyraz w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku (s. 10-11). W szczególności Sąd I instancji zasadnie zauważył, że wprawdzie pozbawienie wolności wnioskodawcy było bezprawne i trwało niespełna 7 miesięcy, jednakże nie wiązało się ono ze szczególnym udręczeniem, ani nie było nadmiernie długotrwałe. Nie sposób pominąć, że eksponowane przez skarżącego pełnomocnika inne okoliczności (zerwanie więzi rodzinnych, poczucie bezradności, czy obawa o swoje bezpieczeństwo), stanowią przecież typowe („normalne”) następstwa pozbawienia wolności każdej osoby. Ponadto, wbrew odmiennym twierdzeniom autora apelacji, w sprawie nie wykazano, aby z powodu internowania, nastąpiło pogorszenie stanu zdrowia wnioskodawcy (poza kilkudniowym pobytem w szpitalu w W., gdzie miał on jednak zapewnione lepsze warunki bytowe oraz profesjonalną opiekę). Natomiast późniejsze represje ze strony SB wiązały się z dalszą działalnością niepodległościową E. W. (1). Wprawdzie skarżący pełnomocnik gloryfikuje okoliczność prowadzenia przez wnioskodawcę działalności na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, jednak przypomnieć wypada, że ustawa lutowa nie daje prawa do rekompensaty za działalność opozycyjną i niepodległościową, lecz jedynie za bezprawne pozbawienie wolności, będące jej wynikiem (zob. wyroki SA w Gdańsku: z 18.12.2014 r., II AKa 430/14, KSAG 2015/1/144-170; z 21.04.2017 r., II AKa 53/17, LEX nr 2329103). Słowem zadośćuczynienie i odszkodowanie oparte na treści art. 8 ust. 1 ustawy lutowej nie służą wynagrodzeniu zasług za działalność niepodległościową, tylko mają na celu rekompensatę rzeczywiście poniesionych krzywd i szkód.

Nie sposób także zaaprobować podniesionego w uzasadnieniu omawianego środka odwoławczego argumentu, iż w odniesieniu do różnych, innych osób za krótsze okresy pozbawienia wolności orzekano zadośćuczynienia w kwotach wyższych, niż w odniesieniu do wnioskodawcy E. W. (1). W tym zakresie Sąd Okręgowy trafnie zauważył, że nie jest związany w żadnej mierze orzeczeniami innych sądów, a każda ze spraw, w której orzekane jest zadośćuczynienie, wymaga indywidualnej oceny krzywdy, jaką poniosła osoba pozbawiona wolności. W przedmiotowej sprawie sformułowano żądanie zasądzenia kwoty 5.377,71 zł (tj. kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w miesiącu lipcu 2020 r.) za każdy dzień pozbawienia wolności, powiększonej dodatkowo o kwoty wynikające z innych tytułów, m.in. za zerwanie więzi rodzinnych, represjonowanie, pogorszenie stanu zdrowia wnioskodawcy (które przecież stanowią element krzywdy i nie powinny być rozpatrywane osobno). Przyznać jednak należy rację Sądowi I instancji, że jest to kwota rażąco wygórowana. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego zadośćuczynienie - w myśl art. 445 §1 k.c. - nie może być źródłem nieuzasadnionego wzbogacenia (zob. wyrok SN z 30.01.2004, I CK 131/03, OSNC 2005, z. 2, poz. 40; postanowienia SN: z 22.01.2015 r., III KK 252/14, LEX nr 1640256; z 27.06.2019 r., V KK 276/19, LEX nr 2729328). Celowe wydaje się także podkreślenie, że - wbrew odmiennej argumentacji pełnomocnika - zarówno na gruncie obowiązującego stanu prawnego, jak i elementarnej sprawiedliwości, nie ma żadnego uzasadnienia dla automatycznego dawania prymatu krzywdzie doznanej przez osoby internowane w trakcie trwania stanu wojennego, nad krzywdą poniesioną np. przez osoby niesłusznie skazane, czy też tymczasowo aresztowane. Na marginesie należy też odnotować, iż zadośćuczynienie winno być ustalane z umiarem, w rozsądnych granicach, przystających do aktualnych warunków życiowych i przeciętnej stopy życiowej społeczeństwa, by nie służyło wzbogaceniu się.

Chybiony był również kolejny zarzut pełnomocnika - obrazy przepisów prawa materialnego, a to art. 8 ust. 1 w zw. z art. 11 ust. 1 ustawy lutowej w zw. z art. 445 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 448 k.c., poprzez ich błędną wykładnię i nieuwzględnienie we właściwy sposób wszystkich istotnych okoliczności, które miały wpływ na wymiar krzywdy E. W. (1) doznanej na skutek internowania w okresie od dnia 06.05.1982 r. do dnia 02.12.1982 r., a w konsekwencji na wysokość zadośćuczynienia. W odpowiedzi przede wszystkim podkreślić należy, iż art. 8 ust. 1 ustawy lutowej nie przewiduje żadnych sprecyzowanych kryteriów określania wysokości zadośćuczynienia, pozostawiając te oceny praktyce orzeczniczej w konkretnych sprawach. Podobnie przepisy Kodeksu cywilnego, dotyczące zadośćuczynienia, ograniczają się do wskazania, że zasądzona suma ma być „odpowiednia” (art. 445 § 1 k.c.). O tym, czy zasądzone zadośćuczynienie spełnia te wymogi, decyduje zatem sąd orzekający na podstawie zindywidualizowanych kryteriów, wynikających z materiału dowodowego sprawy, w następstwie rozważenia wszystkich jej istotnych okoliczności ( vide postanowienie SN z 15.03.2017 r., II KK 42/17, LEX nr 2273886; wyrok SA w Krakowie z 25.05.2017 r., II AKa 29/17, LEX nr 2660027). Zaznaczyć również trzeba, co już wyżej w niniejszych rozważaniach podkreślono i do czego zasadnie nawiązywał już Sąd I instancji, że odnoszenie wysokości należnej kwoty zadośćuczynienia do innych nawet zbliżonych rodzajowo spraw, jest nieuprawnione z uwagi na to, że rozmiar krzywdy w kontekście konkretnych ustaleń dotyczących danej sprawy, musi być zawsze określony indywidulanie. Lektura uzasadnienia wyroku Sądu Okręgowego prowadzi do wniosku, że powyższe wymagania w niniejszej sprawie zostały spełnione. Natomiast skarżący pełnomocnik, poza polemiką z prawidłowymi ustaleniami Sądu I instancji, nie wskazał żadnych istotnych okoliczności, które nie zostałyby objęte dotychczasowym zakresem rozważań, nie wykazując tym samym wystąpienia naruszenia powołanych przepisów. Reasumując, przyznane na rzecz E. W. (1) zadośćuczynienie w wysokości 70.000 zł nie jest kwotą symboliczną i stanowi ekonomicznie odczuwalną dla wnioskodawcy rekompensatę za doznaną krzywdę, wynikającą z bezprawnego pozbawienia wolności (internowania) w okresie od dnia 06.05.1982 r. do dnia 02.12.1982 r. (łącznie przez 210 dni). Mając na uwadze powyższe względy, brak było podstaw do wkraczania w sferę swobodnego uznania sędziowskiego i - co za tym idzie - dokonywania korekty zaskarżonego wyroku w części dotyczącej zasądzonego zadośćuczynienia, której bezpodstawnie domagał się skarżący pełnomocnik.

Chybiony był również dalszy zarzut - obrazy przepisów art. 558 k.p.k. w zw. z art. 322 k.p.c. poprzez ich niezastosowanie w sytuacji, gdy z ustaleń faktycznych dokonanych przez Sąd I instancji wynika, że wnioskodawca nie doznał szkody w wysokości wskazanej w złożonym w sprawie wniosku w zakresie żądań przewyższających wysokość dochodzonego roszczenia z tytułu kosztów poniesionych na przejazdy na widzenia w związku z internowaniem. Przypomnieć generalnie wypada, że roszczenie o odszkodowanie, którego podstawę prawną stanowi przepis art. 8 ust. 1 ustawy lutowej, ma charakter cywilnoprawny, chociaż - analogicznie jak roszczenia wynikające z rozdziału 58 k.p.k. - rozstrzygane jest przez sąd karny. W sprawach dotyczących ww. roszczeń, co do zasady, stosowane są przepisy ustawy lutowej, zaś - zgodnie z odesłaniem zawartym w art. 8 ust. 3 cyt. ustawy - także przepisy rozdziału 58 k.p.k. (z wyjątkiem art. 555 k.p.k.), przy czym w kwestiach nieuregulowanych w przywołanych powyżej aktach prawnych, zgodnie z art. 558 k.p.k., stosuje się przepisy Kodeksu postępowania cywilnego. Przepisy tego Kodeksu mają zatem charakter subsydiarny (zob. D. Świecki [red.]: Kodeks postępowania karnego. Tom II. Komentarz aktualizowany, LEX/el. 2019). Podkreślić przy tym należy, że w postępowaniu o odszkodowanie prowadzonym na gruncie ustawy lutowej (w którym stosuje się odpowiednio przepisy Rozdziału 58 K.p.k.), mamy do czynienia z tzw. rozłożeniem ciężaru dowodu pomiędzy wnioskodawcą (poszkodowanym) a organem sądowym. Odszkodowanie, o którym mowa w art. 8 ustawy lutowej, adekwatnie do regulacji art. 552 k.p.k., ma charakter cywilnoprawny. W związku z tym - na tle regulacji wyrażonej w art. 6 k.c. - to wnioskodawca (poszkodowany) powinien udowodnić podstawę, jak i wysokość zgłoszonego roszczenia. Z kolei sąd rozpoznający wniosek o odszkodowanie, zgodnie z treścią art. 2 § 2 k.p.k., powinien w procedowaniu dążyć do tego, ażeby podstawę rozstrzygnięcia stanowiły prawdziwe ustalenia faktyczne (zob. wyroki SN: z 22.03.2001 r., V CKN 1072/00, LEX nr 1168068; z 04.11.2004 r., WK 19/04, OSNwSK 2004/1/2011; z 02.03.2010 r., III KK 317/09, LEX nr 577206; postanowienie SN z 06.05.2014 r., V KK 384/13, LEX nr 1463434). Jednakże w niektórych sytuacjach, zasadne jest uwzględnienie treści art. 322 k.p.c. Sięgnięcie zatem po rozwiązanie określone w tymże przepisie możliwe, a nawet konieczne jest wówczas, gdyby dochodząc w postępowaniu karnym klasycznego roszczenia odszkodowawczego wnioskodawca z tych czy innych przyczyn (m.in. upływ czasu, utrata dokumentacji itp.) miał trudności ze ścisłym udowodnieniem wysokości żądania (por. postanowienie SN z 18.02.2011 r., II KK 289/10, OSNKW 2011, z. 4, poz. 36). Niewątpliwie w niniejszej sprawie nie jest możliwe ścisłe udowodnienie wysokości zgłoszonego żądania, stąd też niezbędne stało się miarkowanie odszkodowania w oparciu o art. 322 k.p.c., co też -wbrew odmiennym twierdzeniom pełnomocnika - Sąd Okręgowy uczynił (zob. s. 7 uzasadnienia wyroku SO).

Nie ma racji autor omawianej apelacji, że Sąd I instancji wadliwie obliczył koszty przejazdów członków rodziny (żony) wnioskodawcy, związane z widzeniami podczas internowania. Przyjęta przez Sąd Okręgowy metoda wyliczenia tych kosztów, w sytuacji, gdy wnioskodawca nie przedstawił żadnych dowodów pozwalających na dokładne ich wyliczenie (art. 6 k.c.), jest prawidłowa, a co więcej korzystna dla wnioskodawcy. Zastosowana przez Sąd I instancji stawka 0,60 zł/km, wynikająca z zarządzenia Dyrektora Sądu Okręgowego w Szczecinie w sprawie ustalania i rozliczania należności przysługujących pracownikom Sądu Okręgowego w Szczecinie z tytułu podróży służbowych, uwzględnia bowiem nie tylko zużycie paliwa, ale częściowo także tzw. koszty amortyzacji pojazdu (a w konsekwencji niewątpliwie pokrywa wydatki związane z częściowym zwrotem kosztów znajomym dowożącym żonę do ośrodka w W., jak również z zakupem biletów (...) do S.). Natomiast postulowany przez wnioskodawcę maksymalny przelicznik wynoszący 0,8358 zł/km, stosowany obecnie na podstawie rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 25 marca 2002 r. w sprawie warunków ustalania oraz sposobu dokonywania zwrotu kosztów używania do celów służbowych samochodów osobowych, motocykli i motorowerów niebędących własnością pracodawcy (Dz.U.2002.27.271), uznać należało za wygórowany. Jak słusznie zauważył Sąd I instancji, w przedmiotowej sprawie nie zostały bowiem wykazane żadne szczególne okoliczności uzasadniające zastosowanie stawki maksymalnej, przewidzianej dla samochodu osobowego o pojemności skokowej silnika powyżej 900 cm3 (§2 pkt 1 lit b ww. rozporządzenia). W konsekwencji brak było podstaw do podwyższenia kwoty odszkodowania zasądzonego na rzecz wnioskodawcy z tytułu kosztów poniesionych na przejazdy żony na widzenia z internowanym, albowiem prowadziłoby to do nieuzasadnionego wzbogacenia wnioskodawcy.

Z powyższych względów nie sposób również podzielić kolejnego, akcentowanego przez pełnomocnika uchybienia, naruszenia art. 8 ust. 3 ustawy lutowej w zw. z art. 4 k.p.k., art. 558 k.p.k. w zw. z art. 322 k.p.c. Lektura pisemnych motywów zaskarżonego wyroku wprost wskazuje na to, iż Sąd I instancji zastosował art. 322 k.p.c., miarkując wysokość odszkodowania z tytułu kosztów dojazdu żony na widzenia z internowanym. Sąd Apelacyjny w tym zakresie podzielił tok rozumowania zaprezentowany w uzasadnieniu tegoż wyroku (s. 7 uzasadnienia SO). Podkreślić należy, że inny sposób ustalenia ww. kwoty nie jest możliwy z uwagi na brak precyzyjnych danych źródłowych, pomimo wyczerpania inicjatywy dowodowej przez Sąd I instancji.

Pożądanego przez pełnomocnika wnioskodawcy skutku nie mógł również odnieść kolejny zarzut obrazy art. 445 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 361 k.c. w zb. z art. 552 § 1 i 4 k.p.k., rzekomo poprzez ich błędną wykładnię i niezastosowanie polegające na oddaleniu wniosku w całości w zakresie kwoty 1.400 zł, z tytułu szkody doznanej przez wnioskodawcę na skutek otrzymania 14 paczek żywnościowych. Przede wszystkim przypomnieć wypada, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, wykładni pojęcia „odszkodowania” z art. 8 ust. 1 ustawy lutowej należy dokonywać zgodnie regułami ustalonymi w prawie cywilnym. W szczególności ma tu zastosowanie art. 361 § 2 k.c., zgodnie z którym naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany (realnie) poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. W ocenie sądu odwoławczego nie ma obecnie racjonalnych podstaw do uznania, że wnioskodawca powinien otrzymać zwrot wydatków poniesionych na paczki, skoro zawierały one wyłącznie jedzenie i środki higieniczne, tj. ręczniki i kosmetyki (s. 5 protokołu rozprawy z dnia 13.01.2021 r.), jakie wnioskodawca także musiałby kupować, będąc na wolności (i to w znacznie większych ilościach). Wydatki te nie mają zatem bezpośredniego związku z internowaniem, gdyż przebywając na wolności E. W. (1) również koszty te by niewątpliwie ponosił. Zwrot wydatków na paczki byłby - w ocenie sądu ad quem - uzasadniony wyłącznie wówczas, gdyby konieczność ich przekazywania wynikała ściśle z okoliczności związanych ze stosowaniem internowania, w szczególności było to wynikiem pogorszenia stanu zdrowia osadzonego i konieczności zapewnienia mu lepszego jedzenia, lekarstw itp., tego zaś skarżący w przedmiotowej sprawie w ogóle nie wykazał. Niezależnie od powyższych uwag, Sąd Apelacyjny podziela trafne stanowisko Sądu Okręgowego, że nie ma podstaw do uznania, iż koszty poniesione w związku z przesyłanymi wnioskodawcy do zakładu karnego kwotami pieniężnymi i paczkami, w istocie powiększyły stan jego pasywów. Zgromadzony materiał dowodowy nie daje bowiem podstaw do uznania, że wspierające wnioskodawcę osoby żądały zwrotu poniesionych kosztów (zob. wyrok SA w Gdańsku z 08.11.2017 r., II AKa 189/17, LEX nr 2466233). W konsekwencji brak było podstaw do korekty zaskarżonego wyroku także w zakresie dochodzonego odszkodowania z tego tytułu.

Nie był również zasadny dalszy zarzut obrazy przepisów prawa materialnego - art. 8 ust. 1 ustawy lutowej w zw. z art. 445 § 1 k.c., poprzez błędne ich zastosowanie skutkujące uznaniem, iż w okolicznościach niniejszej sprawy sumą odpowiednią zadośćuczynienia za krzywdę doznaną przez E. W. (1) na skutek niesłusznego pozbawienia wolności w okresie od dnia 15.12.1981 r. do dnia 04.03.1982 r. jest kwota 30.000 zł. Jak to już wyżej podkreślono (w niniejszych rozważaniach), wysokość zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, przyznawanego na podstawie art. 8 ust. 1 ustawy lutowej, należy do sfery swobodnego uznania sędziowskiego, co implikuje stwierdzenie, że zarzut wadliwego określenia wysokości zadośćuczynienia może być uwzględniony jedynie w sytuacjach, w których przyznane zadośćuczynienie w sposób oczywisty i rażący nie odpowiada relewantnym okolicznościom występującym w danej sprawie, a więc jest niewspółmierne do stopnia i długotrwałości krzywd doznanych przez represjonowanego. Niewątpliwe zatem przy wykładni pojęcia „odpowiedniego” zadośćuczynienia, zawęża się możliwość skutecznego kwestionowania jego wysokości (vide np. wyroki SN: z 17.01.2001 r., II KKN 351/99, LEX nr 51452; z 03.07.2007 r., II KK 321/06, LEX nr 299187; z 12.08.2008 r., V KK 45/08, LEX nr 438427; postanowienia SN: z 27.07.2005 r., II KK 54/05, LEX nr 152495; z 18.12.2012 r., III KK 275/12, LEX nr 1232288). Słowem, ustalenie odpowiedniej kwoty zadośćuczynienia należy do dyskrecjonalnej władzy sędziego i tylko wtedy, gdyby doszło do rażąco niesprawiedliwego rozstrzygnięcia w tym zakresie, sąd odwoławczy władny byłby dokonać zmiany orzeczenia. Tymczasem, w ocenie sądu ad quem, sytuacja opisana powyżej nie zachodzi w niniejszej sprawie, albowiem przyznane na rzecz wnioskodawcy zadośćuczynienie jest odpowiednie i w pełni rekompensuje krzywdę doznaną przez E. W. (1) na skutek niesłusznego pozbawienia go wolności (tymczasowego aresztowania) w okresie od dnia 15.12.1981 r. do dnia 04.03.1982 r. Sąd Okręgowy, kształtując wysokość należnego zadośćuczynienia, miał na uwadze wszystkie istotne okoliczności sprawy i żadnej z nich nie pominął, a co więcej każdej z nich nadał odpowiednią rangę i wagę. Znalazło to swój należyty wyraz w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku (s. 9-10 uzasadnienia SO). W przekonaniu Sądu Apelacyjnego, zasądzone zadośćuczynienie jest adekwatne do realiów analizowanego przypadku. Do takiego wniosku prowadzi należyte uwzględnienie faktu, że pozbawienie wolności wnioskodawcy było bezprawne i trwało niespełna 3 miesiące. Trafnie jednak podkreślił Sąd I instancji, że nie wiązało się ono ze szczególnym udręczeniem, ani nie było długotrwałe. Natomiast eksponowane przez pełnomocnika wnioskodawcy okoliczności, takie, jak zerwanie więzi rodzinnych, poczucie bezradności, czy obawa o swoje bezpieczeństwo stanowią „normalne” następstwa pozbawienia wolności każdej osoby. Ponadto, wbrew odmiennym twierdzeniom skarżącego, w sprawie nie wykazano, aby z powodu tymczasowego aresztowania nastąpiło pogorszenie stanu zdrowia wnioskodawcy. Natomiast późniejsze represje, czy inwigilacja ze strony SB, wiązały się z dalszą działalnością niepodległościową E. W. (1). Jak to już wyżej zaznaczono, nie może być kwestionowana okoliczność, że ww. wnioskodawca prowadził taką działalność (na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego), niemniej żaden przepis ustawy lutowej nie przewiduje możliwości zasądzenia zadośćuczynienia wyłącznie z tego tytułu. Ustawa lutowa nie wprowadza także odpowiedzialności odszkodowawczej za wszelkie szkody i krzywdy wynikłe z represji politycznych zaistniałych w okresie od 1 stycznia 1944 r. do 31 grudnia 1989 r., lecz jedynie za te, które były związane z wykonaniem orzeczenia albo decyzji o internowaniu (art. 8 ust. 1 ustawy lutowej), względnie tymczasowego aresztowania lub zatrzymania (art. 11 ust. 1 ustawy lutowej). W każdym zatem wypadku przesłanką zasądzenia zadośćuczynienia jest pozbawienie wnioskodawcy wolności z powodu działalności na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego. Nadto, ustawa lutowa nie rekompensuje wszystkich szkód i krzywd związanych z funkcjonowaniem w Polsce systemu niedemokratycznego (totalitarnego), zaś poza odpowiedzialnością odszkodowawczą Skarbu Państwa na gruncie tej ustawy pozostają przejawy represji, które nie mają bezpośredniego związku z bezprawnym pozbawieniem wolności (zob. postanowienie SN z 03.11.2009 r., IV KK 208/09, OSNwSK 2009/1/2150). Uwzględniając przytoczone okoliczności, stwierdzić należy, że orzeczone zadośćuczynienie, w kwocie 30.000 zł, jest adekwatne, z jednej strony stanowi ekonomicznie odczuwalną wartość, a z drugiej strony utrzymane jest w rozsądnych i sprawiedliwych granicach, odpowiadających aktualnym stosunkom majątkowym społeczeństwa i wysokości przeciętnej stopy życiowej.

Zupełnie oderwane od rzeczywiści było natomiast sformułowano żądanie zasądzenia kwoty 5.377,71 zł (tj. kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w miesiącu lipcu 2020 r.) za każdy dzień tymczasowego aresztowania, powiększonej dodatkowo o kwoty wynikające z innych tytułów, m.in. za zerwanie więzi rodzinnych, represjonowanie, pogorszenie stanu zdrowia. Przyznać należy rację Sądowi I instancji, że jest to kwota rażąco wygórowana i w przekonaniu sądu ad quem byłaby wówczas źródłem nieuzasadnionego wzbogacenia (por. wyrok SN z 30.01.2004, I CK 131/03, OSNC 2005, Nr 2, poz. 40; postanowienia SN: z 22.01.2015 r., III KK 252/14, LEX nr 1640256; z 27.06.2019 r., V KK 276/19, LEX nr 2729328). W tym zakresie Sąd Okręgowy trafnie podniósł (co już zaznaczono w niniejszych rozważaniach) , że nie jest związany w żadnej mierze orzeczeniami innych sądów, a każda ze spraw, w której orzekane jest zadośćuczynienie, wymaga indywidualnej oceny krzywdy, jaką poniosła osoba pozbawiona wolności. Reasumując, przyznane zadośćuczynienie w wysokości 30.000 zł nie jest kwotą symboliczną i stanowić będzie odczuwalną dla E. W. (1) rekompensatę za doznaną krzywdę wynikającą z tymczasowego aresztowania wnioskodawcy w okresie od dnia 15.12.1981 r. do dnia 04.03.1982 r. Mając na uwadze powyższe względy, brak było podstaw do wkraczania w sferę swobodnego uznania sędziowskiego i - co za tym idzie - dokonywania korekty zaskarżonego wyroku w części dotyczącej zasądzonego zadośćuczynienia, której domagał się skarżący.

Nie sposób było natomiast odmówić – co do zasady – racji skarżącemu pełnomocnikowi w zakresie dotyczącym zarzutu obrazy przepisów prawa materialnego, tj. art. 481 § 1 k.c., poprzez jego niezastosowanie i nieprzyznanie od zasądzonych sum odsetek ustawowych za opóźnienie liczonych od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty. W konsekwencji zaskarżony wyrok uległ korekcie w zakresie zasądzenia na rzecz wnioskodawcy odsetek ustawowych za opóźnienie od przyznanych kwot tytułem zadośćuczynienia oraz odszkodowania, liczonych od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Prima vista wyjaśnić należy, iż w postępowaniach prowadzonych na podstawie ustawy lutowej, mają wprost zastosowanie przepisy prawa materialnego cywilnego, a takim przepisem jest art. 481 k.c., chyba że są sprzeczne z normami materialnoprawnymi zawartymi w rozdziale 58 k.p.k. (vide: A. Lach [red.], Dochodzenie roszczeń cywilnych a proces karny, WKP 2018, LEX). Konieczność wyraźnego wskazania w wyroku uwzględniającym w części wniosek o zadośćuczynienie, że wnioskodawcy należą się odsetki ustawowe za opóźnienie, a nie po prostu odsetki ustawowe, jak to uczynił Sąd I instancji, wynika ze zmian tej instytucji zaistniałych w prawie cywilnym. Przypomnieć bowiem należy, że z dniem 1 stycznia 2016 r. doszło do nowelizacji art. 481 k.c., a w jego § 2(4) została zawarta delegacja ustawowa dla Ministra Sprawiedliwości do ogłoszenia w drodze obwieszczenia w Monitorze Polskim wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie (zob. wyrok SA w Katowicach z 07.09.2018 r., II AKa 200/18, LEX nr 2578325). Ustawa z dnia 9 października 2015 r. zmieniająca Kodeks cywilny zmodyfikowała także treść przepisu art. 481 k.c. W wyniku dokonanej nowelizacji obecnie odróżnia się dwie odrębne instytucje (i kategorie pojęciowe), a mianowicie: odsetki ustawowe (o których mowa w art. 359 § 2 k.c.), określane niekiedy mianem odsetek ustawowych „zwykłych” oraz odsetki ustawowe za opóźnienie, które zostały uregulowane w art. 481 § 2 k.c. Dodatkowo odnosząc się w tym miejscu do istoty żądania zasądzenia odsetek ustawowych za opóźnienie, zauważyć należy, że art. 481 k.c. i art. 455 k.c. w tego typu sprawach muszą uwzględniać specyfikę spraw o odszkodowanie i zadośćuczynienie. Jedynie dla porządku należy przypomnieć, że odszkodowanie i zadośćuczynienie dochodzone w trybie ustawy lutowej zachowuje szereg odrębności w stosunku do zasad obowiązujących przy dochodzeniu roszczeń na podstawie przepisów prawa cywilnego. Skarb Państwa nie jest stroną w takim postępowaniu i dopiero prawomocne orzeczenie sądowe daje wnioskodawcy prawo żądania wypłaty, a zatem z tą chwilą roszczenie staje się wymagalne. Jest oczywiste, że sąd orzekający, czy prokurator biorący udział w postępowaniu nie występują w charakterze organu reprezentującego Skarb Państwa jako dłużnika. Zgłoszenie wniosku o przyznanie odszkodowania na podstawie art. 8 ustawy lutowej nie jest więc wezwaniem do zapłaty w rozumieniu prawa cywilnego materialnego, ale czynnością procesową inicjującą rozpoznanie sprawy. Prowadzi to do przyjęcia wniosku, że ustawodawca, wyłączając cywilnoprawny tryb dochodzenia omawianych roszczeń, ukształtował je w ten sposób, że dopiero wykonalne orzeczenie sądu staje się podstawą do wypłaty należności. Orzeczenie wydane w tym postępowaniu staje się wykonalne dopiero po uprawomocnieniu się i dopiero z tą chwilą można przyjąć, że Skarb Państwa powinien spełnić świadczenie. Należy zatem uznać, że z właściwości zobowiązania Skarbu Państwa do wypłaty odszkodowania i zadośćuczynienia przewidzianego w przepisie art. 8 ust. 1 cytowanej ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. wynika, że „terminem spełnienia świadczenia” (art. 455 k.c.) jest uprawomocnienie się orzeczenia o zasądzeniu odszkodowania (vide: uchwała SN z 10.12.1991 r., I KZP 35/91, OSNKW 1992/3-4/26; postanowienia SN: z 29.04.1991 r., V KRN 475/90, OSNKW 1991/10-12/52 i V KRN 477/90 (niepubl.); wyrok SA w Krakowie z 04.10.2007 r., II AKa 148/07, KZS 2007/10/60; wyrok SA w Łodzi z 15.01.2008 r., II AKa 247/07, LEX nr 517158; wyrok SA w Katowicach z 07.10.2010 r., II AKa 297/10, LEX nr 1271857).

W świetle powyższego nie sposób zatem generalnie odmówić racji skarżącemu, że doszło do obrazy prawa materialnego (art. 481 §1 k.c.), polegającej na zasądzeniu przez Sąd I instancji „odsetek ustawowych”, zamiast prawidłowo - odsetek ustawowych za opóźnienie, liczonych od dnia uprawomocnienia się wyroku, pomimo złożenia przez wnioskodawcę stosownego wniosku, albowiem ww. regulacja dotyczy właśnie „odsetek za opóźnienie”. W konsekwencji należało zmienić zaskarżone rozstrzygnięcie zapadłe w przedmiocie odsetek, przyjmując iż winno ono obejmować odsetki ustawowe za opóźnienie, liczone od dnia uprawomocnienia się wyroku.

Przechodząc do omówienia apelacji wniesionej przez prokuratora, wskazać należy, iż niezasadny był zarzut obrazy przepisów prawa materialnego, a to: art. 361 § i 2 k.c. oraz art. 8 ust. 1 ustawy lutowej, polegającej na zasądzeniu na rzecz wnioskodawcy odszkodowania w kwocie 4.636,80 zł tytułem kosztów dojazdu żony wnioskodawcy na widzenia oraz w kwocie 1.200 zł, tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Bezspornie odszkodowania można dochodzić tylko wówczas, gdy szkoda w majątku wnioskodawcy faktycznie zaistniała i spowodowana była bezprawnym pozbawieniem wolności. Zasądzone odszkodowanie powinno odpowiadać wysokości rzeczywistej szkody, zaś ciężar dowodowy co do wykazania faktu poniesienia szkody generalnie spoczywa na wnioskodawcy. To właśnie w oparciu materiał dowodowy sprawy (zeznania wnioskodawcy i załączoną do akt dokumentację), Sąd I instancji należycie ustalił, jakie i w jakiej wysokości wnioskodawca poniósł straty materialne w związku z internowaniem. Nie może budzić zastrzeżeń stanowisko Sądu orzekającego, że wnioskodawcy należy się odszkodowanie, ponieważ w jego majątku wspólnym z żoną doszło istotnie do uszczerbku finansowego, spowodowanego koniecznością poniesienia wydatków związanych z kosztami jego odwiedzin w miejscach internowania, koniecznością zwrotu części kosztów podróży znajomym, czy też zakupu biletów kolejowych. Wskazane okoliczności zostały udowodnione relacją samego E. W. (1) na rozprawie głównej i wynikały też z treści dokumentów znajdujących się w aktach internowania. Wnioskodawca był internowany w okresie od dnia 06.05.1982 r. do dnia 02.12.1982 r., zaś w dokumentacji tegoż internowania znajduje się wykaz udzielonych widzeń oraz są też zgłoszenia na widzenia. Analiza tych dokumentów prowadzi do wniosku, że E. W. (1) był odwiedzany przez żonę 7 razy w ośrodku odosobnienia w W. i 7 razy w ośrodku w S.. Z zeznań wnioskodawcy wynika również, iż na widzenia w W. jego żona dojeżdżała samochodem osobowym ze znajomymi, którym zwracała część kosztów, natomiast na widzenia w S. żona wnioskodawcy dojeżdżała pociągiem II klasy (protokół rozprawy z dnia 13.01.2021 r.). W tym miejscu ponownie trzeba podkreślić, że obecnie (z uwagi na upływ czasu oraz brak możliwości ustalenia ówczesnych cen biletów) nie jest już możliwe ścisłe udowodnienie kosztów odwiedzin wnioskodawcy w okresie internowania, składających się na kwotę należnego odszkodowania. W takiej sytuacji faktycznej i procesowej należało zastosować regułę określoną w art. 322 k.p.c. i zasądzić odpowiednią sumę według oceny sądu orzekającego, opartej na rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy. Wbrew wywodom autora apelacji ocena materiału dowodowego dokonana przez Sąd Okręgowy nie była dowolna i została oparta na zasadach wskazań wiedzy, doświadczenia życiowego i logicznego rozumowania. W związku z tym należało zaakceptować ustalenia faktyczne i prawne Sądu Okręgowego i stwierdzić, że wysokość przyznanego wnioskodawcy odszkodowania z tego tytułu, jest odpowiednia oraz niewygórowana.

Nietrafna była również argumentacja prokuratora, iż wnioskodawca nie wykazał faktu poniesienia kosztów zastępstwa procesowego. Również i w tej mierze Sąd I instancji słusznie oparł się na relacjach samego wnioskodawcy, z których wynika, iż wnioskodawca w okresie niesłusznego pozbawienia wolności w okresie od 15.12.1981 r. do dnia 04.03.1982 r. korzystał z pomocy obrońcy (adw. S. W.), na rzecz której zostało uiszczone wynagrodzenie w nieustalonej wysokości (vide: protokół rozprawy z dnia 13.01.2021 r.). W tym wypadku także, z uwagi na upływ czasu i brak stosownej dokumentacji, brak było możliwości precyzyjnego ustalenia kwoty uiszczonego wynagrodzenia, stąd też konieczne i zarazem uzasadnione było miarkowanie tej kwoty przez Sąd I instancji, w oparciu o art. 322 k.p.c. Sąd Apelacyjny w tym zakresie podzielił tok rozumowania wskazany w uzasadnieniu wyroku oraz zastosowanie obecnie obowiązujących stawek minimalnych za obronę przed Sądem Okręgowym, tj. § 11 ust. 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (str. 6 uzasadnienia wyroku SO). Inny sposób ustalenia kosztów zastępstwa adwokackiego poniesionych przez wnioskodawcę nie jest możliwy z uwagi na brak precyzyjnych danych źródłowych, mimo wyczerpania inicjatywy dowodowej przez strony i Sąd.

Nie sposób również zgodzić się z autorem omawianej apelacji, iż doszło do obrazy przepisów postępowania, tj. art. 322 k.p.c. oraz art. 7 k.p.k., polegającej na dokonaniu oszacowania odszkodowań przyznanych wnioskodawcy, pomimo braku z jego strony koniecznej inicjatywy dowodowej w tym zakresie, braku udowodnienia podstawy i zakresu roszczeń o odszkodowanie oraz przekonującego uzasadnienia przyjętych przez Sąd zasad miarkowania odszkodowania. Przypomnieć wypada, że wprawdzie zgodnie z art. 6 k.c., stosowanym odpowiednio w postępowaniu o zadośćuczynienie i odszkodowanie na podstawie tzw. ustawy lutowej, ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. W wypadku jednak wykazania tak pozbawienia wolności wnioskodawcy, jak i szkody, jaka z tego faktu wynikła oraz związku przyczynowego między szkodą a faktem pozbawienia wolności, do ustalenia pozostaje jedynie wysokość tej szkody, a nie to, czy w ogóle odszkodowanie się należy. Należy ponadto podkreślić, że zgodnie z art. 322 k.p.c., jeżeli w sprawie o naprawienie szkody sąd uzna, że ścisłe udowodnienie wysokości żądania jest niemożliwe lub nader utrudnione, może w wyroku zasądzić odpowiednią sumę według swej oceny, opartej na rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy. Sięgnięcie po rozwiązanie określone w art. 322 k.p.c. możliwe, a nawet konieczne jest wówczas, gdy dochodząc w postępowaniu karnym klasycznego roszczenia odszkodowawczego (naprawienia szkody materialnej), wnioskodawca z tych czy innych przyczyn (upływ czasu, utrata dokumentacji itp.) ma trudności ze ścisłym udowodnieniem wysokości żądania (zob. wyrok SN z 30.05.2019 r., IV KK 141/18, LEX nr 2690993; postanowienie SN z 18.02.2011 r., II KK 289/10, OSNKW 2011/4/36). W ocenie sądu ad quem posiłkowanie się przepisem art. 322 k.p.c., w ustaleniu wysokości należnego wnioskodawcy odszkodowania w realiach rozpoznawanej sprawy nie zniweczyło zasady rozkładu ciężaru dowodu wynikającej z przepisu art. 6 k.c. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy wykazał zasadność żądania odszkodowania, zaś wnioskodawca przedstawiał dowody (m.in. zeznania samego wnioskodawcy, które - jego zdaniem - świadczyły o tym, że podniósł on szkodę w wysokości żądanego odszkodowania). Zasadność żądania odszkodowania w wysokości wskazanej przez wnioskodawcę „nie została” jednak, w ocenie Sądu Okręgowego precyzyjnie wykazana, zatem słusznie zastosowano przepis art. 322 k.p.c., określając wysokość należnego wnioskodawcy odszkodowania. Sąd Apelacyjny, orzekający w powyższej sprawie, wyraża pogląd, że przepis art. 6 k.c. nie czyni żądania zasądzenia odszkodowania całkowicie bezzasadnym jedynie z tego powodu, że przedstawione przez wnioskodawcę dowody nie potwierdziły zasadności jego żądania w określonej przez niego wysokości. Skoro bowiem, mając na uwadze rozkład ciężaru dowodu, wynikający z art. 6 k.c., wskazana przez wnioskodawcę szkoda nie została udowodniona w określonej przez niego wysokości, to sąd orzekający określa ją właśnie w oparciu o przepis art. 322 k.p.c., tj. zasądza odpowiednią sumę według swej oceny, opartej na rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy, jeżeli ścisłe udowodnienie wysokości żądania jest niemożliwe lub nader utrudnione (por. wyrok SA w Gdańsku z 10.07.2014 r., II AKa 190/14, LEX nr 1523372). Przenosząc powyższe uwagi na grunt przedmiotowej sprawy, zauważyć należy, iż wnioskodawca niewątpliwie wykazał fakt poniesienia szkody w postaci kosztów dojazdu żony wnioskodawcy na widzenia z internowanym, jak również kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu przed Sądem Pomorskiego Okręgu Wojskowego w B., sygn. akt: So W 72/82. Koniecznym warunkiem dla uznania, iż określona szkoda może być dochodzona na gruncie przepisów ustawy lutowej jest również ustalenie, że istnieje bezpośredni i adekwatny związek przyczynowy między powstałą szkodą o charakterze majątkowym, a unieważnionym wyrokiem sądu. Zdaniem sądu odwoławczego jest niewątpliwe, iż istnieje związek przyczynowy pomiędzy szkodą poniesioną przez wnioskodawcę z tytułu ww. kosztów dojazdu a wykonaniem decyzji o internowaniu. Jak wynika z relacji wnioskodawcy, w okresie jego internowania w okresie od 06.05.1982 r. do 02.12.1982 r. odbyło się 14 widzeń z żoną (tj. po 2 w miesiącu), przy czym bezsporne jest to, że na widzenia w W. żona wnioskodawcy dojeżdżała samochodem ze znajomymi, którym zwracała część kosztów, zaś do ośrodka w S. - przyjeżdżała pociągiem (korzystając z wagonów II klasy), przy czym brak było możliwości ustalenia ceny biletów (...). Z uwagi na brak możliwości precyzyjnego ustalenia wysokości wydatkowanych z majątku wspólnego kwot, zasądzone na rzecz wnioskodawcy, odszkodowanie zostało ustalone przez Sąd I instancji w sposób szacunkowy, na podstawie art. 322 k.p.c. Sąd Apelacyjny w tym zakresie podzielił tok rozumowania zawarty w pisemnych motywach zaskarżonego wyroku, jak również zastosowany przelicznik 0,60 zł/km, wynikający z zarządzenia Dyrektora Sądu Okręgowego w Szczecinie w sprawie ustalania i rozliczania należności przysługujących pracownikom Sądu Okręgowego w Szczecinie z tytułu podróży służbowych. Inny sposób ustalenia ww. kwoty nie jest możliwy z uwagi na brak precyzyjnych danych źródłowych.

W świetle materiału aktowego niniejszej spraw niekwestionowane jest również to, że w postępowaniu przed Sądem Pomorskiego Okręgu Wojskowego w B., sygn. akt: So W 72/82, wnioskodawca korzystał z pomocy prawnej obrońcy (adw. S. W.), na rzecz której zostało uiszczone wynagrodzenie w nieustalonej wysokości (protokół rozprawy z dnia 13.01.2021 r.). Wbrew odmiennym twierdzeniom prokuratora, istnieje bezpośredni i adekwatny związek przyczynowy pomiędzy szkodą poniesioną przez wnioskodawcę z tytułu zapłaty kosztów zastępstwa procesowego a bezprawnym pozbawieniem go wolności. Należy zaaprobować argumentację Sądu I instancji, iż koszty te nie mogą być dochodzone w trybie art. 632 pkt 2 k.p.k. z uwagi na przedawnienie roszczenia, a zatem uzasadnione jest ich zasądzenie w niniejszym postępowaniu na zasadach słuszności. Z uwagi na to, że nie jest obecnie możliwe precyzyjne ustalenie kwoty wynagrodzenia (upływ czasu, brak dokumentacji, brak możliwości przesłuchania żony wnioskodawcy), konieczne było miarkowanie odszkodowania z tego tytułu w oparciu art. 322 k.p.c. Sposób oszacowania należnej kwoty odszkodowania, obliczonego w oparciu o wysokość aktualnie obowiązujących stawek minimalnych za obronę przed sądem okręgowym jako pierwszą instancją lub przed wojskowym sądem okręgowym jako pierwszą instancją oraz przed sądem apelacyjnym, tj. w kwocie 1200 zł, nie budzi zastrzeżeń Sądu II instancji. Uwagi co do jakości tych wywodów, jeśli zważyć na treść apelacji w tej materii, pozostają chybione, a w konsekwencji wysokość zasądzonego odszkodowania nie może być skutecznie podważona.

Mając na uwadze wszystkie zaprezentowane wyżej względy, Sąd Apelacyjny orzekł, jak w sentencji wyroku odwoławczego.

Wniosek

Pełnomocnik wnioskodawcy wniósł o:

„zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie żądań Wnioskodawcy w dalszej dochodzonej części, tj. zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz E. W. (1):

1. dalszych kwot w wysokości:

a) 694.839,09 zł tytułem zadośćuczynienia wskutek niesłusznego pozbawienia wolności w okresie od dnia 15 grudnia 1981 r. do dnia 4 marca 1982 r. w związku z jego działalnością na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego,

b) 1.459.319,10 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę doznaną przez E. W. (1) wskutek internowania go w okresie od dnia 6.05.1982 r. do dnia 2.12.1982 r., w związku z jego działalnością na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego,

c) 3.222,25 zł z tytułu odszkodowania za szkodę doznaną przez E. W. (1) wskutek internowania go w okresie od dnia 6.05.1982 r. do dnia 2.12.1982 r., w związku z jego działalnością na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego - w zakresie żądań przewyższających wysokość dochodzonego roszczenia z tytułu kosztów poniesionych na przejazdy na widzenia oraz kosztów paczek w całości w związku z internowaniem wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty,

2. odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty od kwot:

a) 4.636,80 zł tytułem odszkodowania za okres internowania,

b) 70.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia za okres internowania,

c) 1.200,00 zł tytułem odszkodowania za okres tymczasowego aresztowania,

d) 30.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia za okres tymczasowego aresztowania,

ewentualnie o:

- uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania,

- zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz Wnioskodawcy kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego za II instancję według norm przepisanych wraz z należnym podatkiem VAT.”

Prokurator wniósł o:

„zmianę punktu I i II części dyspozytywnej zaskarżonego wyroku, poprzez oddalenie w całości wniosków o zasądzenie odszkodowań, zaś w pozostałej części, o utrzymanie powyższego orzeczenia w mocy.”

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Z przyczyn wskazanych we wcześniejszej części niniejszego uzasadnienia, za częściowo uzasadniony uznać należało jedynie ten wniosek apelacji pełnomocnika wnioskodawcy, który wskazywał na konieczność dokonania korekty w zakresie rozstrzygnięć dotyczących zasądzonych odsetek, tudzież (częściowo – bez podatku VAT) wydatków związanych z ustanowieniem przez wnioskodawcę pełnomocnika, natomiast pozostałe postulaty skarżących okazały się nietrafne.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1

Przedmiot i zakres zmiany

Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok tylko w ten sposób, że w miejsce zawartych w punktach I i II (zaskarżonego wyroku) sformułowań „wraz z ustawowymi odsetkami” przyjął - wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie.

Zwięźle o powodach zmiany

Dokonana zmiana zaskarżonego wyroku była konsekwencją częściowej zasadności apelacji pełnomocnika wnioskodawcy. Szczegółowa argumentacja postąpienia sądu ad quem, zaprezentowana została w niniejszych motywach orzeczenia odwoławczego.

0.1. 5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

1.9.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

II

Wszystkie zaprezentowane powyżej względy sprawiły, że Sąd Apelacyjny, dokonał w orzeczeniu Sądu I instancji opisanej powyżej zmiany, zaś wobec oczywistego braku innych przyczyn z art. 435 k.p.k., art. 439 § 1 k.p.k., art. 440 k.p.k. oraz z art. 455 k.p.k., w pozostałej części, na podstawie art. 437 § 1 k.p.k., zaskarżony wyrok jako trafny i sprawiedliwy - utrzymał w mocy.

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

III i IV

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono w oparciu o przepis art. 13 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, zgodnie z którym koszty postępowania w sprawach objętych ustawą, ponosi Skarb Państwa.

Sąd Apelacyjny zasądził również od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawcy E. W. (1) kwotę 240 zł, tytułem zwrotu wydatków związanych z ustanowieniem pełnomocnika w postępowaniu odwoławczym, zaś podstawę do takiego postąpienia stanowił nadto § 11 ust. 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2018.265 t.j.) w zw. z art. 22(5) ust. 2 i 3 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych.

7.  PODPIS

SSA Stanisław Kucharczyk SSA Jacek Szreder SSA Stanisław Stankiewicz

1.10.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

pełnomocnik wnioskodawcy (E. W. (1))

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

wskazana w apelacji część zaskarżonego wyroku

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

2

Podmiot wnoszący apelację

Prokurator Okręgowy w Szczecinie

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

wskazana w apelacji część zaskarżonego wyroku

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana