Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 listopada 2020 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 10 listopada 2020 r. w Białymstoku

na rozprawie

sprawy z powództwa Banku (...) S.A. w W.

przeciwko J. D.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Białymstoku

z dnia 2 sierpnia 2019 r. sygn. akt I C 630/19

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 4050 złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego;

III.  nakazuje wypłacić ze Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Białymstoku na rzecz adwokata Ł. I. kwotę 1620 złotych tytułem wynagrodzenia za reprezentowanie nieznanego z miejsca pobytu pozwanego w postępowaniu odwoławczym.

(...)

UZASADNIENIE

Powód Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. złożył pozew przeciwko J. D., treścią którego domagał się zasądzenia kwoty 121.256,15 zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności stopy lombardowej NBP rocznie, ale nie więcej niż w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie, tj. aktualnie 10,00%, liczonymi od całości zadłużenia tj. od kwoty 121.356,15 zł od dnia wniesienia powództwa do dnia zapłaty.

Wskazał, iż w dniu 24 września 2014 r. zawarł z pozwanym umowę pożyczki ekspresowej nr (...), na podstawie której udzielił pozwanemu pożyczki w kwocie 146.554,76 zł. Wypłata 145.089,22 zł nastąpiła na wskazany w umowie rachunek, przy czym kwota udzielonej pożyczki została pomniejszona o kwotę 1.465,54 złotych tytułem prowizji. W związku z wystąpieniem zadłużenia i brakiem jego spłaty, powód w dniu 14 lutego 2017 wezwał pozwanego do spłaty zadłużenia przeterminowanego pod rygorem wypowiedzenia umowy. Z uwagi na brak wymaganej płatności powód w dniu 18 marca 2017 r. wysłał do pozwanego oświadczenie z wypowiedzeniem umowy. W związku z faktem, że zobowiązanie stało się wymagalne w całości powód w dniu 27 maja 2017 r. wezwał pozwanego do dobrowolnego spełnienia świadczenia lub ustalenia ugodowych warunków spłaty. Wezwanie to pozostało bez wykonania.

Nakazem zapłaty z dnia 23 lutego 2019 r. w sprawie VII GNc 45/18 Sąd Okręgowy w Białymstoku nakazał pozwanemu J. D., aby zapłacił powodowi Bankowi (...) Spółce Akcyjnej w W. kwotę 121.356,15 zł wraz z umownymi odsetkami w stosunku rocznym wysokości czterokrotności stopy lombardowej NBP, ale nie więcej niż w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie, tj. aktualnie 10,00%, od dnia 23.11.2017 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 1.517 zł tytułem kosztów procesu.

Od powyższego nakazu zapłaty sprzeciw wniósł kurator dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego J. D., wnosząc o oddalenie powództwa w całości, przyznanie kosztów procesu i wynagrodzenia kuratora.

W uzasadnieniu podniósł szereg zarzutów, wskazując między innymi, iż powód nie udowodnił zawarcia umowy, nie przedstawił także dowodu, w jakim zakresie i w jaki sposób umowa była przez pozwanego wykonywana, w tym sposobu rozliczenia wpłat dokonywanych przez pozwanego. Powód nie wykazał, że poprzez złożenie skutecznego i ważnego oświadczenia o wypowiedzeniu umowy doprowadził do rozwiązania umowy pożyczki oraz wysokości dochodzonego roszczenia. Podniósł, że z twierdzeń pozwu nie wynika na jakiej podstawie i w jaki sposób powód wyliczył dochodzoną w sprawie kwotę zarówno roszczenia głównego jak i ubocznego.

Wyrokiem z dnia 2 sierpnia 2019 r. Sąd Okręgowy w Białymstoku zasądził od pozwanego J. D. na rzecz powoda Banku (...) Spółki Akcyjnej w W. kwotę 121.356,15 PLN z umownymi odsetkami w stosunku rocznym w wysokości czterokrotności stopy lombardowej NBP, ale nie więcej niż w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od dnia 23 listopada 2017 roku do dnia zapłaty – pkt I, zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 11.485 PLN tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 5.417 PLN tytułem kosztów zastępstwa procesowego – pkt II, nakazał wypłacić ze Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Białymstoku na rzecz adwokata Ł. I. kwotę 6.642 PLN, w tym kwotę 1.242 PLN podatku VAT, tytułem wynagrodzenia kuratora – punkt III.

Sąd pierwszej instancji ustalił, że w dniu 24 września 2014 r. Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. zawarł z J. D. umowę pożyczki ekspresowej nr (...) w kwocie 146.554,76 zł. W umowie ustalono również, że bank ma prawo wypowiedzenia umowy pożyczki, z zachowaniem 30-dniowego okresu wypowiedzenia m.in. w przypadku niezapłacenia w terminie określonym w umowie pełnych rat pożyczki za co najmniej dwa okresy płatności, po uprzednim poinformowaniu pożyczkobiorcy o konieczności spłaty zaległych rat w terminie 7 dni od otrzymania informacji o braku spłaty wymagalnej części zadłużenia, i pomimo wezwania Banku, nie ustanowi prawnego zabezpieczenia spłaty pożyczki, w terminie 30 dni od daty wezwania.

W początkowym okresie pozwany dokonywał stosownych wpłat zgodnie z harmonogramem spłaty pożyczki. Jednak w grudniu 2016 roku pozwany dokonał niepełnej spłaty raty, a następnie, od stycznia 2017 roku całkowicie zaprzestał ich regulowania.

Z uwagi na zaległości w spłacie rat pożyczki przez J. D., pismem z dnia 14 lutego 2017 r. powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 3.685,40 zł w terminie 14 dni roboczych od otrzymania wezwania. Dodatkowo w piśmie powód poinformował, że bezpośrednią konsekwencją ewentualnego dalszego uchylania się przez pozwanego od wykonywania zobowiązania będzie rozwiązanie umowy w trybie wypowiedzenia, skutkujące obowiązkiem spłaty całej należności. Skierowana do pozwanego korespondencja, powróciła do powoda z adnotacją o jej niepodjęciu w terminie po dwukrotnym awizo.

J. D. nie uregulował powyższego zadłużenia, w związku z czym pismem z dnia 18 marca 2017 r., również niepodjętym przez pozwanego, powód wypowiedział umowę z 30-dniowym terminem wypowiedzenia. Pomimo skierowania w dniu 27 maja 2017 r. ostatecznego przedsądowego wezwania do zapłaty należności pozwany nie uregulował zobowiązania.

W tak ustalonym stanie faktycznym sprawy Sąd Okręgowy odwołał się do art. 69 Prawa bankowego. Stwierdził, że pozwany zawarł w dniu 24 września 2014 r. z powodowym bankiem umowę kredytu. Odnosząc się do zarzutu dotyczącego braku możliwości identyfikacji osób podpisujących umowę pożyczki, Sąd wskazał, że osoby te były pracownikami Banku, a zgodnie z treścią art. 97 k.c. osobę czynną w lokalu przedsiębiorstwa przeznaczonym do obsługiwania publiczności poczytuje się w razie wątpliwości za umocowaną do dokonywania czynności prawnych, które zazwyczaj bywają dokonywane z osobami korzystającymi z usług tego przedsiębiorstwa. Udzielenie pożyczki mieści się w ramach czynności prawnych, które zazwyczaj bywają dokonywane z klientami banków. Dalej wskazał, że zgodnie z treścią art. 78 § 1 k.c. do zachowania formy pisemnej czynności prawnej wystarcza złożenie własnoręcznego podpisu na dokumencie obejmującym treść oświadczenia woli. Nazwisko może przybrać postać skróconą i niekoniecznie czytelną, lecz charakterystyczną dla osoby podpisanej. Dodatkowo, Sąd nie miał wątpliwości, że umowa pożyczki została zawarta skutecznie z uwagi na przedłożenie przez powoda pełnomocnictwo osób występujących w imieniu Banku.

Za wykazany Sąd Okręgowy uznał fakt spełnienia świadczenia z umowy pożyczki. Wskazał, że z dołączonych do akt sprawy: umowy pożyczki ekspresowej, potwierdzenie przelewu, podsumowania historii spłat, wykazu historii bilingu, zawiadomienia o zmianie wysokości raty spłaty kredytu, wezwania do zapłaty, wypowiedzenie umowy oraz wyciągu z ksiąg bankowych jednoznacznie wynika wymagalne zadłużenie pozwanego wobec powoda.

W ocenie Sądu w przedmiotowej sprawie zostały spełnione przesłanki wypowiedzenia umowy, tj. brak płatności dwóch rat oraz dokonanie wypowiedzenia zgodnie z terminami wskazanymi w § 24 umowy pożyczki ekspresowej. Pozwany zaprzestał spłacać części raty pożyczki w grudniu 2016 r. W styczniu i lutym 2017 r. nie zapłacił rat w całości. Zgodnie z postanowieniami umowy pozwany zobowiązany był uiszczać raty pożyczki do 15 dnia każdego miesiąca. Wezwanie do zapłaty przeterminowanych należności zostało wysłane w dniu 16 lutego, czyli po terminie płatności za miesiąc grudzień 2016 r., styczeń i luty 2017 roku. Natomiast wypowiedzenie umowy jest datowane na dzień 18 marca 2017 r., a wysłane w dniu 21 marca 2017 r. W związku z niepodjęciem w terminie przez pozwanego zostało zwrócone nadawcy 10 kwietnia 2017 r.

Sąd nie miał wątpliwości, że dołączone do repliki na sprzeciw pełnomocnictwa A. S. i J. K. (1) dawały umocowanie do wypowiedzenia umowy pożyczki przez osoby reprezentujące powoda.

Za bezzasadny uznał zarzut nieprawidłowego doręczenia wypowiedzenia z uwagi na kierowanie korespondencji na adres podany w umowie pożyczki. Podkreślił, że umowa pożyczki w § 16 nakładała na pozwanego obowiązek poinformowania o zmianie adresu do korespondencji. W związku z faktem, że pozwany o takiej zmianie powoda nie informował, wezwanie do zapłaty i wypowiedzenie umowy zostały doręczone pozwanemu skutecznie. Zgodnie z art. 61 § 1 k.c. doręczenie oświadczenia woli następuje wtedy, gdy adresat miał możliwość zapoznania się z jego treścią.

Dalej Sąd pierwszej instancji stwierdził, że materiał dowodowy nie dał podstaw do kwestionowania prawdziwości i wiarygodności przedłożonych dokumentów. Wyciąg z ksiąg bankowych, który zgodnie z art. 95 ust.1a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (tekst jedn.: Dz.U. z 2017 r., poz.1876, dalej – Pr.bank.) w postępowaniu cywilnym nie ma mocy dokumentu urzędowego, przewidzianej w art. 244 k.p.c., stanowi natomiast dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c. i podlega ocenie razem z wszystkimi innymi dowodami, w myśl reguł wynikających z art. 233 k.p.c. Zgodnie z art. 253 k.p.c., jeżeli strona zaprzecza prawdziwości dokumentu prywatnego albo twierdzi, że zawarte w nim oświadczenie osoby, która je podpisała, od niej nie pochodzi, obowiązana jest okoliczności te udowodnić. Jeżeli jednak spór dotyczy dokumentu prywatnego pochodzącego od innej osoby niż strona zaprzeczająca, prawdziwość dokumentu powinna udowodnić strona, która chce z niego skorzystać. Zaprzeczenie prawdziwości dokumentu w postaci wyciągu z ksiąg banku w niniejszej sprawie przez pozwanego, stosownie do przytoczonego przepisu przeniosło ciężar dowodu prawdziwości tego dokumentu na stronę powodową. Powód sprostał temu obowiązkowi, przedstawiając w toku postępowania szereg innych poza wyciągiem z ksiąg bankowych dowodów z dokumentów dotyczących przedmiotowej umowy pożyczki, które należało oceniać kompleksowo, łącznie ze spornym wyciągiem z ksiąg banku. Ocena ta nie może pomijać tego, że dokument został sporządzony przez podmiot profesjonalnie zajmujący się udzielaniem oraz obsługą pożyczek i kredytów, w ramach przyznanych mu w tym zakresie kompetencji ustawowych wynikających z art.95 ust.1 Pr.bank, przez upoważnione do tego osoby oraz na podstawie ksiąg rachunkowych, w których rejestrowane były wszystkie operacje na rachunku dotyczącym pożyczki udzielonej pozwanemu. Wysokość oprocentowania, kwota pożyczki oraz struktura rat i harmonogram ich płatności wynikały z treści umowy zawartej przez strony, złożonej przez powoda do akt. Przedstawionemu przez powoda szczegółowemu wyliczeniu wysokości niespłaconego zadłużenia pozwany nie postawił konkretnych zarzutów, ani co od należności głównej, ani co od odsetek.

W konsekwencji, to na pozwanym spoczywał ciężar udowodnienia faktów uzasadniających oddalenie powództwa. Pozwany dowodów nie przedstawił.

Sąd nie podzielił zarzutu nadużycia prawa, bowiem dochodzenia przez wierzyciela zapłaty w stosunku do dłużnika nie można rozpatrywać w kategoriach sprzeczności z zasadami współżycia społecznego w sytuacji, gdy umowa została zawarta z zachowaniem zasady ekwiwalentności świadczeń.
Wobec powyższego powództwo należało uwzględnić w całości.
O kosztach postępowania Sąd postanowił na podstawie z art. 98 k.p.c., a o wynagrodzeniu kuratora w oparciu o § 1 ust. 1 i 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 13 listopada 2013 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej .

Apelację od powyższego wyroku wniósł pozwany. Wyrok zaskarżył w punktach I i II. Wyrokowi zarzucił:

1)  naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez błędną ocenę dowodów, w szczególności wyciągu z ksiąg (...) (...)i uznanie tego dowodu za miarodajny do ustalenia wysokości zobowiązania pozwanego względem powoda w sytuacji, gdy dokument ten wskazuje na obliczenie odsetek doliczonych do kwoty kapitału z uwzględnieniem okresu, w którym należność nie była jeszcze wymagalna,

2)  sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego tj. :

a)  ustalenie, że osoby które podpisały oświadczenie o wypowiedzeniu umowy pożyczki, były do tego umocowane w sytuacji, gdy zebrany w sprawie materiał dowodowy jest niewystarczający do jego poczynienia, albowiem nie wskazuje na zakres działania (...) oraz na sposób składania oświadczeń woli określony w statucie banku,

b)  ustalenie, że wysokość zobowiązania pozwanego wobec powoda odpowiada kwocie dochodzonej pozwem w sytuacji, gdy zebrany w sprawie materiał dowodowy jest niewystarczający do jego poczynienia,

3)  naruszenie art. 6 k.c. w zw. z art. 232 k.p.c. poprzez nieuwzględnienie, że skoro powód wywodził pozytywne dla siebie skutki prawne w ustaleniu wysokości zobowiązanie, to na nim spoczywa ciężar podniesienia i udowodnienia twierdzeń w tym zakresie,

4)  naruszenie art. 65 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 353 ¹ k.c. w zw. z art. § 24 ust. 1 pkt 2 umowy o pożyczce ekspresowej nr (...) poprzez nieuwzględnienie, że strony umowy uzależniły powstanie uprawnienia do jej wypowiedzenia od uprzedniego wezwania do zapłaty należności za co najmniej dwa okresy płatności, a w konsekwencji uznanie, że wypowiedzenie z dnia 18.03.2017 r. zostało dokonane skutecznie,

5)  naruszenie art. 89 k.c. w zw. z art. 58 § 1 i 3 k.c. w zw. z art. 65 § 1 k.c. poprzez nieuwzględnienie, że warunkowe i niejasne sformułowanie wypowiedzenia z dnia 18.03.2017 r. skutkuje nieważnością,

6)  naruszenie art. 5 k.c. poprzez nieuwzględnienie zarzutu nadużycia prawa, które stanowi wypowiedzenie umowy pożyczki w okolicznościach sprawy,

7)  naruszenie art. 359 § 1 k.c. poprzez zasądzenie odsetek doliczonych przez pozwanego na etapie wnoszenie pozwu do kwoty należności głównej w sytuacji, gdy odsetki te w kwocie 10 363,95 zł zostały obliczone z uwzględnieniem okresu, w którym należność nie była jeszcze wymagalna.

Podnosząc powyższe pozwany wniósł o zmianę wyroku poprzez oddalenie powództwa oraz obciążanie powoda całością kosztów postępowania, a w tym wynagrodzeniem kuratora podwyższonym o podatek VAT. Apelacja zawierała też wniosek o zasądzenie na rzecz kuratora dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego wynagrodzenia, podwyższonego o stawkę podatku VAT, które nie zostało uiszczone ani w całości, ani w części.

Pozwany wniósł o oddalenie apelacji oraz zasądzenie kosztów postępowania. Wniósł też o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z dokumentów załączonych do odpowiedzi na apelację, ponosząc że stanowią one kontrargumenty obalające twierdzenia pozwanego zgłoszone dopiero w apelacji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja okazała się niezasadna.

Sąd Apelacyjny wskazuje, że Sąd Okręgowy wydając zaskarżony wyrok wyjaśnił wszystkie okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych i wydał trafne, odpowiadające prawu, rozstrzygnięcie. Sąd Apelacyjny przyjął ustalenia faktyczne poczynione w pierwszej instancji za własne, w konsekwencji czego nie zachodzi potrzeba ich szczegółowego powtarzania. Rozpoznając sprawę Sąd Okręgowy nie naruszył również tak norm prawa materialnego, jak i zasad postępowania, które uzasadniałyby uwzględnienie wniosków apelacji. Zaskarżone rozstrzygnięcie jest trafne i tym samym nie ma podstaw do jego zmiany.

Sąd Apelacyjny rozpoznając przedmiotową apelację przeprowadził dowody z dokumentów zawnioskowane w odpowiedzi na apelację. Przeprowadzenie tych dowodów w żaden sposób nie przedłużało postępowania, a w kontekście zarzutów apelacji miały one znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. Dowody te tylko utwierdziły Sąd Apelacyjny w przekonaniu o prawidłowości poczynionych w sprawie ustaleń faktycznych.

Sąd Apelacyjny nie podziela zarzutów naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., zarzutu sprzeczności ustaleń faktycznych z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego oraz zarzutu naruszenia art. 6 k.c. w zw. z art. 232 k.p.c.

Przede wszystkim prawidłowo Sąd pierwszej instancji przyjął, iż ciężar dowodu zawarcia umowy pożyczki, spełnienia świadczenia wynikającego z tej umowy przez Bank, wysokości kwoty zadłużenia oraz wypowiedzenia tej umowy spoczywał na stronie powodowej. Prawidłowo – wobec zgromadzonych w sprawie dowodów – wskazane okoliczności uznał za udowodnione przez powoda..

I tak jeśli chodzi o zawarcie umowy pożyczki, to jej kopia poświadczona za zgodność z oryginałem została złożona do akt sprawy (k. 145 i n.). Wynika z niej, że pozwany zawarł 24.09.2014r. umowę pożyczki ekspresowej nr (...). Na umowie tej podpisał się pozwany, a ze strony Banku podpis złożyły B. S. oraz J. S. – reprezentujące Bank zgodnie z posiadanym pełnomocnictwem. Pełnomocnictwa rodzajowe tych osób zostały przedłożone - k. 176 i k. 177 - i w ich świetle umocowanie ww. osób do zawarcia w imieniu powodowego Banku umowy pożyczki ekspresowej nie może wzbudzać żadnych wątpliwości. Poza tym słusznie Sąd Okręgowy odwołał się do regulacji art. 97 k.c., gdyż w świetle orzecznictwa przepis ten ma także zastosowanie do osób podpisujących w imieniu banku umowę kredytową ( wyrok SN z 14 maja 2002 r., V CKN 1031/00, OSNC 2003/5/66, wyrok SA W Łodzi, I AGa 199/18, Lex nr 2595408). Dodać należy, że pożyczka została udzielona w oparciu o uprzedni wniosek powoda (k.156).

Bank wykazał spełnienie świadczenia z umowy pożyczki dokumentacją złożoną do repliki na sprzeciw (k. 110 i n.), a w dalszym toku sprawy nie było kwestionowane, że środki finansowe zostały przekazane w sposób zgodny z umową tj. poprzez przelew na rachunek kwoty 14 953,30 zł z przeznaczeniem na cel konsumpcyjny i poprzez przelew kwoty 130 136,02 zł na inny, określony rachunek celem spłaty kredytu.

Wysokość zadłużenia powstała na skutek zaprzestania spłacania przez pozwanego została również wykazana, przy czym wbrew twierdzeniom apelacji w tym zakresie Sąd Okręgowy nie opierał się tylko na wyciągu z ksiąg rachunkowych, ale też na innych zgromadzonych w sprawie dowodach. Takie dowody jak „podsumowanie historii” (k. 172 i n.), „wykaz historii billingu” (k. 173) i „zapytanie o rachunek” (k.174-175), stanowiące wydruki z wewnętrznego systemu Banku w połączeniu z podpisanym przez uprawnione osoby wyciągiem z ksiąg rachunkowych oraz zawiadomieniami Banku (k. 180 – 184), które to zawiadomienia wskazują na kwotę kapitału pozostałego do spłaty oraz kwotę zobowiązań przeterminowanych tworzą pełną i logiczną całość.

Z analizy zarzutów apelacji wynika przy tym, że pozwany ma w istocie zastrzeżenia odnośnie wykazania sposobu naliczania odsetek doliczonych do kwoty kapitału. Zdaniem pozwanego, Bank naliczył odsetki za okres, w którym wierzytelność nie była jeszcze wymagalna. O ile w świetle żądania pozwu można było mieć pewne wątpliwości w tym zakresie, to już wobec przedłożonej z odpowiedzią na apelację dokumentacji, wątpliwości te już nie zachodziły. W pozwie strona powodowa zawarła tabelę, która nie jest do końca precyzyjna. W rubryce odsetki jest podana data od 23 listopada 2017 r. do dnia zapłaty, zaś rubryce data wymagalności 15 grudzień 2016 r. Mogło to rodzić pytanie o to, czy w dochodzonej kwocie 121 356 zł mieszczą się odsetki za opóźnienie od daty 23 listopada 2017 r., czy też o daty 15 grudnia 2016 r., choć nie uprawniało to definitywnego wniosku, że z pewnością do kwoty kapitału wliczono odsetki za okres sprzed daty, w której należność stała się wymagalna. Kwestia ta została wyjaśniona. Powód przedłożył tabelaryczne wyliczenie roszczenia, z którego wynika, że do momentu postawienia całości zadłużenia w stan wymagalności odsetki umowne nie były naliczane od całości pozostałego do spłaty kapitału. Nastąpiło to dopiero w momencie powstania stanu wymagalności w związku z upływem terminu wskazanego w wypowiedzeniu umowy. Kwoty wskazane pod pozycjami saldo odsetek umownych PLN i saldo odsetek karnych PLN po zsumowaniu na dzień 23 listopada 2017 r. (poz. 225 arkusza) opiera na łączną kwotę 10 363,95 zł, co koresponduje i pokrywa się z pozostałym materiałem, w szczególności z wyciągiem z ksiąg rachunkowych.

Bezzasadne są zarzuty apelacji nakierowane na podważenie skuteczności wypowiedzenia umowy pożyczki ekspresowej.

Prezentowana przez apelującego wykładnia § 24 ust 1 pkt 2 Umowy jest błędna. Zgodnie z tym zapisem Bank ma prawo wypowiedzieć niniejszą Umowę w całości lub części jeśli pożyczkobiorca nie zapłacił w terminie określonym w niniejszej Umowie pełnych rat pożyczki za co najmniej dwa okresy płatności, po uprzednim poinformowaniu pożyczkobiorcy o konieczności spłaty zaległych rat w terminie 7 dni od otrzymania informacji o braku spłaty wymagalnej części zadłużenia i pomimo wezwania Banku, nie ustanowi prawnego zabezpieczenia spłaty pożyczki, o którym mowa w § 23 ust. 2, w terminie 30 dni od daty wezwania.

W świetle tego zapisu wypowiedzenie może mieć zatem miejsce jeśli pozwany nie zapłaci w terminie określonym w umowie pełnych rat pożyczki za co najmniej dwa okresy. Taka sytuacja w tej sprawie miała miejsce, skoro w dacie wypowiedzenia pozwany zalegał z płatnością już za ponad trzy miesiące. Natomiast dalsza część tego zapisu („po uprzednim poinformowaniu …”), wbrew przekonaniu apelacji, nie nakłada na Bank wymogu poinformowania o konieczności zapłaty zaległych rat za co najmniej dwa okresu płatności. W apelacji pozwany dokonał w tym zakresie własnego przypisu (k.224), a prezentowana przez niego interpretacja omawianego zapisu jest nieuprawniona i oderwana od jego jasnej treści. Omawiany zapis umowy nakłada obowiązek poprzedzenia wypowiedzenia poinformowaniem o konieczności spłaty zaległych rat w terminie 7 dni i nie zobowiązuje do poinformowania, że spłata ma dotyczyć dwóch pełnych rat. Jak prawidłowo podnosi się w odpowiedzi na apelację, wezwanie do zapłaty ma dotyczyć uchybienia płatności, powstania i utrzymywania się zadłużenia, które sumarycznie nie musi stanowić równowartości wysokości co najmniej dwóch rat, taką wartość zadłużenie musi przedstawiać na dzień wypowiedzenia umowy.

Wezwanie do zapłaty z dnia 14 lutego 2017 r. wskazywało, iż „z uwagi na utrzymujące się zadłużenie przeterminowane, które według stanu na dzień sporządzenia niniejszego pisma wynosi 3 685, 40 PLN, Bank (...) S.A. wzywa do uregulowania należności”. W dacie tego wezwania zadłużenie nie musiało opiewać na równowartość dwóch pełnych rat, natomiast istotne jest, że w dacie wypowiedzenia wynosiło ono 8 750,55 zł, czyli przekraczało dwie pełne raty. Oznacza to, że strona powodowa była uprawniona do dokonania wypowiedzenia umowy pożyczki ekspresowej, a zarzucane naruszenie art. 65 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 353 ¹ k.c. i w zw. z § 24 ust. 1 pkt 3 umowy nie miało miejsca.

W apelacji pozwany podniósł, że powód nie przedłożył pełnomocnictw udzielonych osobom, które podpisały wezwanie z dnia 14 lutego 2017 r. Wezwanie to (k. 50) zostało podpisane przez pełnomocników strony powodowej – E. J. i J. K. (2). Strona powodowa wykazała umocowanie tych osób do działania w jej imieniu przedkładając stosowne pełnomocnictwa, poświadczone za zgodność z oryginałem ( k. 235 i 236).

Wobec zarzutów apelacji dotyczących umocowania osób, które podpisały wypowiedzenie z dnia 18 marca 2017 r. powód wykazał też za pomocą (...) Banku (...) S.A., Załącznika Nr 15 do Regulaminu Organizacyjnego Banku (...) oraz (...) Banku (...) S.A., że umocowanie A. S. i J. K. (1) – podpisanych pod dokumentem wypowiedzenia uprawniało do działania w imieniu strony powodowej. Nadmienić należy, że pełnomocnictwa tych osób powód przedłożył na etapie postępowania przed Sądem pierwszej instancji (k.178, 179). W świetle tej dokumentacji jest jasne, że czynność wypowiedzenia została dokonana przez umocowanych pracowników Banku i pozostawała w zakresie uprawnień (...).

Bezzasadny jest zarzut, iż wypowiedzenie zostało dokonane z zastrzeżeniem warunku w rozumieniu art. 89 k.c. i że wobec tego jest nieskuteczne.

Wypowiedzenie umowy zostało sformułowane następująco:

Bank (...) S.A. z uwagi na brak spłaty zadłużenia przeterminowanego, zgodnie z postanowieniami umowy kredytu/pożyczki rachunek nr (…) z dnia 24.09.2014 r. niniejszym wypowiada ww. Umowę. Okres wypowiedzenie wynosi 30 dni od daty otrzymania niniejszego pisma. (…)” Dalej zawarto zapis „Jeżeli w okresie wypowiedzenia nastąpi splata całości wymagalnego zadłużenia, wypowiedzenie traktować należy jako bezskuteczne, a w konsekwencji Umowa kontynuowana będzie na dotychczas obowiązujących warunkach”. W przypadku nieuregulowania bądź uregulowania wymagalnego zadłużenia w niepełnej wysokości, Umowa zostanie rozwiązania, a Bank podejmie działania prawne zmierzające do wyegzekwowania należnych roszczeń, zwiększając łącznie saldo zadłużenia”.

Zgodnie z art. 89 k.c., powstanie lub ustanie skutków czynności prawnej można uzależnić od zdarzenia przyszłego i niepewnego, chyba że taką możliwość wyłącza ustawa albo właściwości czynności prawnej.

W orzecznictwie podnosi się, że gdy wezwanie do zapłaty zostaje opatrzone warunkiem, nie jest co do zasady niedopuszczalne, zaś o jego skuteczności zawsze decydują indywidualne okoliczności sprawy (wyrok SN z 8 września 2016 r. II CSK 750/15). Do głównych kryteriów, które należy brać pod uwagę w takich przypadkach, należy to, czy wypowiedzenie doszło do kredytobiorcy w sposób nagły i zaskakujący (patrz: wyrok SN z 24 września 2015 r. V CSK 698/14, Rejent 2015/11/198), a nadto czy było dla niego niejasne co do czasu i zakresu obowiązywania (wyrok SN z 8 września 2016 r. II CSK 750/15, LEX nr 2182659).

W postanowieniu składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 22 marca 2013 r., III CZP 85/12 (OSNC 2013 Nr 11, poz. 132) zostało wyrażone stanowisko, że dopuszczalne jest, co do zasady, dokonanie czynności prawnej zawierającej zastrzeżenie, że jej skutek zależy od skorzystania z uprawnienia lub woli wykonującego zobowiązanie, a zdarzenie zależne od zachowania strony może polegać na spełnieniu lub niespełnieniu świadczenia. Zastrzeżenie to podlega ocenie na podstawie art. 353 ¹ k.c., z uwzględnieniem normatywnej konstrukcji warunku określonej w art. 89 k.c. Nie została wyłączona dopuszczalność zastrzeżenia warunku także w jednostronnej czynności prawnej obejmującej wypowiedzenie umowy. Zaakceptowane zostało stanowisko, że warunkiem może być także spełnienie świadczenia, ponieważ zapłata nie zawsze jest zdarzeniem całkowicie uzależnionym od dłużnika (wyroki z dnia 6 września 2007 r., IV CSK 118/07 (OSP 2008 Nr 12, poz. 125; z dnia 17 marca 2011 r., IV CSK 358/10, niepubl.). Przyjmowana co do zasady możliwość złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o kredyt pod warunkiem niezapłacenia zadłużenia wymaga rozważenia, czy powinna mieć zastosowanie w kontekście postanowień konkretnej umowy (por. uzasadnienie ww. wyroku SN z dnia 22 marca 2013). Podobnie wypowiedział się Sąd Apelacyjny w wyroku z dnia 27 marca 2019 r. ( I ACa 375/18, Lex nr 2784455). W nowszym orzecznictwie sądów apelacyjnych możliwość zawarcia takiego właśnie zastrzeżenia w oświadczeniu o wypowiedzeniu kredytu nie wzbudza już wątpliwości (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 27 lutego 2020 r., V ACa 567/19, Lex nr 3046967, wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 30 grudnia 2019 r., I ACa 567/18, Lex nr 2781294, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku, V ACa 568/19, Lex nr 2946479, wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 11 października 2019 r., I ACa 1374/18, Lex nr 3029723, wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 12 marca 2020 r., I ACa 729/19, Lex nr 3030043).

W tym konkretnym przypadku postanowienia umowy nie stoją na przeszkodzie takiemu sformułowaniu pisma, jak wyżej przedstawiono. Postępowanie upominawcze zostało podjęte. Nie można zatem mówić o nagłym i niespodziewanym wypowiedzeniu umowy przez Bank. Poza tym, co szczególnie istotne, treść omawianego pisma jest jednoznaczna, zrozumiała i niewzbudzająca wątpliwości. Świadczą o tym słowa Bank (...) S.A. (…) niniejszym wypowiada ww. Umowę”

W piśmie tym wskazano przy tym co pozwany może uczynić, aby ubezskutecznić to wypowiedzenie. W tym celu pozwany powinien był dokonać całkowitej spłaty zadłużenia, co bezsprzecznie nie nastąpiło. Z tak sformułowanego wypowiedzenia da się wywnioskować kiedy następują jego skutki i ile wynosi okres wypowiedzenia.

Bank umowę wypowiedział, dając jednocześnie pozwanemu możliwość na spowodowanie, że wypowiedzenie to stanie się bezskuteczne. Możliwości ta działała na korzyść kredytobiorcy i leżała w jego interesie. Nie powstał wobec tego dla kredytobiorcy stan niepewności co do dalszych losów umowy kredytu.

W konsekwencji powyższych rozważań uznano, że wypowiedzenie z dnia 18 marca 2017 r. wobec braku zdarzenia, o których mowa w jego treści, tj. wobec braku spłaty zadłużenia, nie stało bezskuteczne. Warunki rozwiązujące wypowiedzenie nie ziściły się. Tym samym powstała natychmiastowa wymagalność całego kredytu. W konsekwencji Bank był uprawniony do wystąpienia z przedmiotowym powództwem, a zaskarżony wyrok – wobec wykazania przez powoda wszystkich istotnych okoliczności, o których powyżej była mowa, jest prawidłowy.

Oczywiście bezzasadny jest zarzut nadużycia prawa. Istotą prawa cywilnego jest strzeżenie praw podmiotowych, m.in. przez udzielanie ochrony podmiotom wykonującym przysługujące im prawa. Wskazać trzeba, że elementem konstrukcyjnym każdego prawa podmiotowego jest zagwarantowanie uprawnionemu ochrony prawa, w tym ochrony sądowej (wyrok SN z 24.04.2014 r., III CSK 178/13, LEX nr 1489250). Wszelkie instytucje prowadzące do redukcji, unicestwienia lub ograniczenia ochrony tych praw mają charakter wyjątkowy (zob. m.in. wyrok SN z 8.04.2016 r., I CSK 285/15, LEX nr 2052442), a wynikające z nich ograniczenia powinny być ujmowane ściśle, ponieważ w innym razie dochodziłoby do zniweczenia prawa do ochrony sądowej (zob. m.in. wyroki SN: z 21.03.2017 r., I CSK 447/15, LEX nr 2294412; z 19.03.2014 r., I CSK 297/13, LEX nr 1526581, oraz orzeczenia SN z 11.09.1961 r., I CR 693/61, OSN 1963/2, poz. 31; z 20.05.1966 r., III PZP 6/66, OSN 1967/5, poz. 1).

Strona powodowa dochodziła przysługującego jej roszczenia, powstałego na tle zawartej umowy z pozwanym, z której to on nie wywiązał się. Pozwany zaniechał spłaty udzielonej mu pożyczki, nie skontaktował się ze stroną powodową w żaden sposób, nie odebrał kierowanej do niego korespondencji i obecnie miejsce jego pobytu jest nieznane, a jego zadłużenie pozostaje niespłacone. Pozwany zlekceważył zasadę pacta sunt serevanda. W takiej sytuacji nie da się w żaden sposób znaleźć argumentów, które uzasadniałby zastosowanie art. 5 k.c.

Wobec powyższego apelację oddalono na mocy art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. § 2 pkt 6 w zw. § 10 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U.2015.1800).

O wynagrodzeniu kuratora postanowiono w oparciu o § 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 marca 2018 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej (Dz.U.2018.536). w zw. z ww. wymienionymi przepisami rozporządzenia w sprawie opląt za czynności adwokackie. Zasądzone 1620 zł, stanowi 40% kwoty 4050 zł.

(...)