Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 25 kwietnia 2022 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych - II Oddział w Ł. na podstawie przepisu art.108 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych odmówił J. J. prawa do przeliczenia świadczenia. W treści decyzji organ rentowy wskazał, że wysokość świadczenia ulega ponownemu ustaleniu, jeżeli po dniu od którego przyznano emeryturę emeryt podlegał ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Wskazano, że wcześniejszą decyzją z dnia 31 stycznia 2022 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przeliczył emeryturę J. J. uwzględniając przyrost składek zaewidencjonowanych na indywidualnym koncie ubezpieczeniowym na dzień 31 grudnia 2021 r. Organ podniósł, że skoro w bieżącym roku przyrost składek został już uwzględniony, brak było podstaw do ponownego ustalenia wysokości emerytury. Zakład Ubezpieczeń Społecznych zaznaczył, że z kolejnym wnioskiem o przeliczenie emerytury wnioskodawczyni może wystąpić nie wcześniej niż po upływie roku kalendarzowego tj. po 31 grudnia 2022 r. lub po ustaniu ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. /decyzja - plik III akt ZUS/

Decyzją z dnia 25 kwietnia 2022 r. , znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. na podstawie przepisu art.112 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przeliczył J. J. emeryturę od 1 kwietnia 2022 r. tj. od miesiąca w którym zgłoszono wniosek. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał, że do ustalenia podstawy emerytury przyjęto: dotychczasową podstawę wymiaru świadczenia oraz wskaźnik podstawy wymiaru z poprzedniej decyzji przyjęty do obliczenia emerytury tj.94,78% , podstawa wymiaru obliczona przez pomnożenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru 94,78% przez kwotę bazową 3 536,87 zł wynosi 3 677,64 zł.; do ustalenia wysokości emerytury Zakład uwzględnił okresy składkowe w wymiarze 41 lat, 5 miesięcy i 9 dni tj. 497 miesięcy oraz nieskładkowe w wymiarze 6 lat, 3 miesięcy i 23 dni tj. 75 miesięcy; po zmianie stażu pracy emerytura wyniosła 3 658,12 zł. Emerytura ustalona decyzją została zawieszona, ponieważ jest świadczeniem mniej korzystnym. /decyzja - plik III akt ZUS/

W dniu 21 czerwca 2022 r. J. J. złożyła odwołanie od powyższych decyzji, zarzucając im:

- naruszenie art. 108 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, przez nieprawidłowe niezastosowanie tego przepisu

- naruszenie art 112 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, przez nieprawidłowe zastosowanie tego przepisu, i nieuwzględnienie przy ponownym przeliczeniu okresu wskazanego we wniosku z dnia 5 kwietnia 2022 r.

- naruszenie art 107 § 3 k.p.a. przez brak wyczerpującego uzasadnienia tych decyzji, które w sposób należyty wyjaśniałoby podstawy faktyczne rozstrzygnięcia

- naruszenie art 114 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przez niezastosowanie tego przepisu w okolicznościach sprawy i nie wyliczenie ponownie prawa do świadczeń zgodnie z wnioskiem złożonym w tym przedmiocie

W związku z powyższym wniosła o:

- zmianę zaskarżonych decyzji i zobowiązanie organu rentowego do prawidłowego przeliczenia świadczenia emerytalnego z uwzględnieniem okresów wskazanych we wniosku,

- zobowiązanie organu rentowego do sporządzenia uzasadnienia decyzji zgodnego z art.107 k.p.a,

- przeprowadzenie dowodu z opinii niezależnego biegłego ds. ubezpieczeń społecznych na okoliczność prawidłowego wyliczenia świadczenia emerytalnego

/odwołanie k.3 – 6/

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. /odpowiedź na odwołanie k.7 - 8 odwrót/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

J. J. urodziła się (...), nadal pozostaje w zatrudnieniu. /okoliczności bezsporne/

Decyzją z dnia 19 listopada 2008 r. organ rentowy przyznał J. J. emeryturę od 1 listopada 2008 r. tj. od miesiąca w którym zgłoszono wniosek. Podstawa wymiaru świadczenia została obliczona przez pomnożenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru 94,78 % przez kwotę bazową 2 275,37 zł i wyniosła 2 156,60 zł.; do ustalenia wysokości emerytury uwzględniono 27 lat i 7 miesięcy okresów składkowych tj. 331 miesięcy i 6 lat okresów nieskładkowych tj.72 miesiące. Wysokość emerytury obliczona w oparciu o przepisy art. 53 cytowanej ustawy wyniosła 1 410,03 zł i została zawieszona z uwagi kontynuowanie przez wnioskodawczynię zatrudnienia. /decyzja k. 27 - 28 plik II akt ZUS/

Decyzją z dnia 19 lutego 2009 r. organ rentowy ponownie ustalił J. J. wysokość emerytury oraz podjął jej wypłatę od dnia 1 lutego 2009 r. /decyzja k.39 - 40 plik II akt ZUS/

Kolejnymi decyzjami Zakład Ubezpieczeń Społecznych przeliczał wnioskodawczyni należne jej świadczenie uwzględniając w jego wysokości okresy zatrudnienia po dacie przejścia na emeryturę. /okoliczności bezsporne/

Decyzją z dnia 25 stycznia 2018 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. przyznał J. J. emeryturę od 1 stycznia 2018 r. tj. od miesiąca w którym zgłoszono wniosek. Do obliczenia wysokości emerytury przyjęto:

- kwotę składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji w wysokości 223 517,23 zł,

- kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego w wysokości 419 608,18 zł ,

- sumę kwot pobranych emerytur w wysokości 168 302,99 zł,

średnie dalsze trwanie życia 219,20 miesięcy.

Wysokość emerytury wyniosła 2 166,16 zł [(223 517,23 + 419 608,18) - 168 302,99] / 219,20.

Emerytura została zawieszona, ponieważ była świadczeniem mniej korzystnym. /decyzja k.4 – 5 odwrót plik III akt ZUS/

Decyzją z dnia 28 maja 2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. uchylił decyzję z dnia 25 stycznia 2018 r. oraz ustalił J. J. wysokość emerytury i podjął jej wypłatę od 1 marca 2019 r. Wysokość emerytury obliczono od podstawy niepomniejszonej o kwoty pobranej wcześniejszej emerytury. Wysokość emerytury od 1 marca 2019 r. wyniosła 3 107,81 zł. Jednocześnie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wstrzymał wypłatę emerytury przyznanej w decyzji z dnia 19 listopada 2008 r. /decyzja k.43 plik III akt ZUS/

Od przedmiotowej decyzji wnioskodawczyni złożyła odwołanie, a zapadły w tej sprawie wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 14 maja 2020 r. (sygn. akt VIII U 3104/19) utracił moc w związku z umorzeniem postępowania z mocy prawa. /okoliczność bezsporna/

Decyzją z dnia 12 stycznia 2021 r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. z urzędu ponownie ustalił wysokość emerytury J. J. od dnia 1 stycznia 2018 r. i wypłacił wyrównanie za okres od 1 stycznia 2018 r. do 28 lutego 2019 r. W treści decyzji organ rentowy wskazał, że podstawa emerytury nie została zmniejszona o kwoty pobranych wcześniejszych emerytur. Jednocześnie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wstrzymał wypłatę emerytury przyznanej w decyzji z dnia 19 listopada 2008 r. /decyzja k.92 - 94 plik III akt ZUS/

W dniu 19 stycznia 2022 r. J. J. złożyła wniosek o ponowne obliczenie świadczenia z uwzględnieniem składek zapisanych na jej koncie po przyznaniu świadczenia. /wniosek – plik III akt ZUS/

Decyzją z dnia 31 stycznia 2022 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. na podstawie przepisów art.108 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przeliczył J. J. emeryturę od 1 stycznia 2022r. Należne świadczenie zostało zwiększone o kwotę wynikającą z podzielenia składek zewidencjonowanych na koncie po dniu ponownego ustalenia wysokości emerytury do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie wysokości emerytury, z uwzględnieniem ich waloryzacji, przez średnie dalsze trwanie życia ustalone dla wieku wnioskodawczyni w dniu złożenia tego wniosku tj.19 stycznia 2022 r. /decyzja – plik III akt ZUS/

W dniu 5 kwietnia 2022 r. złożyła wniosek o ponowne obliczenie świadczenia z uwzględnieniem składek zapisanych na jej koncie po przyznaniu świadczenia, doliczenie okresów składkowych oraz uwzględnienie stażu pracy i odprowadzonych od 2008 r. składek. Po rozpatrzeniu wniosku wydano zaskarżone decyzje. /wniosek – plik III akt ZUS , decyzje – plik III akt ZUS/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powyżej opisanych dowodów z dokumentów.

Rozpoznając sprawę - na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 5 k.p.c. Sąd pominął wniosek pełnomocnika wnioskodawczyni o powołanie dowodu z opinii biegłego z zakresu rachunkowości - jako zmierzający wyłącznie do przedłużenia niniejszego postępowania.

W ocenie Sądu samo niezadowolenie z wyliczeń organu rentowego, w sytuacji braku wskazania konkretnych zarzutów czy błędów rachunkowych jakich miał dopuścić się organ rentowy, jest niewystarczające do przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego z zakresu rachunkowości. Skoro zatem pełnomocnik skarżącej przedstawił jedynie domniemanie o popełnieniu błędu przez organ rentowy, nie kwestionując ostatecznie danych dotyczących wysokości składek odprowadzonych przez pracodawców skarżącej po dacie przyznania jej prawa do emerytury (co początkowo stanowiło przedmiot sporu) - a nadto zaniechał wskazania innych - konkretnych błędów w wyliczeniach, Sąd tym samym nie znalazł jakichkolwiek podstaw do przeprowadzenia stosownego dowodu w tym zakresie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jest niezasadne.

Zgodnie z brzmieniem art.108 ust.1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tj. Dz.U. z 2022 r. , poz. 504) jeżeli po dniu, od którego przyznano emeryturę określoną w art.24 lub 24a, emeryt podlegał ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, wysokość świadczenia ulega ponownemu ustaleniu w sposób określony w ust.2.

W myśl zaś przepisu art.108 ust.2 ustawy emerytalnej emerytury obliczone według zasad określonych w art.26 powiększa się o kwotę wynikającą z podzielenia składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego po dniu ustalenia prawa do emerytury, o której mowa w art.24 i 24a i zwaloryzowanych zgodnie z art.25 przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone dla wieku danego ubezpieczonego w dniu złożenia wniosku o przeliczenie wysokości emerytury, z uwzględnieniem ust. 4 i 5.

Stosownie zaś do treści art.108 ust.3 ponowne ustalenie wysokości emerytury następuje na wniosek zgłoszony nie wcześniej niż po upływie roku kalendarzowego lub po ustaniu ubezpieczeń emerytalnego i rentowych.

Zgodnie zaś z treścią art.114 ust.1 ustawy emerytalnej prawo do świadczeń lub ich wysokość ulega ponownemu ustaleniu na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji w sprawie świadczeń zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość.

Możliwość wzruszenia decyzji rentowych polega przede wszystkim na niwelowaniu tzw. wad materialnoprawnych, czyli uchybień organu rentowego w zakresie rozstrzygania o faktach warunkujących nabycie prawa do emerytur i rent albo zaniedbań samych ubezpieczonych wywołanych nieporadnością w dokumentowaniu prawa do świadczeń lub niedostateczną znajomością warunków, od których spełnienia zależy przyznanie uprawnień ubezpieczeniowych.

Niezbędnym warunkiem ponownego ustalenia prawa do świadczeń jest powołanie nowych dowodów lub wskazanie okoliczności istniejących przed wydaniem decyzji rentowej, które mogą mieć wpływ na istnienie tego prawa. Prawo do świadczenia należy ustalić ponownie (na wniosek zainteresowanego albo z urzędu), jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji zostaną przedłożone nowe dowody albo ujawnione okoliczności wskazujące na błędność decyzji. Zwrot „nowy dowód” obejmuje zarówno przypadki ujawnienia dowodów istniejących przed wydaniem decyzji, jak i sytuacje zgłoszenia dowodów uzyskanych po wydaniu decyzji, pod warunkiem że wynikają z nich fakty powstałe przed tym momentem. Zwrot „ujawnione okoliczności” oznacza zarówno okoliczności faktyczne, jak i okoliczności sprawy, czyli nie tylko fakty, których ustalenie warunkuje wydanie decyzji, lecz także wszelkie zachowania uczestników postępowania w sprawie ustalania prawa. Należy więc przyjąć, że „ujawnione okoliczności” to określane w przepisach prawa materialnego fakty warunkujące powstanie uprawnień ubezpieczeniowych oraz uchybienia normom prawa materialnego lub/i procesowego wpływające na dokonanie ustaleń w sposób niezgodny z ukształtowaną ex lege sytuacją prawną zainteresowanego (por. Jankowska Karina, Jędrasik-Jankowska Inetta, Komentarz do ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, (w:) Prawo do emerytury. Komentarz do ustaw z orzecznictwem, komentarz do art.114).

Zgodnie z §21 ust.1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia z dnia 11 października 2011 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe ( Dz.U. nr 237 poz.1412) środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Wskazana regulacja, wyrażona także w poprzednio obowiązującym rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno - rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. nr 10 poz.49 ze zm.) wyznacza kierunek postępowania dowodowego, nie oznacza to jednak, aby wysokość uzyskiwanego uposażenia nie mogła być wskazana i w inny sposób, tak przy pomocy pisemnych środków dowodowych pochodzących od pracodawcy, czy też nawet dowodów pośrednich, nie wyłączając zeznań świadków - aczkolwiek wskazujących wprost na wysokość wynagrodzenia danego zainteresowanego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 1997 roku, II UKN 186/97, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 4 marca 1997 roku, III AUa 105/97).

Należy podkreślić, iż Sąd nie jest związany ograniczeniami dowodowymi określonymi dla dowodzenia przed organami rentowymi, co wynika z treści art.473 k.p.c. i sprawie, że każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które Sąd uzna za pożądane i ich dopuszczenie za celowe.

Wskazać należy, że w niniejszej sprawie nie zgromadzono dowodów, które w jakikolwiek sposób pozwoliłyby zakwestionować ustalenia poczynione przez organ rentowy.

W trakcie niniejszego postępowania wnioskodawczyni nie przedstawiła żadnych jednoznacznych, konkretnych dowodów na poparcie swojego stanowiska.

Nie sposób również zgodzić się z tezą, że korzystniejszym dla skarżącej świadczeniem jest emerytura wcześniejsza przyznana decyzją z dnia 19 listopada 2008 r.

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego - wyliczeń dokonanych przez organ rentowy w spornych decyzjach, przy niespornych danych dotyczących wysokości składek zgromadzonych na koncie wnioskodawczyni, także tych, które zostały przekazane po przyznaniu i wypłacie emerytury oraz niespornych danych liczbowych w zakresie ustalenia wysokości kapitału początkowego skarżącej - wynika bowiem jednoznacznie, że korzystniejszym dla niej świadczeniem jest emerytura obliczona na podstawie art.26 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, co zostało zresztą przyznane przez ZUS już w prawomocnej decyzji z dnia 28 maja 2019 r.

Brak było również podstaw do uznania, że organ rentowy ustalając wysokość należnego J. J. świadczenia pominął okresy pozostawania przez nią w ubezpieczeniu.

Co ważne, należne skarżącej świadczenie na przestrzeni lat było systematycznie przeliczane (zgodnie ze składanymi przez nią wnioskami) i zwiększane o okresy pozostawania w ubezpieczeniu po dacie nabycia prawa do emerytury - decyzją z dnia 31 stycznia 2022 r. przeliczono jej emeryturę z uwzględnieniem przyrostu składek zaewidencjonowanych na indywidualnym koncie ubezpieczeniowym aktualnym na dzień 31 grudnia 2021 r.

Należy w tym miejscu podkreślić, że ponowne ustalenie wysokości świadczenia następuje na wniosek zainteresowanego i nie wcześniej niż po upływie jednego roku kalendarzowego kontynuowania podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym po przejściu na emeryturę lub po ustaniu tych ubezpieczeń (cytowany art.108 ust.3 ustawy).

Brak jest zatem podstaw prawnych do przeliczania świadczenia wnioskodawczyni kontynuującej zatrudnienie częściej niż raz w roku, na każde jej żądanie (por. wyrok SA w Białymstoku z dnia 5 kwietnia 2018 r., III AUa 74/18, LEX nr 2546202).

W tym miejscu wskazać należy, że korzystniejszym świadczeniem dla wnioskodawczyni jest świadczenie nabyte na mocy art.24 ustawy emerytalnej, przy czym brak jest podstaw prawnych przeliczenia tego świadczenia w myśl art.112 ustawy emerytalnej.

Przeliczona zaś w ten sposób należna wnioskodawczyni emerytura wcześniejsza tj. ustalona wg zasad art.53 ustawy o emeryturach i rentach z FUS jest dla niej świadczeniem mniej korzystnym.

Na marginesie dodać należy, że nie jest rzeczą sądu zarządzenie dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie, ani też sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art.232 k.p.c.). Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art.3 k.p.c.), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art.227 k.p.c.) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne (art.6 k.c.) (wyrok Sądu Najwyższego z 17 grudnia 1996 r., sygn. akt I CKU 45/96, OSNC z 1997r., z.6-7, poz.76; wyrok Sądu Najwyższego z 7 października 1998 r., sygn. II UKN 244/98, OSNAP 1999, nr 20, poz. 662).

Odnośnie zaś podnoszonego przez pełnomocnika skarżącej zarzutu naruszenia przez organ rentowy przepisów procedury administracyjnej to wskazać trzeba, że Sąd Okręgowy podziela pogląd wyrażony w uzasadnieniu do postanowienia SN z dnia 11 czerwca 2013 r., II UK 74/13, zgodnie z którym od momentu wniesienia odwołania od decyzji ZUS do sądu rozpoznawana sprawa staje się sprawą cywilną, podlegającą rozstrzygnięciu według zasad właściwych dla tej kategorii; odwołanie pełni rolę pozwu, a jego zasadność ocenia się na podstawie właściwych przepisów prawa materialnego; postępowanie sądowe skupia się na wadach wynikających z naruszenia przez organ rentowy prawa materialnego, a kwestia wad decyzji administracyjnej, spowodowanych naruszeniem przepisów postępowania administracyjnego, pozostaje w zasadzie poza przedmiotem tego postępowania. Sąd ubezpieczeń społecznych - jako sąd powszechny - może i powinien dostrzegać jedynie takie wady formalne decyzji administracyjnej, które decyzję tę dyskwalifikują w stopniu odbierającym jej cechy aktu administracyjnego. ( vide też uchwały Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 1980 r., III CZP 43/80, OSNCP 1981 nr 8, poz. 142; z dnia 21 września 1984 r., III CZP 53/84, OSNCP 1985 nr 5-6, poz. 65 i z dnia 27 listopada 1984 r., III CZP 70/84, OSNCP 1985 nr 8, poz. 108 oraz postanowienia z dnia 19 czerwca 1998 r., II UKN 105/98, OSNP 1999 nr 16, poz. 529 i z dnia 29 maja 2006 r., I UK 314/05, OSNP 2007 nr 11-12, poz. 173, a nadto wyroki z dnia 28 października 2009 r., I UK 132/09, z dnia 2 grudnia 2009 r., I UK 189/09, i z dnia 14 stycznia 2010 r., I UK 252/09).

Ponieważ wnioskodawczyni nie udowodniła okoliczności leżących u podstaw odwołania, na podstawie art. 477 ¹⁴§1 k.p.c. Sąd Okręgowy odwołanie oddalił.

S.B.