Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 3 listopada 2022 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi X Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie A. I. (1) od orzeczenia Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Ł. z dnia 9 grudnia 2021 roku oraz przyznał i nakazał wypłacić adw. K. C. od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi kwotę 110,70 złotych tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej wnioskodawcy z urzędu, w tym kwotę 20,70 złotych tytułem podatku od towarów i usług

Powyższe orzeczenie zapadło w oparciu o następujące ustalenia faktyczne:

A. I. (1) ma 5 lat. Ma starszą, 12-letnią siostrę. Jest samodzielny w zakresie ubierania się i toalety. Uczęszcza do przedszkola, ale w razie wystąpienia reakcji alergicznej jest odbierany przez matkę.

U wnioskodawcy rozpoznano alergię, atopowe zapalenie skóry i astmę. Schorzenia te sprawiają, że zakres koniecznej opieki i pomocy udzielanej mu przez opiekunów jest większy niż potrze. Schorzenia te sprawiają, że zakres koniecznej opieki i pomocy udzielanej mu przez opiekunów jest większy niż potrzebny osobie w tym wieku, co kwalifikuje go do uznania za osobę niepełnosprawną. Choroby te mają charakter przewlekły, mają okresy remisji, ale nie ulegają całkowitego wyleczeniu, naruszając sprawność organizmu w sposób ograniczający możliwość pełnienia ról społecznych, choć rokują poprawą stanu zdrowia. Astma wymaga dalszej weryfikacji. W celu utrzymania kontroli, choroby wymagają systematycznych wizyt w poradniach specjalistycznych oraz stałego przyjmowania leków (okresowo zintensyfikowanego), unikania narażenia na alergeny, czynniki drażniące, jak dym tytoniowy, zimne powietrze, wywołując ograniczenia w funkcjonowaniu społecznym.

A. I. (1) jest zdolny do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, takich jak samoobsługa, poruszanie się, komunikowanie z otoczeniem, nie jest całkowicie zależny od otoczenia. Wymaga jednak konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia i edukacji. Nie wymaga stosowania na stałe leków podczas pobytu w przedszkolu. Z atopowego zapalenia skóry, na które cierpi, „wyrasta” ok. 90% dzieci.

Obraz kliniczny A. I. (1) wskazuje na prawidłowe dla wieku życia funkcjonowanie poznawcze, społeczne i emocjonalne. Niewielkie nieharmonijności rozwojowe w zakresie dojrzałości społeczno-emocjonalnej są warunkowane kwestiami wychowawczymi. Z uwagi na prawidłowe funkcjonowanie w obszarze intelektualnym nie jest on osobą niepełnosprawną z punktu widzenia psychologa. Nie ma naruszonej sprawności psychicznej. Nie wymaga konieczności stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji. Wymaga oddziaływań leczniczych i rehabilitacyjnych, zgodnie z oceną lekarzy.

U A. I. (1) rozpoznaje się astmę oskrzelową atopową z okresowymi zaostrzeniami infekcyjnymi ok. 2x w roku, skutecznie leczonymi ambulatoryjnie. Jest osobą niepełnosprawną okresowo z powodu schorzeń układu oddechowego, natomiast nie jest niezdolny do samodzielnej egzystencji. Obecnie nie wymaga zapewnienia całkowitej opieki lub pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych, takich jak komunikacja, samoobsługa, poruszanie się.

Powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił na podstawie dokumentów i opinii biegłych, uznając, że żadna z tych opinii – po uzupełnieniu zgodnie z uwagami i pytaniami pełnomocnika wnioskodawcy – nie została ostatecznie zakwestionowana. Również Sąd Rejonowy w ich treści nie dopatrzył się jakichkolwiek okoliczności negatywnie rzutujących na ich wartość dowodową, wskazując, że opinie były sporządzone rzetelnie, odpowiadały na wszystkie pytania istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, były wewnętrznie niesprzeczne, a wnioski w nich zawarte wzajemnie się uzupełniały.

Na podstawie tak dokonanych ustaleń Sąd Rejonowy uznał, że odwołanie jest niezasadne, wobec czego podlegało oddaleniu.

Wskazał, że zgodnie z art. 4a ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2021 r., poz. 573), osoby, które nie ukończyły 16 roku życia zaliczane są do osób niepełnosprawnych, jeżeli mają naruszoną sprawność fizyczną lub psychiczną o przewidywanym okresie trwania powyżej 12 miesięcy, z powodu wady wrodzonej, długotrwałej choroby lub uszkodzenia organizmu, powodującą konieczność zapewnienia im całkowitej opieki lub pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych w sposób przewyższający wsparcie potrzebne osobie w danym wieku.

Sąd I instancji wskazał, że rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia z dnia 1 lutego 2002 r. (Dz.U. z 2022 roku Nr 17, poz. 162 ze zm.) precyzuje, że oceny niepełnosprawności u osoby w wieku do 16 roku życia, zwanej dalej "dzieckiem", dokonuje się na podstawie następujących kryteriów:

1) przewidywanego okresu trwania upośledzenia stanu zdrowia z powodu stanów chorobowych, o których mowa w § 2, przekraczającego 12 miesięcy,

2) niezdolności do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, takich jak: samoobsługa, samodzielne poruszanie się, komunikowanie z otoczeniem, powodującej konieczność zapewnienia stałej opieki lub pomocy, w sposób przewyższający zakres opieki nad zdrowym dzieckiem w danym wieku, albo

3) znacznego zaburzenia funkcjonowania organizmu, wymagającego systematycznych i częstych zabiegów leczniczych i rehabilitacyjnych w domu i poza domem.

Zgodnie natomiast z paragrafem 2 Rozporządzenia do stanów chorobowych, które uzasadniają konieczność stałej opieki lub pomocy dziecku, należą:

1) wady wrodzone i schorzenia o różnej etiologii prowadzące do niedowładów, porażenia kończyn lub zmian w narządzie ruchu, upośledzające w znacznym stopniu zdolność chwytną rąk lub utrudniające samodzielne poruszanie się,

2) wrodzone lub nabyte ciężkie choroby metaboliczne, układu krążenia, oddechowego, moczowego, pokarmowego, układu krzepnięcia i inne znacznie upośledzające sprawność organizmu, wymagające systematycznego leczenia

w domu i okresowo leczenia szpitalnego,

3) upośledzenie umysłowe, począwszy od upośledzenia w stopniu umiarkowanym,

4) psychozy i zespoły psychotyczne,

5) całościowe zaburzenia rozwojowe powodujące znaczne zaburzenia interakcji społecznych lub komunikacji werbalnej oraz nasilone stereotypie zachowań, zainteresowań i aktywności,

6) padaczka z częstymi napadami lub wyraźnymi następstwami psychoneurologicznymi,

7) nowotwory złośliwe i choroby rozrostowe układu krwiotwórczego do 5 lat od zakończenia leczenia,

8) wrodzone lub nabyte wady narządu wzroku powodujące znaczne ograniczenie jego sprawności, prowadzące do obniżenia ostrości wzroku w oku lepszym do 5/25 lub 0,2 według S. po wyrównaniu wady wzroku szkłami korekcyjnymi, lub ograniczenie pola widzenia do przestrzeni zawartej w granicach 30 stopni,

9) głuchoniemota, głuchota lub obustronne upośledzenie słuchu niepoprawiające się w wystarczającym stopniu po zastosowaniu aparatu słuchowego lub implantu ślimakowego.

Przy ocenie niepełnosprawności dziecka bierze się pod uwagę:

1) rodzaj i przebieg procesu chorobowego oraz jego wpływ na stan czynnościowy organizmu,

2) sprawność fizyczną i psychiczną dziecka oraz stopień jego przystosowania do skutków choroby lub naruszenia sprawności organizmu,

3) możliwość poprawy stanu funkcjonalnego pod wpływem leczenia

i rehabilitacji.

Od samego orzeczenia niepełnosprawności, w przypadku osób do 16 roku życia, bez określenia stopnia, należy odróżnić wskazania, w tym sporne w tej sprawie wskazanie z pkt 7 - konieczność stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji.

Sąd meriti uznał, że przepisy ustawy powołanej na wstępie rozważań, mającej zastosowanie do wszystkich osób niepełnosprawnych (bez względu na wiek), definiują, iż niezdolność do samodzielnej egzystencji oznacza naruszenie sprawności organizmu w stopniu uniemożliwiającym zaspokajanie bez pomocy innych osób podstawowych potrzeb życiowych, za które uważa się przede wszystkim samoobsługę, poruszanie się i komunikację.

Z zebranego materiału dowodowego – zdaniem Sądu a quo - wynika, iż małoletni A. I. (1) cierpi na atopowe zapalenie skóry, astmę i alergie; schorzenia te powodują, że został on zaliczony do osób niepełnosprawnych, ponieważ wymaga z uwagi na schorzenie konieczności zapewnienia opieki lub pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych w sposób przewyższający wsparcie potrzebne osobie w danym wieku, jednakże charakter tych schorzeń nie powoduje u niego znacznie ograniczonej możliwości samodzielnej egzystencji, która wiązałaby się z potrzebą zapewnienia mu stałej lub długotrwałej pomocy innych osób.

W ocenie Sądu Rejonowego schorzenia, na które cierpi wnioskodawca powodują, że zakres pomocy opiekunów jest większy, niż u zdrowych dzieci w jego wieku – z tego względu został zaliczony do osób niepełnosprawnych; uwzględniony w zaskarżonym orzeczeniu punkt 8. wskazań świadczy natomiast o konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna w procesie leczenia, rehabilitacji i edukacji małoletniego, co odpowiada wnioskom biegłych.

Sąd I instancji uznał, że wnioskodawca wymaga opieki w poradni pulmonologicznej i alergologicznej, nie stwierdza się jednak u niego takiego stopnia naruszenia sprawności organizmu, który uniemożliwiałby zaspokajanie bez pomocy innych osób podstawowych potrzeb życiowych, za które uważa się przede wszystkim samoobsługę, poruszanie się i komunikację - A. I. (1) uczęszcza do przedszkola, potrafi funkcjonować w grupie rówieśniczej, przejawia określone zainteresowania, jest samodzielny w zakresie ubierania, toalety, spożywania posiłków, co świadczy o prawidłowym dla 5-latka funkcjonowaniu w tym zakresie – jego stan zdrowia nie odpowiada zatem pojęciu znacznie ograniczonej zdolności do samodzielnej egzystencji. Stały współudział opiekunów w procesie leczenia i rehabilitacji przejawia się głównie w systematycznym podawaniu leków, poddawaniu zabiegom pielęgnacyjnym i doraźnym reagowaniu w razie wystąpienia reakcji alergicznych. Jest to inny zakres wsparcia, aniżeli stała lub długotrwała pomoc i opieka, której dotyczy punkt 7. wskazań niepełnosprawności.

Mając zatem na uwadze całokształt zgromadzonego materiału dowodowego Sąd meriti na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie.

O kosztach pomocy prawnej udzielonej odwołującemu się przez adwokata ustanowionego z urzędu sąd orzekł zgodnie z dyspozycję art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. Prawo o adwokaturze (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1184 z późn. zm.) obciążając nimi Skarb Państwa. Ich wysokość stanowiła opłata powiększona o wartość podatku od towarów i usług, zgodnie z § 2 w zw. z § 15 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. z 2019 roku poz. 18).

A. I. (2) – przedstawicielka ustawowa A. I. (1) wniosła apelację od powyższego wyroku w części – tj. w zakresie w jaki Sąd oddalił odwołanie.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła:

1) naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy, tj.:

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną ocenę materiału dowodowego polegającą na pominięciu w znacznej części zeznań przedstawicielki ustawowej małoletniego A. I. (2), złożonych na rozprawie w dniu 3 listopada 2022 r., co doprowadziło Sąd I instancji do wniosku, że małoletni A. I. (1) nie wymaga stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji, podczas gdy z całokształtu zeznań złożonych przez przedstawicielkę ustawową małoletniego wynika, że A. I. (1) jest osobą wymagającą stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji;

- art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 278 k.p.c. poprzez dowolną ocenę materiału dowodowego polegającą na niewłaściwej ocenie dowodu z opinii biegłego pediatry alergologa prof. J. J. oraz dowodu z opinii biegłego pulmonologa dr n. med. A. M., tj. oparciu się przez Sąd wyłącznie na wnioskach ww. opinii, podczas gdy opinie biegłych tak jak każdy inny dowód podlegają ocenie Sądu i Sąd nie jest związany ich wnioskami, zaś kompleksowa ocena treści ww. opinii dokonana przy uwzględnieniu zeznań złożonych przez przedstawicielkę ustawową małoletniego prowadzi do wniosku, że A. I. (1) jest osobą wymagającą stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji;

- art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. poprzez oddalenie przez Sąd I instancji odwołania, w sytuacji gdy zachodziły podstawy do jego uwzględnienia;

2) naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

- art. 6b ust. 3 pkt 7 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (tekst jedn. Dz. U. Z 2021 r. poz. 573 ze zm.) poprzez uznanie, że małoletni A. I. (1) nie wymaga stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji, podczas gdy Odwołujący się takiej opieki wymaga.

Mając powyższe na uwadze skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez uwzględnienie odwołania i zmianę wskazania zawartego w punkcie 7. orzeczenia Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Ł. z dnia 9 grudnia 2021 r. poprzez uznanie, iż małoletni A. I. (1) wymaga stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji, a ponadto wniosła o przyznanie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej odwołującemu się z urzędu w postępowaniu apelacyjnym, oświadczając, że opłata ta nie została zapłacona w całości ani w części.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja podlega oddaleniu.

Na wstępie należy podnieść, że w niniejszym postępowaniu Sąd Okręgowy rozpoznał sprawę na posiedzeniu niejawnym na podstawie art. 374 k.p.c., zgodnie z którym Sąd II instancji może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, jeżeli przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. Rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym jest niedopuszczalne, jeżeli strona w apelacji lub odpowiedzi na apelację złożyła wniosek o przeprowadzenie rozprawy, chyba że cofnięto pozew lub apelację albo zachodzi nieważność postępowania.

W rozpoznawanej sprawie w apelacji A. I. (2) – przedstawicielka ustawowa A. I. (1) nie wnosiła o rozpoznanie sprawy na rozprawie, a złożone dotychczas pisma procesowe i brak złożenia na etapie postępowania II instancyjnego wniosków dowodowych, dawały podstawę do przyjęcia, że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. W przypadku, gdy głosy stron miałyby się ograniczyć tylko do powtórzenia argumentacji zawartej w pismach procesowych, to wyznaczanie rozprawy tylko w tym celu nie wydaje się uzasadnione (por. wyrok SA w Gdańsku z dnia 26.06.2018, III AUa 1815/17).

Kwestią sporną w niniejszej sprawie było ustalenie, czy małoletni A. I. (1) wymaga stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy drugiej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji.

Wniesiona apelacja w ocenie Sądu Okręgowego nie zasługuje na uwzględnienie, nie zawiera bowiem jakichkolwiek argumentów, które mogłyby skutecznie podważyć ustalenia dokonane przez Sąd Rejonowy.

Zaskarżone orzeczenie jest trafne i zyskuje pełną aprobatę Sądu Okręgowego.

Sąd Rejonowy przeprowadził wyczerpujące postępowanie dowodowe, dokonał prawidłowych ustaleń stanu faktycznego i właściwej oceny prawnej, a rozstrzygnięcie swoje również prawidłowo i wyczerpująco uzasadnił.

Sąd II instancji nie dopatrzył się w postępowaniu pierwszoinstancyjnym naruszenia przepisów prawa materialnego czy przepisów postępowania, skutkujących koniecznością zmiany czy uchylenia zaskarżonego wyroku.

Wskazać należy, że w myśl utrwalonego orzecznictwa Sądu Najwyższego, jeżeli uzasadnienie orzeczenia pierwszoinstancyjnego sporządzonego zgodnie z wymaganiami art.328 k.p.c. spotyka się z pełną aprobatą sądu drugiej instancji to wystarczy, że da on temu wyraz w treści uzasadnienia swego orzeczenia, bez powtarzania szczegółowych ustaleń faktycznych i wnioskowań prawniczych zawartych w motywach zaskarżonego orzeczenia.

Chybionym jest apelacyjny zarzut naruszenia prawa procesowego tj. art. 233 k.p.c.

Przepis art. 233 § 1 k.p.c. stanowi, że sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Sąd dokonuje oceny wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu, jak również wszelkich okoliczności towarzyszących przeprowadzaniu poszczególnych dowodów, mających znaczenie dla ich mocy i wiarygodności (tak np. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu orzeczenia z 11 lipca 2002 roku, IV CKN 1218/00, LEX nr 80266).

Ramy swobodnej oceny dowodów są zakreślone wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego, regułami logicznego myślenia oraz pewnym poziomem świadomości prawnej, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność, odnosi je do pozostałego materiału dowodowego ( tak też Sąd Najwyższy w licznych orzeczeniach, np. z dnia 19 czerwca 2001 roku, II UKN 423/00, OSNP 2003/5/137).

Poprawność rozumowania sądu powinna być możliwa do skontrolowania, z czym wiąże się obowiązek prawidłowego uzasadniania orzeczeń (art. 327 ¹ § 1 k.p.c. poprzednio art. 328 § 2 k.p.c.).

Skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przez sąd art. 233 § 1 k.p.c. wymaga zatem wykazania, iż sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego. Natomiast zarzut dowolnego i fragmentarycznego rozważenia materiału dowodowego wymaga dla swej skuteczności konkretyzacji, i to nie tylko przez wskazanie przepisów procesowych, z naruszeniem których apelujący łączy taki skutek, lecz również przez określenie, jakich dowodów lub jakiej części materiału zarzut dotyczy, a ponadto podania przesłanek dyskwalifikacji postępowania sądu pierwszej instancji w zakresie oceny poszczególnych dowodów na tle znaczenia całokształtu materiału dowodowego oraz w zakresie przyjętej podstawy orzeczenia.

W ocenie Sądu Okręgowego sformułowane w apelacji zarzuty w zakresie w jakim dotyczą naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. sprowadzają się w zasadzie jedynie do polemiki apelującej ze stanowiskiem Sądu Rejonowego i interpretacją dowodów dokonaną przez ten Sąd i nie mogą się ostać. Apelująca, przeciwstawia bowiem jedynie ocenie dokonanej przez Sąd pierwszej instancji swoją analizę zgromadzonego materiału dowodowego.

Sąd Okręgowy miał na względzie, że w sprawach dotyczących oceny stanu zdrowia, w których ustaleń faktycznych dokonuje się na podstawie dowodów, wymagających wiedzy medycznej, a więc wiadomości specjalnych, zasadniczym dowodem w postępowaniu sądowym jest dowód z opinii biegłego lekarza lub zespołu biegłych, mający na celu ustalenie stanu zdrowia, w tym przypadku małoletniego.

Przepis art. 278 § 1 k.p.c. stanowi, iż dopuszczenie dowodu z opinii biegłego następuje wówczas, gdy dla rozstrzygnięcia sprawy potrzebne są wiadomości, wykraczająca poza zakres wiadomości przeciętnej osoby posiadającej ogólne wykształcenie. Wobec tego biegłym może być jedynie osoba, która posiada wskazane wiadomości potrzebne do wydania opinii i daje rękojmię należytego wykonania czynności biegłego.

W ramach przyznanej swobody w ocenie dowodów – art. 233 k.p.c., sąd I instancji powinien zbadać wiarygodność i moc dowodu z opinii biegłego sądowego dokonując oceny tego dowodu według własnego przekonania i na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału (wyrok SN z 30 października 2003 r., IV CK 138/02 L.).

Niemniej jednak polemika z opinią biegłego nie uzasadnia zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. (wyrok SN z 9 stycznia 2002 r., II UKN 708/00 L.).

Dla obalenia twierdzeń biegłego specjalisty nie wystarcza bowiem przeświadczenie strony, iż fakty wyglądają inaczej, lecz koniecznym jest również rzeczowe wykazanie, iż wystawiona przez biegłego opinia jest niespójna bądź merytorycznie błędna.

Dowód z opinii biegłych jest przeprowadzony prawidłowo, jeżeli sądy uzyskały od biegłych wiadomości specjalne niezbędne do merytorycznego i prawidłowego orzekania, a tylko brak w opinii fachowego uzasadnienia wniosków końcowych, uniemożliwia prawidłową ocenę jej mocy dowodowej ( wyrok SN z 30 czerwca 2000 r., II UKN 617/99, OSNAPiUS 2002/1/26).

Dowód z opinii biegłego z uwagi na wiadomości specjalne, jakie są przy nim wymagane, jest dowodem tego rodzaju, że nie może być zastąpiony inną czynnością dowodową, np. przesłuchaniem stron. Należy uzupełniająco dodać, że o ile A. I. (2) – przedstawicielka ustawowa małoletniego A. I. (1) w składanych zeznaniach mogła zakomunikować jedynie swoje spostrzeżenia dotyczące okoliczności faktycznych, o tyle biegły miał za zadanie poddać te okoliczności ocenie z perspektywy fachowej wiedzy, w której jest specjalistą. Zdyskwalifikowanie w całości lub w części albo zweryfikowanie wywodów opinii biegłego nie może być dokonane bez posłużenia się wiedzą specjalistyczną. Ustalenie okoliczności istotnych z punktu widzenia przedmiotu niniejszej sprawy tj. czy małoletni A. I. (1) wymaga stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy drugiej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji wymagało bezwzględnie wiedzy specjalnej, której Sąd nie mógł czerpać z innych źródeł niż opinie biegłych z danej dziedziny.

Wobec powyższego, w rozpoznawanej sprawie Sąd Rejonowy prawidłowo uczynił podstawą swego rozstrzygnięcia opinie biegłych lekarzy specjalistów pediatry – alergologa, psychologa i pulmonologa.

Zgodnie z treścią art. 4a ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych osoby, które nie ukończyły 16 roku życia zaliczane są do osób niepełnosprawnych, jeżeli mają naruszoną sprawność fizyczną lub psychiczną o przewidywanym okresie trwania powyżej 12 miesięcy, z powodu wady wrodzonej, długotrwałej choroby lub uszkodzenia organizmu, powodującą konieczność zapewnienia im całkowitej opieki lub pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych w sposób przewyższający wsparcie potrzebne osobie w danym wieku..

Na podstawie § 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 1 lutego 2002r. w sprawie kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia roceny niepełnosprawności u osoby w wieku do 16 roku życia dokonuje się na podstawie następujących kryteriów:

1. przewidywanego okresu trwania upośledzenia stanu zdrowia z powodu stanów chorobowych, o których mowa w § 2, przekraczającego 12 miesięcy,

2. niezdolności do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, takich jak: samoobsługa, samodzielne poruszanie się, komunikowanie z otoczeniem, powodującej konieczność zapewnienia stałej opieki lub pomocy, w sposób przewyższający zakres opieki nad zdrowym dzieckiem w danym wieku, albo

3. znacznego zaburzenia funkcjonowania organizmu, wymagającego systematycznych i częstych zabiegów leczniczych i rehabilitacyjnych w domu i poza domem.

Zwrócić należy uwagę, że art. 6b ust. 3 pkt 7 cyt. wyżej ustawy stanowi, że poza ustaleniem niepełnosprawności lub stopnia niepełnosprawności w orzeczeniu Zespołu winny być zawarte wskazania o konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji.

Przy ocenie niepełnosprawności bierze się więc z jednej strony pod uwagę element medyczny - stan zdrowia dziecka, nadto czy ten stan wymaga systematycznych i częstych zabiegów leczniczych i rehabilitacyjnych albo, czy powoduje konieczność zapewnienia stałej opieki lub pomocy, w sposób przewyższający zakres opieki nad zdrowym dzieckiem w danym wieku.

Zdaniem Sądu Okręgowego przeprowadzone przed Sądem I instancji postępowanie dowodowe w sposób nie budzący żadnych wątpliwości wykazało, że brak jest podstaw do uznania, że małoletni A. I. (1) wymaga konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji. Takie stanowisko zajęli wypowiadający się w sprawie biegli specjaliści tj. pediatra – alergolog, psycholog i pulmonolog.

Jak już zostało wskazane we wcześniejszej części niniejszego uzasadnienia, opinia biegłego jest szczególnym środkiem dowodowym wykorzystywanym w sytuacji, gdy do ustalenia pewnych okoliczności niezbędne są wiadomości specjalne (wiedza szczególna).

W istocie dowód z opinii biegłego podlega – jak każdy inny dowód – ocenie - niewątpliwie jednak jest ona ograniczona, gdyż obejmuje poziom wiedzy biegłego, podstawy teoretyczne opinii, sposób motywowania sformułowanego stanowiska, stanowczość wyrażanych ocen, analizę logiczności i poprawności wniosków bez wkraczania jednak w sferę wiedzy specjalistycznej.

W uzasadnieniu opinii biegły powinien wskazać przesłanki, które doprowadziły go do końcowych wniosków. Tak też było w analizowanej sprawie bowiem powołani w sprawie biegli bezbłędnie ustalili, że małoletni wprawdzie cierpi na astmę oskrzelową, atopowe zapalenie skóry, alergie jest jednak zdolny do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych – opanował czynności samoobsługowe, komunikuje się z otoczeniem, porusza się. Wymaga jedynie konieczności stałego współdziałania na co dzień opiekuna w procesie jego leczenia i edukacji.

Sąd Rejonowy słusznie podzielił zatem opinie biegłych uznając je za miarodajne w sprawie, gdyż były one rzeczowe, zostały wydane w oparciu o fachową i specjalistyczną wiedzę, adekwatną do dolegliwości na jakie cierpi małoletni, na podstawie jego badania przedmiotowego i z uwzględnieniem dokumentacji medycznej, a także wywiadu zebranego od matki małoletniego, zostały logicznie i przekonująco uzasadnione. W takiej sytuacji Sąd Okręgowy uznał, że brak było jakichkolwiek podstaw do ich kwestionowania.

Apelująca nie przedstawiła żadnych dowodów i argumentów medycznych pozwalających uznać, iż dokonana przez biegłych ocena stanu zdrowia A. I. (1) jest rażąco błędna.

Należy zauważyć, że w utrwalonej praktyce orzeczniczej sądów przyjęto, iż strona chcąca podważyć wartość dowodową opinii biegłego sądowego winna przytoczyć rzeczowe argumenty uzasadniające jej twierdzenia. Jest to związane ze szczególnym charakterem tego dowodu, albowiem biegli w odróżnieniu od świadków, czy stron nie komunikują w postępowaniu swej wiedzy i spostrzeżeń istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, lecz przy wykorzystaniu swojej wiedzy zawodowej i naukowej, czyli wiadomości specjalnych wykraczających poza zasób wiedzy przeciętnie wykształconego człowieka, sporządzają opinię w zakresie objętym tezą dowodową w celu ułatwienia oceny faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (por. uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 29 października 2013r., sygn. akt III AUa 293/13, LEX).

Subiektywne stanowisko apelującej o innej aniżeli przyjął Sąd wadze tego dowodu nie jest wystarczające do podważenia dokonanej przez Sąd Rejonowy oceny i jako takie nie może wywołać skutku w postaci zmiany zaskarżonego wyroku.

Opinie biegłych dostarczyły Sądowi wiedzy specjalistycznej koniecznej do dokonania oceny stanu zdrowia małoletniego, w tym rodzaju występujących schorzeń, stopnia ich zaawansowania i nasilenia związanych z nimi dolegliwości. Sąd nie może - wbrew opinii biegłych - oprzeć ustaleń w tym zakresie na własnym przekonaniu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 marca 2007 r. III UK 130/06).

Podnieść trzeba, że biegli są osobami posiadającymi wysokie kwalifikacje zawodowe, o specjalnościach odpowiadających schorzeniom małoletniego. Ponadto nie są związani z żadną ze stron, a co za tym idzie nie są zainteresowani rozstrzygnięciem sprawy na korzyść którejkolwiek z nich. Zatem ich opinie dodatkowo są obiektywne. Należy nadto zauważyć, że postępowanie przeprowadzone przed Sądem Rejonowym było dość obszerne, bo w sprawie wypowiedziało się trzech biegłych sądowych, sporządzone zostały trzy opinie główne i dwie opinie uzupełniające, w której biegli ustosunkowali się do zgłoszonych zarzutów. Wszystkie te opinie, zgodne ze sobą, pozwoliły na kompleksowe i wszechstronne rozpoznanie sprawy. A. I. (2) – przedstawicielka ustawowa A. I. (1) nie podważyła trafności wydanych w sprawie opinii. Brak jest jakichkolwiek merytorycznych przesłanek, które mogłyby zdyskwalifikować zawarte w nich konkluzje.

Reasumując, Sąd Okręgowy uznał, że zaskarżony wyrok Sądu Rejonowego jest prawidłowy i w konsekwencji tego na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację jako bezzasadną.

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej w postępowaniu apelacyjnym A. I. (1) przez pełnomocnika z urzędu Sąd uwzględniając nakład pracy pełnomocnika z urzędu orzekł na podstawie § 2 w zw. § 4 ust. 3 i § 16 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U. 2019.0.18) podwyższając należne koszty o podatek VAT.

SSO Paulina Kuźma

A.B.