Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 14.06.2022 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) w Ł. stwierdził, że A. M. (1) jako pracownik u płatnika składek W. G. (1) nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu rentowym chorobowemu i wypadkowemu od 17.01.2022 -16.04.2022 r. .

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że w przedmiotowym wypadku zgłoszenie A. M. (1) do ubezpieczeń społecznych we wskazanym okresie jako pracownika było czynnością pozorną dokonaną z zamiarem uzyskania przez ww. pracowniczego tytułu do ubezpieczeń i skorzystania ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego co było determinowane jej stanem zdrowia.

/ decyzja k. 53-51 akt ZUS/

Odwołanie od powyższej decyzji wniosła ubezpieczona A. M. (1) domagając się jej zmiany i ustalenia, iż jako osoba zatrudniona u W. G. (2) (...) na podstawie umowy o pracę, w okresie od 17.01.2022 -16.04.2022 r. podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym. W uzasadnieniu stanowiska skarżąca podniosła, iż faktycznie pracę na rzecz zainteresowanego wykonywała, co mogą potwierdzić złożone przez nią dokumenty ze spornego okresu opatrzone jej podpisem, korespondencja mailowa z kontrahentami pracodawcy, nadto zeznania świadków osób z nią współpracujących jak i klientki kliniki.

/ odwołanie k. 3-5/.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie podnosząc argumentację jak w zaskarżonej decyzji.

/odpowiedź na odwołanie k. 101-102/.

Na rozprawie w dniu 30.05.2023 r. wnioskodawczyni poparła odwołanie, pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania i wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych, zainteresowany poparł odwołanie.

/ stanowisko procesowe stron protokół z rozprawy z dnia 30.05.2023 r. 00:01:20 -00:01:48/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Płatnik W. G. (2) prowadzi działalność pod firmą (...). Według wpisu w (...) przeważającym rodzajem działalności prowadzonym przez płatnika jest praktyka lekarska specjalistyczna.

/zeznania płatnika protokół z rozprawy z dnia 30.05.2023 r. 02:08:06-02:10:03 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:50:52-01:06:24/

Wnioskodawczyni jest magistrem położnictwa posiada prawo do wykonywania zawodu położnej i doświadczenie w wykonywaniu tej pracy.

/ potwierdzenie uprawnień zawodowych i dyplom k. 23-25, k. 15, 8 akt ZUS, świadectwa pracy i umowy zlecenia k. 9-11 zeznania wnioskodawczyni protokół z rozprawy z dnia 30.05.2023 r. 02:07:38- 02:08:06 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:01:50 -00:50:52 /

W dniu 17.01.2022 r. strony tj. A. M. (1) i W. G. (2) (...) zawarły umowę o pracę na czas określony od 17 stycznia 2022 r. do 17 kwietnia 2022 r., w ramach której wnioskodawczyni zobowiązała się wykonywać pracę na stanowisku "położna" w pełnym wymiarze czasu pracy z wynagrodzeniem w kwocie 3500,00zł. Aneksem z 1 lutego 2022 r. kwotę wynagrodzenia ustalono na 4186,00 zł. Aneksowanie wysokości pensji zostało dokonane z powodu ustalania minimalnych wynagrodzeń zasadniczych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych narzucanych przez Ministerstwo.

/ umowa o pracę k. 41 akt ZUS, aneks k. 40 akt ZUS k. 6-7 zeznania wnioskodawczyni protokół z rozprawy z dnia 30.05.2023 r. 02:07:38- 02:08:06 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:01:50 -00:50:52 zeznania płatnika protokół z rozprawy z dnia 30.05.2023 r. 02:08:06-02:10:03 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:50:52-01:06:24 zeznania świadka M. C. protokół z rozprawy z dnia 30.05.2023 r. 01:49:16- 01:54:34/

A. M. (1) została zgłoszona przez płatnika do ubezpieczeń społecznych od 17 stycznia 2022 r. do 16 kwietnia 2022 r. jako pracownik.

/ bezsporne druk (...) k. 2/

Wnioskodawczyni trafiła do płatnika z polecenia innej położnej E. Ł..

/zeznania wnioskodawczyni protokół z rozprawy z dnia 30.05.2023 r. 02:07:38- 02:08:06 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:01:50 -00:50:52 zeznania płatnika protokół z rozprawy z dnia 30.05.2023 r. 02:08:06-02:10:03 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:50:52-01:06:24 zeznania świadka E. Ł. protokół z rozprawy z dnia 30.05.2023 r. 01:30:58-01:44:24 /

Stanowisko "położna" istniało wcześniej u płatnika, a istniejący wakat na tym stanowisku był przyczyną zatrudnienia A. M. (1). Oprócz tego płatnik zatrudniał jeszcze jedna położną, dwie asystentki medyczne i dwóch embriologów.

/zeznania wnioskodawczyni protokół z rozprawy z dnia 30.05.2023 r. 02:07:38- 02:08:06 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:01:50 -00:50:52 zeznania świadka K. M. protokół z rozprawy z dnia 30.05.2023 r. 01:44:24 -01:49:16 zeznania świadka M. C. protokół z rozprawy z dnia 30.05.2023 r. 01:49:16- 01:54:34/

Wnioskodawczyni została dopuszczona do pracy mimo braku orzeczenia lekarskiego o zdolności do pracy. Orzeczenie w tym przedmiocie otrzymała w dniu 3.02.2022 r. Wnioskodawczyni skierowanie na badania wystawiono już w dniu zawarcia umowy (...).01.2022 r., ale zrealizować badania i wizyty pozwalające na wystawienie zaświadczenia udało się dopiero we wskazanym wyżej terminie. Płatnik nie skontrolował kiedy złożyła badania i orzeczenie.

/ orzeczenie lekarskie k. 27 akt ZUS zeznania wnioskodawczyni protokół z rozprawy z dnia 30.05.2023 r. 02:07:38- 02:08:06 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:01:50 -00:50:52 zeznania płatnika protokół z rozprawy z dnia 30.05.2023 r. 02:08:06-02:10:03 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:50:52-01:06:24/

Wynagrodzenie za pracę było wypłacane wnioskodawczyni przelewem na rachunek bankowy.

/ potwierdzenia przelewów k. 26 akt ZUS zeznania świadka M. C. protokół z rozprawy z dnia 30.05.2023 r. 01:49:16- 01:54:34/

Wnioskodawczyni wykonywała pracę w miejscu wskazanym w umowie tj. (...), ul. (...), w godzinach 8:00- 15: 35. Płatnik nie prowadził list obecności w pracy. Codziennie nadzorował pracę wnioskodawczyni – wyznaczał zadania na konkretny dzień, chyba że wyjeżdżał, co miało miejsce raz w miesiącu lub raz na dwa miesiące na kilka dni. Gdy płatnik wyjeżdżał wnioskodawczyni robiła to co zlecił jej wcześniej. Płatnik sprawdzał czy zadania wykonano. Wnioskodawczyni cały czas była w pracy w spornym okresie.

/zeznania wnioskodawczyni protokół z rozprawy z dnia 30.05.2023 r. 02:07:38- 02:08:06 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:01:50 -00:50:52 zeznania płatnika protokół z rozprawy z dnia 30.05.2023 r. 02:08:06-02:10:03 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:50:52-01:06:24 zeznania świadka E. Ł. protokół z rozprawy z dnia 30.05.2023 r. 01:30:58-01:44:24 zeznania świadka K. M. protokół z rozprawy z dnia 30.05.2023 r. 01:44:24 -01:49:16, zeznania świadka M. C. protokół z rozprawy z dnia 30.05.2023 r. 01:49:16- 01:54:34, zeznania świadka J. N. protokół z rozprawy z dnia 30.05.2023 r. 01:54:34-01:59:26 zeznania świadka J. M. protokół z rozprawy z dnia 30.05.2023 r. 02:01:19-02:05:12/

Do obowiązków A. M. (1) w ramach zawartej umowy należało: przygotowanie gabinetu lekarskiego, przygotowanie zleceń lekarskich, opieka pielęgniarsko- położnicza stosownie do stanu zdrowia pacjenta oraz zgodnie z obowiązującymi standardami postępowania, pobieranie materiału do badań diagnostycznych tj. pobieranie krwi, robienie iniekcji , zakładanie wkłucia dożylnego, asysta przy zabiegach: biopsjach, in vitro, zakładanie wkładek domacicznych, asysta przy badaniach USG, pobieranie wymazów. Pobrane próbki były przekazywane kurierowi z laboratorium wraz z niezbędną w poszczególnych wypadkach dokumentacją, którą częściowo przygotowywała też wnioskodawczyni. Wnioskodawczyni podpisywała się na zleceniach badań wystawionych przez lekarza potwierdzając fakt pobrania materiału. Jako pielęgniarka instrumentariuszka wnioskodawczyni przygotowywała narzędzia do zabiegu, otwierała je na jałowo, przygotowywała cały zestaw, podawała przy zabiegu. Potem zajmowała się wstępną sterylizacją tych narzędzi, czyli wstępne moczenie, mycie, suszenie, pakowanie i przekazywanie do sterylizacji. Wnioskodawczyni prowadziła też dokumentację medyczną pacjenta w zakresie opieki pielęgniarskiej, asystowała lekarzowi podczas wizyt i rozmów z pacjentami, umawiała wizyty lekarskie.

/ zakres obowiązków k. 36-37, 13-14 akt ZUS, oświadczenie k. 33 zlecenia badań i lista pacjentów zlecona w spornym okresie 33-69, historie choroby k. 70-71 , zalecenia lekarskie k. 72-74 karta obserwacji wkłucia obwodowego k. 75- 81 zlecenia i lista pacjentów zlecona w spornym okresie k. 33-69, zalecenia badań laboratoryjnych k. 82- 87, protokoły sterylizacji k. 88-91, oświadczenie k. 92 korespondencja i wyniki badań k. 93-99, zdjęcia z geolokalizacją płyty CD k. 100, zeznania wnioskodawczyni protokół z rozprawy z dnia 30.05.2023 r. 02:07:38- 02:08:06 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:01:50 -00:50:52 zeznania płatnika protokół z rozprawy z dnia 30.05.2023 r. 02:08:06-02:10:03 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:50:52-01:06:24 zeznania świadka K. K. protokół z rozprawy z dnia 30.05.2023 r. 01:12:40 -01:17:55, zeznania świadka E. Ł. protokół z rozprawy z dnia 30.05.2023 r. 01:30:58-01:44:24 zeznania świadka K. M. protokół z rozprawy z dnia 30.05.2023 r. 01:44:24 -01:49:16 zeznania świadka M. C. protokół z rozprawy z dnia 30.05.2023 r. 01:49:16- 01:54:34 zeznania świadka J. N. protokół z rozprawy z dnia 30.05.2023 r. 01:54:34-01:59:26 zeznania świadka J. M. protokół z rozprawy z dnia 30.05.2023 r. 02:01:19-02:05:12/

Wnioskodawczyni z ramienia płatnika, na jego polecenie, występowała jako osoba do kontaktów z firmą (...), świadczącą dla płatnika usługi marketingowe w mediach społecznościowych. Wnioskodawczyni brała też udział w spotkaniu z przedstawicielem tej firmy (...) w styczniu 2022 r., które miało na celu ustalenie strategii komunikacji wizerunkowej płatnika w mediach społecznościowych.

/ oświadczenie k. 8, korespondencja mailowa k. 9-13 zeznania wnioskodawczyni protokół z rozprawy z dnia 30.05.2023 r. 02:07:38- 02:08:06 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:01:50 -00:50:52 zeznania płatnika protokół z rozprawy z dnia 30.05.2023 r. 02:08:06-02:10:03 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:50:52-01:06:24 zeznania świadka D. R. protokół z rozprawy z dnia 30.05.2023 r. 01:17:55- 01:25:32 zeznania świadka E. Ł. protokół z rozprawy z dnia 30.05.2023 r. 01:30:58-01:44:24 /

Wnioskodawczyni była również osobą wyznaczoną do kontaktu (koordynator zamawiającego) w ramach współpracy płatnika z kontrahentem (...), który wykonywał dla płatnika usługi związane z modernizacja strony internetowej. Wnioskodawczyni w ramach tej współpracy ustalała na spotkaniu, jak i mailowo, z M. M. zakres tej modernizacji.

/ oświadczenie k. 14 korespondencja mailowa k. 15-17 umowa o wykonanie strony internetowej k. 18-32 zeznania wnioskodawczyni protokół z rozprawy z dnia 30.05.2023 r. 02:07:38- 02:08:06 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:01:50 -00:50:52 zeznania płatnika protokół z rozprawy z dnia 30.05.2023 r. 02:08:06-02:10:03 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:50:52-01:06:24 zeznania świadka M. M. protokół z rozprawy z dnia 30.05.2023 r. 01:25:32-01:30:58 /

Odwołująca wraz drugą położną E. Ł., z uwagi na okres pocovidowy i mniejszą ilość pacjentów, zgodnie z poleceniem płatnika podejmowała wskazane działania marketingowe celem wdrożenia usprawnień. Nadto pisała artykuł na stronę. Projektowała nową kartę ciąży, nowe ulotki po polsku i niemiecku, z uwagi na wyjazdy płatnika do Austrii, robiła kody QR - naklejki z linkiem do strony. Brała udział w spotkaniach z przedstawicielami medycznymi dedykowanymi dla położnych, jak i tych dotyczących leków.

/zeznania wnioskodawczyni protokół z rozprawy z dnia 30.05.2023 r. 02:07:38- 02:08:06 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:01:50 -00:50:52 zeznania płatnika protokół z rozprawy z dnia 30.05.2023 r. 02:08:06-02:10:03 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:50:52-01:06:24 /

Płatnik przedłożył dokumentację kadrowo płacową ubezpieczonej, w której znalazły się m.in.: umowę o pracę, aneks do umowy o pracę, zakres obowiązków, świadectwo pracy, orzeczenie lekarskie o braku przeciwskazań do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku pracy, kartę szkolenia wstępnego w dziedzinie BHP, ewidencję czasu pracy, listy płac, potwierdzenia wypłat wynagrodzenia na rachunek bankowy, dokumenty A. M. (1) dotyczące ukończenia studiów i prawa do wykonywania zawodu.

/ wskazana dokumentacja k. 23 -41akt ZUS/

Od 8 kwietnia 2022 r. A. M. (1) stała się niezdolna do pracy z powodu choroby. Wnioskodawczyni cierpi na bóle kręgosłupa i zwolnienie lekarskie miało w tym czasie związek z rehabilitacją, nadto leczyła łokieć po starym złamaniu z marca, które początkowo zbagatelizowała.

/ bezsporne dokumentacja medyczna k. 149-168, dokumentacja medyczna k. 170-174, dokumentacja medyczna k. 176 dokumentacja medyczna k. 178-199, dokumentacja medyczna k. 204-207 zeznania wnioskodawczyni protokół z rozprawy z dnia 30.05.2023 r. 02:07:38- 02:08:06 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:01:50 -00:50:52 /

Umowa o pracę poza określony czas nie została wnioskodawczyni przedłużona. Stosunek pracy ustał w dniu 16.04.2022 r. w wyniku rozwiązania umowy o pracę z upływem czasu na jaki była zawarta. Wnioskodawczyni nie chciała dłużej tam pracować, bo miał miejsce konflikt w zespole.

/świadectwo pracy z 19.04.2022 r. k. 38-39 i k. 12 akt ZUS zeznania wnioskodawczyni protokół z rozprawy z dnia 30.05.2023 r. 02:07:38- 02:08:06 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:01:50 -00:50:52 zeznania płatnika protokół z rozprawy z dnia 30.05.2023 r. 02:08:06-02:10:03 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:50:52-01:06:24 zeznania świadka E. Ł. protokół z rozprawy z dnia 30.05.2023 r. 01:30:58-01:44:24 zeznania świadka K. M. protokół z rozprawy z dnia 30.05.2023 r. 01:44:24 -01:49:16 zeznania świadka J. N. protokół z rozprawy z dnia 30.05.2023 r. 01:54:34-01:59:26/

Od 17 kwietnia 2022 r. płatnik wyrejestrował A. M. z ubezpieczeń.

/ bezsporne/

W miejsce wnioskodawczyni nie została zatrudniona inna położna. Było to spowodowane względami finansowymi. Jak się okazało klinika nie wróciła do rozruchu sprzed covidu, jak w 2022 r. przewidywał płatnik. Obowiązki wnioskodawczyni w zakresie social mediów i strony internetowej przejęła E. Ł..

/zeznania płatnika protokół z rozprawy z dnia 30.05.2023 r. 02:08:06-02:10:03 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:50:52-01:06:24 zeznania świadka E. Ł. protokół z rozprawy z dnia 30.05.2023 r. 01:30:58-01:44:24 zeznania świadka D. R. protokół z rozprawy z dnia 30.05.2023 r. 01:17:55- 01:25:32 zeznania świadka M. M. protokół z rozprawy z dnia 30.05.2023 r. 01:25:32-01:30:58 zeznania świadka J. N. protokół z rozprawy z dnia 30.05.2023 r. 01:54:34-01:59:26, zeznania świadka J. M. protokół z rozprawy z dnia 30.05.2023 r. 02:01:19-02:05:12/

Dochód brutto uzyskany z działalności gospodarczej płatnika za rok 2021 r. wyniósł 110.648,14 zł, netto 103.274,33 zł. Za okres 1-04/2022 płatnik osiągnął stratę 20.274,33 zł, co było wynikiem amortyzacji jednorazowej instalacji fotowoltaicznej. Za okres ten dochód netto wyniósł 36.499,27

/ rozliczenie dochodu z remanentem k. 22, wyciągi amortyzacja k. 19-20 /

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy dokonał na podstawie dowodów z dokumentów zawartych w aktach organu rentowego i załączonych do akt sprawy w tym dokumentacje medyczną, a także w oparciu o zeznania wnioskodawczyni, płatnika i świadków, które ze sobą wzajemnie korespondowały i nie zostały skutecznie podważone przez organ rentowy.

Sąd uznał, iż zarówno zeznania wnioskodawczyni, płatnika, jak i przesłuchanych w procesie świadków są spójne, konsekwentne i logiczne. Z zeznań tych wynika wprost czym w spornym okresie, na podstawie zawartej umowy, faktycznie zajmowała się wnioskodawczyni, jakie miała obowiązki. Nie budzą również zastrzeżeń Sądu okoliczności jakie legły u podstaw zatrudnienia wnioskodawczyni, a następnie rozwiązania jej stosunku pracy.

Sąd przy tym zauważa, iż dopiero orzeczeniem lekarskim z 3.02.2022 r., wydanym 2 tygodnie po zatrudnieniu, specjalista z zakresu medycyny pracy uznał, iż nie ma żadnych przeszkód dla zatrudnienia ubezpieczonej na stanowisku położna. Niemniej jednak już od chwili zawarcia umowy - co potwierdzają świadkowie i strony - wnioskodawczyni została dopuszczona do pracy i umowa była w tym czasie realizowana. Okoliczność dopuszczania pracownika do pracy bez ważnych badań lekarskich w świetle 229 § 4 kp obciąża zaś pracodawcę nie ubezpieczoną jako pracownika.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 11 ust. 1 i art. 12 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2022 r. poz. 1009 t.j.), obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnym, rentowym, chorobowym i wypadkowym – podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami w okresie od nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania.

Zgodnie z art. 9 ust. 4 w/w ustawy, osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3 i 2, mające ustalone prawo do emerytury lub renty podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

W myśl art. 36 ust. 1 w/w ustawy, każda osoba objęta obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi podlega zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych.

Ustęp 2 stanowi, że obowiązek zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych osób określonych w art. 6 ust. 1 pkt 1 (pracowników), należy do płatnika składek.

W myśl ustępu 11 w/w przepisu, każda osoba, w stosunku, do której wygasł tytuł do ubezpieczeń społecznych, podlega wyrejestrowaniu z tych ubezpieczeń. Zgłoszenie wyrejestrowania płatnik składek jest zobowiązany złożyć w terminie 7 dni od daty zaistnienia tego faktu.

Zgodnie z treścią art. 17 ust. 1, składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe oraz chorobowe za ubezpieczonych, o których mowa w art. 16 ust. 1 (za pracowników), obliczają, rozliczają i przekazują co miesiąc do Zakładu w całości płatnicy składek.

W niniejszej sprawie organ rentowy podważał skuteczność umowy o pracę zawartej między ubezpieczoną a płatnikiem składek w okresie od 17.01.2022 -16.04.2022 r. wskazując na jej jedynie pozorny charakter.

Należy podkreślić, że organ rentowy ma prawo do badania, a także kwestionowania, podstaw ubezpieczenia w tym umów o pracę, ponieważ rodzą one skutki w dziedzinie ubezpieczeń społecznych. Jednak w takiej sytuacji to na organie rentowym spoczywa obowiązek udowodnienia pozorności umowy lub jej sprzeczności z zasadami współżycia społecznego, w myśl art. 6 k.c. Stanowisko takie zajął także Sąd Najwyższy np. w wyroku z dnia 15 lutego 2007 r., I UK 269/06, OSNP 2008 nr 5-6, poz. 78 oraz w wyroku z dnia 24 sierpnia 2010 r. I UK 74/10, w którym stwierdził, iż:

„1. Na organie rentowym, który przyjął zgłoszenie do ubezpieczenia pracowniczego i nie kwestionował tytułu tego zgłoszenia oraz przyjmował składki, spoczywa ciężar dowodu, że strony umowy o pracę złożyły fikcyjne oświadczenia woli.

2. Podstawą ubezpieczenia społecznego jest rzeczywiste zatrudnienie, a nie sama umowa o pracę (art. 22 k.p., art. 6 ust. 1 pkt 1 i art. 13 pkt 1 ustawy z 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych). Umowa o pracę nie jest czynnością wyłącznie kauzalną, gdyż w zatrudnieniu pracowniczym chodzi o wykonywanie pracy. Brak pracy podważa umowę o pracę. Innymi słowy jej formalna strona, nawet połączona ze zgłoszeniem do ubezpieczenia społecznego, nie stanowi podstawy takiego ubezpieczenia.” (LEX nr 653664)

Zdaniem Sądu Okręgowego, organ rentowy w żaden sposób nie udowodnił, iż zakwestionowana przez niego umowa o pracę miała charakter pozorny, a strony zmierzały wyłącznie w celu nabycia prawa do wypłaty świadczeń z ubezpieczeń społecznych, co zarzucał stronom umowy o pracę. Pełnomocnik reprezentujący ZUS nie zgłosił, w toku procesu, żadnych wniosków dowodowych, za pomocą których wykazałby pozorność zawartej między stronami umowy.

Sąd ocenił zatem zasadność decyzji w oparciu o zebrany w sprawie materiał dowodowy, który okazał się wystarczający do wydania orzeczenia.

Wskazać należy również, że ingerencja sądu w kierunku przejęcia od strony inicjatywy dowodowej mogłaby się spotkać ze skutecznie podniesionym przez drugą stronę słusznym zarzutem naruszenia zasady bezstronności. Faktem jest, że postępowanie w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych wiąże się z pewnymi odrębnościami również w tej sferze, jednakże Sąd nie może zastępować działaniem z urzędu strony procesowej tym bardziej wówczas, gdy jest ona reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika procesowego- por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 21 marca 2013 r. III AUa 1011/12 LEX nr 1298879.

Strona, która nie przytoczyła wystarczających dowodów na poparcie swoich twierdzeń, ponosi ryzyko niekorzystnego dla siebie rozstrzygnięcia, o ile ciężar dowodu, co do tych okoliczności na niej spoczywał, a Sąd musi wyciągnąć ujemne konsekwencje z braku udowodnienia faktów przytoczonych na uzasadnienie żądań lub zarzutów – por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 28 lutego 2013 r. I ACa 613/12 LEX nr 1294695.

Stosownie do treści art. 22 §1 kp, przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Do cech pojęciowych pracy stanowiącej przedmiot zobowiązania pracownika w ramach stosunku pracy należą osobiste i odpłatne jej wykonywanie w warunkach podporządkowania. Zgodnie ze stanowiskiem judykatury stosunek ubezpieczeniowy jest następczy wobec stosunku pracy i powstaje tylko wówczas, gdy stosunek pracy jest realizowany. Jeżeli stosunek pracy nie powstał bądź też nie jest realizowany, wówczas nie powstaje stosunek ubezpieczeniowy, nawet jeśli jest odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia z dnia 17 stycznia 2006 roku III AUa 433/2005, Wspólnota (...)). Podleganie pracowniczemu tytułowi ubezpieczenia społecznego jest uwarunkowane nie tyle opłacaniem składek ubezpieczeniowych, ile legitymowaniem się statusem pracownika rzeczywiście świadczącego pracę w ramach ważnego stosunku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2005 roku o sygn. akt II UK 43/05, OSNAPiUS rok 2006/15 – 16/251).

W przedmiotowej sprawie organ rentowy stanął na stanowisku, iż umowa o pracę zawarta w okresie od 17.01.2022 -16.04.2022 r. między ubezpieczoną, a płatnikiem składek, jest nieważna, bowiem została zawarta dla pozoru.

Zgodnie z art. 83 § 1 k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru.

Z czynnością prawną pozorną mamy do czynienia wówczas, gdy występują, łącznie, następujące warunki: oświadczenie woli musi być złożone tylko dla pozoru, oświadczenie woli musi być złożone drugiej stronie, adresat oświadczenia woli musi zgadzać się na dokonanie czynności prawnej jedynie dla pozoru, czyli być aktywnym uczestnikiem stanu pozorności. Pierwsza i zasadnicza cecha czynności pozornej wyraża się brakiem zamiaru wywołania skutków prawnych, jakie prawo łączy z tego typu i treścią złożonego oświadczenia. Jest to zatem z góry świadoma sprzeczność między oświadczonymi a prawdziwymi zamiarami stron, czyli upozorowanie stron na zewnątrz i wytworzenie przeświadczenia dla określonego kręgu (otoczenia), nie wyłączając organów władzy publicznej, że czynność o określonej treści została skutecznie dokonana. Jednakże zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, wyrażonym w wyroku z 14 marca 2001 roku (sygn. akt III UKN 258/00, opubl. OSNAP 2002/21/527), nie można przyjąć pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę, gdy pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca świadczenie to przyjmował. Nie wyklucza to rozważenia, czy w konkretnym przypadku zawarcie umowy zmierzało do obejścia prawa (art. 58 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p.).

O czynności prawnej mającej na celu obejście ustawy można mówić wówczas, gdy czynność taka pozwala na uniknięcie zakazów, nakazów lub obciążeń wynikających z przepisu ustawy i tylko z takim zamiarem została dokonana. Nie jest natomiast obejściem prawa dokonanie czynności prawnej w celu osiągnięcia skutków, jakie ustawa wiąże z tą czynnością prawną. Skoro z zawarciem umowy o pracę ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych wiąże obowiązek ubezpieczenia emerytalno-rentowego, chorobowego i wypadkowego, podjęcie zatrudnienia w celu objęcia ubezpieczeniem i ewentualnego korzystania ze świadczeń z tego ubezpieczenia nie może być kwalifikowane jako obejście prawa.

W sytuacji, gdy wolą stron zawierających umowę było faktyczne nawiązanie stosunku pracy i doszło do świadczenia pracy za wynagrodzeniem, sama świadomość jednej ze stron umowy, a nawet obu stron, co do wystąpienia w przyszłości zdarzenia uprawniającego do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, nie daje podstawy do uznania, że umowa miała na celu obejście prawa (wyrok SN z dnia 2 lipca 2008 roku, sygn. akt II UK 334/07, opubl. L.).

Sąd Okręgowy w Łodzi podziela również pogląd Sądu Najwyższego (wyrok z dnia 25 stycznia 2005 roku, II UK 141/04, OSNP 2005/15/235), w którym to SN stwierdza, iż stronom umowy o pracę, na podstawie której rzeczywiście były wykonywane obowiązki i prawa płynące z tej umowy, nie można przypisać działania w celu obejścia ustawy (art. 58 § 1 k.c. w zw. z art. 300 k.p.).

Ponownie podkreślić należy, iż w niniejszej sprawie to na organie rentowym spoczywał ciężar dowodu, że strony umowy o pracę złożyły fikcyjne oświadczenia woli, a więc, że nie miały zamiaru wywołania żadnych skutków prawnych, gdyż pracownik nie podjął wykonywania pracy, a pracodawca świadczenia tego nie przyjmował. Z tych bowiem faktów organ rentowy wywodzi skutki prawne (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 2007 roku, I UK 269/2006, LEX nr 328015).

Sąd Okręgowy w całości podziela stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z dnia 24 lutego 2010 roku w sprawie o sygn. akt II UK 204/09 (lex nr 590241), iż o tym czy strony istotnie nawiązały stosunek pracy stanowiący tytuł ubezpieczeń społecznych nie decyduje samo formalne zawarcie umowy o pracę, wypłata wynagrodzenia, przystąpienie do ubezpieczenia i opłacenie składki, wystawienie świadectwa pracy, ale faktyczne i rzeczywiste realizowanie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy, a wynikających z art. 22 § 1 k.p. Istotne więc jest, aby stosunek pracy zrealizował się przez wykonywanie zatrudnienia o cechach pracowniczych.

W uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 21 maja 2010 roku w sprawie o sygn. akt I UK 43/10 (Lex nr 619658) wskazano , że umowa o pracę jest zawarta dla pozoru, a przez to nie stanowi tytułu do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, jeżeli przy składaniu oświadczeń woli obie strony mają świadomość, że osoba określona w umowie jako pracownik nie będzie świadczyć pracy, a podmiot wskazany jako pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy, czyli strony z góry zakładają, iż nie będą realizowały swoich praw i obowiązków wypełniających treść stosunku pracy. Skoro z zawarciem umowy o pracę ustawa z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 roku, Nr 205, poz. 1585 ze zm.) wiąże obowiązek ubezpieczenia emerytalnego i rentowych oraz wypadkowego i chorobowego, to podjęcie zatrudnienia w celu objęcia tymi ubezpieczeniami i ewentualnie korzystania z przewidzianych nimi świadczeń nie jest obejściem prawa.

W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2010 roku w sprawie o sygn. akt I UK 74/10 (Lex numer 653664) stwierdzono zaś, że podstawą ubezpieczenia społecznego jest rzeczywiste zatrudnienie, a nie sama umowa o pracę (art. 22 k.p., art. 6 ust. 1 pkt 1 i art. 13 pkt 1 w/w ustawy). Umowa o pracę nie jest czynnością wyłącznie kauzalną, gdyż w zatrudnieniu pracowniczym chodzi o wykonywanie pracy. Brak pracy podważa sens istnienia umowy o pracę. Innymi słowy jej formalna strona, nawet połączona ze zgłoszeniem do ubezpieczenia społecznego, nie stanowi podstawy takiego ubezpieczenia.

Z powyższego jednoznacznie wynika, że motywacja skłaniająca do zawarcia umowy o pracę nie ma znaczenia dla jej ważności przy tym wszak założeniu, że nastąpiło rzeczywiste jej świadczenia zgodnie z warunkami określonymi w art. 22 § 1 k.p. Tym samym nie można byłoby czynić odwołującej zarzutów, że zawarła umowę o pracę jedynie w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczeń społecznych, pod tym wszakże warunkiem, że na podstawie kwestionowanej umowy realizowałby zatrudnienie o cechach pracowniczych.

Mając na uwadze dotychczas poczynione rozważania prawne należy podkreślić, że w realiach niniejszej sprawy Sąd Okręgowy w celu dokonania kontroli prawidłowości zaskarżonej decyzji organu rentowego musiał zatem badać, czy pomiędzy ubezpieczoną a płatnikiem składek istotnie doszło do nawiązania i realizacji stosunku pracy w warunkach określonych w art. 22 § 1 k.p.

W tej sytuacji do Sądu należało przeprowadzenie oceny, czy analizowany stosunek prawny nosił konstytutywne cechy stosunku pracy.

W tym celu Sąd zbadał, czy odwołująca się w spornym okresie osobiście świadczyła pracę podporządkowaną pracodawcy (pod kierownictwem pracodawcy) w sposób ciągły, odpłatny, na rzecz i ryzyko pracodawcy. Dokonanie powyższego ustalenia miało bowiem znaczenie dla objęcia wnioskodawczyni obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi: emerytalnym, rentowymi, chorobowym oraz wypadkowym z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę.

Zdaniem Sądu analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego prowadzi do wniosku, że ubezpieczona osobiście w sposób stały, na rzecz płatnika składek w spornym okresie, wykonywała umówioną pracę położnej , za co otrzymywała wynagrodzenie.

Przy wykonywaniu obowiązków była bezpośrednio podporządkowana płatnikowi składek. Zeznania świadków, płatnika, jak i wnioskodawczyni jednoznacznie wskazują, że ubezpieczona w wyznaczonym czasie, aż do chwili powstania niezdolności do pracy, wykonywała szereg czynności związanych z opieką nad klientem kliniki. Wnioskodawczyni zajmowała się przygotowaniem gabinetu lekarskiego, przygotowaniem zleceń lekarskich, pobieraniem materiału do badań diagnostycznych tj. pobieraniem krwi, robieniem iniekcji, zakładała wenflony, robiła wlewy. Ubezpieczona asystowała też przy zabiegach: biopsjach, in vitro, zakładaniu wkładek domacicznych, asystowała przy badaniach USG, pobieraniu wymazów. Jako pielęgniarka instrumentariuszka wnioskodawczyni przygotowywała narzędzia do zabiegu, otwierała je na jałowo, przygotowywała cały zestaw, podawała przy zabiegu. Potem zajmowała się wstępną sterylizacją tych narzędzi. Wnioskodawczyni prowadziła też dokumentację medyczną pacjenta w zakresie opieki pielęgniarskiej, asystowała lekarzowi podczas wizyt i rozmów z pacjentami, umawiała wizyty lekarskie. Nadto na polecenie płatnika występowała jako osoba do kontaktów z firmą świadczącą dla płatnika usługi marketingowe w mediach społecznościowych i kolejną firmą, świadczącą usługi związane z modernizacja strony internetowej, gdzie już w samej umowie została wskazana jako koordynator.

Nadto skarżąca otrzymywała wynagrodzenie w kwocie 3500,00zł, zaś aneksem z 1 lutego 2022 r. kwotę wynagrodzenia ustalono na 4186,00 zł. Aneksowanie wysokości pensji zostało dokonane jedynie z powodu ustalania minimalnych wynagrodzeń zasadniczych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych narzucanych przez Ministerstwo. Dodatkowo wynagrodzenie za pracę było wypłacane wnioskodawczyni przelewem na rachunek bankowy, co zostało potwierdzone w toku postępowania stosownymi dokumentami.

Wykonywanie powyższych czynności w całym okresie spornym, aż do przejścia na zwolnienie lekarskie, potwierdzili nie tylko odwołująca, płatnik składek i pracownicy płatnika, ale również osoby całkowicie nie związane z prowadzoną działalnością, jak klientka, osoba tworząca social media, osoba wprowadzająca zmiany do strony internetowej. Nadto potwierdziła powyższe również liczna dokumentacja zgromadzona w aktach sprawy, w tym potwierdzenia pobierania próbek przekazane z laboratorium.

Zostało też wykazane, co jest podstawowym składnikiem stosunku pracy, podporządkowanie wnioskodawczyni poleceniom pracodawcy. Ustawodawca zastrzegł w przepisie art. 22 § 1 k.p., że pracownik wykonuje pracę pod kierownictwem pracodawcy, przy czym nie zdefiniował tej cechy zatrudnienia. W literaturze przedmiotu wyinterpretowano, że kierownictwo pracodawcy przejawia się w poleceniach, podporządkowaniu organizacyjnym oraz podporządkowaniu represywnym i dystrybutywnym. Powyższe niewątpliwie miało miejsce na gruncie rozpatrywanego przypadku. Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na to, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy potwierdza, że płatnik składek kierował pracą ubezpieczonej, gdyż decydował o codziennym czasie pracy i wykonywanych na bieżąco czynnościach, wydawał jej polecenia dotyczące pracy, wyznaczał poszczególne zadania.

Płatnik oczekiwał od wnioskodawczyni, jako pracownika, obecności i rzetelnego wykonywania pracy. Jest to istotne, jeżeli uwzględni się, że zatrudnienie pracownicze odwołuje się do staranności, a nie rezultatu. Zatrudnienie wnioskodawczyni było oparte na rzeczywistej potrzebie pracodawcy wynikającej z warunków prowadzenia działalności. Płatnik potrzebował kolejnej położnej licząc na powrót takiej ilości pacjentów jak przed pandemią. Podkreślić należy też, iż praca świadczona przez wnioskodawczynię była wykonywana na ryzyko płatnika. To on ponosił ryzyko osobowe i ekonomiczne związane z brakiem należytej obsady pracowniczej, zapewnieniem właściwego funkcjonowania kliniki , kosztami z tym związanymi.

Z powyższych względów, Sąd Okręgowy uznał, że strony były związane umową o pracę, gdyż sporny stosunek prawny nosił konstytutywne cechy umowy o pracę, wynikające z art. 22 § 1 k.p.

Oceny tej nie zmienia fakt, że wnioskodawczyni pierwotnie nie miała wymaganych wstępnych badań profilaktycznych – otrzymała je dopiero 3.02.2022 r.. Faktem jest, iż bez powyższego ubezpieczona nie powinna zostać dopuszczona do pracy. Uchybienia w tym przedmiocie obciążają jednak tylko pracodawcę. Brak przeprowadzenia wstępnych badań lekarskich przed dopuszczeniem pracownika do pracy, nie może stanowić o nieważności umowy o pracę, jeżeli spełnione są konstytutywne warunki stosunku pracy określone w art. 22 § 1 KP (uszczegółowione w art. 29 § 1 KP) i praca jest faktycznie wykonywana zgodnie z postanowieniami zawartej umowy. /Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 19 października 2016 r., III AUa 607/16/. Wnioskodawczyni została dopuszczona do pracy i obowiązki położnej w całym spornym okresie realizowała.

Natomiast z uzyskaniem przez A. M. (1) statusu pracownika wiązał się skutek w postaci nabycia przez nią uprawnień do świadczeń ubezpieczenia społecznego. Skutek ten nie został wywołany działaniem niezgodnym z przepisami obowiązującego prawa, ale wynika z obowiązującego systemu prawnego. W ocenie Sądu, z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, iż umowa o pracę zawarta przez płatnika z A. M. (1) była w spornym okresie realizowana. Na pracę wnioskodawczyni w spornym okresie istniało realne zapotrzebowanie. Ww. wykonywała pracę na podstawie umowy o pracę, a płatnik pracę przyjmował. Podkreślić należy, że z żadnego z dowodów nie wynika, że zamiarem wnioskodawczyni nie było świadczenie pracy, a jedynie stworzenie pozorów jej wykonywania, w celu uzyskania w przyszłości świadczeń z ubezpieczenia społecznego w postaci zasiłku chorobowego. Fakt, że A. M. (1) w skutek choroby kręgosłupa stała się od 8.04. 2021 r. niezdolna do jej wykonywania - sam w sobie nie może stanowić podstawy uznania zatrudnienia za pozorne, jeżeli umowa o pracę jest faktycznie realizowana, a tak w świetle zgromadzonego w procesie materiału dowodowego, było w rozpatrywanej sprawie. Nieistotne jest także, że strony po upływie okresu na jaki umowę zawarto nie zdecydowały się jej przedłużyć. Byt umowy o pracę zależy od woli stron i sposobu w jaki łączący je stosunek prawny realizują. To że strony z uwagi na konflikt w środowisku pracowniczym nie chciały dalej współpracować nie zmienia faktu, że wcześniej realizowały wzajemne zobowiązania na warunkach określonych w art. 22 § 1 k.p.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku.

J.L.