Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

zaoczny przeciwko pozwanemu (...) z siedzibą w G..

Dnia 26 listopada 2021 r.

Sąd Rejonowy w Gdyni I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Małgorzata Nowicka - Midziak

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 26 listopada 2021 r. w G.

sprawy z powództwa S. (...) z siedzibą w S.

przeciwko (...) Bankowi (...) S.A. z siedzibą w W. i

(...) w G.

o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym

1. oddala powództwo;

2. zasądza od powoda na rzecz pozwanego (...) Banku (...) S.A. z siedzibą w W. kwotę 5400 zł. (pięć tysięcy czterysta złotych) tytułem zwrotu kosztów proces

Sygnatura akt I C 1234/19

UZASADNIENIE

Powód S. (...) z siedzibą w S. wniósł pozew przeciwko (...) Bankowi (...) S.A. z siedzibą w G. o uzgodnienie treści księgi wieczystej nr (...) z rzeczywistym stanem prawnym poprzez wykreślenie z działu IV. hipoteki zwykłej na kwotę 270.000 CHF oraz hipoteki kaucyjnej na kwotę 81.000 CHF – obu wpisanych na rzecz (...) S.A.

W uzasadnieniu pozwu wskazano, że pozwany jest następcą prawnym (...) S.A., lecz nie został ujawniony w księdze wieczystej jako wierzyciel hipoteczny. Powód również jest wierzycielem hipotecznym, lecz wpis hipoteki na rzecz powoda poprzedzają wpisy dokonane m.in. na rzecz pozwanego. Pozwany prowadzi egzekucję z nieruchomości (KM 896/15 przed komornikiem K. M. przy Sądzie Rejonowym w Gdyni) i dokonał przeliczenia zobowiązania zabezpieczonego hipotekami na PLN. Hipoteka została wpisana w walucie obcej ( (...)), zobowiązanie kredytowe również było wyrażone w tej walucie. Jak wskazuje powód, do zobowiązania wynikającego z umowy kredytowej ma zastosowanie art. 358 kc w poprzednim brzmieniu. Zatem przewalutowanie mogło nastąpić tylko na podstawie umowy kredytowej. Przewalutowanie nastąpiło definitywnie, bowiem umowa nie przewidywała możliwości kolejnego przewalutowania zobowiązania po dokonaniu przewalutowania w związku z wypowiedzeniem umowy. W sprawie ma zastosowanie art. 68 ust. 3 ustawy o księgach wieczystych. Stąd po przeliczeniu kredytu na PLN hipoteka przestała zabezpieczać wierzytelność z tytułu kredytu, bowiem zobowiązanie po przeliczeniu na PLN nie mogło być już zabezpieczone hipoteką wyrażoną w (...). Nadto, umowa została zawarta w sposób sprzeczny z art. 358 kc. Zdaniem powoda brak jest przepisu, który byłby podstawą do wyrażenia zobowiązań stron umowy w walucie obcej. Nie mogły mieć zastosowania przepisy Prawa dewizowego, gdyż nie było żadnej operacji dewizowej. Powołując się na wyrok Sądu Okręgowego dla Warszawy – P. w W. w sprawie o sygnaturze akt III C 75/16, powód wskazuje, że umowa jest nieważna, albowiem kredyt jest wyrażony w walucie obcej, co jest sprzeczne m.in. z zasadą walutowości. Poprzedni komplementariusz powoda wezwał pozwanego do złożenia oświadczenia umożliwiającego wykreślenie hipoteki, pozwany jednak na nie odpowiedział.

(pozew k. 3-5)

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa. W pierwszej kolejności pozwany zarzucił powodowi brak legitymacji procesowej, wskazując, że czynna legitymacja procesowa nie przysługuje wierzycielowi w odniesieniu do wpisu hipotecznego nie dotyczącego jego wierzytelności. Pozwany wskazał, że nieuzasadnione jest również twierdzenie powoda, jakoby pozwany nie był ujawniony w księdze wieczystej jako wierzyciel hipoteczny. Jak wskazano właściciel nieruchomości, ustanawiając hipotekę na zabezpieczenie kredytu bankowego, przyjmuje odpowiedzialność rzeczową za ściśle określony dług, wynikający z oznaczonej umowy kredytowej, określającej m.in. zasady spłaty zadłużenia. Zdaniem pozwanego, hipoteki zostały ustanowione zgodnie z art. 68 ustawy o księgach wieczystych i hipotece w brzmieniu obowiązującym w chwili ich ustanowienia. Wbrew twierdzeniom powoda nie znajduje zastosowania art. 68 ust. 3 w brzmieniu obowiązującym od dnia 11 maja 2001r do 20 lutego 2011r., gdyż przepis ten wszedł w życie dopiero w dniu 20 lutego 2011r. już po zawarciu umowy i ustanowieniu hipotek. Powyższa zmiana legislacyjna nie skutkuje wygaśnięciem hipoteki ustanowionej zgodnie z przepisami obowiązującymi w chwili ich ustanowienia, a przepis art. 68 ust. 3 ma zastosowanie do hipotek ustanowionych po dniu jego wejścia w życie. Pozwany wskazał, że jego wierzytelność z tytułu umowy jest wierzytelnością pieniężną i została wyrażona w (...), zgodnie z prawem i na podstawie art. 68 KWU. Nie ma znaczenia późniejsze - po wypowiedzeniu umowy kredytu - przewalutowanie wierzytelności na PLN zgodnie z umową, gdyż na chwilę ustanowienia hipoteki wierzytelność była wyrażona w (...). Zdaniem powoda absurdalne jest twierdzenie powoda, że wypowiedzenie umowy skutkuje wygaśnięciem hipotek. Zgodnie z przepisami Prawa dewizowego w dacie ustanowienia hipotek bank był upoważniony do udzielania kredytu w (...). Jak wywodzi pozwany art. 358 kc nie może być interpretowany w oderwaniu od ustawodawstwa dewizowego. Natomiast z przepisów tych wynika, że banki nie podlegają żadnym ograniczeniom w zakresie możliwości wyrażania zobowiązań pieniężnych w innej walucie niż polska. Pozwany zwrócił uwagę na art. 94 KWU, wskazując, że wierzytelność z tytułu umowy została stwierdzona tytułem wykonawczym tj. nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym wydanym przez Sąd Okręgowy w Warszawie w dniu 11 czerwca 2015r. sygn. akt XVI GNc 474/15 opatrzonym klauzulą wykonalności. Tym samym wierzytelność pozwanego nie wygasła, a w konsekwencji nie wygasły hipoteki. Pozwany również powołał się na zasadę swobody umów, wskazując, że strony mogą ustalić jako walutę zobowiązania walutę obcą, a jako walutę wykonania zobowiązania walutę polską. Ponadto, z art. 69 ust. 2 pkt 2 i 4 Prawa bankowego wynika podobny wniosek. Z zasady akcesoryjności hipoteki wynika, że hipoteka powinna być wyrażona w tej samej walucie obcej, co kredyt.

(odpowiedź na pozew k. 49-53)

Postanowieniem z dnia 6 kwietnia 2021r. Sąd wezwał do udziału w sprawie w charakterze pozwanego (...) w G.. Mimo wezwania, spółka ta jednak nie złożyła odpowiedzi na pozew.

(postanowienie k. 165)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 30 stycznia 2004r. pomiędzy (...) Bankiem (...) S.A. z siedzibą w W. (jako kredytodawcą) a (...) z siedzibą w G. (jako kredytobiorcą) została zawarta umowa nr (...) o udzielenie kredytu (denominowanego). Na podstawie przedmiotowej umowy bank udzielił spółce kredytu w wysokości 270.000 CHF, jednakże nie więcej niż równowartość 780.000 PLN na okres 300 miesięcy z przeznaczeniem na refinansowanie części wydatków poniesionych przez tę spółkę w okresie 12 miesięcy od daty złożenia wniosku na zakup nieruchomości. W myśl pkt 7.3 kwota kredytu wypłacana jest w złotych polskich po przeliczeniu zgodnie z kursem kupna waluty kredytu obowiązującym w banku na dwa dni robocze przed dniem wypłaty środków. Zgodnie z pkt 8.3 umowy kredytobiorca dokonują spłaty rat kredytu w złotych, a przeliczenie na walutę kredytu następuje według kursu sprzedaży ustalonego na dwa dni robocze przed dniem spłaty raty kredytu (zgodnie z tabelą kursów banku z godz. 9.00). Kwota spłaty kredytu podlega przeliczeniu na złote z zastosowaniem kursu sprzedaży walut banku według tabeli z godz. 9.00, obowiązującej na dwa dni robocze przed terminem wymagalności spłaty.

Zabezpieczenie spłaty kredytu miały stanowić m.in. obciążające prawo do nieruchomości, posiadające najwyższe pierwszeństwo, zaś wobec siebie posiadające równe pierwszeństwo, hipoteki ustanowione w formie aktu notarialnego tj. hipoteka zwykła w kwocie 270.000 CHF zabezpieczająca spłatę kapitału kredytu i hipoteka kaucyjna do kwoty 81.000 CHF zabezpieczająca spłatę odsetek i innych należności banku wynikających z umowy.

(dowód: umowa nr (...) o udzielenie kredytu k. 62-66 wraz z aneksem nr (...) z dnia 25 maja 2007r. k. 67)

W dniu 20 lutego 2004r. przed notariuszem J. F. prowadzącym kancelarię notarialną w (...) (reprezentowana przez komplementariusza B. S.) i M. S. jako ówcześni współwłaściciele stanowiącego odrębną nieruchomość lokalu użytkowego nr (...) położonego w G. przy Skwerze (...) objętego księgą wieczystą nr (...) złożyli w formie aktu notarialnego oświadczenie o ustanowieniu na wyżej wskazanym lokalu na rzecz (...) Banku (...) S.A. z siedzibą w W.:

- hipoteki zwykłej w kwocie 270.000 CHF na zabezpieczenie spłaty kredytu w kwocie 270.000 CHF udzielonego (...) w G. na podstawie umowy kredytowej nr (...) z dnia 30 stycznia 2004r. przeznaczonego na sfinansowanie części wydatków poniesionych przez spółkę w okresie 12 miesięcy od daty złożenia wniosku o kredyt na zakup nieruchomości podlegającego spłacie w okresie 300 miesięcy od daty uruchomienia kredytu w złotych polskich w ratach miesięcznych w wysokości i terminach określonych w harmonogramie spłat stanowiącym integralną część umowy kredytowej jako jej załącznik;

- hipoteki kaucyjnej do wysokości 81.000 CHF na zabezpieczenie spłaty odsetek od powyższego kredytu ustalanych według zmiennej stopy procentowej, które na dzień zawarcia umowy kredytowej wynoszą 3,8 % w stosunku rocznym, na warunkach określonych w umowie kredytowej nr (...) z dnia 30 stycznia 2004r., z tym zastrzeżeniem, że bankowi przysługuje prawo zmiany wysokości oprocentowania, jak również pobierania wyższych odsetek od kwoty kredytu niespłaconego w ustalonym terminie.

Na potwierdzenie oświadczeń złożono oświadczenie banku z dnia 30 stycznia 2004r., stwierdzające udzielenie kredytu, jego wysokość, walutę kredytu ( (...)), zasady oprocentowania i warunki spłaty oraz walutę spłaty (PLN).

(dowód: oświadczenia o ustanowieniu hipoteki i o poddaniu się egzekucji z dnia 20 lutego 2004r. rep. A 513/2004 k. 126-130, oświadczenie banku z dnia 30 stycznia 2004r. k. 131)

Powyższe hipoteki - ustanowione na rzecz (...) Banku (...) S.A. z siedzibą w W. - zostały w dniu 8 marca 2004r. wpisane w dziale IV. księgi wieczystej nr (...) - na podstawie wniosku z dnia 23 lutego 2004r. - na dwóch pierwszych pozycjach. Aktualnym właścicielem wyżej wskazanej nieruchomości jest (...) z siedzibą w G..

(dowód: odpis z księgi wieczystej nr (...) k. 7-15)

Pozwany (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w G. jest następcą prawnym (...) Banku (...) S.A. z siedzibą w W..

(okoliczność bezsporna)

Na skutek wniesionego w dniu 27 maja 2015r. pozwu, Sąd Okręgowy w Warszawie wydał w dniu 11 czerwca 2015r. w sprawie o sygnaturze akt XVI GNc 474/15 nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym, nakazując (...) w G., aby zapłaciła na rzecz (...) Banku (...) S.A. z siedzibą w G. kwotę 611.989,35 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 16 lutego 2015 roku do dnia zapłaty oraz kwotę 14.867 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. W dniu 21 września 2015 roku powyższemu nakazowi zapłaty Sąd nadał klauzulę wykonalności.

(dowód: nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 11 czerwca 2015r. k. 133, pozew k. 82-86)

W dniu 12 października 2015 roku wierzyciel (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w G. wniósł do Komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w Gdyni K. M. (2) wniosek o przyłączenie się do egzekucji w sprawie prowadzonej pod sygnaturami KM 1380/14, KM 1394/14, KM 123/15. Egzekucja miała być prowadzona na podstawie wyżej wskazanego tytułu wykonawczego w postaci nakazu zapłaty z dnia 11 czerwca 2015r. w sprawie o sygnaturze akt XVI GNc 474/15 zaopatrzonego w klauzulę wykonalności. Wierzyciel wniósł m.in. o prowadzenie egzekucji z nieruchomości objętej księgą wieczystą nr (...).

Komornik połączył do wspólnego prowadzenia w zakresie egzekucji z wyżej opisanej nieruchomości sprawy KM 123/15, KM 896/15, KM 1394/14, KM 1380/14, KM 126/17, KM 200/17, KM 489/16, KM 497/17, KM 290/16, KM 1098/15, KM 433/17. Jednym z wierzycieli prowadzących egzekucję z wyżej wskazanej nieruchomości jest także powód S. (...) z siedzibą w S. (Km 200/17).

W dniu 17 czerwca 2016r. Komornik sporządził opis i oszacowanie przedmiotowej nieruchomości, który został następnie uzupełniony w dniach 29 lipca 2019r. i 27 listopada 2019r.

(dowód: wniosek o przyłączenie się do egzekucji k. 134-135, zarządzenie z dnia 28 października 2015r. k. 136, zarządzenie z dnia 17 grudnia 2018r. k. 137-138, protokół dodatkowego opisu i oszacowania nieruchomości z dnia 27 listopada 2019r. k. 139-148)

W dziale IV. księgi wieczystej nr (...) na czwartym miejscu została wpisana hipoteka umowna łączna na sumę 3.000.000 zł wpisana na rzecz powoda S. (...) z siedzibą w S. celem zabezpieczenia wszelkich wierzytelności wynikających z umowy o współpracy handlowej zawartej z (...) sp. z o.o. w G..

(dowód: odpis z księgi wieczystej nr (...) k. 7-15)

Pismem z dnia 4 listopada 2016r. powód reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika wezwał pozwanego (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w G. do złożenia w terminie 7 dni od doręczenia wezwania oświadczeń umożliwiających wykreślenie hipotek w pozycjach 1 i 2 na nieruchomości zapisanej w księdze wieczystej nr (...).

(dowód: wezwanie z dnia 4 listopada 2016r. k. 6)

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd w całości ustalił na podstawie dowodów z dokumentów przedłożonych przez strony i znajdujących się w aktach księgi wieczystej nr (...) oraz aktach egzekucyjnych Komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w Gdyni K. M. (2) o sygnaturze KM 896/15.

Oceniając zebrany w niniejszej sprawie materiał dowodowy Sąd nie dopatrzył się żadnych podstaw do kwestionowania prawdziwości i wiarygodności dokumentów powołanych w ustaleniach stanu faktycznego. Podkreślić bowiem należy, iż dowody w postaci nakazu zapłaty, aktu notarialnego, zarządzeń Komornika czy też odpisu z księgi wieczystej mają charakter dokumentów urzędowych w rozumieniu art. 244 kpc i w związku z tym korzystają z domniemania autentyczności i zgodności z prawdą wyrażonych w nich oświadczeń, czemu żadna ze stron nie zaprzeczyła w trybie art. 252 kpc. Ponadto, za w pełni wiarygodne Sąd uznał także dokumenty prywatne w postaci umowy kredytowej, pozwu w sprawie XVI GNc 474/15 czy też wniosku o przyłączenie do egzekucji, albowiem autentyczność i wiarygodność tych dokumentów nie była kwestionowana przez strony, a ich forma nie budzi żadnych zastrzeżeń Sądu co do autentyczności i pochodzenia wyrażonych w nich oświadczeń.

Podstawę prawną powództwa stanowił art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o księgach wieczystych i hipotece (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2204), zgodnie z którym w razie niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym osoba, której prawo nie jest wpisane lub jest wpisane błędnie albo jest dotknięte wpisem nieistniejącego obciążenia lub ograniczenia, może żądać usunięcia niezgodności.

W pierwszej kolejności należało odnieść się do zarzutu pozwanego odnośnie braku legitymacji procesowej powoda będącego wierzycielem hipotecznym, któremu przysługuje hipoteka wpisana na niższym miejscu niż hipoteka wpisana na rzecz pozwanego banku. Jak wskazuje się w orzecznictwie istnieje możliwość wytoczenia powództwa o stwierdzenie niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym (art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o księgach wieczystych i hipotece (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 707)) w zakresie dotyczącym pierwszeństwa hipotek przez wierzyciela, któremu przysługuje hipoteka wpisana na niższym miejscu (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 14 marca 2014r., III CZP 121/13, L.). W doktrynie również wskazuje się, że podmiotem, który może domagać się usunięcia niezgodności poprzez wykreślenie z księgi wieczystej nieistniejącej hipoteki, jest ten, czyje prawo jest dotknięte błędnym wpisem, a tym także wierzyciel hipoteczny mający hipotekę z pierwszeństwem równym lub niższym niż hipoteka nieprawidłowo wpisana (por. I. Heropolitańska, A. Tułodziecka, K. Hryćków-Mycka, Ustawa o księgach wieczystych i hipotece [w:] I. Heropolitańska, A. Tułodziecka, K. Hryćków-Mycka, P. Kuglarz, Ustawa o księgach wieczystych i hipotece oraz przepisy związane. Komentarz. Wyd. 5, Warszawa 2021). Zatem co do zasady powód jako wierzyciel hipoteczny, któremu przysługuje hipoteka wpisana na niższym miejscu niż hipoteka wpisana na rzecz pozwanego banku mógł wystąpić z powództwem o uzgodnienie treści księgi wieczystej. Zważyć jednak należało, że strona powodowa domagała się w niniejszej sprawie przesłankowego stwierdzenia nieważności umowy kredytowej. Jak wskazuje się w orzecznictwie, powód nie musi być kontrahentem umowy, której stwierdzenia nieważności się domaga, jednak w takiej sytuacji żądanie powinno zostać skierowane przeciwko wszystkim stronom umowy. Jak bowiem wskazuje się w orzecznictwie udział obu stron danej umowy w sprawie o ustalenie jej nieważności wynika z istoty stosunku prawnego łączącego te strony. Roszczenie osoby trzeciej o uznanie umowy za nieważną może być dochodzone wyłącznie przeciwko wszystkim kontrahentom umowy i między nimi zachodzi współuczestnictwo konieczne z art. 72 § 2 kpc (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 25 lutego 2015r., I ACa 746/14, L.). Powyższy pogląd prawny należy odnieść również do sytuacji, gdy kwestia nieważności umowy jest przesłanką rozstrzygnięcia. Powyższe oznacza, że brak było po stronie powodowej pełnej legitymacji procesowej. W przypadku braku legitymacji po stronie czynnej lub biernej sąd nie może orzec o zasadności roszczenia poddanego jego badaniu. Dlatego brak ten powinien uwzględnić z urzędu. Występowanie w sprawie po stronie czynnej lub biernej współuczestnictwa koniecznego uzasadnia zastosowanie art. 195 § 1 i 2 kpc (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 29 kwietnia 2020r., I ACa 24/20, L.). W związku z powyższym Sąd wezwał do udziału w sprawie (...) w G., będącą stroną umowy kredytowej (dłużnikiem osobistym) i aktualnym właścicielem nieruchomości objętej księgą wieczystą nr (...) (dłużnikiem rzeczowym).

Przesądziwszy kwestię legitymacji procesowej, w dalszej kolejności należało odnieść się do zarzutów powoda dotyczących niedopuszczalności zawierania umów kredytu denominowanego, w których kwota kredytu jest wyrażona w walucie obcej, co miało – wedle twierdzeń zawartych w pozwie – pozostawać w sprzeczności m.in. z zasadą walutowości. Zważyć należy, iż w stanie prawnym obowiązującym w dacie zawarcia wyżej wskazanej umowy kredytowej tj. w dniu 30 stycznia 2004 roku, co do zasady zawieranie umów o kredyt denominowany do waluty innej niż waluta polska było dopuszczalne. Nie można zatem a limine takiej konstrukcji umownej uznać za sprzeczną z prawem, a tym samym za nieważną. Taki typ umowy kredytowej został wprost przewidziany w art. 69 ust. 2 pkt 4a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Prawo bankowe (Dz.U. z 2019 r. poz. 2357), gdzie wskazano, że umowa o kredyt denominowany lub indeksowany do waluty innej niż waluta polska powinna określać szczegółowe zasady określania sposobów i terminów ustalania kursu wymiany walut, na podstawie którego w szczególności wyliczana jest kwota kredytu, jego transz i rat kapitałowo-odsetkowych oraz zasad przeliczania na walutę wypłaty albo spłaty kredytu. Wprawdzie, powyższy przepis został dodany dopiero ustawą z dnia 29 lipca 2011r. o zmianie ustawy - Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 165, poz. 984) – tzw. ustawą antyspreadową, jednak w art. 4 powołanej ustawy nowelizującej przesądzono, że w przypadku kredytów lub pożyczek pieniężnych zaciągniętych przez kredytobiorcę lub pożyczkobiorcę przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy ma zastosowanie art. 69 ust. 2 pkt 4a oraz art. 75b ustawy, o której mowa w art. 1, w stosunku do tych kredytów lub pożyczek pieniężnych, które nie zostały całkowicie spłacone - do tej części kredytu lub pożyczki, która pozostała do spłacenia. W tym zakresie bank dokonuje bezpłatnie stosownej zmiany umowy kredytowej lub umowy pożyczki. Tym samym ustawodawca potwierdził, że umowy o kredyt denominowany – także te zawarte przed wejściem w życie ustawy antyspreadowej – co do zasady nie pozostają w sprzeczności z obowiązującym porządkiem prawnym. W orzecznictwie Sądu Najwyższego również przesądzono, że przed nowelizacją prawa bankowego było dopuszczalne zaciągnięcie zobowiązania kredytowego w walucie obcej z równoczesnym zastrzeżeniem, że wypłata i spłata kredytu będzie dokonywana w walucie krajowej, z tym że tego rodzaju zastrzeżenie dotyczy wyłącznie sposobu wykonania zobowiązania, a zatem nie powoduje zmiany waluty wierzytelności (por. wyrok SN z dnia 25 marca 2011r., IV CSK 377/10, wyrok SN z dnia 29 kwietnia 2015r., V CSK 445/14, wyrok SN z dnia 27 lutego 2019r., II CSK 19/18). Jak wyjaśnił SN w uzasadnieniu wyroku w sprawie V CSK 445/14 „na gruncie przewidzianej w art. 353 ¹ kc zasady swobody umów, dopuszczalne jest ułożenie stosunku prawnego w taki sposób, że strony ustalą w umowie inną walutę zobowiązania i inną walutę wykonania zobowiązania. Strony mogą zatem ustalić jako walutę zobowiązania (wierzytelności) walutę obcą, a jako walutę wykonania tego zobowiązania (spłaty wierzytelności) walutę polską. Także z art. 69 ust. 2 pkt 2 i 4 Prawa Bankowego wynika, że określona w umowie kredytu bankowego waluta kredytu oraz określona w tej umowie waluta spłaty kredytu nie muszą być tożsame”.

Dalej, strona powodowa podnosiła, że zarówno hipoteka jak i kredyt były wyrażone w walucie szwajcarskiej, natomiast aktualnie w postępowaniu egzekucyjnym, po przewalutowaniu kredytu, bank dochodzi zaspokojenia wierzytelności wyrażonej w walucie polskiej. Zdaniem powoda przewalutowanie mogło nastąpić wyłącznie na podstawie umowy kredytowej. Natomiast, po przeliczeniu kredytu na PLN hipoteka przestała zabezpieczać wierzytelności z tytułu kredytu na podstawie art. 68 ust. 3 ustawy o księgach wieczystych i hipotece. W ocenie Sądu nie ma żadnych podstaw do kwestionowania wpisów dotyczących przedmiotowych hipotek. Przede wszystkim, obie hipoteki zostały ustanowione zgodnie z obowiązującym w dacie ich ustanowienia przepisem art. 68 ustawy o księgach wieczystych i hipotece, który stanowił, że hipoteka zabezpiecza jedynie wierzytelności pieniężne i może być wyrażona tylko w oznaczonej sumie pieniężnej. Jeżeli wierzytelność zgodnie z prawem została wyrażona w innym pieniądzu niż pieniądz polski, hipotekę wyraża się w tym innym pieniądzu. Zważyć należy, iż wierzytelność wynikająca z umowy kredytu z dnia 30 stycznia 2004 roku została wyrażona w walucie szwajcarskiej. W tej samej walucie została wyrażona zarówno hipoteka zwykła, jak też hipoteka kaucyjna. Bez znaczenia dla bytu hipotek ustanowionych przed dniem 20 lutego 2011 roku pozostaje natomiast zmiana przepisów dotyczących hipoteki dokonana ustawą z dnia 26 czerwca 2009r. o zmianie ustawy o księgach wieczystych i hipotece oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 131, poz. 1075). Jak wskazuje się bowiem w doktrynie do hipotek zwykłych powstałych przed 20 lutego 2011 r. stosuje się przepisy ustawy o księgach wieczystych i hipotece w dotychczasowym brzmieniu. Oznacza to, że waluta hipoteki zwykłej musi być taka sama jak waluta wierzytelności (art. 68 zd. 2 KWU w brzmieniu sprzed 20 lutego 2011r.) (por. I. Heropolitańska, A. Tułodziecka, K. Hryćków-Mycka, Ustawa o księgach wieczystych i hipotece [w:] I. Heropolitańska, A. Tułodziecka, K. Hryćków-Mycka, P. Kuglarz, Ustawa o księgach wieczystych i hipotece oraz przepisy związane. Komentarz. Wyd. 5, Warszawa 2021). Wbrew zatem twierdzeniom powoda, w rozpatrywanym przypadku nie znajdzie zastosowania art. 68 ust. 3 ustawy o księgach wieczystych i hipotece, który wszedł w życie dopiero z dniem 20 lutego 2011 roku. Ponownie, odwołując się do cytowanego powyżej wyroku SN w sprawie V CSK 445/14 wskazać należy, iż „zgodnie z art. 95 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t.j. Dz.U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665 ze zm.) podstawą wpisu hipoteki na zabezpieczenie kredytu bankowego (hipoteki bankowej) są dokumenty bankowe stwierdzające udzielenie kredytu, jego wysokość, zasady oprocentowania i warunki spłaty oraz pisemne oświadczenie właściciela nieruchomości o ustanowieniu hipoteki. Właściciel nieruchomości ustanawiając hipotekę na zabezpieczenie kredytu bankowego przyjmuje zatem odpowiedzialność rzeczową za ściśle określony dług, wynikający z oznaczonej umowy kredytowej, określającej między innymi zasady spłaty zadłużenia, w tym walutę spłaty i odpowiada w tym zakresie tak samo jak dłużnik osobisty. Jeżeli zatem podstawą wpisu hipoteki oznaczonej w walucie obcej jest umowa kredytu wyrażonego także w tej walucie, natomiast spłatę kredytu ustalono w walucie polskiej, to dłużnik hipoteczny, nie będący dłużnikiem osobistym, obowiązany jest spłacić swoje zobowiązanie rzeczowe także w walucie polskiej”. W świetle powyższego należało uznać, że obie hipoteki zostały ustanowione na podstawie prawidłowego oświadczenia banku, gdzie jednoznacznie wskazano wysokość i walutę kredytu ( (...)), a także zasady spłaty kredyt i walutę spłaty (PLN).

Nie sposób również podzielić argumentacji strony powodowej odnośnie zmiany waluty wierzytelności. Jak wskazuje się w orzecznictwie jeżeli kredyt był wyrażony w walucie obcej, to hipoteka zabezpieczająca jego spłatę powinna być wyrażona również w tej samej walucie obcej, co wynika z zasady akcesoryjności hipoteki wyrażonej w art. 65 ustawy z dnia 6 lipca 1982 roku o księgach wieczystych i hipotece (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 707 ze zm.) oraz z regulacji zawartej w art. 68 zd. 2 tej ustawy w dawnym brzmieniu. Nie zmienia tej zasady przyjęcie w umowie kredytu, że jego wypłata i spłata nastąpi w walucie polskiej, a zatem w tej walucie obowiązany jest spełnić swoje zobowiązanie dłużnik (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 kwietnia 2015r., V CSK 445/14, L.). Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 25 marca 2001r. IV CSK 377/10, takie ustalenie zasad spłaty kredytu dotyczy tylko sposobu spełnienia świadczenia, które następuje w złotych polskich, nie powoduje natomiast zmiany waluty wierzytelności, która wyrażona jest w walucie obcej. W takiej sytuacji nieprawidłowe byłoby ustanowienie hipoteki w walucie polskiej, gdyż wierzytelność z tytułu kredytu, zabezpieczona przez ustanowienie hipoteki, jest wyrażona w walucie obcej, a zatem zgodnie z zasadą akcesoryjności hipoteki, również hipoteka powinna być ustanowiona w walucie obcej, odpowiadającej walucie kredytu, bez względu na ustalony w umowie rodzaj waluty, w której kredyt ma być spłacany. Podnoszone przez powoda zarzuty odnośnie dochodzenia przez wierzyciela spłaty wierzytelności na drodze postępowania sądowego (nakaz zapłaty) i egzekucyjnego w walucie polskiej dotyczą zasad spłaty kredytu, a więc sposobu spełnienia świadczenia, co w żaden sposób nie wpływa na zmianę waluty wierzytelności, co jednoznacznie wynika z powołanego powyżej judykatu. Niewątpliwie, od początku strony umowy kredytowej wyraziły wierzytelność, zabezpieczoną hipotecznie w (...), a więc w walucie obcej i w takiej walucie ustanowione zostały obie hipoteki, natomiast wypłatę kredytu przez bank oraz jego spłatę przez dłużnika osobistego strony umowy kredytowej ustaliły w złotych polskich, a więc w walucie polskiej. Zgodnie z pkt 7.3. i 8.3 wypłata kredytu i spłata rat kredytowych następowała w PLN po przeliczeniu zgodnie z odpowiednio kursem kupna i kursem sprzedaży walut obcych określonym w tabeli kursowej banku. W tym stanie rzeczy nie sposób uznać, że doszło do zmiany umowy kredytowej w zakresie waluty, czy sposobu wykonania zobowiązania. Dalej, jak wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu przytoczonego powyżej wyroku w sprawie V CSK 445/14, jeżeli dłużnik, zgodnie z umową, ma spełnić świadczenie w walucie polskiej, nie ma zastosowania art. 358 kc w obecnym brzmieniu, gdyż przewiduje on dla dłużnika prawo wyboru waluty spełnienia świadczenia tylko wtedy, gdy przedmiotem zobowiązania jest suma pieniężna wyrażona w walucie obcej, a w sytuacji opisanej wyżej, zobowiązanie dłużnika do spłaty kredytu wyrażone jest w walucie polskiej. W konsekwencji należy stwierdzić, że obie hipoteki zostały ustanowione prawidłowo, w walucie obcej, odpowiadającej walucie zabezpieczonej wierzytelności kredytowej. Nie doszło też do zmiany waluty zabezpieczonej wierzytelności. W tym kontekście nie sposób podzielić argumentacji powoda zawartej w pozwie, iż w rozpatrywanym przypadku winien znaleźć zastosowanie przepis art. 358 kc.

Dalej, należało mieć na względzie, iż umowa kredytowa objęta niniejszym sporem zawarta została pomiędzy przedsiębiorcami w związku z prowadzoną przez nich działalnością gospodarczą. Z tych względów Sąd nie ma obowiązku do działania z urzędu. Przede wszystkim nie znajduje zastosowania regulacja dotycząca spraw konsumenckich, w tym dotycząca klauzul abuzywnych.

Ponadto, należało mieć na względzie, że pozwany uzyskał tytuł wykonawczy przeciwko dłużnikowi na podstawie umowy nr (...) o udzielenie kredytu z dnia 30 stycznia 2004 roku. W dniu 11 czerwca 2015r. w sprawie o sygnaturze akt XVI GNc 474/15 Sąd Okręgowy w Warszawie wydał bowiem nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym, który następnie został zaopatrzony w klauzulę wykonalności. Postępowanie egzekucyjne jest zatem przez pozwany bank prowadzone na podstawie ważnego tytułu wykonawczego. Zgodnie z art. 365 § 1 kpc orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. Wedle art. 480 ² § 4 kpc nakaz zapłaty, od którego nie wniesiono środka zaskarżenia, ma skutki prawomocnego wyroku. Jak wskazuje się w orzecznictwie związanie powyższych organów oznacza, że przy dokonywaniu czynności z zakresu swojego działania organy te zobligowane są brać pod uwagę fakt wydania danego orzeczenia, którego nie mogą zmieniać, ani uchylać, a w przypadku sądów – zakaz dokonywania ustaleń sprzecznych z uprzednio osądzoną kwestią, a nawet niedopuszczalność prowadzenia w tym zakresie postępowania dowodowego (por. wyrok SN z 8 marca 2010r., II PK 249/09, L.; wyrok SN z 10 lutego 2010r., II PK 212/09, L.). Określone w art. 365 kpc związanie stron, sądów i innych podmiotów i osób treścią prawomocnego orzeczenia wyraża nakaz przyjmowania przez nie, że w objętej nim sytuacji stan prawny przedstawiał się tak, jak to wynika z sentencji wyroku (por. wyrok SN z 23 czerwca 2009r., II PK 302/08, L.; wyrok SN z 15 listopada 2007r., II CSK 347/07, L.). Z treści pozwu wynika, że bank dochodził przeciwko dłużnikowi roszczenia z tytułu umowy kredytowej. Zatem, przed wydaniem orzeczenia Sąd niewątpliwie badał ważność umowy kredytowej i nie dopatrzył się w tym zakresie żadnych podstaw do przesłankowego stwierdzenia nieważności umowy, a w konsekwencji do stwierdzenia braku podstaw do wydania nakazu zapłaty i oddalenia powództwa.

Mając zatem na względzie wszystkie powyższe okoliczności, Sąd uznał, że brak jest podstaw do wykreślenia wpisu hipoteki zwykłej i hipoteki kaucyjnej ustanowionych na rzecz pozwanego i na podstawie art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o księgach wieczystych i hipotece a contrario powództwo oddalił.

W stosunku do pozwanego (...) wyrok ma charakter zaoczny, albowiem mimo doręczenia pozwu, pozwany nie wniósł odpowiedzi na pozew i nie zajął stanowiska w sprawie.

O kosztach w sporze pomiędzy powodem a pozwanym (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w G. Sąd orzekł na podstawie art. 98 kpc i zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy zasądził od przegrywającego niniejszy spór powoda na rzecz pozwanego kwotę 5.400 zł, na co składa się opłata za czynności zawodowego pełnomocnika będącego radcą prawnym w stawce minimalnej, stosownie do § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych.