Sygn. akt I C 153/24
Dnia 11 lipca 2024 r.
Sąd Rejonowy w Piszu I Wydział Cywilny w składzie:
Przewodniczący: sędzia Magdalena Łukaszewicz
Protokolant: sekretarz sądowy Paula Milewska
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 4 lipca 2024 roku
sprawy z powództwa A. F.
przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W.
o zapłatę
o r z e k a:
I. Zasądza od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz powoda A. F. kwotę 2745,36 zł (dwa tysiące siedemset czterdzieści pięć złotych 36/100 groszy) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 09.04.2024r. do dnia zapłaty.
II. Zasądza od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz powoda A. F. kwotę 1117 zł (jeden tysiąc sto siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za czas od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.
A. F. prowadzący działalność gospodarczą pod firmą (...) z siedzibą w O. wniósł pozew przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. o zapłatę kwoty 2 745,36 złotych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 9 kwietnia 2024 roku do dnia zapłaty. Nadto powód wniósł o zasądzenie na jego rzecz od pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.
W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że w dniu 8 lutego 2024 roku doszło do zdarzenia drogowego, w wyniku którego uszkodzeniu uległ stanowiący własność M. B. samochód osobowy marki A. (...) o nr rej. (...). Sprawca kolizji objęty był ubezpieczeniem OC w pozwanym towarzystwie ubezpieczeń. W dniu 27 lutego 2024 roku poszkodowana zawarła z powodem umowę najmu pojazdu zastępczego, która trwała do 6 marca 2024 roku, tj. 9 dni. Poszkodowanej wynajęty został samochód osobowy marki S. (...). Najem odbywał się po rynkowej stawce dziennej 360 zł netto (442,80 zł brutto). W dniu 6 marca 2024 roku powód wystawił fakturę VAT za wynajem na kwotę 3 985,20 zł brutto. Tego samego dnia poszkodowana zawarła z powodem umowę cesji wierzytelności z tytułu wynajmu. Powód wezwał ubezpieczyciela do zapłaty. Pozwany uznał roszczenie co do zasady i decyzją z dnia 14 marca 2024 roku przyznał i wypłacił powodowi kwotę 1 239,84 zł za najem pojazdu zastępczego. Pozwany nie kwestionował okresu najmu, natomiast zweryfikował dobową stawkę najmu do kwoty 112 zł netto (137,76 zł brutto) z uwagi na fakt, że poszkodowany miał możliwość skorzystania z pomocy pozwanego przy organizacji pojazdu zastępczego i został poinformowany o uznanych przez pozwanego stawkach za dobę najmu pojazdu zastępczego obowiązujących w wypożyczalniach współpracujących z pozwanym.
Powód podniósł, że poszkodowana – dążąc do minimalizacji rozmiarów szkody – udzieliła pełnomocnictwa materialnego M. C. do zorganizowania pojazdu zastępczego od pozwanego. Wskazała przy tym swoje preferencje co do akceptowanych przez nią warunków najmu pojazdu zastępczego. W dniu 27 lutego 2024 roku pełnomocnik skontaktował się z pozwanym i złożył zlecenie najmu pojazdu zastępczego. Do dnia zakończenia umowy najmu zawartej przez poszkodowaną z powodem, nie nastąpił żaden kontakt w sprawie podstawienia pojazdu zastępczego, ani ze strony pozwanego ani ze strony wypożyczalni współpracującej z pozwanym. O braku reakcji ze strony pozwanego w sprawie zorganizowania pojazdu zastępczego, pełnomocnik poinformował poszkodowaną. Z uwagi na powyższe, w ocenie powoda, nie sposób uznać, by ewentualna propozycja pozwanego w przedmiocie najmu pojazdu zastępczego była realna.
Powód wskazał, że domaga się zasądzenia na jego rzecz od pozwanego kwoty 2 745,36 zł tytułem brakującej części odszkodowania za najem (9 dni x 442,80 zł = 3 985,20 zł – 1 239,84 zł = 2 745,36 zł).
Pozwany (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie na jego rzecz od powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.
W uzasadnieniu pozwany podał, iż co do zasady nie kwestionuje swojej odpowiedzialności za zaistniałą szkodę, nie kwestionuje okresu najmu ani faktu, że zastosowana przez powoda dobowa stawka najmu nie przekracza stawek rynkowych. Pozwany podkreślił, że już na etapie zgłoszenia przez poszkodowaną przedmiotowej szkody, za pośrednictwem dokumentu „przyjęcie zgłoszenia szkody” poinformował poszkodowaną o możliwości organizacji przez pozwanego bezpłatnego najmu pojazdu zastępczego i o uznanych przez pozwanego stawkach za dobę najmu pojazdu zastępczego. Dlatego też, w ocenie pozwanego, poszkodowana nie sprostała ciążącemu na niej obowiązkowi minimalizacji szkody, albowiem wynajęła pojazd od powoda po stawce znacznie wyższej niż ta, za którą miała możliwość wypożyczenia. Swoim zachowaniem poszkodowana przyczyniła się więc do zwiększenia rozmiaru szkody, a za skutki takiego działania, zgodnie z art. 361 k.c. pozwany odpowiedzialności ponosić nie może. Zdaniem pozwanego, zwrócenie się przez powoda do pozwanego o organizację pojazdu zastępczego, było działaniem jedynie pozornym, mającym na celu usprawiedliwienie najmu od powoda i przygotowanie dokumentacji na potrzeby późniejszego postępowania przez sądem.
Sąd ustalił, co następuje:
W dniu 8 lutego 2024 roku doszło do zdarzenia drogowego, w wyniku którego uszkodzeniu uległ stanowiący własność M. B. samochód osobowy marki A. (...) o nr rej. (...), przynależący do segmentu D.
Sprawca zdarzenia objęty był w powyższej dacie ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów, stwierdzonym polisą wystawioną przez (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W..
(okoliczności bezsporne)
W dniu 9 lutego 2024 roku poszkodowana M. B. zawiadomiła ubezpieczyciela sprawcy o szkodzie w pojeździe. (bezsporne)
W wysłanym drogą e-mailową piśmie z dnia 9 lutego 2024 roku ubezpieczyciel poinformował poszkodowaną, że istnieje możliwość wynajęcia pojazdu zastępczego bezgotówkowo z wypożyczalni z nim współpracującej oraz o akceptowanych przez ubezpieczyciela stawkach obowiązujących w tych wypożyczalniach. Poinformował także, że skorzystanie z jego oferty nie jest obligatoryjne, natomiast w przypadku wynajęcia pojazdu zastępczego we własnym zakresie, dobowa stawka najmu zostanie zweryfikowana do stawki obowiązującej w wypożyczalni współpracującej z ubezpieczycielem, właściwej dla segmentu, do którego należał uszkodzony pojazd poszkodowanego, tj. do kwoty 112 zł netto (137,76 zł brutto).
(dowód: pismo ubezpieczyciela z 09.02.2024 r. znajdujące się w aktach szkody zapisanych na płycie CD k. 60)
M. B. serwisowała swój samochód w salonie (...) w O.. Po kolizji z dnia 8 lutego 2024 roku skontaktowała się z tym salonem i umówiła się na termin naprawy pojazdu. W dniu 27 lutego 2024 roku M. B. oddała samochód do serwisu celem jego naprawy. Tego samego dnia, w salonie (...) otrzymała ofertę najmu pojazdu zastępczego, na którą się zgodziła.
(dowód: zeznania świadka M. B. k. 77-77v)
W dniu 27 lutego 2024 roku M. B. zawarła umowę najmu pojazdu zastępczego z A. F. prowadzącym działalność gospodarczą pod firmą (...) z siedzibą w O.. Wynajęty jej został został samochód przynależący do segmentu D, tj. S. (...), po stawce 360 zł netto (442,80 zł brutto) za dobę najmu pojazdu.
Jednocześnie poszkodowana udzieliła pełnomocnictwa M. C.
W dniu 6 marca 2024 roku poszkodowana zwróciła pojazd zastępczy wynajmującemu. (bezsporne)
Tego samego dnia pomiędzy M. B., a A. F. prowadzącym działalność gospodarczą pod firmą (...) z siedzibą w O., zawarta została umowa cesji wierzytelności, na podstawie której M. B. przeniosła na A. F. wierzytelność przysługującą jej względem (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. z tytułu odszkodowania, w ramach polisy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej sprawcy szkody, za najem pojazdu zastępczego.
(dowód: umowa najmu pojazdu k. 9; umowa cesji wierzytelności k. 14)
W dniu 6 marca 2024 roku A. F. prowadzący działalność gospodarczą pod firmą (...) z siedzibą w O. wystawił fakturę VAT nr (...) - obejmującą czynsz najmu pojazdu zastępczego (9 dni x 442,80 zł brutto) - na kwotę 3 985,20 zł brutto, i wezwał ubezpieczyciela do opłacenia ww. faktury.
Ubezpieczyciel uznał swoją odpowiedzialność co do zasady, przy czym zweryfikował wysokość dobowej stawki najmu do kwoty 112 zł netto (137,76 zł brutto) i w konsekwencji decyzją z dnia 14 marca 2024 roku przyznał i wypłacił A. F. kwotę 1 239,84 zł brutto tytułem zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego (9 dni x 137,76 zł).
(dowód: faktura VAT k. 13; decyzja pozwanego z 14.03.2024r. k. 17-17v)
Sąd zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 822 § 1 k.c. przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony.
Stosownie do treści art. 34 ust. 1 i art. 35 Ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. z 2003r., Nr 124, poz. 1152) z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia. Ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych jest objęta odpowiedzialność cywilna każdej osoby, która kierując pojazdem mechanicznym w okresie trwania odpowiedzialności ubezpieczeniowej, wyrządziła szkodę w związku z ruchem tego pojazdu.
W obowiązkowym ubezpieczeniu komunikacyjnym OC ma zastosowanie zasada pełnego odszkodowania wyrażona w art. 361 § 2 k.c., a ubezpieczyciel z tytułu odpowiedzialności gwarancyjnej wypłaca poszkodowanemu świadczenie pieniężne w granicach odpowiedzialności sprawczej kierowcy pojazdu mechanicznego (art. 822 § 1 k.c.).
Przesłankami odpowiedzialności odszkodowawczej są: zaistnienie zdarzenia, z którym przepis prawny łączy odpowiedzialność odszkodowawczą, powstanie szkody oraz adekwatny związek przyczynowy pomiędzy zdarzeniem i szkodą. W przypadku wystąpienia wymienionych przesłanek naprawienie szkody przez podmiot do tego zobowiązany, powinno polegać na przywróceniu w majątku poszkodowanego stanu rzeczy naruszonego zdarzeniem wyrządzającym szkodę, nie może przewyższać jednak wysokości faktycznie poniesionej szkody.
Okoliczności kolizji drogowej zaistniałej w dniu 8 lutego 2024 roku, odpowiedzialność pozwanego towarzystwa ubezpieczeń za szkodę powstałą w wyniku tego zdarzenia, a także zasadność najmu przez poszkodowanego pojazdu zastępczego oraz okres najmu, pozostawały poza sporem. Spór koncentrował się na ustaleniu, czy poszkodowany miał obowiązek nająć pojazd zastępczy od firmy współpracującej z pozwanym, oferującej akceptowaną przez ubezpieczyciela stawkę dobową najmu pojazdu.
W uchwale z dnia 17 listopada 2011r. (III CZP 5/11 OSNC 2012, Nr 3, poz. 28) Sąd Najwyższy wyraził pogląd, iż odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za uszkodzenie albo zniszczenie pojazdu mechanicznego, niesłużącego do prowadzenia działalności gospodarczej, obejmuje celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego. W uzasadnieniu uchwały wskazano również, że nie wszystkie wydatki, pozostające w związku przyczynowym z wypadkiem komunikacyjnym, mogą być refundowane, istnieje bowiem obowiązek wierzyciela zapobiegania szkodzie i zmniejszania jej rozmiarów (art. 354 § 2, art. 362 i 826 § 1 k.c.). Na dłużniku ciąży w związku z tym obowiązek zwrotu wydatków celowych i ekonomicznie uzasadnionych, pozwalających na wyeliminowanie negatywnych dla poszkodowanego następstw, niedających się wyeliminować w inny sposób, z zachowaniem rozsądnej proporcji między korzyścią wierzyciela a obciążeniem dłużnika. Sąd Najwyższy zauważył, iż nie jest celowe nadmierne rozszerzanie odpowiedzialności odszkodowawczej i w konsekwencji - gwarancyjnej ubezpieczyciela, co mogłoby prowadzić do wzrostu składek ubezpieczeniowych. Za celowe i ekonomicznie uzasadnione mogą być – co do zasady – uznane wydatki poniesione na najęcie pojazdu zastępczego tego samego typu co uszkodzony i na czas niezbędny do naprawy albo zakupu nowego pojazdu. Stanowisko to Sąd Rejonowy w całości podziela.
W kwestii podważanej przez pozwanego stawki za najem ponad kwotę 112 zł netto (137,76 zł brutto) za dobę, należy zaaprobować pogląd, że poszkodowany co do zasady ma możliwość wyboru dowolnej oferty spośród takich, w których stawka czynszu najmu pozwanego nie przekracza rażąco cen rynkowych (oferowanych na rynku lokalnym) i braku obowiązku poszukiwania oferty najtańszej. W orzecznictwie za ugruntowany należy uznać pogląd, zgodnie z którym odszkodowanie przysługujące od ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej pojazdu mechanicznego obejmuje ekonomicznie uzasadnione koszty likwidacji szkody, ustalone według cen występujących na lokalnym rynku, przy czym kosztami „ekonomicznie uzasadnionymi” są koszty ustalone według cen, którymi posługuje się wybrany przez poszkodowanego warsztat. Nie ma przy tym znaczenia fakt, że ceny te odbiegają (są wyższe) od cen przeciętnych dla określonej kategorii usług naprawczych na rynku (zob. uchwałę Sądu Najwyższego z 13 czerwca 2003 r., III CZP 32/03, OSNC 2004, nr 4, poz. 51) . Poszkodowany co do zasady nie ma bowiem obowiązku poszukiwania sprzedawcy oferującego najtańsze usługi, ubezpieczyciel powinien zatem pokryć koszty stosowane przez wybrany przez poszkodowanego podmiot, niezależnie od tego, że mogą być one wyższe od cen przeciętnych (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 25 kwietnia 2002 r.. I CKN 1466/99, OSNC 2003, nr 5 poz. 64).
Wprawdzie cytowane wyżej orzeczenia dotyczą kosztów naprawy pojazdu, niemniej, w ocenie Sądu orzekającego w niniejszej sprawie, należy je również odnieść do cen stosowanych na lokalnym rynku przez wypożyczalnie samochodów zastępczych. Niewątpliwie, zgodnie z dyspozycją art. 361 § 1 i 2 k.c., poszkodowany ma prawo do pełnej rekompensaty poniesionej szkody, z drugiej zaś strony ciąży na nim obowiązek współpracy z ubezpieczycielem poprzez przeciwdziałanie zwiększeniu szkody i minimalizowanie jej skutków (art. 354 § 2 k.c.). Obowiązek ten nie może jednak, w ocenie Sądu Rejonowego, być w związku z tym poczytywany za równoznaczny z obligacją do poszukiwania najtańszej oferty najmu samochodu zastępczego. Przypisanie poszkodowanemu naruszenia obowiązku współpracy z ubezpieczycielem jest bowiem możliwe jedynie wtedy, gdy świadomie lub przez niedbalstwo skorzystał on z usług droższych, np. w sytuacji, kiedy zostanie wykazane, że poszkodowany, znając podmiot wynajmujący pojazdy po cenach niższych, wynajął pojazd zastępczy tam, gdzie wynajmowano je drożej. Zarzut uchybienia obowiązkowi z art. 354 § 2 k.c. mógłby zatem wchodzić w grę tylko w razie wykazania świadomości i niedbalstwa poszkodowanego przy skorzystaniu z podmiotu stosującego stawki wygórowane (i to rażąco).
W sprawie bezspornie ustalono, że już na etapie zgłoszenia przez poszkodowaną przedmiotowej szkody ubezpieczycielowi, pozwany poinformował poszkodowaną o możliwości organizacji przez pozwanego najmu pojazdu zastępczego i o uznanych przez pozwanego stawkach za dobę najmu pojazdu zastępczego obowiązujących we współpracujących z nim wypożyczalniach. Poszkodowana zawarła umowę najmu z powodem, przy czym, jak wynika ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, udzieliła jednocześnie pełnomocnictwa M. C. do zlecenia organizacji pojazdu zastępczego od pozwanego i dokonywania wszelkich czynności zmierzających do wynajęcia pojazdu zastępczego, a także do zawarcia i odmowy zawarcia umowy najmu pojazdu zastępczego z wypożyczalnią wskazaną przez pozwanego w przypadku przedstawienia warunków najmu pojazdu zastępczego nie spełniających jej preferencji. Poszkodowanej zależało bowiem m.in. na tym, aby standard wynajętego pojazdu był taki sam, jak jej uszkodzonego pojazdu oraz, aby najem trwał przez cały okres naprawy pojazdu. W dniu 27 lutego 2024 roku pełnomocnik poszkodowanej, M. C., skontaktowała się z pozwanym i zleciła organizację pojazdu zastępczego. Do dnia zakończenia umowy najmu zawartej przez poszkodowaną z A. F. (6 marzec 2024 r.), nikt ze strony pozwanego ani ze strony wypożyczalni współpracującej z pozwanym nie skontaktował się z poszkodowaną ani z jej pełnomocnikiem w sprawie najmu pojazdu zastępczego. Dopiero w dniu 6 marca 2024 roku pozwany zlecił wynajem pojazdu zastępczego firmie (...) z nim współpracującej, wskazując, że najem ma trwać od dnia 6 do 11 marca 2024 roku. W dniu 6 marca 2024 roku przedstawiciel firmy (...) skontaktował się z poszkodowaną w sprawie najmu pojazdu zastępczego i uzyskał od niej informacje, że zawarła ona umowę najmu z inną wypożyczalnią oraz, że umowa ta została już zakończona, a najęty pojazd został zwrócony w związku z naprawą uszkodzonego pojazdu.
Powyższe wprost wynika z zeznań świadka M. B. (k. 77-77v), preferencji poszkodowanej (k. 19), pełnomocnictwa (k. 18), umowy najmu (k. 9) i załączonych do akt sprawy wydruków wiadomości e-mail (k. 20, 21, 36). Sąd dał wiarę wymienionym dowodom albowiem były spójne i wzajemnie się uzupełniały.
Zatem do podjętej przez pozwanego próby organizacji pojazdu zastępczego doszło już po zakończeniu trwania umowy najmu zawartej przez poszkodowaną z powodem.
Niezależnie od powyższego, w ocenie Sądu Rejonowego, czynności podejmowane przez pozwanego na etapie likwidacji szkody nie spełniają w żadnym stopniu przesłanki wystosowania do poszkodowanego propozycji co do kwestii najmu zastępczego. Oświadczenie ubezpieczyciela nie musi wprawdzie zawierać wszystkich elementów ewentualnej umowy zawartej za jego pośrednictwem, musi natomiast wskazywać na pewne elementy, które pozwolą drugiej stronie podjąć określone działania celem minimalizacji szkody. Ubezpieczyciel powinien udowodnić, że propozycja ta określała warunki najmu pozwalające na podjęcie poszkodowanemu decyzji o skorzystaniu z niej. Tym samym nie jest wystarczające powołanie się na samą wysokość stawki, bez podania innych warunków interesujących poszkodowanego, jak brak udziału własnego w szkodzie, czas trwania umowy najmu przez cały okres likwidacji szkody, brak limitu kilometrów itp. Uznać zatem należy, iż obowiązek współdziałania stron w zakresie dotyczącym likwidacji szkody związanej z najmem zastępczym, wymaga wyraźnej inicjatywy ze strony ubezpieczyciela, większej aktywności, niż aktywność sprowadzająca się do poinformowania o akceptowalnej stawce za najem, szczególnie w przypadku, gdy poszkodowany korzysta już w pojazdu zastępczego zaoferowanego przez inny podmiot.
Pozwany nie kwestionował, że zastosowana przez powoda stawka najmu przedmiotowego pojazdu zastępczego mieści się w granicach dobowych stawek stosowanych na rynku lokalnym.
Wobec powyższych okoliczności, nie sposób zdaniem Sądu przypisać poszkodowanemu naruszenia obowiązku współpracy z ubezpieczycielem i świadomego lub przez niedbalstwo skorzystania z usług droższych.
Zdaniem Sądu, dowody przedstawione w niniejszej sprawie, tj.: umowa najmu pojazdu zastępczego, faktura VAT wraz z umową cesji i zeznania świadka M. B. – świadczą o tym, że w sprawie doszło do zaciągnięcia przez poszkodowanego zobowiązania i powstania długu z tytułu czynszu najmu pojazdu zastępczego.
Mając na uwadze powyższe, na podstawie powołanych przepisów oraz art. 817 § 1 k.c. i art. 481 § 1 i 2 k.c., Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda dochodzoną pozwem kwotę 2 745,36 złotych tytułem brakującej części odszkodowania za najem pojazdu zastępczego (9 dni x 442,80 zł = 3 985,20 zł – 1 239,84 zł = 2 745,36 zł) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 9 kwietnia 2024 roku do dnia zapłaty.
O kosztach procesu Sąd rozstrzygnął w oparciu o przepisy § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tj. Dz.U. z 2018 r., poz. 265) oraz art. 98 § 1 i 1 1 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie. W tym przypadku jest to kwota 900 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, kwota 17 złotych tytułem zwrotu opłaty skarbowej od udzielonego pełnomocnictwa oraz kwota 200 złotych tytułem zwrotu opłaty sądowej od pozwu.