Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 marca 2024 r.

Sąd Rejonowy w Toruniu I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 6 marca 2024 r. w Toruniu

na rozprawie

sprawy z powództwa Bank (...) Spółka Akcyjna w W.

przeciwko S. R., W. R.

o zapłatę

I. oddala powództwo;

II. zasądza od powoda Banku (...) Spółka Akcyjna w W. solidarnie na rzecz pozwanych S. R. i W. R. kwotę 5434 zł (pięć tysięcy czterysta trzydzieści cztery złote) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów procesu.

Uzasadnienie wyroku z dnia 6 marca 2024 roku

Powód Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. wniósł w dniu 19 grudnia 2023 roku pozew o zapłatę przeciwko pozwanym S. R. i W. R.. Powód domagał się od pozwanych zapłaty solidarnie kwoty 66 660,01 zł z tytułu zwrotu nominalnej kwoty odpowiadającej sumie kapitału kredytu wypłaconego pozwanym na podstawie umowy kredytu indeksowanego nr KH/ (...) z dnia 21 września 2006 roku wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie. W przypadku gdyby Sąd uznał, że nie ma podstaw do zasądzenia powyższej sumy solidarnie, powód wniósł o ich zasądzenie w częściach równych od każdego z pozwanych. Powód zażądał także zasądzenia zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych. Uzasadniając swoje żądanie powód wskazał, że kwota, której domaga się w pozwie została pozwanym wypłacona w ramach umowy kredytu zawartej przez strony 21 września 2006 roku. Była to umowa kredytu hipotecznego indeksowanego do (...). Pozwani zakwestionowali ważność umowy kredytu podnosząc zarzuty na tle klauzul abuzywnych i wystąpili z powództwem przeciwko powodowi. Postępowanie w tym przedmiocie na moment wniesienia powództwa przez powodowy bank prowadzone było przez Sąd Okręgowy w Warszawie pod sygnaturą akt V Ca 487/23. Powód wskazał, że jego roszczenie ma charakter roszczenia restytucyjnego, związanego z koniecznością zwrotu przez strony wzajemnych świadczeń.

W odpowiedzi na pozew pozwani wnieśli o oddalenie powództwa i zasądzenie od powodów na rzecz pozwanych kosztów procesu w wysokości dwukrotności stawki reprezentującego ich fachowego pełnomocnika. Pozwani podnieśli, że złożyli w dniu 13 grudnia 2023 roku oświadczenie o potrąceniu przysługującej powodowi wierzytelności z wierzytelnością przysługującą pozwanym w wyniku czego roszczenie powodowego banku wygasło.

Do zamknięcia rozprawy stanowiska stron nie uległy zmianie.

Sąd ustalił co następuje:

Pozwani S. R. i W. R. zawarli z powodem Bankiem (...) Akcyjna z siedzibą w W. w dniu 21 września 2006 roku umowę kredytu hipotecznego nr KH/ (...).

Dowód: bezsporne, a nadto: kopia umowy o kredyt hipoteczny – k. 29-31.

Zgodnie z treścią § 2 pkt 2 umowy, kredyt był indeksowany do (...) po przeliczeniu wypłaconej kwoty zgodnie z kursem kupna (...) według Tabeli Kursów Walut Obcych obowiązującej w Banku (...) w dniu uruchomienia kredytu lub transzy. Po uruchomieniu kredytu lub pierwszej transzy kredytu wypłacanego w transzach Bank wysyła do kredytobiorcy pismo informujące o wysokości pierwszej raty kredytu, kwocie kredytu w (...) oraz jego równowartości w PLN zgodnie z kursem kupna (...) według Tabeli Kursów Walut Obcych obowiązującej w Banku (...) w dniu uruchomienia kredytu/transzy, przy czym zmiany kursów walut w trakcie okresu kredytowania mają wpływ na wysokość kwoty zaciągniętego kredytu oraz raty kapitałowo odsetkowej.

Okres kredytowania wynosił 240 miesięcy, od dnia wypłaty kredytu lub jego pierwszej transzy (§ 2 pkt 6 umowy).

Przedmiot kredytowania stanowiła nieruchomość w postaci lokalu nr (...) o powierzchni 47,10 m2 położony w Z. Małej przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy w Toruniu Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą o numerze (...) (§ 2 pkt 4 umowy).

Kredyt przeznaczony był na sfinansowanie kosztów zakupu gotowego mieszkania na rynku wtórnym oraz na koszty wliczone w kredyt. (§ 2 pkt 3 umowy).

Zgodnie z § 3 umowy kredytu wypłata kredytu nastąpić miała zgodnie z zasadami określonymi w regulaminie, przy czym wypłata kredytu miała nastąpić jednorazowo. Warunkami wypłaty kredytu/pierwszej transzy kredytu było założenie przez kredytobiorców wspólnego rachunku osobistego, dostarczenie do banku odpisu z aktu notarialnego sprzedaży kredytowanej nieruchomości, złożenie przez wszystkich właścicieli nieruchomości o ustanowieniu na rzecz Banku hipoteki oraz przedstawienie wniosku o wpis hipoteki na nieruchomości stanowiącej przedmiot kredytu wraz z dowodem złożenia go we właściwym sądzie wieczystoksięgowym i uiszczenia wymaganych opłat sądowych, przedstawienie w Banku w terminie 14 dni od daty zawarcia umowy potwierdzenia złożenia we właściwym urzędzie skarbowym deklaracji podatkowej (...)1 z ewentualnym załącznikiem PCC-1A oraz dowodami wniesienia opłaty z tytułu podatku od czynności cywilnoprawnych z tytułu ustanowienia hipoteki stanowiącej zabezpieczenie kredytu, dostarczenie do Banku oryginału polisy ubezpieczającej potwierdzającej zawarcie umowy ubezpieczenia nieruchomości stanowiącej przedmiot zabezpieczenia od ognia i zdarzeń losowych na minimalną sumę ubezpieczenia 67600 zł, dostarczenie do Banku oryginału polisy ubezpieczeniowej potwierdzającej zawarcie umowy ubezpieczenia na życie przez S. R. na sumę nie niższą niż 42273 zł oraz dostarczenie do Banku oryginału polisy ubezpieczeniowej potwierdzającej zawarcie umowy ubezpieczenia na życie przez W. S. na sumę nie niższą niż 42273 zł. Uruchomienie kredytu lub transzy miało nastąpić w terminie wskazanym przez kredytobiorcę w dyspozycji wypłaty o ile dyspozycja wypłaty została złożona na 3 dni robocze, a w przypadku konieczności zlecenia przez bank kontroli inwestycji na 10 dni roboczych przed planowaną datą uruchomienia środków oraz jeśli spełnione są warunki konieczne do uruchomienia środków z kredytu. Termin uruchomienia kredytu lub pierwszej transzy kredytu nie może być dłuższy niż 60 dni kalendarzowych od dnia sporządzenia umowy.

W § 4 pkt 1 umowy ustalono, że od kwoty udzielonego kredytu Bank pobiera jednorazową bezzwrotną prowizję w wysokości 660,00 zł płatną przed uruchomieniem kredytu lub jego pierwszej transzy. W przypadku zmiany waluty kredytu w okresie obowiązywania umowy, kredytobiorca poniesie koszty prowizji zgodnie z aktualnie obowiązującym Cennikiem Kredyt Hipoteczny/Pożyczka Hipoteczna, jednak nie wyższe niż 0,00% kwoty kredytu w przypadku zmiany waluty na PLN oraz nie wyższe niż 1,00 % kwoty kredytu w przypadku zmiany na EUR, (...), USD (§ 4 pkt 3 umowy). Zamiana waluty kredytu ma wpływ na wysokość kwoty kredytu oraz wysokość rat kapitałowo-odsetkowych i dokonywana jest w oparciu o następujące zasady: w przypadku zmiany waluty z PLN na walutę obcą stosowany jest kurs kupna dewiz z dnia złożenia wniosku o przewalutowanie na podstawie obowiązującej w Banku (...); w przypadku zmiany waluty z waluty obcej na PLN stosowany jest kurs sprzedaży dewiz z dnia złożenia wniosku o przewalutowanie na podstawie obowiązującej w Banku (...); w przypadku zmiany waluty obcej na inną walutę obcą saldo kredytu oblicza się na podstawie obowiązujących w Banku w dniu złożenia wniosku o przewalutowanie kursów walut dewiz, gdzie: x – saldo kredytu w nowej walucie (kwota kapitału pozostała do spłaty w dniu podjęcia przez Bank decyzji o przewalutowaniu), y – saldo kredytu w dotychczasowej walucie (z dnia decyzji Banku o przewalutowaniu), a – kurs sprzedaży dotychczasowej waluty kredytu, b – kurs kupna nowej waluty kredytu, według wzoru: x=y (a/b) (§ 4 pkt 4 umowy).

Kredyt był oprocentowany według zmiennej stopy procentowej na zasadach określonych w § 6. Oprocentowanie kredytu wynosiło 3,02 % w stosunku rocznym, co stanowiło sumę stopy referencyjnej LIBOR 3M ( (...)) obowiązującej w dniu sporządzenia umowy oraz marży w wysokości 1,5 punktu procentowego, stałej w całym okresie kredytowania (§ 6 ust. 1 i 3 umowy).

Zgodnie z § 7 pkt 1 umowy kredytobiorca zobowiązał się spłacić kwotę kredytu w (...) ustaloną zgodnie z § 2 w złotych polskich z zastosowaniem kursu sprzedaży (...) obowiązującego w dniu płatności raty kredytu zgodnie z (...) Banku (...) SA. Kredyt miał być spłacany w 240 równych ratach miesięcznych, które zawierają malejącą część odsetek oraz rosnącą część raty kapitałowej. Spłaty rat odsetkowych lub kapitałowo-odsetkowych miały następować w tym samym dniu miesiąca, w jakim miała miejsce wypłata kredytu lub jego pierwszej transzy, począwszy od miesiąca następnego po pierwszej wypłacie środków z kredytu. Ostatnia rata spłaty kredytu ma charakter raty wyrównującej, co oznacza, że służy rozliczeniu całości zobowiązania kredytobiorcy względem banku.

Stosownie do § 17 ust. 4 (...) bank dokonuje przeliczenia wierzytelności banku na złote po kursie sprzedaży dewiz danej waluty według Tabeli kursów Banku, na dzień dokonania czynności, o których mowa w ust. 3.

W § 9 pkt 1 umowy pozwani oświadczyli o poddaniu się egzekucji oraz wyrazili zgodę na wystawienie przez banku bankowego tytułu egzekucyjnego do kwoty 133 320,00 PLN.

Pozwani ustanowili na rzecz banku hipotekę kaucyjną w kwocie 113 322,00 zł, która została wpisana do księgi wieczystej prowadzonej dla ich nieruchomości.

Dowód: kopia umowy kredytu – k. 29-31.

W ramach umowy pozwanym udostępniona została kwota 66 660,01 zł stanowiąca kredyt.

Dowód: bezsporne, a nadto: kopia umowy kredytu – k. 29-31, kopia dyspozycji wypłaty środków z kredytu/pożyczki – k. 32, zaświadczenie o udzieleniu kredytu hipotecznego – k. 33.

Pozwani w ramach realizacji umowy kredytu wpłacili na rzecz powoda łącznie kwotę 112 555,10 zł.

Dowód: bezsporne, a nadto zaświadczenie o spłacie z dnia 17 kwietnia 2015 roku – k. 90, zaświadczenie o udzieleniu kredytu hipotecznego z dnia 2 kwietnia 2020 r. – k. 91-97, wezwanie do zapłaty z dnia 4 grudnia 2023 roku – k. 98.

Pozwani pozwem z dnia 26 maja 2020 roku wystąpili przeciwko Bankowi (...) S.A. w W. o zapłatę kwoty 47845,52 zł z odsetkami za opóźnienie, ewentualnie o zapłatę kwoty 33 471,53 zł z odsetkami za opóźnienie. W uzasadnieniu pozwu wskazano, że umowa kredytu z dnia 21 września 2006 roku zawiera postanowienia abuzywne. Wskazano, że w związku z realizacją umowy Bank korzystał z własnej tabeli kursów niepodlegającej żadnej kontroli i operującej dowolnie ustaloną marżą. W pozwie tym zaakcentowano także, że skutkiem istnienia niedozwolonych klauzul umownych powinno być uznanie umowy za nieważną w całości lub ewentualnie wyeliminowanie z jej treści mechanizmów waloryzacyjnych. S. R. i W. R. wskazali, że domagają się różnicy między faktycznie zapłaconą kwotą (114 505,53 zł) a wartością udzielonego kredytu (66 660,01 zł), tj. kwoty 47 845,52 zł.

Dowód: bezsporne, a nadto: kopia pozwu z dnia 26 maja 2020 r. – k. 40-55.

Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa w W. wyrokiem z dnia 28 listopada 2022 roku wydanym w sprawie II 3338/21 zasądził od Banku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz S. R. i W. R. kwotę 45895,09 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 21 kwietnia 2021 roku do dnia zapłaty, w pozostałym zakresie oddalił powództwo oraz zasądził od Banku (...) S.A. na rzecz S. R. i W. R. koszty procesu w kwocie 4917 zł. Powodem takiego rozstrzygnięcia było m.in. ustalenie przez Sąd, że łącząca strony umowa jest nieważna. Oprócz tego Sąd doszedł do wniosku, że łącząca strony umowa zawiera niedozwolone klauzule umowne.

Dowód: bezsporne, a nadto: kopia wyroku z dnia 28 listopada 2022 r. – k. 56, kopia apelacji – k. 59v.

Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. wywiódł apelację od powyższego wyroku, lecz została ona oddalona wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 16 lutego 2024 roku w sprawie o sygn. akt V Ca 487/23.

Dowód: bezsporne, a nadto: kopia apelacji – k. 57-70, wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 16 lutego 2024 roku – k. 114.

Pismem z dnia 27 listopada 2023 roku powód wezwał pozwanych do zapłaty 66 660,01 zł odpowiadającej nominalnej wysokości udostępnionego przez Bank kapitału w związku z nieważnością umowy nr (...) w terminie 14 dni kalendarzowych od dnia otrzymania wezwania. Wezwania zostały doręczone pozwanym w dniu 4 grudnia 2023 roku.

Dowód: bezsporne, a nadto: wezwania do zapłaty z dnia 27 listopada 2023 roku – k. 71-72, potwierdzenia odbioru – k. 73-74.

W reakcji na powyższe wezwanie pozwani wystosowali do powodowego Banku własne wezwanie do zapłaty tożsamej kwoty, tj. 66 660,01 zł z tytułu zwrotu kwoty, o którą powód był bezpodstawnie wzbogacony, na które składało się nieobjęte ich pozwem sumy uiszczonych rat kapitałowo-odsetkowych i opłat okołokredytowych wpłaconych na poczet nieważnej umowy kredytu nr KH/ (...) z dnia 21 września 2006 roku. Pozwani zakreślili powodowi siedmiodniowy termin na uregulowanie długu. W uzasadnieniu powyższego wezwania wskazano, że Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa w W. wyrokiem z 28 listopada 2022 roku zasądził na rzecz pozwanych kwotę 45 895,09 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie uznając, że umowa kredytu jest nieważna. Kwota zasądzona wyrokiem stanowi różnicę pomiędzy otrzymanym od banku kapitałem a sumą wpłaconych na jego rzecz środków pieniężnych z tytułu wykonania umowy kredytowej. Pozwani zaakcentowali, że nigdy nie kwestionowali prawa Banku do zatrzymania wpłaconych rat do kwoty 66 660,01 zł i dlatego zażądali w zainicjowanym przez siebie postępowaniu jedynie zwrotu różnicy we wzajemnych świadczeniach. Dopiero wezwanie ich do zapłaty spowodowało konieczność sformułowania wezwania do zapłaty. Wysłane 4 grudnia 2023 roku wezwanie zostało doręczone powodowemu Bankowi w dniu 6 grudnia 2023 roku.

Dowód: wezwanie do zapłaty z dnia 4 grudnia 2023 roku – k. 98, potwierdzenie nadania korespondencji – k. 99, potwierdzenie doręczenia – k. 100.

Pismem z dnia 13 grudnia 2023 roku pozwani złożyli powodowemu Bankowi oświadczenie o potrąceniu przysługującej im wobec Banku (...) S.A. z siedzibą w W. wierzytelności w wysokości 66 660,01 zł z wierzytelnością przysługującą powodowi w tożsamej wysokości. Oświadczenie zostało nadane w dniu 13 grudnia 2023 roku, zaś doręczone powodowemu Bankowi w dniu 14 grudnia 2023 roku.

Dowód: oświadczenie o potrąceniu wierzytelności z dnia 13 grudnia 2023 roku – k. 101, potwierdzenie nadania korespondencji – k. 102, potwierdzenie doręczenia – k. 103.

Sąd zważył co następuje.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na dokumentach zgromadzonych w aktach sprawy, jak również na twierdzeniach obydwu stron, które w zasadzie nie były sporne. Żadna ze stron nie kwestionowała poszczególnych dokumentów złożonych przez drugą stronę, Sąd także nie miał podstaw do tego, by je kwestionować. Dotyczy to również wydruków wyroków Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa w W. oraz Sądu Okręgowego w Warszawie. Sąd postanowieniem z dnia 7 lutego 2024 roku oddalił wniosek powoda o zwrócenie się do Sądu Okręgowego w Warszawie o akta postępowania prowadzonego pod sygnaturą akt V Ca 487/23. Powód był stroną tego postępowania i jeśli tylko chciałby przeprowadzenia dowodów ze zgromadzonych w tych aktach sprawy dokumentów, mógłby je pozyskać i złożyć kopie tych dokumentów w przedmiotowym postępowaniu. Nie było podstaw do tego, by wyręczać w tym zakresie powoda. Poza tym fakty, na które miały być przeprowadzone dowody z dokumentów znajdujących się w rzeczonych aktach sprawy nie były sporne między stronami. Powód nie dostarczył dokumentów z akt postępowania prowadzonego przez Sąd Okręgowy w Warszawie w sprawie V Ca 487/23, wobec czego nie było możliwe przeprowadzenie z nich dowodu. Sąd na rozprawie w dniu 6 marca 2024 roku wydał także postanowienie o pominięciu dowodu z przesłuchania pozwanych na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c., gdyż fakty, na które mieli być słuchani (wskazane w punkcie VII pozwu) były bezsporne między stronami.

Zasadniczo zatem stan faktyczny pomiędzy stronami nie był sporny, zaś spór dotyczył wyłącznie sfery prawnej łączącego strony stosunku prawnego związanego ze wzajemnymi rozliczeniami dotyczącymi umowy kredytu hipotecznego nr KH/ (...) zawartej w dniu 21 września 2006 roku.

W ocenie Sądu powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Jako podstawę prawną zgłoszonych roszczeń powód podawał przepisy art. 405 k.c. w zw. z przepisem art. 410 k.c. Pozwani z kolei kwestionowali powództwo w całości podnosząc przede wszystkim zarzut potrącenia.

Bezspornym w przedmiotowej sprawie były okoliczności zawarcia pomiędzy stronami umowy kredytu hipotecznego a ponadto, że przed Sądem Rejonowym dla Warszawy-Mokotowa w W. toczyło się postępowanie z powództwa S. R. i W. R. przeciwko Bankowi (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. o zapłatę. W rezultacie rozpoznanej sprawy Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa w W. wyrokiem z dnia 28 listopada 2022 r. w sprawie sygn. akt I C 3338/21 zasądził od Banku (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. na rzecz S. R. i W. R. kwotę 45895,08 zł (czterdzieści pięć tysięcy osiemset dziewięćdziesiąt pięć złotych osiem groszy) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od tej kwoty od dnia 21 kwietnia 2021 r. Wyrok jest prawomocny. Nie było także sporne pomiędzy stronami, że Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa w W. przesłankowo ustalił, iż umowa kredytu hipotecznego jest nieważna.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie stanowiły kwestie rozliczenia świadczeń związanych z nieważnością zawartej między stronami umowy. Powód stał bowiem na stanowisku, że na skutek ustalenia nieważności umowy przysługuje mu roszczenie o zwrot kwoty nominalnej kapitału wypłaconego stronie pozwanej jako kredytobiorcy.

Pozwani z kolei kwestionowali powództwo w całości podnosząc zarzut potrącenia kwoty dochodzonej przez powoda tytułem wypłaconego kapitału z przysługującą im wobec powoda wierzytelnością wynikającą z dokonanych przez pozwanych wpłat tytułem rat kapitałowo-odsetkowych i opłat okołokredytowych. Powód kwestionował zarzut potrącenia wskazując na rozprawie, że roszczenia pozwanych nie były wymagalne w dacie złożenia oświadczenia o potrąceniu, bowiem wyrok Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa w W. z dnia 28 listopada 2022 roku wydany w sprawie I C 3338/21 nie był jeszcze prawomocny.

Sankcja w postaci bezwzględnej nieważności umowy (bądź ustalenia nieistnienia stosunku prawnego wynikającego z umowy) powoduje taki skutek, iż umowę traktuje się tak jakby nigdy nie była zawarta. Konsekwencją ustalenia nieważności (bądź nieistnienia stosunku prawnego) jest obowiązek zwrotu wzajemnych świadczeń stron. Co do zasady, kredytobiorca powinien więc zwrócić bankowi otrzymaną od niego kwotę kapitału, a zatem bez odsetek i kosztów dodatkowych, bank zaś powinien zwrócić kredytobiorcy wszelkie wpłacone przez niego raty kredytowe. Podstawą prawną roszczenia w takim przypadku jest art. 405 k.c. w zw. z art. 410 k.c., które dotyczą tzw. świadczenia nienależnego. Zgodnie ze wskazanymi przepisami, kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości. Przepis ten stosuje się w szczególności do świadczenia nienależnego, tj. takiego, w którym ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia (art. 410 § 1 i 2 k.c.).

O kwestii sposobu rozliczenia świadczeń z nieważnej umowy kredytowej przesądził Sąd Najwyższy w uchwale z 7 maja 2021 r., III CZP 6/21 (LEX nr 3170921), w której uzasadnieniu wskazano, że umowa, która nie może wiązać bez niedozwolonego postanowienia – o czym decydują obiektywne kryteria wynikające z prawa krajowego – jest w całości bezskuteczna, a w konsekwencji konsument i kredytodawca mogą żądać zwrotu świadczeń spełnionych na jej podstawie jako nienależnych (art. 410 § 1 k.c.). Roszczenia stron mają charakter odrębny (niezależny), co oznacza, że nie ulegają automatycznie wzajemnej kompensacji i konsument może żądać zwrotu w całości spłaconych rat kredytu niezależnie od tego, czy i w jakim zakresie jest dłużnikiem banku z tytułu zwrotu nienależnie otrzymanej kwoty kredytu. W tej kwestii Sąd Najwyższy potwierdził stanowisko wyrażone w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 16 lutego 2021 roku wydanej w sprawie III CZP 11/20 (LEX nr 3120579).

W świetle takiego stanowiska uznać należy, iż przy rozliczeniu wzajemnych świadczeń spełnianych na podstawie spornej umowy, która została uznana za nieważną, zastosowanie powinna mieć teoria dwóch kondykcji, która przewiduje, że powstają w takiej sytuacji dwa stosunki prawne i każda ze stron ma roszczenie do drugiej o zwrot środków na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu.

Choć między stronami kwestia nieważności umowy nie była sporna, to warto poczynić w tym przedmiocie kilka uwag. Kredyt indeksowany kursem waluty obcej to kredyt udzielany w walucie polskiej, przy czym na dany dzień, kwota kapitału kredytu przeliczana jest na walutę obcą (według bieżącego kursu wymiany waluty), która to kwota stanowi następnie podstawę ustalania wysokości rat kapitałowo-odsetkowych. Wysokość kolejnych rat kapitałowo-odsetkowych określana jest zatem w walucie obcej, ale ich spłata dokonywana jest w walucie polskiej, po przeliczeniu według kursu wymiany walut na dany dzień (najczęściej na dzień spłaty). W przedmiotowej sprawie strony umowy łączyła właśnie umowa o kredyt indeksowany w walucie obcej ( (...)). Jak wynika z umowy kredytowej, kredyt został pozwanym wypłacony w złotówkach. Wypłacona kwota została przeliczona do (...) zgodnie z kursem kupna waluty (...) z tabeli kursowej Banku (...) z dnia uruchomienia Kredytu. Zgodnie z art. 58 § 1 k.c. czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba, że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana. Zgodnie z treścią art. 353 ¹ k.c., strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Istotą umowy jest zatem złożenie przez strony zgodnych oświadczeń woli, których treść określa prawa i obowiązki stron. Umowa powstaje, gdy zostaną uzgodnione istotne dla danej umowy postanowienia dotyczące obowiązków stron i ich praw. Nie jest natomiast dopuszczalne, aby postanowienia umowne dawały jednej tylko stronie uprawnienia do kształtowania według swojego uznania zakresu obowiązków drugiej strony. Byłoby to sprzeczne z naturą umowy. Istotę kredytów indeksowanych bądź waloryzowanych do waluty obcej stanowią klauzule waloryzacyjne, obecne także w umowie łączącej strony niniejszego procesu. Podobieństwo treści art. 353 ¹ i 58 k.c. pozwala stwierdzić, że art. 58 k.c. zawiera sankcję na wypadek naruszenia art. 353 ¹ k.c. (normy wynikające z tych przepisów można określić jako sankcjonowaną i sankcjonującą). W konsekwencji, najczęściej zawarcie umowy sprzecznej z ustawą, zasadami współżycia społecznego, lub właściwością (naturą) stosunku prawnego będzie prowadziło do nieważności bezwzględnej umowy (w całości albo w części). Jednak, zgodnie z zastrzeżeniem z art. 58 § 1 KC, przepisy prawa mogą przewidywać inny skutek (np. w razie wyzysku – art. 388 KC) (tak K. Osajda (w:) K. Osajda (red. serii), W. Borysiak (red. tomu), Kodeks cywilny. Komentarz. Wyd. 31, Warszawa 2023, Legalis, uwagi do art. 353 ¹, teza 39).

Analiza § 2 pkt 2 umowy kredytowej, jak również § 7 pkt 1 tej umowy dotyczących waloryzacji prowadzi do konkluzji, że mają charakter blankietowy, nie odwołują się one do ustalanych w sposób neutralny kursów (...) czy jakichkolwiek obiektywnych, zewnętrznych wskaźników czy czynników, na które żadna ze stron nie ma wpływu. W ocenie Sądu powyższe postanowienia umowne wskazują na to, że bank może jednostronnie i arbitralnie modyfikować wskaźniki, według których obliczana jest zarówno wysokość kapitału kredytu ( wypłaconej kwoty kredytu), jak i świadczeń kredytobiorcy (rat kredytowych). Waloryzacja kredytu na podstawie przedmiotowej umowy odbywa się w oparciu o tabele kursowe sporządzane przez pozwanego i to uprawnienie banku do określania wysokości kursów (...) na gruncie zawartej umowy nie doznaje formalnie żadnych określonych ograniczeń. Jakiekolwiek ograniczenie w tym zakresie nie wynika też z przepisów prawa. Żaden z przepisów umowy nie wskazuje też według jakiego obiektywnego kursu ma nastąpić przeliczenie kredytu. Sąd podziela stanowisko w orzecznictwie, zgodnie z którym określenie wysokości należności obciążającej konsumenta z odwołaniem się do tabel kursów ustalanych jednostronnie przez bank, bez wskazania obiektywnych kryteriów, jest nietransparentne, blankietowe, pozostawia pole do arbitralnego działania banku i w ten sposób obarcza kredytobiorcę nieprzewidywalnym ryzykiem oraz narusza równorzędność stron (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 2016 roku, I CSK 1049/14, OSNC 2016, Nr 11, poz. 134, z dnia 1 marca 2017 roku, IV CSK 285/16, LEX nr 2308321, z dnia 19 września 2018 r., I CNP 39/17, LEX nr 2559417, z dnia 24 października 2018 roku, II CSK 632/17, LEX nr 2567917, z dnia 13 grudnia 2018 roku, V CSK 559/17, LEX nr 2618543, z dnia 27 lutego 2019 roku, II CSK 19/18, LEX nr 2626330, z dnia 4 kwietnia 2019 roku, III CSK 159/17, OSP 2019, z. 12, poz. 115, z dnia 9 maja 2019 roku, I CSK 242/18, LEX nr 2690299, z dnia 29 października 2019 roku, IV CSK 309/18, OSNC 2020/7-8/64). Jest to niewątpliwie sprzeczne z właściwością (naturą) stosunku zobowiązaniowego, co stanowi przekroczenie zasady swobody umów określonej w art. 353 ¹ k.c., jest więc sprzeczne z ustawą i prowadzi do nieważności umowy kredytu z mocy art. 58 § 1 k.c. Wspomniane przepisy umowy stanowią także niedozwolone klauzule umowne w rozumieniu art. 385 ¹ k.c. Zgodnie z treścią art. 385 ¹ § 1 k.c., postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Przesłanki wymienione w tym przepisie muszą być spełnione łącznie. Stosownie do postanowień art. 22 ¹ k.c. za konsumenta uważa się osobę dokonującą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z działalnością gospodarczą lub zawodową. Pozwani zawarli natomiast umowę kredytu celem sfinansowania zakupu mieszkania. Ich status konsumenta w relacji z powodowym bankiem nie ulega żadnym wątpliwościom.

Oczywiście przedmiotem niniejszego postępowania nie było ustalenie istnienia bądź nieistnienia stosunku prawnego wynikającego z umowy kredytu, bowiem ta okoliczność nie była sporna między stronami, a ponadto była przedmiotem rozważań w postępowaniu w odwrotnej konfiguracji procesowej Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa w W. w sprawie II C 3338/21 oraz Sądu Okręgowego w Warszawie w sprawie V Ca 487/23, lecz w ocenie Sądu celowym jest zaakcentowanie, że stosunek prawny wynikający z umowy kredytu hipotecznego nr KH/ (...) zawartej w dniu 21 września 2006 roku nie istnieje, co zresztą stanowi podstawę dochodzonego przez powodowy Bank roszczenia, w związku z czym konieczne jest rozliczenie zgodnie z teorią dwóch kondykcji. Ostatecznie bowiem zasądzenie na rzecz S. R. i W. R. kwoty 45895,09 złotych musiało być efektem uznania stosunku prawnego wynikającego z umowy kredytu hipotecznego za nieistniejący. Zgodnie z przepisem art. 365 k.p.c. orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. Moc wiążąca prawomocnego orzeczenia (art. 365 § 1 k.p.c.) polega między innymi na zakazie dokonywania ustaleń i ocen prawnych sprzecznych z ustaleniami i ocenami już w sprawie osądzonej między tymi samymi stronami. Wyrok Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa z dnia 28 listopada 2022 r. w sprawie sygn. akt I C 3338/21 jest prawomocny i ma powagę rzeczy osądzonej co do stwierdzenia ustalenia nieistnienia stosunku prawnego wynikającego z umowy kredytu zawartej przez strony w rozumieniu art. 366 k.p.c. i w takim sensie, niezależnie od treści art. 365 § 1 k.p.c., wiąże strony tego postępowania, a także Sąd Rejonowy w Toruniu orzekający w przedmiotowej sprawie.

Podstawowym efektem stwierdzenia nieistnienia stosunku prawnego (nieważności) umowy kredytu jest konieczność takiego traktowania umowy, jakby nigdy nie została zawarta. Orzeczenie Sądu w tym przedmiocie jest deklaratoryjne i nie kreuje, wbrew temu co zdawał się sugerować powód, nowego stosunku prawnego. Sąd potwierdza jedynie, że ze względu na doniosłe wady umowy nie funkcjonuje ona pomiędzy stronami od samego początku i w efekcie takiego potwierdzenia orzeka w przedmiocie żądania pieniężnego (tak jak to nastąpiło w sprawie przed Sądem Rejonowym dla Warszawy-Mokotowa w W.).

Takie stwierdzenie dotyczy w szczególności przypadków, gdy do ukształtowania stosunku umownego doszło w sposób wyraźnie krzywdzący kredytobiorcę, przy wykorzystaniu przez drugą stronę silniejszej pozycji. Sankcja w postaci bezwzględnej nieważności umowy powoduje, że strony powinny dokonać zwrotu świadczeń, które otrzymały w wykonaniu nieważnej umowy kredytu. Tym samym ustalenie nieistnienia stosunku prawnego (unieważnienie umowy) powoduje po stronie kredytobiorcy zwrot kapitału uzyskanego od banku tytułem kredytu z kolei po stronie banku obowiązek zwrotu na rzecz kredytobiorcy sumy świadczeń uzyskanych tytułem rat kapitałowo-odsetkowych spełnionych przez cały okres kredytowania. Jak już wspomniano wcześniej podstawą prawną żądania po oby stronach umowy kredytu jest art. 405 w zw. z art. 410 k.c.

Na wspomnianą teorię dwóch kondykcji zdaje się powoływać powód, który wskazuje w uzasadnieniu pozwu na konieczność wzajemnych świadczeń obu stron nieważnej umowy kredytu. Z drugiej strony działania pozwanych w sprawie rozpatrywanej przez Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa w W. o sygn. akt I C 3338/21 i Sąd Okręgowy w Warszawie w sprawie V Ca 487/23 zdają się być nakierowane na metodę rozliczeń według tzw. teorii salda. Zgodnie z teorią salda, pieniądze powinna zwrócić strona, która uzyskała większą korzyść. Stosując tę teorię Sąd dokonuje w procesie niejako automatycznej kompensaty wzajemnych roszczeń stron. Teoria salda zakłada, że w przypadku kiedy Sąd dojdzie do przekonania, że umowa kredytu jest nieważna, wówczas dokonuje porównania wartości wzbogacenia każdej ze stron umowy i wskazuje powstanie roszczenia tylko po tej stronie umowy, której wzbogacenie posiada wyższą wartość. Wysokość roszczenia w takim przypadku będzie stanowiła różnica pomiędzy kwotą większego wzbogacenia i kwotą mniejszego wzbogacenia. Pozwani w procesie zwieńczonym wydaniem przez Sąd Okręgowy w Warszawie wyroku z dnia 16 lutego 2024 roku zdawali się dążyć właśnie do uzyskania wyroku powodującego odzyskanie jedynie kwoty będącej nadpłatą w stosunku do roszczenia banku o zwrot kapitału.

Oczywiście jak już wskazano wcześniej to w jaki sposób powinny zostać rozliczone świadczenia stron z tytułu nieważnej umowy przesądził Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 7 maja 2021 roku III CZP 6/21. W tym kontekście należy stanowczo zaznaczyć, że nie ma znaczenia okoliczność jakiej kwoty dochodzili konsumenci z tytułu nienależnie spełnionych świadczeń w ramach spłaty rat kapitałowo-odsetkowych i czy rozmiar dochodzonej kwoty kredytobiorca ustalił na zasadzie teorii salda, czy na zasadzie teorii dwóch kondykcji. Kwestia ta nie wpływa na uprawnienie banku do dochodzenia wypłaconego kapitału na zasadzie teorii dwóch kondykcji.

Należy jednak wziąć pod uwagę podniesiony przez pozwanych zarzut potrącenia. W pierwszej kolejności należy zaznaczyć, że zarzut potrącenia został zgłoszony już w odpowiedzi na pozew złożonej przez pozwanych. Zgodnie z treścią art. 203 ¹ § 1 k.p.c., podstawą zarzutu potrącenia może być tylko wierzytelność:

1) pozwanego z tego samego stosunku prawnego co wierzytelność dochodzona przez powoda, chyba że wierzytelność ta jest niesporna, stwierdzona prawomocnym orzeczeniem sądu, orzeczeniem sądu polubownego, ugodą zawartą przed sądem albo sądem polubownym, zatwierdzoną przez sąd ugodą zawartą przed mediatorem, lub uprawdopodobniona dokumentem potwierdzającym jej uznanie przez powoda;

2) o zwrot spełnionego świadczenia przysługująca jednemu z dłużników solidarnych wobec pozostałych współdłużników.

Zgodnie z art. 203 ¹ § 2 k.p.c., pozwany może podnieść zarzut potrącenia nie później niż przy wdaniu się w spór co do istoty sprawy albo w terminie dwóch tygodni od dnia, gdy jego wierzytelność stała się wymagalna. Zgodnie z § 3 tego przepisu, zarzut potrącenia może zostać podniesiony tylko w piśmie procesowym. Do pisma tego stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące pozwu, z wyjątkiem przepisów dotyczących opłat. Odpowiednie stosowanie przepisów dotyczących pozwu oznacza, że pozwany powinien wyraźnie wyartykułować żądanie uwzględnienia faktu potrącenia, dokładnie określić potrąconą wierzytelność i oznaczyć datę jej wymagalności, przytoczyć okoliczności faktyczne uzasadniające jej istnienie i skuteczne potrącenie, wskazać, czy strony podjęły co do wierzytelności wzajemnej próbę mediacji lub innego pozasądowego rozwiązania sporu i (fakultatywnie) wskazać dowody na poparcie swoich twierdzeń (tak M. Manowska (w:) Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz aktualizowany. Tom I. Art. 1-477(16), LEX 2023, uwagi do art. 203 ¹ k.p.c.). Wszystkie wymogi formalne dotyczące podniesienia zarzutu potrącenia zostały w odpowiedzi na pozew wniesionej przez pozwanych spełnione. Co prawda nie wskazano w niej daty wymagalności potrąconych roszczeń, ani nie wskazano czy strony podjęły co do wierzytelności wzajemnej próbę mediacji lub innego pozasądowego rozwiązania sporu, lecz wszystkie te okoliczności da się wywnioskować z dokumentów dołączonych do odpowiedzi na pozew. Także złożenie takiego oświadczenia na ręce pełnomocnika banku reprezentującego powoda w procesie było możliwe, gdyż pełnomocnictwo załączone do pozwu upoważnia także do przyjmowania wszystkich oświadczeń o charakterze materialnoprawnym złożonych Bankowi. Warto w tym kontekście zaakcentować także pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w wyroku z dnia 20 października 2004 r. I CK 204/04 (LEX nr 143184), zgodnie z którym przewidziany w art. 91 k.p.c. zakres umocowania z mocy ustawy nie uprawnia pełnomocnika procesowego do złożenia materialnoprawnego oświadczenia o potrąceniu. Oświadczenie woli mocodawcy o udzieleniu pełnomocnictwa do złożenia takiego oświadczenia może być jednak złożone w sposób dorozumiany. W ocenie Sądu dokładnie tak jest w przedmiotowej sprawie. Biorąc pod uwagę fakt, iż głównym i podstawowym zarzutem pozwanych jest zarzut potrącenia nie sposób uznać, że nie wyposażyli oni swojego pełnomocnika w sposób dorozumiany w umocowanie do wniesienia takiego zarzutu.

Zgodnie z przepisem art. 498 § 1 k.c. gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym. Przepis § 2 artykułu 498 Kodeksu cywilnego przewiduje, że wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej. Zgodnie zaś z art. 499 k.c. potrącenia dokonywa się przez oświadczenie złożone drugiej stronie. Oświadczenie ma moc wsteczną od chwili, kiedy potrącenie stało się możliwe. Przepis artykuł 498 k.c. wyznacza przesłanki oraz skutki czynności prawnej potrącenia wierzytelności. W art. 498 § 1 k.c. wskazane zostały okoliczności, w których aktualizuje się kompetencja wierzyciela do wzajemnego umorzenia dwóch przeciwstawnych wierzytelności mocą jednostronnego oświadczenia woli. Stosownie do treści art. 498 k.c., potrącenie może być skutecznie dokonane, jeżeli łącznie spełnione są następujące przesłanki: 1) wierzytelności są wzajemne i jednorodzajowe; 2) wierzytelność przedstawiana do potrącenia (aktywna) jest wymagalna; 3) wierzytelność potrącana jest zaskarżalna. Aby mogło dojść do potrącenia ustawowego, muszą istnieć dwie przeciwstawne wierzytelności jednego rodzaju co do przedmiotu świadczenia. Dwa podmioty muszą być względem siebie jednocześnie wierzycielami i dłużnikami. Zasadniczo więc potrącenie jest możliwe, gdy przedmiotem obu wierzytelności są takie rzeczy, które są zamienne w obrocie. Stan wymagalności wierzytelności oznacza, że upłynął już termin spełnienia świadczenia (zob. art. 455 kc). Zob. np. post. SN z 12.2.2019 r., II CSK 413/18, L.. Kolejną przesłanką potrącenia jest w świetle art. 498 k.c. zaskarżalność wierzytelności. Polega ona na możliwości dochodzenia ich zasądzenia i egzekwowania wbrew woli pozwanego dłużnika.

Rozstrzygając o zasadności zarzutu potrącenia Sąd miał na uwadze, że pismem z dnia 4 grudnia 2023 r. pozwani wezwali powoda do zapłaty kwoty 66 660,01 zł w terminie 7 dni. Powód otrzymał wezwanie w dniu 6 grudnia 2023 r. Pismem z dnia 13 grudnia 2023 r. pozwani złożyli powodowi oświadczenie o potrąceniu kwoty 66 660,01 zł z wierzytelnością powoda o zwrot kapitału w kwocie 66 660,01 zł. Z dokumentów zebranych w sprawie wynika, że pozwani w okresie od dnia 27 września 2006 r. do dnia 15 kwietnia 2015 r. wpłacili powodowi na poczet umowy kwotę 112 555,10 zł. Roszczenie o zwrot nienależnego świadczenia ma charakter bezterminowy. Zgodnie z art. 455 k.c. jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. Według zaś art. 481 § 1 k.c., jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. W konsekwencji uznać należy, że pozwanym przysługiwała wymagalna wierzytelność w zakresie kwoty 66 660,01 zł a tym samym pozwani mogli skutecznie dokonać potrącenia kwoty 66 660,01 zł. Kwota zasądzona przez Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa w W. nie obejmowała sumy, co do której pozwani wezwali powodowy Bank do zapłaty pismem z dnia 4 grudnia 2023 roku. Wezwanie zostało bowiem doręczone powodowi w dniu 6 grudnia 2023 roku. Siedmiodniowy termin na spełnienie świadczenia upływał z dniem 13 grudnia 2023 roku. Z kolei oświadczenie o potrąceniu zostało wysłane powodowi w dniu 13 grudnia 2023 roku, zaś doręczone 14 grudnia 2023 roku. Zgodnie z treścią art. 61 § 1 k.c., oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. Odwołanie takiego oświadczenia jest skuteczne, jeżeli doszło jednocześnie z tym oświadczeniem lub wcześniej. Oświadczenie woli stanowiące potrącenie zostało więc złożone powodowemu bankowi w dniu 14 grudnia 2023 roku. W związku z powyższym Sąd przyjął, iż zarzut potrącenia okazał się zasadny co do kwoty należności głównej objętej pozwem. Zgodnie z art. 488 §2 k.c. wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej. Na skutek dokonanego przez pozwanych potrącenia wierzytelności stron co do kwoty 66 660,01 zł wygasły. Biorąc pod uwagę tę okoliczność, powództwo podlegało oddaleniu.

W kontekście dochodzonej wierzytelności warto poczynić jeszcze dodatkową uwagę. Po pierwsze, niezależnie od powyżej wskazanych wywodów należy podkreślić, że pozwani nie dali powodowi podstaw do wytoczenia powództwa. Lektura pozwu, który wnieśli pozwani w celu zainicjowania postępowania, które zakończyło się wydaniem przez Sąd Okręgowy w Warszawie wyroku z dnia 16 lutego 2024 roku w sprawie V Ca 487/23 wyraźnie wskazuje, że pozwani przyznają, że bankowi przysługuje roszczenie obejmujące kwotę udzielonego kredytu (strona 31 pozwu). Pozwani wystąpili wyłącznie o zapłatę kwoty stanowiącej nadpłatę w stosunku do spłaconej już kwoty 66 660,01 zł. Z kolei lektura wezwania do zapłaty z dnia 4 grudnia 2023 roku wskazuje, że zarówno wezwania, jak i potrącenie było podyktowane reakcją na działanie banku, który wezwał pozwanych do zapłaty kwoty stanowiącej równowartość kapitału kredytu w wysokości 66 660,01 zł. Nawet uwzględniając ryzyko przedawnienia przysługujących Bankowi roszczeń, mógł on skutecznie potrącić przysługujące mu roszczenie o kapitał z roszczeniem pozwanych o tożsamą kwotę z tytułu rozliczenia nieważnej umowy kredytowej, bowiem wierzytelność przedawniona może być potrącona, jeżeli w chwili, gdy potrącenie stało się możliwe, przedawnienie jeszcze nie nastąpiło (por. art. 502 k.c.).

Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności Sąd doszedł również do przekonania, że o kosztach procesu należy orzec zgodnie z zasadą ich ponoszenia wynikającą z art. 98 § 1, 1 ¹ i § 3 k.p.c. Na koszty poniesione przez pozwanych składają się koszty zastępstwa procesowego określone na podstawie § 2 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (T.j. Dz.U. z 2023 r., poz. 1964 ze zm.), a także opłaty skarbowe od pełnomocnictwa w łącznej kwocie 34 zł. Zgodnie z treścią licznych orzeczeń Sądu Najwyższego, wygrywającym proces współuczestnikom reprezentowanym przez tego samego adwokata sąd przyznaje zwrot kosztów w wysokości odpowiadającej wynagrodzeniu jednego pełnomocnika. Orzekając o wysokości przyznanych stronie kosztów procesu sąd, zgodnie z art. 109 § 2 k.p.c., bierze pod uwagę celowość poniesionych kosztów oraz niezbędność ich poniesienia z uwagi na charakter sprawy, a w sytuacji reprezentowania strony przez zawodowego pełnomocnika, także niezbędny nakład pracy pełnomocnika oraz czynności podjęte przez niego w sprawie, charakter sprawy i wkład pełnomocnika w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia (por. np. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 2007 roku, III CZP 130/06 , LEX nr 212453 oraz postanowienia tego Sądu z dnia 7 kwietnia 2011r., IV CZ 142/10, Lex nr 785282 i z dnia 15 lipca 2011r., I UZ 15/11, Lex nr 1413498).

\