Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 października 2023 r.

Sąd Rejonowy w Gdyni - I Wydział Cywilny, Sekcja do spraw rozpoznawanych w postępowaniu uproszczonym w składzie:

Przewodniczący: asesor sądowy M. B. (1)

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Małgorzata Świst

po rozpoznaniu w dniu 9 października 2023 r. w Gdyni

na rozprawie

sprawy z powództwa F. B.

przeciwko M. B. (2)

o zapłatę

oddala powództwo;

zasądza od powoda F. B. na rzecz pozwanej M. B. (2) kwotę 3617 zł (trzy tysiące sześćset siedemnaście złotych) tytułem kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Sygn. akt I 1 C 460/23

UZASADNIENIE

I.

(żądanie i podstawa faktyczna pozwu)

Powód F. B. wystąpił z powództwem przeciwko M. B. (2), domagając się:

- zapłaty kwoty 12.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od szczegółowo wskazanych kwot tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości,

- zapłaty kwoty 2.886,77 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od szczegółowo wskazanych kwot tytułem czynszu za nieruchomość, z której pozwana bezumownie korzysta oraz kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powód podniósł, że jest właścicielem nieruchomości lokalowej położonej w G. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy w Gdyni prowadzi księgę wieczystą nr (...). Od ponad 3 lat z ww. nieruchomości korzysta pozwana, nie posiadając do niej tytułu prawnego. Strony są w trakcie postępowania rozwodowego. Od momentu wytoczenia powództwa o rozwód, tj. od dnia 17 kwietnia 2020 roku pozwana wraz z córką stron zamieszkuje w ww. lokalu bez uiszczania wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości oraz comiesięcznych kosztów związanych z czynszem za zajmowane mieszkanie. Pismem z dnia 22 lutego 2022 roku powód wezwał pozwaną do uiszczania comiesięcznego wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomości oraz opłaty za czynsz do 10-go dnia każdego miesiąca. Pozwana nie odpowiedziała na wezwanie. W niniejszej sprawie powód dochodzi roszczenia od daty faktycznego wezwania do dokonywania płatności, tj. od marca 2022 roku. Wartość wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości została obliczona w oparciu o rynkowe wartości cen za najem mieszkań w dzielnicach W. i C., gdzie średnia wartość najmu wynosi 3.000 zł. Powyższa wartość została podzielona przez 3 (liczba osób, które zamieszkują lokal – poza pozwaną: córka stron i okazjonalnie powód), przy czym powód domaga się jedynie części przypadającej na pozwaną. Natomiast wartość czynszu została ustalona na podstawie kartotek rocznych wystawianych przez wspólnotę mieszkaniową. Od pozwanej powód domaga się zapłaty jedynie 1/3 części opłat.

(pozew, k. 3-8)

II.

(stanowisko pozwanej)

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych, kwestionując roszczenie co do zasady i wysokości.

Zdaniem pozwanej powództwo jest przedwczesne i sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Strony są w trakcie postępowania rozwodowego, w toku którego zapadło nieprawomocne postanowienie wstępne w przedmiocie ustalenia, że w skład majątku wspólnego nie wchodzi przedmiotowy lokal. Zdaniem pozwanej, powyższy lokal został zakupiony w trakcie trwania ustroju wspólności majątkowej, stąd pozwana wywiodła apelację, która jeszcze nie została rozpoznana. Nadto, powołując się na treść art. 28 ¹ k.r.o. pozwana wskazała, że nawet, gdyby prawo do mieszkania przysługiwało wyłącznie powodowi, to ona jest uprawiona do korzystania z niego w celu zaspokajania potrzeb rodziny, co czyni zamieszkując w ww. lokalu wraz z małoletnią córką stron, która od 2018 roku pozostaje pod stałą opieką zespołu lekarzy po zdiagnozowanym guzie mózgu. Pozwana nie może liczyć na pomoc powoda w opiece nad córką. Powód nie opłaca regularnie alimentów na córkę, za 2022 rok opłacił tylko należności za miesiące od czerwca do grudnia. Pozwana nie otrzymała też alimentów za okres od lutego do kwietnia 2023 roku. Pozwana wskazała również, że w ubiegłym roku zdiagnozowano u niej nowotwór jajnika prawego, była poddana operacji i pozostaje wciąż pod obserwacją. Dalej, wskazała, że opłaca rachunki za telewizję, Internet, prąd, co zostało wspólnie ustalone przez strony. Strony ustaliły, że do czasu rozwiązania spraw w sądach powód nie będzie utrudniał pozwanej funkcjonowania. Jak podniosła pozwana aktualnie relacje stron są napięte, powód przebywa na terenie Norwegii, nie wykonuje kontaktów z córką osobiście, a jedynie telefonicznie, nie angażuje się finansowo ani czasowo w opiekę zdrowotną nad nią. Pozwanej nie stać na wykup mieszkania z uwagi na wysokie ceny rynkowe. Jak wskazała powód zastrasza pozwaną, zakłóca mir domowy, wprowadza terror wśród domowników, zastrasza wymianą zamków, eksmisją, pozbawieniem dóbr majątkowych. Powód ma skłonności do alkoholizmu, stosowania przemocy fizycznej, hazardu. Pozwana wielokrotnie zgłaszała na Policję incydenty związane ze stosowaniem przez niego przemocy. Z tego też względu podniosła zarzut nadużycia prawa.

(odpowiedź na pozew, k. 32-34)

III.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód F. B. i pozwana M. B. (2) pozostają w związku małżeńskim. Strony mają jedno wspólne małoletnie dziecko, córkę L. B. (ur. (...)).

(fakt bezsporny)

W 2015 roku strony zawarły umowę majątkową małżeńską, na podstawie której w swoim małżeństwie ustanowili ustrój rozdzielności majątkowej. Następnie, na podstawie umowy ustanowienia odrębnej własności lokalu, przeniesienia własności i umowy sprzedaży z dnia 10 sierpnia 2017 roku zawartej przed notariuszem M. K. z G. (rep. A 7566/2017) powód nabył prawo własności stanowiącego odrębną nieruchomość lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w G. przy ul. (...) objętego księgą wieczystą o nr (...). Po zakupie ww. lokalu strony powróciły do ustroju wspólności ustawowej małżeńskiej.

(dowód: przesłuchanie powoda F. B., płyta CD k. 174, przesłuchanie pozwanej M. B. (2), płyta CD k. 174, wydruk aktualnej treści księgi wieczystej nr (...), k. 12-13)

W przedmiotowym lokalu mieszkalnym powód zamieszkał wraz z małżonką oraz córką.

(dowód: przesłuchanie powoda F. B., płyta CD k. 174, przesłuchanie pozwanej M. B. (2), płyta CD k. 174)

W 2019 roku strony zawarły kolejną umowę majątkową małżeńską, na mocy której w swoim małżeństwie ustanowili ponownie ustrój rozdzielności majątkowej. W takim ustroju pozostają do chwili obecnej. W 2020 roku pozwana zakupiła lokal mieszkalny w G. przy ul. (...) składający się z jednego pokoju o powierzchni 27 m ² za środki uzyskane z kredytu. W posiadanie tego lokalu pozwana weszła dopiero w 2022 roku, po uzyskaniu przez dewelopera pozwolenia na użytkowanie nieruchomości.

Od 2023 roku pozwana wynajmuje ten lokal.

W związku z posiadaniem ww. lokalu pozwana ponosi wydatki związane ze spłatą rat kredytu zaciągniętego na zakup mieszkania przy ul. (...) w G. (aktualnie około 2.000 zł) oraz opłat eksploatacyjnych za ten lokal (około 500 zł). Aktualnie, ww. wydatki są finansowane z pożytków pochodzących z wynajmu lokalu.

(dowód: przesłuchanie powoda F. B., płyta CD k. 174, przesłuchanie pozwanej M. B. (2), płyta CD k. 174)

W listopadzie 2019 roku strony rozstały się i powód wyprowadził się z przedmiotowego lokalu przy ul. (...). Aktualnie przed Sądem Okręgowym w Gdańsku pod sygnaturą akt II C 1279/20 toczy się postępowanie rozwodowe stron.

Pozwana oraz małoletnia L. B. nadal zamieszkują w ww. lokalu, który stanowi ich centrum życiowe. Małoletnia ma w mieszkaniu powoda urządzony własny pokój. Pozwana na co dzień sprawuje opiekę nad córką, w tym m.in. jeździ z nią na badania lekarskie, czy zawozi na zajęcia pozalekcyjne.

M. B. (2) nie dokonuje opłat eksploatacyjnych na rzecz wspólnoty mieszkaniowej za lokal powoda, a jedynie ponosi koszty opłat za telewizję, Internet i energię elektryczną.

(dowód: przesłuchanie powoda F. B., płyta CD k. 174, przesłuchanie pozwanej M. B. (2), płyta CD k. 174, potwierdzenia wykonania przelewów, k. 80-86)

Powód ma ustalone kontakty z dzieckiem w poniedziałki i środy oraz co drugi weekend, jednak odwiedza córkę raz w miesiącu.

(dowód: przesłuchanie powoda F. B., płyta CD k. 174, przesłuchanie pozwanej M. B. (2), płyta CD k. 174)

Aktualnie powód pracuje w Norwegii. Powód uiszcza nieregularnie opłaty eksploatacyjne za ww. lokal, dokonał spłaty części zadłużenia z tego tytułu, spłaca też raty kredytu zaciągniętego na zakup przedmiotowego mieszkania, a także z różną regularnością uiszcza alimenty na córkę, które od lutego br. wynoszą 1.600 zł. W przedmiotowym lokalu powód przebywa jedynie podczas pobytu w Polsce, średnio raz w miesiącu.

(dowód: przesłuchanie powoda F. B., płyta CD k. 174, potwierdzenia przelewów bankowych, k. 113-116)

Pozwana jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę na czas określony do 30 listopada 2023 roku za wynagrodzeniem 6.480 zł brutto. Pozwana korzysta z samochodu służbowego. Nadto, pozwana uzyskuje doraźnie dochody z wypieku ciast oraz sprzedaży odzieży używanej.

(dowód: przesłuchanie pozwanej M. B. (2), płyta CD k. 174)

U małoletniej stwierdzono guz prawego konaru móżdżku i komory IV. W 2018r. małoletnia przeszła zabieg usunięcia guza i od tego czasu znajduje się pod opieką lekarzy różnej specjalności, w tym m.in. okulisty, dermatologa, onkologa.

(dowód: dokumentacja medyczna, k. 45-59)

U pozwanej stwierdzono nowotwór niezłośliwy jajnika, a także pozostaje pod opieką lekarza psychiatry z powodu nawracających zaburzeń depresyjnych.

(dowód: dokumentacja medyczna leczenia pozwanej, k. 60-63, zaświadczenia ZUS, k. 65-79)

Postanowieniem wstępnym z dnia 13 maja 2021 roku wydanym w sprawie o sygnaturze VII Ns 386/20 Sąd Rejonowy w Gdyni ustalił, że w skład majątku wspólnego stron nie wchodzi lokal mieszkalny położony w G. przy ul. (...). Przedmiotowe postanowienie uprawomocniło się z dniem 29 czerwca 2021 roku.

(dowód: postanowienie z dnia 13 maja 2021r., k. 37, pismo z dnia 26 maja 2022r., k. 38, odpis postanowienia z dnia 30 maja 2021 roku ze stwierdzeniem prawomocności, k. 132)

Łączna kwota zaległości z tytułu opłat eksploatacyjnych za lokal mieszkalny przy ul. (...) w G. za rok 2022 wynosi 7.501,44 zł. Suma opłat eksploatacyjnych za okres od stycznia do lutego 2023 roku 2.394,35 zł. Na poczet ww. zaległości w lutym wpłacono kwotę 1.400 zł.

(dowód: kartoteki roczne za lata 2022-2023, k. 24-25)

W dniu 23 lutego 2022 roku powód – reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika – skierował do pozwanej wezwanie do comiesięcznego dokonywania na jego rachunek bankowy kwoty 1.500 zł tytułem korzystania z nieruchomości oraz kwoty 368,27 zł tytułem 1/3 opłaty składającej się na utrzymanie nieruchomości, począwszy od miesiąca lutego z góry do dnia 10-go każdego miesiąca. Wezwanie zostało doręczone pozwanej w dniu 3 marca 2022 roku.

(dowód: wezwanie do dokonywania płatności z dnia 23 lutego 2022r., k. 14, kopia książki nadawczej, k. 16, wydruk z portalu śledzenia przesyłek Poczty Polskiej S.A., k. 17)

Sąd zważył co następuje:

IV.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów, a także dowodu z przesłuchania stron.

(ocena dowodów)

Oceniając zebrany w niniejszej sprawie materiał dowodowy Sąd nie dopatrzył się żadnych podstaw do kwestionowania prawdziwości i wiarygodności wymienionych powyżej dokumentów. Podkreślić bowiem należy, iż dowody w postaci orzeczeń sądów powszechnych mają charakter dokumentów urzędowych i w związku z tym korzystają z domniemania autentyczności i domniemania zgodności z prawdą wyrażonych w nich oświadczeń, zaś w toku niniejszego postępowania żadna ze stron nie kwestionowała powyższych domniemań w trybie art. 252 k.p.c. Za autentyczne i wiarygodne należało również uznać dokumenty prywatne przedłożone przez strony. Podkreślić bowiem należy, iż żadna ze stron niniejszego postępowania nie zaprzeczyła prawdziwości tych dokumentów, jak również nie kwestionowała pochodzenia zawartych w nich oświadczeń. Przedmiotowe dokumenty nie noszą przy tym żadnych śladów przerobienia, przerobienia, bądź innej ingerencji. Zatem, przyjąć należało, że są autentyczne, a zawarte w nich oświadczenia pochodzą od osób, które je własnoręcznie podpisały, bądź od osób wymienionych jako wystawcy.

W zakresie istotnym do rozstrzygnięcia niniejszej sprawy Sąd dał wiarę dowodowi z przesłuchania stron. Zważyć bowiem należy, iż pomiędzy zeznaniami powoda i pozwanej nie było żadnych rozbieżności w zakresie dotyczącym zamieszkiwania pozwanej wraz z małoletnią córką stron w przedmiotowym lokalu mieszkalnym, pozostawania stron nadal w związku małżeńskim, sprawowania przez pozwaną opieki nad córką, ponoszenia opłat związanych z eksploatacją lokalu wyłącznie przez powoda. Okoliczności związane z sytuacją osobistą i materialną stron czy też aktualnymi wzajemnymi relacjami stron nie miały istotnego znaczenia przy rozstrzyganiu niniejszego sporu. Zdaniem Sądu miałyby one znaczenie jedynie w kontekście zarzutu sprzeczności dochodzonego roszczenia z zasadami współżycia społecznego, natomiast – o czym mowa będzie w dalszej części niniejszego uzasadnienia – taki zarzut jest irrelewantny, gdyż powodowi w ogóle nie przysługuje wobec pozwanej prawo podmiotowe oparte na stosunku prawnorzeczowym.

Nadto, na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c. Sąd pominął dowód z zeznań świadków M. B. (3), K. N., P. B., A. M. i M. L., albowiem okoliczności, na jakie mieli zeznawać wnioskowani świadkowie były bądź bezsporne (np. sprawowanie przez pozwaną osobistej opieki nad córką) bądź nie miały żadnego znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, gdyż dotyczyły sytuacji osobistej i majątkowej stron i ich wzajemnych relacji, a więc mogłyby być rozpatrywane wyłącznie w kontekście zarzutu nadużycia prawa podmiotowego.

Ponadto, na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c. w zw. z art. 505 ⁷ §1 k.p.c. pominął dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu wyceny nieruchomości. Wobec uznania przez Sąd, iż powodowi co do zasady w ustalonym stanie faktycznym nie przysługuje wobec pozwanej roszczenie o charakterze prawnorzeczowym, prowadzenie postępowania dowodowego co do wysokości roszczenia było bezprzedmiotowe. Nadto, mając na względzie treść art. 505 ⁷ §1 k.p.c. Sąd doszedł do przekonania, że wynagrodzenie z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości należne od pozwanej (tj. w 1/3) opiewałoby na kwotę 1000 zł, biorąc pod uwagę położenie i powierzchnię lokalu oraz aktualne stawki czynszu lokali mieszkalnych na wolnym rynku.

V.

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

W niniejszej sprawie powód domagał się od pozwanej zapłaty łącznie kwoty 14.886,77 zł z tytułu odszkodowania za bezumowne korzystanie z nieruchomości oraz zapłaty części opłat eksploatacyjnych.

W tym stanie rzeczy podstawę prawną powództwa stanowiły przepisy art. 18 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U. z 2023 r. poz. 725 ze zm., t.j., dalej jako: u.o.p.l.). W myśl art. 18 ust. 1 powołanej ustawy osoby zajmujące lokal bez tytułu prawnego są obowiązane do dnia opróżnienia lokalu co miesiąc uiszczać odszkodowanie. Z kolei, wedle ust. 2 odszkodowanie, o którym mowa w ust. 1, odpowiada wysokości czynszu, jaki właściciel mógłby otrzymać z tytułu najmu lokalu. Jeżeli odszkodowanie nie pokrywa poniesionych strat, właściciel może żądać od osoby, o której mowa w ust. 1, odszkodowania uzupełniającego. Powyższe przepisy w ramach zakresu swojego zastosowania stanowią lex specialis w stosunku do przepisów o roszczeniach uzupełniających statuowanych w art. 224 i art. 225 k.c.

Zważyć należało, że podstawową przesłanką roszczenia o odszkodowanie za bezumowne korzystanie z lokalu jest zajmowanie przez zobowiązanego lokalu bez tytułu prawnego.

Tymczasem, w niniejszym przypadku pozwanej przysługuje uprawnienie do korzystania z lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w G. przy ul. (...).

Zgodnie z treścią art. 28 ¹ k.r.o. jeżeli prawo do mieszkania przysługuje jednemu małżonkowi, drugi małżonek jest uprawniony do korzystania z tego mieszkania w celu zaspokojenia potrzeb rodziny. Przepis ten stosuje się odpowiednio do przedmiotów urządzenia domowego. Jak wskazuje się w orzecznictwie z racji zawarcia związku małżeńskiego współmałżonek osoby dysponującej samodzielnym prawem do mieszkania (domu), uzyskuje własne prawo podmiotowe do korzystania z tego mieszkania w trakcie trwania małżeństwa i to wyłącznie w celu zaspokojenia potrzeb rodziny. Pozytywnymi przesłankami powstania tego prawa podmiotowego, które muszą być spełnione kumulatywnie, jest fakt pozostawania w związku małżeńskim z osobą dysponującą odrębnym prawem do mieszkania oraz korzystanie z tego właśnie mieszkania wyłącznie w celu zaspokojenia potrzeb rodziny. Prawidłowo dokonana wykładnia przepisu art. 28 ¹ k.r.o. utratę uprawnienia dla współmałżonka bez tytułu prawnego do mieszkania wiąże z ustaniem małżeństwa a nie pożycia oraz z zaprzestaniem korzystania z mieszkania w celu zaspokajania potrzeb rodziny przez uprawnionego, a nie z zaprzestaniem w nim zamieszkiwania przez małżonka będącego właścicielem mieszkania ( vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 17 stycznia 2017 r., I ACa 571/16, L.).

W ocenie Sądu w stosunku do pozwanej zachodzą obie przesłanki o jakich mowa w przytoczonym powyżej judykacie. Po pierwsze, w okresie objętym żądaniem pozwu nie ustało małżeństwo stron. Co prawda, aktualnie przed Sądem Okręgowym w Gdańsku toczy się postępowanie o rozwiązanie małżeństwa przez rozwód, lecz dotąd nie zostało ono prawomocnie zakończone. Nie ulega przy tym wątpliwości, że małżeństwo ustaje dopiero z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia sądu rozwiązującego małżeństwo przez rozwód ( vide: M. Załucki (red.), Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, Warszawa 2023). Żadnego wpływu na sytuację pozwanej nie ma również faktyczna separacja stron. Bezsporne bowiem pozostaje, że od listopada 2019 roku, tj. od chwili wyprowadzenia się powoda, strony nie zamieszkują razem. Od tego czasu powód tylko sporadycznie przebywa w lokalu. W orzecznictwie wskazuje się natomiast, że separacja faktyczna mogłaby spowodować utratę uprawnienia z art. 28 ¹ k.r.o., gdyby jej skutkiem było zaprzestanie korzystania z danego lokum stanowiącego odrębną własność drugiego małżonka przez tego małżonka, który realizuje jedynie swe prawo podmiotowe oparte o istniejący stosunek małżeństwa ( vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 17 stycznia 2017 r., I ACa 571/16, L.). Jak natomiast wskazano powyżej pozwana nadal zamieszkuje w przedmiotowym lokalu. Fakt jego opuszczenia przez powoda – w świetle ww. orzeczenia – pozostaje bez znaczenia. Podobnie, żadnego znaczenia nie ma fakt, że strony pozostają w ustroju rozdzielności majątkowej. Rozdzielność majątkowa małżeńska w świetle przepisów prawa rodzinnego odnosi się, jak sama nazwa wskazuje, do majątków małżonków, a nie do ich wzajemnych obowiązków ( vide: wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w W. z dnia 24 stycznia 2020 r., (...) SA/Wa (...), L.).

Po drugie, pozwana korzysta z ww. mieszkania w celu zaspokajania potrzeb rodziny. W doktrynie wskazuje się, że skutki prawne określone w art. 28 ¹ zd. 1 k.r.o. należy wiązać z koniecznością zapewnienia równej stopy życiowej członków rodziny. Oznacza to, że małżonek zobowiązany powinien zapewnić pozostałym członkom rodziny godziwe warunki egzystencji, porównywalne z tymi, w których sam funkcjonuje, a nie jedynie zapewnić im "dach nad głową". Zaspokojenie potrzeb rodziny w konkretnych okolicznościach oznaczać będzie zatem nie tylko zamieszkiwanie w danym lokalu, ale w zależności od poziomu życia małżonka zobowiązanego oraz liczby przysługujących mu tytułów prawnych do lokali – również np. przetrzymywanie w lokalu sprzętu sportowego oraz krótkotrwałe pobyty wypoczynkowe w lokalu ( vide: M. Załucki (red.), Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, Warszawa 2023). W rozpatrywanej sytuacji przedmiotowy lokal służy przede wszystkim do zaspokajania mieszkaniowych potrzeb pozwanej oraz wspólnej, małoletniej córki stron. Jak wynika z przesłuchania stron, lokal ten stanowi dla nich centrum życiowe. Zdaniem Sądu, uprawnienie pozwanej nie wygasło na skutek uzyskania przez nią tytułu prawnego do lokalu przy ul. (...) w G.. W ocenie Sądu, tytuł prawny pochodny powstały na podstawie art. 28 ¹ k.r.o. może wygasnąć w sytuacji, gdy małżonek uprawniony z art. 28 ¹ zd. 1 k.r.o. uzyska samoistne prawo do innego lokalu, który umożliwia oraz rzeczywiście służy zaspokajaniu potrzeb rodziny. Zdaniem Sądu, zakupiony przez pozwaną lokal nie spełnia ww. przesłanek. Pozwana i jej córka nie zamieszkują w tym lokalu. Jak wynika z zeznań stron jest to niewielki, jednopokojowy lokal o powierzchni 27 m ². Tymczasem pozwana na co dzień opiekuje się wspólną 10 – letnią córką stron. Dorastająca córka stron potrzebuje odpowiedniej przestrzeni, gdzie mogłaby spokojnie odrabiać lekcje, czy realizować swoje zainteresowania. Dzielenie jednego pokoju z matką nie zapewni córce prywatności, poczucia intymności, a w znacznym stopniu będzie utrudniało także naukę. Obecnie, dziewczynka ma urządzony własny pokój. Z uwagi na wiek małoletniej nie sposób przyjąć, że mogłaby ona sama zamieszkiwać w lokalu powoda.

Niemożliwe do pogodzenia ze względami słuszności, a nade wszystko z zasadą dobra dziecka jest żądanie powoda, aby pozwana opuściła lokal położony przy ul. (...) z jednoczesnym pozostawieniem tam córki, zwłaszcza że to pozwana sprawuje nad nią stałą pieczę. Uznanie zasadności takiego żądania skutkowałoby w istocie przesądzeniem o istnieniu obowiązku porzucenia przez pozwaną swojej małoletniej córki, co jawi się jako rażąco sprzeczne z powołaną zasadą dobra dziecka, nadto powołany art. 28 ¹ k.r.o. chroni pozwaną przed takim żądaniem. Reasumując tę część rozważań, należy wskazać, że uprawnienie do korzystania z przedmiotowego lokalu na podstawie art. 28 ¹ k.r.o. – jakie przysługuje pozwanej – wyklucza kierowanie w stosunku do niej jakichkolwiek roszczeń mających swoją podstawę w prawie własności. Do czasu uprawomocnienia orzeczenia rozwiązującego małżeństwo przez rozwód nie może być mowy o bezumownym korzystaniu z lokalu. Jak bowiem wskazuje się w orzecznictwie współmałżonek, który wykonuje uprawnienia przysługujące mu na mocy art. 28 ¹ k.r.o. nie narusza praw małżonka będącego właścicielem, jest posiadaczem w dobrej wierze, a tym samym nie jest obowiązany do płacenia drugiemu małżonkowi wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z zajmowanych pomieszczeń (art. 224 §1 k.c.) ( vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 22 stycznia 2014 r., I ACa 624/13, L.). Bez wątpienia powyższy pogląd można odnieść także do odszkodowania za bezumowne korzystanie z nieruchomości.

Bezzasadne również pozostaje żądanie dotyczące zapłaty części opłat eksploatacyjnych. Zważyć należy, iż zgodnie z treścią art. 27 k.r.o. oboje małżonkowie obowiązani są, każdy według swych sił oraz swych możliwości zarobkowych i majątkowych, przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny, którą przez swój związek założyli. Zadośćuczynienie temu obowiązkowi może polegać także, w całości lub w części, na osobistych staraniach o wychowanie dzieci i na pracy we wspólnym gospodarstwie domowym.

Obowiązek alimentacyjny przewidziany w art. 27 k.r.o. powstaje przez zawarcie małżeństwa i gaśnie z chwilą jego ustania lub unieważnienia. Istnieje on niezależnie od obowiązującego małżonków ustroju majątkowego. Małżonek może dochodzić zaspokajania potrzeb na podstawie art. 27 zarówno wtedy, gdy rodzinę tworzą małżonkowie i dzieci będące na ich utrzymaniu, jak i wtedy, gdy w rodzinie dzieci takich nie ma. W doktrynie przeważa też pogląd, że faktyczne rozłączenie małżonków nie powoduje jego zniesienia. Trwa bowiem nadal – także wówczas, gdy małżonkowie nie mają dzieci – rodzina założona przez zawarcie związku małżeńskiego i obowiązuje w niej, jako konsekwencja równości praw i obowiązków małżeńskich, zasada jednakowej stopy życiowej ( vide: K. Pietrzykowski (red.), Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz. Wyd. 8, Warszawa 2023). Ten ostatni pogląd znajduje potwierdzenie w orzecznictwie, gdzie wskazuje się, że w wypadku zerwania pożycia małżeńskiego niewinny małżonek ma w stosunku do drugiego z małżonków roszczenie z art. 27 o zaspokajanie potrzeb rodziny według zasady równej stopy życiowej ( vide: uchwała Sądu Najwyższego z 7 czerwca 1972 r., III CZP 43/72, OSNCP 1972, Nr 11, poz. 198). W ramach potrzeb o jakich mowa w art. 27 k.r.o. mieszczą się m.in. koszty prowadzenia wspólnego gospodarstwa domowego (koszty mieszkania, opału, światła, żywności dla całej rodziny) (vide: M. Załucki (red.), Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, Warszawa 2023). Przenosząc powyższe uwagi natury ogólnej na grunt niniejszej sprawy należy stwierdzić, że ponoszone przez powoda koszty eksploatacyjne stanowią realizację obowiązku zaspokajania potrzeb rodziny. W przypadku wykonania takiego obowiązku na podstawie przepisów obowiązujących w dacie wyrokowania powodowi nie przysługuje w stosunku do współmałżonka żadne roszczenie wywodzone z przysługującego powodowi prawa własności o zwrot części poniesionych kosztów eksploatacyjnych należnych od lokalu.

Reasumując, należy wskazać, że w niniejszym przypadku, z uwagi na uprawnienia pozwanej wynikające z art. 27 i 28 ¹ k.r.o. powodowi nie przysługuje przeciwko niej ani roszczenie o odszkodowanie za bezumowne korzystanie z nieruchomości ani też ani też roszczenie o zwrot części opłat eksploatacyjnych. W tych okolicznościach bezprzedmiotowe było rozważanie podniesionego przez pozwaną zarzutu nadużycia prawa. Zgodnie bowiem z art. 5 k.c. nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony. Ochrona przed nadużyciem prawa podmiotowego może dotyczyć tylko praw podmiotowych powstałych na podstawie norm prawa cywilnego ( vide: wyrok Sądu Najwyższego z 16 czerwca 2011 r., III UK 214/10, L.; wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 21 sierpnia 2013 r., III AUa 1772/12, L.; wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 5 maja 2005 r., OSK (...), L.; postanowienie Sądu Najwyższego z 14 marca 2000 r., II CKN 483/00, L.). Skoro w niniejszym przypadku powodowi nie przysługuje żadne roszczenie wynikające z prawa rzeczowego, to nie może być mowy o nadużyciu takiego prawa. Stąd wszelkie okoliczności związane z aktualną sytuacją materialną i osobistą stron, a także ich wzajemnymi relacjami należało uznać za pozbawione znaczenia.

Na marginesie należy jednak zauważyć, że w przypadku uznania, że po stronie powoda powstało przeciwko pozwanej roszczenie o zapłatę odszkodowania (albo wynagrodzenia) za bezumowne korzystanie z lokalu, w tym o zwrot części opłat eksploatacyjnych, zarzut nadużycia prawa podmiotowego mógłby zasługiwać na uwzględnienie. Konieczność spełnienia przez pozwaną tych świadczeń skutkowałaby tym, że pozwana nie byłaby w stanie zaspokoić potrzeb własnych i swojego dziecka przy jednoczesnym sprawowaniu stałej pieczy nad małoletnią córką. Godziłoby to zatem w zasadę równej stopy życiowej małżonków i zasadę dobra dziecka, albowiem w takim przypadku zarówno pozwana, jak i jej córka cierpiałyby niedostatek. Pozwana sprawując pieczę nad małoletnią córką, musiałaby dodatkowo zmagać się z niemożnością zaspokojenia swoich potrzeb.

Z uwagi na powyższe, Sąd na podstawie art. 18 ust. 1 i 2 u.o.p.l. stosowanych a contrario przy zastosowaniu art. 27 i 28 ¹ k.r.o. oddalił powództwo.

VI.

(koszty procesu)

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. i zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy zasądził od przegrywającego niniejszy spór powoda na rzecz pozwanej kwotę 3.617 zł, na którą składają się opłata za czynności fachowego pełnomocnika będącego adwokatem w stawce minimalnej (3.600 zł), stosownie do §2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa (17 zł).

Ponadto, zgodnie z art. 98 § 1 ¹ k.p.c. od przyznanych kosztów procesu Sąd zasądził odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.