Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 czerwca 2024 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący SSA Agata Regulska

Sędziowie: SA Jerzy Skorupka

SA Maciej Skórniak (spr.)

Protokolant: Anna Konieczna

przy udziale Roberta Kaczora prokuratora (...) Prokuratury (...)we W.

po rozpoznaniu 24 kwietnia, 5 czerwca 2024 r.

sprawy M. S.

oskarżonego z art. 258 § 1 k.k., 53 ust. 2 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii w zw. z art. 65 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.

na skutek apelacji wniesionych przez oskarżonego i prokuratora

od wyroku Sądu Okręgowego w Jeleniej Górze

z 31 marca 2023 r. sygn. akt III K 77/21

I.  zmienia zaskarżony wyrok wobec M. S.:

1)  w pkt I części dyspozytywnej wyroku w ten sposób, że uniewinnia oskarżonego do zarzutu popełnienia przypisanego mu czynu, stwierdza, że kara łączna wymierzona w pkt VI oraz związane z nią zaliczenie w pkt VII utraciły moc oraz kosztami postępowania w tej części obciąża Skarb Państwa;

2)  w pkt II części dyspozytywnej zaskarżonego wyroku przyjmując, że oskarżony udostępniając pomieszczenia do produkcji oraz przechowując środki i substancje służące do wyprodukowania metamfetaminy oraz gotowy środek psychotropowy udzielił pomocy nieustalonym osobom do wyprodukowania znacznej ilości metamfetaminy, to jest przestępstwa z art. 18 § 3 k.k. w zw. z art. 53 ust. 2 Ustawy z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii w zw. z art. 65 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. i za to na podstawie art. 19 § 1 k.k. w zw. z art. 53 ust. 2 Ustawy z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii w zw. z art. 65 § 1 k.k., wymierza mu karę 3 (trzech) lat i 2 (dwóch) miesięcy pozbawienia wolności oraz karę 350 (trzystu pięćdziesięciu) stawek dziennych grzywny po 20 (dwadzieścia) złotych każda;

II.  w pozostałym zakresie zaskarżony wyroku utrzymuje w mocy;

III.  na podstawie art. 63 § 1 k.k. zalicza oskarżonemu M. S. na poczet kary pozbawienia wolności okres tymczasowego aresztowania w sprawie od dnia 27 stycznia 2021r. godzina 10:15 do dnia 16 lipca 2021r. godzina 16:05,

IV.  zasądza od oskarżonego M. S. na rzecz Skarbu Państwa 1210 złotych tytułem wydatków postępowania odwoławczego oraz wymierza mu opłatę w kwocie 1800 złotych za obie instancje, a w części związanej z apelacją prokuratora, wydatkami tymi obciąża Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

Z uwagi na charakter sprawy, dla jasności i czytelności wywodu oraz w celu przedstawienia w sposób pełny rozumowania i stanowiska Sądu odwoławczego w zakresie podjętych rozstrzygnięć, a także dla zapewnienia warunków rzetelnego procesu, Sąd Apelacyjny we Wrocławiu odstąpił od wymogu sporządzenia uzasadnienia zgodnie ze wskazaniem art. 99a § 1 k.p.k. Sąd Apelacyjny w orzekającym składzie zgadza się z argumentacją wspierającą takie stanowisko wyrażoną w orzeczeniach m.in. Sądu Najżywszego - wyrok z 11 sierpnia 2020 r., I KA 1/20, OSNKW 2020, nr 9-10, poz. 41, Sądu Apelacyjnego w Gdańsku - wyrok z 17 czerwca 2020 r., II AKa 64/20, LEX nr 3055805 i Sądu Apelacyjnego w Poznaniu - wyrok z 12 listopada 2020 r., II AKa 217/18, LEX nr 3104650.

M. S., został oskarżony o to, że:

I. w okresie od grudnia 2020 r. do dnia 27 stycznia 2021 r. w rejonie Z., woj. (...) brał udział w zorganizowanej grupie przestępczej mającej na celu dystrybucję substancji psychotropowej w postaci metamfetaminy, w skład której wchodziły oprócz niego inne nieustalone osoby,

tj. o czyn z art. 258 § 1 k.k.

II. na przełomie grudnia 2020 r. i stycznia 2021 r. w miejscowości Ż., w rejonie Z., woj. (...) wbrew przepisom ustawy, działając w warunkach zorganizowanej grupy przestępczej, wytworzył w domowym laboratorium znaczną ilość substancji psychotropowej w postaci metamfetaminy w ilości 329,48 grama o wartości szacunkowej 32.000 zł oraz w ilości 2.614,81 grama pseudoefedryny przeznaczonej do wytworzenia 1.566,18 grama metamfetaminy o wartości szacunkowej 150.000 że, przy czym zarzucanego czynu dopuścił się działając w warunkach recydywy, będą skazanym wyrokiem Sądu Rejonowego w Zgorzelcu z dnia 29 sierpnia 2012r. w sprawie II K 865/12 na karę 1 roku i 4 miesięcy pozbawienia wolności za czyn z art. 278 § 1 k.k., którą odbył wraz z innymi karami objętymi wyrokiem łącznym Sądu Rejonowego w Zgorzelcu z dnia 19 grudnia 2012r. w sprawie II K 1247/12 w okresie od dnia 19 maja 2016r. do dnia 14 maja 2018r.,

tj. o czyn z art. 53 ust. 2 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii w zw. z art. 65 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.

Wyrokiem z 31 marca 2023 r., sygn. akt III K 77/21 Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze:

I. uznał oskarżonego M. S. za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu opisanego w pkt I części wstępnej wyroku, z tym, że ustalił, że celem grupy była dystrybucja wytworzonej uprzednio w domowym laboratorium położnym w Ż. (...) substancji psychotropowej w postaci metamfetaminy, to jest występku z art. 258 § 1 k.k. i za to, na podstawie art. 258 § 1 k.k., wymierzył mu karę 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności,

II. uznał oskarżonego M. S. za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu opisanego w pkt II części wstępnej wyroku z tym, że ustala ilość wytworzonej metamfetaminy na 355,82 grama oraz przyjął, że proszek zawierający pseudoefedrynę ważył 2.285,59 gramów a nadto, że posiadał on dodatkowo 750 gramów czerwonego fosforu umożliwiającego przetworzenie około 2300 gramów pseudoefedryny co pozwoliłoby na uzyskanie 1500 gramów metamfetaminy w postaci soli oraz eliminuje z opisu czynu zapisy dotyczące szacunkowych wartości metamfetaminy i przyjmuje dodatkowo, że oskarżony działał w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, to jest przestępstwa z art. 53 ust. 2 Ustawy z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii w zw. z art. 65 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. i za to, na podstawie art. 53 ust. 2 Ustawy z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii w zw. z art. 65 § 1 k.k., wymierzył mu karę 3 (trzech) lat i 2 (dwóch) miesięcy pozbawienia wolności oraz karę 350 (trzystu pięćdziesięciu) stawek dziennych grzywny po 20 (dwadzieścia) złotych każda,

III. na podstawie art. 45 § 1 k.k. orzekł wobec oskarżonego M. S. środek karny w postaci przepadku na rzecz Skarbu Państwa korzyści majątkowej osiągniętej z popełnienia przestępstwa w kwocie 20 000 zł (słownie złotych: dwadzieścia tysięcy);

IV. na podstawie art. 70 ust. 4 Ustawy z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii orzekł wobec oskarżonego M. S. na rzecz Stowarzyszenia (...) z siedzibą w W. nawiązkę w kwocie 5000 zł (słownie złotych: pięć tysięcy) na cele zapobiegania i zwalczania narkomanii,

V. na podstawie art. 70 ust. 1 Ustawy z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii orzekł przepadek na rzecz Skarbu Państwa dowodów rzeczowych zarejestrowanych w wykazie dowodów rzeczowych Drz. 230-235/21,

VI. na podstawie art. 85 § 1 k. k. i art. 86 § 1 k.k. połączył wymierzone oskarżonemu M. S. w pkt I i II części dyspozytywnej wyroku jednostkowe kary pozbawienia wolności i orzekł wobec oskarżonego M. S. karę łączną 3 (trzech) lat i 3 (trzech) miesięcy pozbawienia wolności,

VII. na podstawie art. 63 § 1 k.k. zaliczył oskarżonemu M. S. na poczet kary pozbawienia wolności okres tymczasowego aresztowania w sprawie od dnia 27 stycznia 2021r. godzina 10:15 do dnia 16 lipca 2021r. godzina 16:05,

VIII. na podstawie art. 627 k.p.k. zasądził od oskarżonego M. S. na rzecz Skarbu Państwa zwrot kosztów sądowych zgodnie z jego udziałem w sprawie, w tym na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 5 i art. 3 ust.1 Ustawy z dnia 23 czerwca 1973r. o opłatach w sprawach karnych wymierza mu opłatę w kwocie 1800 złotych.

Powyższy wyrok został zaskarżony przez obrońcę z wyboru oskarżonego – adw. W. M. oraz Prokuratora Prokuratury (...) we W..

Obrońca oskarżonego zaskarżył wyrok w całości i zarzucił:

1/ rażącą obrazę prawa procesowego art. 2 § 1 k.p.k., art. 4 k.p.k., art. 5 § 2 k.p.k. oraz art. 7 k.p.k. w zw. z art. 92 k.p.k. i art. 410 k.p.k. poprzez:

- poczynienie w sprawie ustaleń faktycznych, których prawdziwość z racji całkowitego braku ich dowodowej weryfikacji, a nawet choćby uprawdopodobnienia poddaje w zasadniczą wątpliwość ich prawdziwość zwłaszcza w kwestiach istnienia i udziału oskarżonego w grupie przestępczej i jej celów oraz faktycznego jego udziału w wytwarzaniu narkotyków rzeczywistej wiedzy o takiej produkcji i jej rozmiarze jak też osiąganej z tego tytułu korzyści majątkowej,

- istotne zaniechanie badania, a zwłaszcza uwzględnianie i ocenianie okoliczności przemawiających na korzyść oskarżonego, a przede wszystkim czy i jaki dowód potwierdza by brał on udział w grupie przestępczej mającej na celu dystrybucję narkotyków jakie wytworzono w Ż. w zarzuconym okresie oraz jakie dowody ponad zdawkowe i subiektywne wyjaśnienia samego oskarżonego w początkowej fazie śledztwa - przed aresztowaniem potwierdzają, iż wynajął on komukolwiek, a zwłaszcza dwóm Czechom z inicjatywy znajomego R. nieruchomość w Ż., że do tej nieruchomości kilkakrotnie przybywali dwaj mężczyźni z Czech (z P. i K.) w celu produkowania narkotyków, czy i jaka ilość wyprodukowano i czy cokolwiek zbyto oraz komu, czy oskarżony w takiej produkcji wypełniał jakąkolwiek rolę, a nawet czy osobiście to widział - czy tylko skutki takiej produkcji,

- zaniechanie przy badaniu całokształtu materiału dowodowego rozstrzygania nie dających się usunąć wątpliwości na korzyść oskarżonego poprzez całkowicie bezrefleksyjne zaaprobowanie wersji zaproponowanej w początkowej relacji oskarżonego jako wiarygodnej gdy zebrane w sprawie dowody w żadnej mierze jej nie potwierdziły, a wręcz wprost zaprzeczyły aby był on współproducentem narkotyków, a nawet by proceder ten widział oraz aby świadomie dla tego celu komukolwiek nieruchomość wynajął, a szczególni dwóm Czechom i by w wyniku tego do nieruchomości tej kilka razy przybywali i przez jakiś czas (?) tam przebywali dwaj Czesi mówiący po polsku jak też skąd miałby mieć wiedzę czy i ile narkotyku w Ż. wyprodukowano i co z tym zrobiono , w sytuacji gdy wszystkie te okoliczności z racji swej zasadniczej wątpliwości nie powinny podstawą do czynienia ustaleń faktycznych w sprawie,

- istotne poczynienie przez Sąd orzekający na podstawie wszystkich przeprowadzonych dowodów ustaleń dowolnych rażąco przekraczających zasadę swobody talach ustaleń szczególnie przy przyjęciu za prawdziwe i udowodnione nie zweryfikowane wyjaśnienia oskarżonego nie stanowiące przecież z racji braku jakiegokolwiek potwierdzenia „korony dowodów”, a także rażąco dowolnego przyjęcia istnienia jakiejkolwiek grupy przestępczej z oskarżonym jako jej członkiem i określoną w niej rolą,

- istotne odstąpienie od przyjęcia za podstawę orzeczenia tylko całokształtu okoliczności ujawnionych w postępowaniu i mających znaczenie dla rozstrzygnięcia szczególnie poczynione ustalenia zarówno w sferze całkowitego braku potwierdzenia by w określonym okresie przedmiotowej nieruchomości w Ż. przybywały i przebywały i to co najmniej kilkakrotnie osoby obce samochodem zapewne na czeskich tablicach rejestracyjnych (rzekomi producenci narkotyków) ,aby w jakiejkolwiek formie organizacji zaistniała w Ż. grupa przestępcza produkująca i zbywająca narkotyki ,a zwłaszcza aby oskarżony miał w niej jakikolwiek udział oraz aby osobiście brał udział w jakiejkolwiek fazie takiej produkcji,

- istotne odstąpienie przez Sąd I instancji od przyjęcia zasady polskiego procesu karnego ,że podstawą wyroku może stanowić tylko całokształt okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej poprzez ponad owe ujawnione okoliczności wydano wyrok, w którym uznano oskarżonego, iż był członkiem grupy przestępczej w Ż., że uczestniczył aktywnie w produkowaniu narkotyków, że produkowano określone ilości narkotyków, że z takiej produkcji jakąkolwiek ilość narkotyku wyprodukowano i zbyto, że faktycznie istnieje osoba R. z Czech, że z jego inicjatywy wynajął dwóm Czechem mówiącym po polsku w/w nieruchomość i że w ogóle tam kiedykolwiek przebywał - albo wiem faktycznie takich okoliczności w całym procesie nie potwierdzono w żaden sposób, a zwłaszcza żądnym innym dowodem poza ogólnikową wersją samego oskarżonego nie poddaną w żadnej mierze weryfikacji w kierunku jej prawdomówności.

2/ rażące błędy w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia i mający istotny wpływ na jego treść polegające na zasadniczo chybionym z racji swej dowolności przyjęciu za udowodnione, iż:

- oskarżony M. S. brał udział w zorganizowanej grupie przestępczej w Ż., a zatem, że świadomie z co najmniej jeszcze dwoma osobami zorganizował się w celu wspólnego popełniania przestępstw narkotykowych - czy to w postaci dystrybucji narkotyków w ogóle (vide akt oskarżenia) czy też jedynie narkotyków jakie wytworzono w Ż. od grudnia 2020 do stycznia 2021 r. - gdy w sprawie nie zebrano jakichkolwiek wiarygodnych i potwierdzonych dowodów na potwierdzenie tego,

- oskarżony M. S. współprodukował narkotyki w Ż., gdy relacja taka wyłącznie w ramach dowolnych ocen Sądu oparto na zdawkowych i dwuznacznych w ocenie i nie podtrzymanych w procesie, wypowiedzi oskarżonego jako podejrzanego jeszcze przed aresztowaniem nie może być podstawą poczynienia prawdziwych ustaleń faktycznych ,a zatem podstawy wyroku z racji swej niewiarygodności (abstrakcyjności),

- nieustalenie dwaj Czesi mówiący po polsku byli co najmniej kilkukrotnie w Ż. nawet po dwa razy w tygodniu po dwa dni w nieruchomości nr (...) i wówczas produkowali tam narkotyki, co nie potwierdził żaden wiarygodny dowód,

- zaistniała umowa najmu nieruchomości za cenę po 5.000 złotych miesięcznie, którą zawarł oskarżony w nieustalonymi Czechami, gdy żaden wiarygodny i weryfikowalny dowód tego nie potwierdził,

- oskarżony osobiście widział jakikolwiek cykl produkcyjny narkotyków w Ż. , a nawet w jego ramach cokolwiek czynił, gdy żaden z dowodów tego nie potwierdza poza całkowicie gołosłowną i ogólnikową wersją samego oskarżonego, a badanie oskarżonego specjalistycznym urządzeniem istnienia na jego odzieży lub ciele przez funkcjonariuszy w czasie przeszukania i zatrzymania oskarżonego w Z. wręcz zaprzeczyło jakiegokolwiek związku oskarżonego z metaamfetaminą,

zaś niezależnie, że:

- zaistniała jakakolwiek grupa przestępcza, w skład których wchodziło co najmniej 3 osoby świadomym swego udziału - czego nie uwiarygodniono żadnym miarodajnym dowodem,

- w Ż. na przełomie grudnia 2020 r. i stycznia 2021 wyprodukowano narkotyki w postaci metaamfetaminy, która przeznaczona była do dystrybucji - czego nie potwierdził żaden dowód zebrany w sprawie, tak jak i nie ustalono kiedy faktycznie wytworzono ilość 355,82 gram jaką ujawniono w toku przeszukania,

- oskarżony osiągnął jakąkolwiek korzyść majątkową z produkowania narkotyków, a zwłaszcza w kwocie po 5.000 złotych miesięcznie pobierane od dwóch „Czechów”, o czym wyjaśnił w śledztwie - gdy nie potwierdził tego żaden dowód w sprawie uzyskany, a Sąd orzekający nie dokonał nawet jakiejkolwiek rzetelnej i miarodajnej weryfikacji sytuacji dochodowej i majątkowej oskarżonego i jego rodziny, w tym i dochodu rodziców oskarżonego, zwłaszcza gdy stan ten, a zwłaszcza kontynuacja najmu nieruchomości w Ż. przez rodzinę oskarżonego tak w okresie jego aresztowania jak i później i do chwili obecnej trwa niezmiennie, co potwierdza posiadanie na ten cel środków finansowych z innych źródeł niż najem dla „Czechów”.

Stawiając powyższe zarzuty obrońca wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, bądź jego zmianę poprzez uniewinnienie oskarżonego M. S. od zarzutu popełnienia czynu z art. 258 § 2 k.k. z powodu oczywistego braku dowodów na jego popełnienie oraz czynu z art. 53 ust. 2 Ustawy o p.n. z powodu braku wiarygodnych dowodów na wytwarzanie przez niego narkotyków w tym też w ilości 355,82 grama.

Prokurator zaskarżył wyrok w części dotyczącej kary, zarzucając:

- rażącą niewspółmierność kary 3 lat i 2 miesięcy za czyn z art. 53 ust. 2 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oraz kary łącznej 3 lat 3 miesięcy pozbawienia wolności wymierzonej M. S. za czyny objęte skazaniem ze względu na nieprawidłowe skorelowanie istotnych okoliczności obciążających tego oskarżonego związanych z jego czynem i danymi osobopoznawczymi ze skalą ustawowego zagrożenia karą, a tym samym wymierzenie kar z naruszeniem art.53 § 1 i 2 k.k.

Wskazując na powyższe skarżący wniósł o:

zmianę zaskarżonego wyroku poprzez wymierzenie oskarżonemu M. S. następujących kar:

- za czyn z art. 53 ust. 2 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii - kary 4 lat 10 miesięcy pozbawienia wolności i kary łącznej 5 lat pozbawienia wolności.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Mając na uwadze treść wniosku o sporządzenie uzasadnienia złożonego przez obrońcę oskarżonego uzasadnienie sporządzono co do całości wyroku.

Apelację obrońcy oskarżonego ocenić należało jako częściowo zasadną, a przez to częściowo zasługiwały na uwzględnienie także jej wnioski.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że obrońca oskarżonego zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych mający być następstwem dowolnej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego. Podkreślenia wymaga, że aby skutecznie podnieść zarzut naruszenia wynikającej z art. 7 k.p.k. zasady swobodnej oceny dowodów należałoby wykazać, że ustalenia sądu meriti oraz ocena zgromadzonego w niniejszej sprawie istotnego materiału dowodowego z punktu widzenia postawionego oskarżonemu zarzutu nie została poprzedzona ujawnieniem w toku rozprawy głównej całokształtu okoliczności sprawy (art. 410 k.p.k.) i to w sposób podyktowany obowiązkiem dochodzenia prawdy (art. 2 § 2 k.p.k.), a nadto nie była wynikiem rozważenia wszystkich okoliczności, przemawiających zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego (art. 4 k.p.k.) oraz nie zostało wyczerpująco i logicznie, z jednoczesnym uwzględnieniem wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego uargumentowane w uzasadnieniu wyroku (art. 424 § 1 pkt 1 k.p.k.) (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 listopada 1990 r., OSNKW 1991 r., nr 7-9, poz. 41 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 03.09.1998 r., Prok. i Pr. 1999 r., nr 2, poz. 6). W przedmiotowej sprawie rzeczywiście podzielić należało zarzut apelacji, że doszło do naruszenia unormowań art. 7 k.p.k. i art. 410 k.p.k., a w konsekwencji do błędnych ustaleń faktycznych polegających na przyjęciu, że w okresie od grudnia 2020 r. do dnia 27 stycznia 2021 r. w rejonie Z., woj. (...) oskarżony brał udział w zorganizowanej grupie przestępczej mającej na celu dystrybucję substancji psychotropowej w postaci metamfetaminy, w skład której wchodziły oprócz niego inne nieustalone osoby (czyn z art. 258 § 1 k.k.).

Sąd Okręgowy w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku omawia szeroko orzecznictwo Sądu Najwyższego, gdzie wskazano wielokrotnie na elementy konstrukcyjne grupy przestępczej w rozumieniu art. 258 § 1 k.k. Elementy, które wyróżniają ten charakter przestępczego współdziałania od innych znanych orzecznictwu, takich choćby jak współsprawstwo czynu, szajka przestępcza, itd., a które jednak nie stanowią samoistnego przestępstwa. Sąd Okręgowy powołując się na te poglądy jednocześnie nie zdołał wskazać zasadniczych elementów struktury organizacyjnej, które warunkują istnienie grupy przestępczej.

Zgodzić należało się z apelującym, że w niniejszym przypadku brak jest dowodów potwierdzających, że oskarżony brał udział w grupie przestępczej mającej na celu produkcję, a w szczególności dystrybucję narkotyków. A to właśnie do dystrybucji narkotyków ograniczony został cel działania grupy.

W ocenie Sądu Apelacyjnego brak jest koniecznych ustaleń co do struktury rzekomej zorganizowanej grupy przestępczej, sposobu rozdzielania zadań i pełnionych ról w ramach tej grupy, sieci powiązań pomiędzy oskarżonym M. S. a pozostałymi sprawcami. W rozpoznawanej sprawie, wymienione elementy struktury grupy nie zostały ustalone, a to oznacza, że nie wykazano, aby M. S. faktycznie brał udział w grupie przestępczej o zorganizowanym charakterze.

Podkreślenia wymaga, że zorganizowana grupa to coś znacznie więcej niż współsprawstwo czy luźna grupa osób zamierzających popełnić przestępstwo. W pojęciu zorganizowania tkwią warunki przedstawionej rzeczywistej struktury organizacyjnej (chociażby z niskim stopniem zorganizowania), jakaś trwałość, jakieś więzy organizacyjne w ramach wspólnego porozumienia, planowanie przestępstw, akceptacja celów, trwałość zaspokojenia potrzeb grupy, gromadzenie narzędzi do popełnienia przestępstw, wyszukiwanie miejsc do przechowywania łupu, rozprowadzenie go, podział ról, skoordynowany sposób działania, powiązania socjologiczno-psychologiczne między członkami (tak: wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 22 grudnia 2022 r., II AKa 389/22).

Sąd Okręgowy dokonując ustaleń faktycznych zaakceptował w zasadniczym zakresie dowody z oględzin posesji w Ż. oraz wyjaśnienia oskarżonego, składane w szczególności w postępowaniu przygotowawczym. Nie może ulegać wątpliwości, że taka ocena dowodów nie budzi wątpliwości. Jest przekonująca i pozostaje oparta na rzeczowej ocenie całości materiału dowodowego, w tym zeznań partnerki oskarżonego E. G..

Obrońca oskarżonego czyni przedmiotem zarzutu dokonanie ustaleń faktycznych właśnie na podstawie wskazanych dowodów, w tym w szczególności wyjaśnieniach oskarżonego, gdzie ten przyznał się częściowo do czynu tj. do wynajmowania nieruchomości w celu dokonywania tam produkcji metamfetaminy przez nieustalone osoby. Tak postawiony zarzut razi dowolnością. Oczywistym jest, że twierdzenia oskarżonego, niezależnie czy faktycznie ujawniają całość prawdy o roli oskarżonego, muszą być traktowane jako przekonujące. Wyjaśniają one powody ujawnienia na posesji wynajmowanej przez oskarżonego materiałów do produkcji środka psychotropowego oraz samego narkotyku. To właśnie wyjaśnienia oskarżonego każą przyjmować, że ten nie był bezpośrednim producentem zabezpieczonej metamfetaminy. Z drugiej strony akceptowane przez Sąd Okręgowy wyjaśnienia korespondują z innymi dowodami. Za ich wiarygodnością przemawia też ocena prawdopodobieństwa relacjonowanych zdarzeń i wskazania logiki.

W tych okolicznościach trzeba więc przede wszystkim wskazywać na fakt, że nie ujawniono u oskarżonego, także w jego miejscu zamieszkania, narkotyków które były wytwarzane w Ż.. Nie wykazano przeszukaniem, ale także w jakikolwiek inny sposób, żeby oskarżony próbował wprowadzić do obrotu narkotyki. Ukrywane na plebani w Z. przez E. G. przedmioty (pieniądze oraz karta SIM czeskiej sieci komórkowej) dają jedynie poszlakę wskazującą właśnie na kontakty z mieszkańcami Czech. Wszystko to faktycznie nie daje przekonania, żeby współdziałanie oskarżonego miało inny charakter niż wskazany w wyjaśnieniach samego oskarżonego.

Sąd Okręgowy swoje przeświadczenie o istnieniu grupy przestępczej i o udziale oskarżonego w takiej grupie buduje na podstawie kontaktów oskarżonego z A. S., który miałby być tymczasowo aresztowany właśnie w związku z zarzutami dokonania przestępstw narkotykowych (strona 5-6 uzasadnienia). Trudno tu jednak doszukać się konsekwencji. Oskarżyciel publiczny, a za nim Sąd, nie przyjmują, aby owa grupa przestępcza była kierowana lub funkcjonowała z udziałem właśnie A. S.. Trudno więc tę okoliczność traktować inaczej jak fakt, który nie można jednoznacznie powiązać z aktualnie zarzucanymi oskarżonemu czynami.

Ujawnione u oskarżonego kopie dokumentów procesowych sprawy A. S. oraz systematyczna pomoc finansowa dla niego w czasie pozbawienia wolności wskazują wprawdzie na osobiste zaangażowanie oskarżonego w pomoc, ale nie przesądzają istnienia grupy przestępczej o charakterze narkotykowym oraz roli oskarżonego w takiej grupie. Trzeba też dostrzegać, że oskarżony był w przeszłości karany, przebywał w zakładzie karnym. Trudno więc przesądzać o charakterze powiązań oskarżonego z innymi osobami ze środowiska przestępczego.

W końcu można doszukiwać się na przedmiotach zabezpieczonych na posesji w Ż. (...) śladów linii papilarnych i śladów biologicznych oskarżonego. Trudno jednak na tej podstawie przesądzać, że ten uczestniczył w produkcji środka psychotropowego. Nie ulega wątpliwości, na podstawie wyjaśnień oskarżonego, ale także relacji innych osób, że najem pomieszczeń nieustalonym osobom miał charakter okazjonalny, jedynie w celu produkcji środka i jego przechowywania. Oskarżony, a czasem też inne osoby z jego bliskich, przebywali na tej posesji. Trudno więc nie akceptować przypuszczenia, że pozostały tam różnego rodzaju ślady oskarżonego.

Z kolei twierdzenia oskarżonego (k. 536-537, 555-556, 1274), o tym, że jedynie przyglądał się czynnościom produkcyjnym realizowanym przez nieustalonych mężczyzn, którzy pozyskiwali efedrynę z tabletek, może wspierać wynik opinii biegłego z zakresu daktyloskopii, który wyklucza, aby to właśnie oskarżony był autorem instrukcji produkcji narkotyku oraz fakt ukrywania przez E. G. czeskiej karty SIM.

Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy potwierdza, że oskarżony był odpowiedzialny za udostępnienie dwóm mężczyznom zajmującym się wytwarzaniem metamfetaminy pomieszczeń w budynku położonym w Ż. (...) w okresie od grudnia 2020 r. do 27 stycznia 2021 r. Sąd Okręgowy błędnie jednak zachowanie to utożsamił i zakwalifikował jako udział w zorganizowanej grupie przestępczej. Okoliczności sprawy nie wykazują w sposób przekonujący, aby oskarżony działał w ramach podziału ról, był powiązany z osobami więzami organizacyjnymi (nawet z niskim stopniem zorganizowania), którym udostępnił lokal, uczestniczył w planowaniu przestępstwa albo uczestniczył w podziale przedmiotu przestępstwa lub korzyści z niego.

W konsekwencji należało zaskarżony wyrok zmienić w tej części i uniewinnić oskarżonego od czynu opisanego w punkcie I części dyspozytywnej wyroku. Konsekwencją tej zmiany była utrata mocy kary łącznej wymierzonej w punkcie VI oraz związanego z nią zaliczenia w punkcie VII.

Odnosząc zarzuty apelacji obrońcy do drugiego z przypisanych oskarżonemu czynów należało akceptować je jedynie w części. Obiektywnym elementem współsprawstwa jest nie tylko wspólna (w sensie przedmiotowym) realizacja znamion określonej w odpowiednim przepisie tzw. czynności czasownikowej, lecz także taka sytuacja, która charakteryzuje się tym, że zachowanie jednego współsprawcy stanowi dopełnienie zachowania drugiego współsprawcy, albo popełnione przestępstwo jest wynikiem czynności przedsięwziętych przez współsprawców w ramach dokonanego przez nich podziału ról w przestępnej akcji. Natomiast subiektywnym elementem, a zarazem warunkiem niezbędnym współsprawstwa jest porozumienie oznaczające nie tylko wzajemne uzgodnienie przez wszystkich współsprawców woli popełnienia przestępstwa, lecz także świadome współdziałanie co najmniej dwóch osób w akcji przestępnej. Porozumienie to jest czynnikiem podmiotowym, który łączy w jedną całość wzajemnie dopełniające się przestępne działania kilku osób, co w konsekwencji pozwala przypisać każdej z nich również i tę czynność sprawczą, którą przedsięwzięła inna osoba współdziałająca świadomie w popełnieniu przestępstwa (zob. wyrok SN z 24 maja 1976 r., Rw 189/76, OSNKW 1976/9, poz. 117). Do przyjęcia współsprawstwa nie jest konieczne, aby każdy ze współdziałających realizował niejako własnoręcznie znamię czasownikowe, lecz wystarcza, że działa on w ramach uzgodnionego podziału ról, ułatwiając co najmniej bezpośredniemu sprawcy wykonanie wspólnie zamierzonego celu (wyrok SN z 19 czerwca 1978 r., I KR 120/78, OSNKW 1978/10, poz. 110).

Zebrany w sprawie materiał dowodowy potwierdza, w szczególności akceptowane częściowo przez Sąd Okręgowy wyjaśnienia oskarżonego, każe inaczej niż dokonał tego ten Sąd oceniać czyn przypisany oskarżonemu. W tym miejscu należy podkreślić stanowczo, że oskarżony nie uczestniczył osobiście w produkcji metamfetaminy. Sąd Okręgowy ustalił: „ M. S. podczas gdy mężczyźni przebywali w domu w Ż. (...) patrzył co robią. Widział, że wyciągali efedrynę z tabletek, a potem widział gotowy produkt. Wykonywał on także inne czynności stosownie do zaistniałych okoliczności i potrzeb” str. 2 uzasadnienia. Oskarżony natomiast jednoznacznie wyjaśniał, że jego rola w tych czynnościach była ograniczona do udostępniania pomieszczeń oraz obserwacji zachowania sprawców (k. 536-537, 555-556, k. 762, k. 1274). Brak innych przejawów aktywności przestępczej oskarżonego, na co wskazywano już wyżej, każe przyjmować za wiarygodną jedynie taką jego rolę w procesie produkcji narkotyku.

Działanie oskarżonego w ustalonym zakresie czynności nie jest wystarczające do ustalenia sprawstwa. Już z samych ustaleń Sądu Okręgowego wynika, że oskarżony nie realizował znamienia czasownikowego przypisanego mu przestępstwa. W świetle dokonanych ustaleń, współsprawstwo oskarżonego należy wykluczać na gruncie teorii subiektywnej. Ten bowiem twierdzi, że to nie on, ale mężczyźni z Czech przywozili produkty, produkowali metamfetaminę oraz do nich należał gotowy produkt. To przesądza, że oskarżony nie traktował samego przestępstwa jako własne, ale dystansował się od niego w sposób psychiczny. W realiach niniejszej sprawy najbardziej istotna jest ocena zachowania w płaszczyźnie przedmiotowej. Na ile działanie oskarżonego, które nie polegało na realizacji ustawowych znamion przestępstwa, z uwagi na podział ról między osobami współdziałającymi, może być uznane za działanie równe sprawcom bezpośrednim. Sąd Okręgowy wprawdzie powołuje się na czynności jakie miałby dokonywać oskarżony, ale nie jest w stanie ich precyzyjnie ustalić. Stąd ogólnikowe jedynie w tym zakresie ustalenie oparte na relacji oskarżonego złożonej w dniu 28 stycznia 2021 r. (k. 536 – 537, 555-556). Brak jest tu jednak okoliczności pozwalających na ustalenie czynności związanych z produkcją metamfetaminy, na które powołuje się Sąd Okręgowy. W konsekwencji ustalenie to należy traktować jako dowolne. W sposób prawidłowy można jedynie dokonać ustalenia po stronie oskarżonego czynności mających na celu udostępnienia pomieszczeń w Ż. domu. Oskarżony przy tym potwierdza, że widział prowadzoną tam produkcję narkotyku. Dodatkowo wskazana przez oskarżonego kwota za udostępnienie (po 5.000 złotych miesięcznie) może być traktowana jako adekwatna jedynie przy uwzględnieniu przestępczego charakteru odbywającego się w tych pomieszczeniach procederu.

W ocenie Sądu Apelacyjnego zgromadzone dowody pozwalają wyłącznie na ustalenie, że oskarżony popełnił zarzucane mu przestępstwo w postaci zjawiskowej pomocnictwa z art. 18 § 2 k.k. Nie jest on bezpośrednim sprawcą, ale w sposób świadomy, dla własnej korzyści, dostarczał środków, które umożliwiły dokonanie przestępstwa innym osobom.

Sąd Okręgowy natomiast prawidłowo ustalił w tym zakresie, iż w okresie od grudnia 2020 r. do 27 stycznia 2021 r. M. S. udostępniał wynajmowany lokal położony w Ż. (...) dwóm mężczyznom z Czech mówiącym po polsku. W lokalu tym podczas czynności przeszukania funkcjonariusze Policji ujawnili naczynia z cieczami, lejki, kanister z etykietą kwas fosforowy, kanister z etykietą kwas siarkowy, kanister z etykietą benzyna ekstrakcyjna, wentylator, kuchenkę elektryczną, kuchenkę gazową - termometr elektroniczny, kanister z etykietą soda kaustyczna, kanister z etykietą woda demineralizowana, kanistry z etykietą aceton, kanistry z etykietą kwas solny 30%, papierki wskaźnikowe, 904,95g proszek zawierający pseudoefedrynę, 324,06g proszek zawierający metamfetaminę, 5,16g proszek zawierający metamfetaminę, 0,26g proszek zawierający pseudoefedrynę, 1000,2g proszek zawierający pseudoefedrynę, 26,60g proszek zawierający metamfetaminę oraz 380,18g proszek zawierający pseudoefedrynę a nadto 750 gramów czerwonego fosforu. To stanowi niewątpliwy dowód na prowadzone tam działania wytwórcze oraz świadomość oskarżonego, co do charakteru tego procederu.

Ilość wytworzonej substancji psychotropowej oraz ilość takiej substancji jaką można było wytworzyć z ujawnionych komponentów była znaczna.

Ustalone zachowanie oskarżonego nie stanowiło dopełnienia zachowań pozostałych sprawców. Ogranicza się ono jedynie do udzielania pomocy do wyprodukowania znacznej ilości metamfetaminy poprzez udostępnienie im pomieszczeń do produkcji oraz przechowując środki i substancje służące do wyprodukowania metamfetaminy oraz gotowy środek psychotropowy.

Zważyć należy, że z istoty "pomocnictwa" wynika, że nie musi być ono warunkiem dokonania przestępstwa, a wystarczy, że ułatwiło dokonanie czynu zabronionego przez inną osobę. Udzielenie pomocy nie musi warunkować dokonania przestępstwa, a nawet nie musi stanowić istotnego wkładu w jego realizację. Istotne jest natomiast, że musi to być działania świadome, podjęte z zamiarem ułatwienia innej osobie dokonania czynu zabronionego. Pomocnik zatem nie działa w zamiarze wspólnego dokonania czynu zabronionego, ani też dokonania go na własny "rachunek", lecz jedynie w zamiarze wsparcia sprawcy (tak: Sąd Apelacyjny w Poznaniu wyrokiem z 22 stycznia 2015 r., II AKa 258/14). W przedmiotowej sprawie oskarżony jedynie ułatwił dokonanie czynu zabronionego przez nieustalone osoby, a jego zachowanie było nieistotne dla dokonania samego czynu zabronionego.

Z powyższych względów Sąd Apelacyjny uwzględnił apelację obrońcy oskarżonego częściowo i w konsekwencji zmienił kwalifikację czynu przypisanego oskarżonemu w punkcie II części dyspozytywnej wyroku przyjmując, że oskarżony udostępniając pomieszczenia do produkcji oraz przechowując środki i substancje służące do wyprodukowania metamfetaminy oraz gotowy środek psychotropowy udzielił pomocy do wyprodukowania znacznej ilości metamfetaminy, to jest przestępstwa z art. 18 § 3 k.k. w zw. z art. 53 ust. 2 Ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii, o czym orzeczono w pkt I ust. 2 wyroku.

Nie zasługiwała na uwzględnienie apelacja prokuratora co do orzeczonej względem oskarżonego kary.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że na skutek uniewinnienia oskarżonego od zarzutu popełnienia przypisanego mu czynu, kara łączna wymierzona w punkcie VI oraz związane z nią zaliczenia w punkcie VII utraciły moc. Zmiana podstawy prawnej orzeczenia o karze przesądziła także o potrzebie wydania przez Sąd Apelacyjny orzeczenia o nowej karze za czyn opisany w punkcie I ust. 2) tj. kary 3 (trzech) lat i 2 (dwóch) miesięcy pozbawienia wolności oraz karę 350 (trzystu pięćdziesięciu) stawek dziennych grzywny po 20 (dwadzieścia) złotych każda.

Sąd dokonał zmiany w zakresie czynu przypisanego oskarżonemu w pkt II części dyspozytywnej przyjmując, że rola oskarżonego ograniczała się wyłącznie do pomocy innym osobom w realizacji ustalonego przestępstwa. Jest to zmiana jednoznacznie korzystna dla oskarżonego, gdzie przypisana mu forma sprawcza cechuje się istotnie mniejszą społeczną szkodliwością niż bezpośrednie sprawstwo przestępstwa. Zmiana ta musiała także znaleźć odzwierciedlenie w wymiarze kary, a za tym i ocenie zarzutu postawionego przez oskarżyciela publicznego w jego apelacji.

W ocenie Sądu Apelacyjnego kara 3 lat i 2 miesięcy pozbawienia wolności wymierzona oskarżonemu za przypisane mu przestępstwo, jest karą faktycznie zbliżoną do dolnej ustawowej graniczy zagrożenia za przypisany oskarżonemu czyn oraz uwzględnia należycie wszystkie dyrektywy sędziowskiego wymiaru kary z art. 53 § 1 i § 2 k.k. i okoliczności mające znaczenie dla jej wymiaru.

Podkreślenia wymaga, że rażąca niewspółmierność kary, uzasadniająca uwzględnienie zarzutu z art. 438 pkt 4 k.p.k., występuje wtedy, gdy kara orzeczona nie uwzględnia w należyty sposób stopnia społecznej szkodliwości przypisywanego czynu oraz nie realizuje wystarczająco celu kary, ze szczególnym uwzględnieniem celów zapobiegawczych i wychowawczych. Pojęcie niewspółmierności rażącej oznacza znaczną, wyraźną i oczywistą, a więc niedającą się zaakceptować dysproporcję między karą wymierzoną a karą sprawiedliwą (zasłużoną). Przesłanka rażącej niewspółmierności kary jest spełniona tylko wtedy, gdy na podstawie ustalonych okoliczności sprawy, które powinny mieć decydujące znaczenie dla wymiaru kary, można przyjąć, że występuje wyraźna różnica między karą wymierzoną a karą, która powinna zostać wymierzona w wyniku prawidłowego zastosowania dyrektyw wymiaru kary oraz zasad ukształtowanych przez orzecznictwo (por. wyroki SN: z 22 października 2007 r., (...) 75/07, LEX nr 569073; z 26 czerwca 2006 r., (...) 28/06, LEX nr 568924; z 30 czerwca 2009 r., WA 19/09, OSNwSK 2009, poz. 1255; z 11 kwietnia 1985 r., V KRN 178/85, OSNKW 1985/7-8, poz. 60). Tak orzeczona kara może wynikiem bądź to nie dostrzeżenia występującej in concreto okoliczności istotnej z punktu widzenia dyrektywy wymiaru kary z art. 53 k.k. i nast. lub też nie nadania im adekwatnej wagi.

Zważyć należało także, że wymiar kary w pierwszym rzędzie limitowany jest stopniem winy, którego dolegliwość kary nie może przekraczać (art. 53 § 1 k.k). Dopiero w następnej kolejności prawo wskazuje na stopień społecznej szkodliwości czynu jako przesłankę wymiaru kary. Otóż zgodnie z art. 115 § 2 k.k. przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu bierze się pod uwagę rodzaj i charakter naruszonego dobra, rozmiar wyrządzonej szkody, sposób i okoliczności popełnienia czynu, wagę naruszonych obowiązków, a także postać zamiaru, motywację sprawcy, rodzaj naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia.

Wymierzając karę Sąd Apelacyjny miał na względzie, aby była ona odpowiednia i sprawiedliwa, adekwatna do stopnia zawinienia, społecznej szkodliwości popełnionego czynu, a przy tym uwzględniała cele zapobiegawcze i wychowawcze, jakie kara winna osiągnąć w stosunku do oskarżonego oraz jego warunki i właściwości osobiste. Uwzględnić należało obecnie przede wszystkim okoliczności popełnionego czynu, tj. formę zjawiskową popełnienia przestępstwa (rola oskarżonego ograniczała się do udostępniania lokalu). Nie można było przy tym pominąć okoliczności obciążających: uprzedniej karalność oskarżonego, która znacznie wykraczała poza ramy zakreślone przepisem art. 64 § 1 k.k.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, kara wymierzona oskarżonemu za czyn z pkt II, uwzględniają aktualne ustalenia, musi być traktowana jak ustalona prawidłowo. Brak jest zwłaszcza powodów do podwyższenia kary z uwagi na potrzebę prewencji ogólnej i szczególnej. Aktualnie wskazania prewencji ogólnej ograniczają się do kształtowania świadomości prawnej w społeczeństwie. Z tego względu nie sposób uznać, że społeczne poczucie sprawiedliwości wymagałoby kary jeszcze surowszej, zwłaszcza w stopniu w jakim wnioskuje to prokurator, czyli 4 lat i 10 miesięcy pozbawienia wolności za karę jednostkową. W ocenie Sądu Apelacyjnego, już kara wymierzona oskarżonemu przez Sąd I instancji (3 lat i 2 miesięcy pozbawienia wolności) jest karą dostatecznie surową oraz adekwatną do czynu oskarżonego oraz będzie realizowała w sposób właściwy cele kary, a w szczególności będzie wpływać na oskarżonego kształtując u niego przekonanie o konieczności poszanowania prawa i nieopłacalności przestępstwa. A w aspekcie społecznym, kara w orzeczonym w sposób dosadny da asumpt do kształtowania społecznie pożądanych postaw.

Wobec uniewinnienie oskarżonego, o kosztach w tym zakresie orzeczono na podstawie art. 632 ust. 2 k.p.k. O pozostałych kosztach procesu orzeczono w oparciu o przepis art. 627 k.p.k. i art. 2 ust. 1 pkt 5 i art. 3 ust. 1 Ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych (pkt. IV)