Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 33/23

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

I

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 13 października 2022 r., sygn. akt VIII K 72/21

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

obrońca oskarżonego

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

Zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

Sąd Apelacyjny nie przeprowadzał postępowania dowodowego

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

I.

Obraza przepisów postępowania mająca wpływ na treść wyroku, a mianowicie:

a)  art. 7 k.p.k. poprzez dokonanie dowolnej oceny zeznań pokrzywdzonego i ustalenie pełnego przebiegu zdarzenia na podstawie tych zeznań, podczas gdy pokrzywdzony pomija kluczowe dla stanu faktycznego elementy dotyczące posługiwania się nożem przez oskarżonego i ugodzenia pokrzywdzonego tym nożem przez oskarżonego, w związku z tym okoliczności tych w żadnym razie nie można było ustalić w oparciu o te zeznania, co doprowadziło do błędnego przypisania sprawstwa oskarżonemu;

b)  art. 7 k.p.k. poprzez dokonanie dowolnej oceny dowodów z opinii kryminalistycznych i nieuprawnione uznanie na ich podstawie, że oskarżony zadał ciosy pokrzywdzonemu, choć dowody te nie tylko nie pozwalają na przypisanie sprawstwa lecz także przeczą jakoby oskarżony w ogóle posługiwał się nożem;

c)  art. 410 k.p.k. poprzez niepoparte żadnym dowodem ustalenie, że oskarżony zadał pokrzywdzonemu ciosy nożem, podczas gdy żaden ze zgromadzonych dowodów nie daje podstawy dla poczynienia takich ustaleń, albowiem żaden ze świadków, ani pokrzywdzony nie widzieli i nie potwierdzili, aby oskarżony faktycznie wymierzał ciosy, co więcej pokrzywdzony zaprzeczył, aby oskarżony posiadał w ręku nóż, a zatem brak jest podstaw dla poczynienia ustaleń w zakresie sprawstwa oskarżonego.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Lp.

Zarzut

II.

Obraza przepisów postępowania mająca wpływ na treść wyroku, tj. art. 413§2 pkt 1 k.p.k. poprzez błędny opis czynu, za który oskarżony został skazany, nieodpowiadający kwalifikacji prawnej, albowiem skoro Sąd – nieprawidłowo – przypisał oskarżonemu działanie w zamiarze ewentualnym, to celem działania oskarżonego nie mogło być pozbawienia życia, a taki cel wynika z opisu czynu zawartego w sentencji wyroku

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Żadną miarą nie można zgodzić się z obrońcą, że zaskarżony wyrok zapadł z obrazą art. 413§2 pkt 1 k.p.k.

„Zawarty w wyroku skazującym opis czynu, o którym mowa w art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k. musi być tak skonstruowany, aby znalazły się w nim elementy odzwierciedlające realizację przez oskarżonego wszystkich ustawowych znamion przypisanego mu czynu” (por. przykładowo: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 maja 2021 r., V KK 91/21, wyrok SN z 22.03.2012 r., IV KK 375/11, OSNKW 2012/7, poz. 78). Oznacza to, że opis czynu przypisanego powinien wskazywać czas, miejsce, sposób i okoliczności popełnienia przestępstwa oraz jego skutki. Wymóg opisania sposobu popełnienia przestępstwa odnosi się także do znamion strony podmiotowej, a zatem w opisie przypisanego czynu należy wskazać na podmiotowy sposób jego popełnienia – umyślność lub nieumyślność – gdy przestępstwo może zostać popełnione zarówno umyślnie, jak i nieumyślnie, bądź w formie kwalifikowanej przez następstwo, a ponadto wskazywać postać umyślności lub nieumyślności, np. zamiar bezpośredni czy zamiar ewentualny. Skazując oskarżonego za zabójstwo (art. 148 § 1 k.k.), w opisie czynu sąd obowiązany jest wskazać zatem nie tylko to, że czyn ten popełniony został umyślnie, ale także z jakim zamiarem – bezpośrednim czy ewentualnym (postanowienie SN (7) z 28.05.2003 r., WK 10/03, OSNKW 2003/9–10, poz. 76; zob. także aprobujące uwagi: S.M. Przyjemskiego, Glosa do postanowienia SN z 28.05.2003 r., WK 10/03, WPP 2004/1, s. 147, oraz J. Izydorczyka, Glosa do postanowienia SN z 28.05.2003 r., WK 10/03, OSP 2004/11, poz. 143).

Czyn popełniony jest umyślnie, jeżeli sprawca ma zamiar jego popełnienia, to jest chce go popełnić (zamiar bezpośredni), albo przewidując możliwość jego popełnienia, na to się godzi (zamiar ewentualny). W obu przypadkach u sprawcy występuje zamiar popełnienia czynu zabronionego, co oznacza zarówno świadomość sprawcy, jak i jego wolę urzeczywistnienia swoim zachowaniem (działaniem lub zaniechaniem) znamion czynu zabronionego - jego strony przedmiotowej, przedmiotu i podmiotu (przy przestępstwach indywidualnych). O ile sprawca działający z zamiarem bezpośrednim zdaje sobie sprawę z tego, że to, czego wykonanie sobie zamierzył, stanowi czyn zabroniony, i chce go popełnić – to w przypadku sprawcy działającego z zamiarem ewentualnym brak jest u niego jednoznacznie określonej chęci popełnienia czynu zabronionego. Nie można jednak powiedzieć, że zdecydowanie nie chce jego popełnienia. Sprawca przewiduje taką możliwość i godzi się na to. Zamiar ten nie występuje samodzielnie. Zawsze towarzyszy jakiemuś innemu zamiarowi bezpośredniemu, który nie musi być skierowany na realizację stanu rzeczy mającego znaczenie dla prawa karnego, choć oczywiście może towarzyszyć także zamiarowi popełnienia przestępstwa lub wykroczenia (por. np. M. Budyn - Kulik, Umyślność w prawie karnym i psychologii. Teoria i praktyka ścigania, Warszawa 2015, s. 35 – 57).

W tym stanie rzeczy wywód obrońcy, że opis czynu przypisanego w wyroku nie odpowiada „kwalifikacji prawnej, albowiem skoro Sąd – nieprawidłowo – przypisał oskarżonemu działanie w zamiarze ewentualnym, to celem działania oskarżonego nie mogło być pozbawienie życia” a w konsekwencji argumentacja, że w przypadku przyjęcia zamiaru ewentualnego „celem działania mogło być jedynie pobicie, zrobienie krzywdy pokrzywdzonemu” - świadczy o całkowicie nieprawidłowym rozumieniu art. 148 §1 k.k. oraz istoty umyślności na gruncie art. 9§1 k.k.

Zauważenia także wymaga, iż oparcie zarzutu o podstawę odwoławczą z art. 438 pkt k.p.k. oraz wskazane, ze doszło do naruszenia art. 413§2 pkt 1 k.p.k. – jest nieprawidłowe. Ustalenia w zakresie zamiaru sprawcy stanowią rekonstrukcję strony podmiotowej zdarzenia i są pochodną rozważenia przez sąd całokształtu okoliczności zdarzenia przestępnego i poczynionych ustaleń faktycznych. Przyjęcie zamiaru musi opierać się na pewnym ustaleniu, że określony skutek był rzeczywiście wyobrażony przez konkretnego sprawcę i akceptowany, a nie jedynie możliwy do wyobrażenia.

Tym samym kwestionowanie zamiaru sprawcy wymaga wykazania, że doszło do błędnych ustaleń faktycznych i nie może się ograniczać jedynie do wskazania wadliwości sędziowskiego przekonania o wiarygodności jednych, a niewiarygodności innych źródeł czy środków dowodowych. Skarżący formułując zarzut obrazy art. 7 k.p.k. powinien wykazywać konkretne błędy w samym sposobie dochodzenia do określonych ocen, przemawiające w zasadniczy sposób przeciwko dokonanemu rozstrzygnięciu.

W realiach przedmiotowej sprawy autor apelacji nie wykazał, że ocena dowodów wyrażona przez sąd orzekający w zakresie ustaleń faktycznych i winy jest sprzeczna z zasadami logiki i doświadczeniem życiowym. Ustalenie zamiaru z jakim działał oskarżony na podstawie okoliczności jakie towarzyszyły zajściu jest prawidłowe. Powtórzyć godzi się w tym zakresie za Sądem okręgowym, że oskarżony jest osobą dorosłą i pomimo stwierdzonego przez biegłych lekkiego upośledzenia umysłowego trudno przyjąć, iż nie zdawał sobie sprawy, że zadanie ciosu nożem o ostrzu długości 19,5 cm w okolice brzucha, gdzie znajdują się ważne organy wewnętrzne może spowodować tego rodzaju obrażenia, które w efekcie doprowadzić mogą do skutku w postaci śmierci pokrzywdzonego. Dodatkowo jeśli uwzględni się agresywne zachowanie oskarżonego w postaci wielokrotnych uderzeń pięściami po twarzy, całkowite akceptowanie wywołanego przez siebie skutku wynikłego z użycia noża i braku pomocy pokrzywdzonemu – za prawidłowy należy uznać wniosek, że oskarżony godził się na doprowadzenie do zgonu ofiary, czyli działał z zamiarem ewentualnym pozbawienia życia. Nie zmienia tej oceny okoliczność, że oskarżony był pod wpływem alkoholu.

” Lp.

Zarzut

III.

Obraza przepisów postępowania mająca wpływ na treść wyroku, tj. art. 170§1 pkt 3 k.p.k. poprzez oddalenie wniosku dowodowego o powołanie innego biegłego w celu sporządzenia opinii uzupełniającej i uznanie, że dowód ten jest nieprzydatny do stwierdzenia, w jaki sposób mogły powstać rany na ciele pokrzywdzonego, podczas gdy dowód zawnioskowany przez obrońcę jest w zasadzie jedynym dowodem przydatnym do ustalenia tej okoliczności, a wobec faktu, iż poprzednia opinia nie udziela odpowiedzi na pytanie o możliwe źródła powstania obrażeń, w ocenie obrony konieczne było powołanie innego biegłego i sporządzenie nowej opinii.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Nietrafny jest sformułowany zarzut obrazy przepisów postępowania.

Dokonana przez Sąd Apelacyjny kontrola odwoławcza nie wykazała błędnych decyzji procesowych Sądu meriti opartych o treść art. 170 k.p.k. Niemniej już na wstępie należy zauważyć, że zarzut ten jest nieprawidłowo sformułowany. W orzecznictwie akcentuje się, iż nie może dojść do uchybienia normie zawartej w art. 170 k.p.k. w sytuacji, gdy kwestionowana jest wydana w sprawie opinia z zarzutem co do jej niejasności i niepełności. Przepis art. 170 § 1 k.p.k. w odniesieniu do dowodu z opinii biegłego może mieć zastosowanie jedynie przy rozpoznawaniu pierwszego w sprawie wniosku o powołanie ekspertów, których dotąd nie powołano, albo wniosku o powołanie biegłego odnośnie do zupełnie innego przedmiotu opinii niż ten, którego dotyczy złożona już ekspertyza. Natomiast dowód z opinii innych biegłych dopuszcza się tylko wówczas, gdy dotychczasowa została wydana przez biegłych niekompetentnych, lub przez biegłych co do których zachodzą przesłanki do ich wyłączenia (art. 196§ 2 k.p.k.) albo też dotychczas wydana opinia jest niepełna albo niejasna, bądź wewnętrznie sprzeczna (art. 201 k.p.k.).

„Niepełność opinii w rozumieniu przepisu art. 201 k.p.k. utożsamiać należy z taką jej treścią, która nie zawiera odpowiedzi na wszystkie zadane biegłemu pytania, lub nie uwzględnia wszystkich istotnych dla rozstrzygnięcia konkretnej kwestii okoliczności albo też nie zawiera uzasadnienia wyrażonych w niej ocen i poglądów. Niejasność natomiast związana jest z niespójnością, wieloznacznością wniosków końcowych, które utrudniają odczytanie ostatecznego poglądu biegłego.” (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 4 listopada 2015 r., III KK 122/15)

W niniejszej sprawie skarżący obrońca tychże przesłanek nie wykazał.

Zadaniem biegłego jest podzielenie się swoją wiedzą specjalistyczną i ułatwienie w ten sposób sądowi dokonania ceny dowodów i poczynienia ustaleń faktycznych (wyrok SN z dnia 20 sierpnia 1980 r., V KRN 178/80, OSNPG 1981/5, poz. 52). Nie jest zatem zadaniem biegłego odpowiedź na stworzone przez obrońcę ewentualne inne hipotetycznie wersje zajścia, bo byłoby to tworzenie faktów, a nie ocena dokonana na podstawie dowodów zgromadzonych w sprawie wedle posiadanej przez biegłego wiedzy eksperckiej. Konieczność skorzystania z dowodu z opinii biegłego wynika każdorazowo z okoliczności faktycznych sprawy i ocena potrzeby przeprowadzenia tego dowodu winna być dokonana z uwzględnieniem wszystkich okoliczności ujawnionych w danym postępowaniu. To Sąd w ramach swobodnej oceny dowodów decyduje o przyjęciu jednej z opinii lub o skorzystaniu z prawa do powołania innych biegłych. Takich przesłanek Sąd I instancji w niniejszej sprawie nie stwierdził, a i kontrolujący orzeczenie Sąd Apelacyjny ich nie dostrzega.

Lp.

Zarzut

IV.

Błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który miał wpływ na treść orzeczenia polegający na uznaniu za udowodniony fakty, że oskarżony zadał ciosy nożem pokrzywdzonemu, a okoliczności tej nie da się ustalić o żaden dowód istniejący w sprawie.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Wobec niezasadności zarzutów sformułowanych przez skarżącego omówionych w punktach I-III niniejszego uzasadnienia - należy uznać wynikający z nich zarzut błędu w ustaleniach faktycznych za niezasadny.

Lp.

Zarzut

V.

Błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który miał wpływ na treść orzeczenia polegający na uznaniu, że oskarżony podczas zdarzenia posługiwał się nożem, podczas gdy z opinii daktyloskopijnej wynika, że na nożu mającym służyć do zadania ciosów nie ujawniono śladów linii papilarnych należących do oskarżonego.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Wobec niezasadności zarzutów sformułowanych przez skarżącego omówionych w punktach I-III niniejszego uzasadnienia - należy uznać wynikający z nich zarzut błędu w ustaleniach faktycznych za niezasadny.

Wniosek

o zmianę orzeczenia i uniewinnienie oskarżonego od zarzucanego mu czynu.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Prawidłowość wyroku Sądu I instancji w zakresie odnoszącym się do wyczerpania działaniem oskarżonego znamion czynu przypisanego mu w wyroku z art. 13§1 k.k. w zw. z art. 148§1 k.k. w zb. z art. 156§1 pkt 2 k.k. w zw. z art. 11§2 k.k. sprawia, że złożony w apelacji wniosek o uniewinnienie oskarżonego jest bezzasadny.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Brak okoliczności podlegających uwzględnieniu z urzędu

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

utrzymano w mocy zaskarżony wyrok

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

W przekonaniu Sądu odwoławczego, Sąd meritii w zakresie sprawstwa, winy oskarżonego oraz kwalifikacji prawnej dokonał prawidłowych ustaleń, opartych na całokształcie ujawnionych dowodów, zaś apelacja nie wykazała, aby ocena tych dowodów zawierała błędy natury faktycznej czy logicznej. Orzeczona w dolnym progu ustawowego zagrożenia kara 8 lat pozbawienia wolności nie nosi znamion rażącej niewspółmierności.

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

Nie dotyczy

1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

Nie dotyczy

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Nie dotyczy

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

III.

Zasądzono od Skarbu Państwa na rzecz adw. A. P., Kancelaria Adwokacka w W., kwotę 738 (siedemset trzydzieści osiem) złotych – w tym zawierającą 23 % VAT – z tytułu nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu R. K. w postępowaniu odwoławczym – na podstawie art. 618§1 pkt. 11 k.p.k. oraz art. 29 ust. 1 Prawa o adwokaturze i §2, §4 ust. 1 i 3, §17 ust. 2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U.2019.18 t.j. z dnia 2019.01.04).

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

II.

Zwolniono oskarżonego R. K. w całości od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów postępowania odwoławczego, wydatkami obciążając Skarb Państwa - uznając, że zachodzą w sprawie warunki z art. 624§1 k.p.k. w zw. z art. 634 k.p.k.

7.  PODPIS

Anna Zdziarska Dorota Tyrała Adam Wrzosek

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

I

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca oskarżonego

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 13 października 2022 r., sygn. akt VIII K 72/21

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

Uchylenie

☒

zmiana