Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 lutego 2024 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Marta Sawińska

Protokolant: Emilia Wielgus

po rozpoznaniu w dniu 28 lutego 2024 r. w Poznaniu na posiedzeniu niejawnym

sprawy K. Z. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.

o emeryturę pomostową

na skutek apelacji K. Z. (1)

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 12 września 2023 r. sygn. akt VII U 540/23

oddala apelację.

UZASADNIENIE

Decyzją z 2 lutego 2023 r., znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. odmówił K. Z. (1) prawa do emerytury pomostowej. Jako podstawę rozstrzygnięcia organ powołał ustawę z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 504 ze zm.) oraz ustawę z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2022 r. poz. 1340 ze zm.). Jako przyczynę odmowy przyznania ubezpieczonemu wnioskowanego świadczenia organ rentowy wskazał nieudowodnienie przez K. Z. (1) co najmniej 15-letniego okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach oraz niewykonywanie przed 1 stycznia 1999 r. i po 31 grudnia 2008 r. pracy w szczególnych warunkach.

Odwołanie od decyzji złożył K. Z. (1) domagając się jej zmiany i przyznania mu emerytury pomostowej. W ocenie odwołującego spełnia on wszystkie kryteria do nabycia uprawnień do emerytury pomostowej. W zakresie prawy w szczególnych warunkach po 31 grudnia 2008 r. odwołujący wskazał, że od 5 grudnia 2022 r. do 5 stycznia 2023 r. pracował jako drwal – robotnik leśny u M. R..

Wyrokiem z 12 września 2023 r. Sąd Okręgowy w Poznaniu VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych sygn. akt VII U 540/23 oddalił odwołanie.

Powyższy wyrok zapadł w oparciu o następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

K. Z. (1) urodził się (...), z zawodu jest (...).

Odwołujący w okresie od 1 sierpnia 1980 r. do 31 sierpnia 2001 r. był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) Sp. z o.o. w S. (...)w K. G. M., gdzie kolejno zajmował stanowisko Specjalisty, Zastępcy Kierownika G. M., a następnie Kierownika G. M.. W okresie zatrudnienia od 26 czerwca 1981 r. do 30 czerwca 1983 r. odbywał zasadniczą służbę wojskową.

W ramach wykonywanych obowiązków na stanowisku Specjalisty, Zastępcy Kierownika odwołujący rozdzielał obowiązki pomiędzy pracowników, informował ich jak długo parowane będą surowce, jakie temperatury będą stosowane oraz jakie ilości enzymów będą dodawane. Ponadto nadzorował technologię i proporcje – kontrolował temperatury surowców i w kadziach fermentacyjnych, badał organoleptycznie zaciery, sprawdzał pH zacierów, zawartość cukru, wykonywał czynności dotyczące porządku, odkażania i robienia zacierów, czyścił kadzie oraz zajmował się przyjmowaniem surowca. Ponadto prowadził niezbędną dokumentację dot. procesu produkcyjnego – to jednak nie zajmowało wiele czasu. Większość swoich obowiązków wykonywał na hali produkcyjnej. Odwołującemu na zmianie podlegało dwóch pracowników na stanowisku palacza i zacierowego.

Po objęciu stanowiska kierownika zakres obowiązków odwołującego zasadniczo nie uległ zmianie. Odwołujący jako kierownik nie miał swojego zastępcy i kontrolował proces produkcyjny jak w okresie zatrudniania na poprzednim stanowisku. Ponadto odwołujący kontrolował aparat (...), robił kalkulacje wydajności, przygotowywał sprawozdania i rozliczał w kombinacie zużyte produkty i zakupy. W ramach wykonywanych obowiązków K. Z. (1) spędzał czas zarówno na hali, jak i w biurze. (...) pracowała w okresie produkcji w ciągłym ruchu, praca odbywała się także w niedzielę i święta oraz w dni wolne od pracy. Ponadto praca często odbywała się w systemie dwu lub trzyzmianowym.

K. Z. (1) na terenie (...) miał mieszkanie, w którym na co dzień mieszkał. Odwołujący po godzinach pracy i w niedziele musiał doglądać całej aparatury i sprawdzać, czy proces technologiczny produkcji przebiega prawidłowo, kontrolował wysokość temperatury i odpowiednio schładzał lub ją podwyższał. Wówczas spędzał około 6h na hali, choć zdarzały się niedziele, że była pełna produkcja. (...) każdego roku po zakończeniu produkcji wymagała remontu i napraw urządzeń. Wówczas przez około miesiąc był przestój. Po otrzymaniu nowego surowca po żniwach produkcja ruszała ponownie. Z odwołującym w (...) pracował R. M., który do 2015 r. był kierownikiem zakładu, W. S. na stanowisku zacierowego oraz K. Z. (2) na stanowisku palacza.

Po rozwiązaniu stosunku pracy w wymienionym powyżej podmiocie K. Z. (1) od 1 lutego 2003 r. prowadził własną działalność gospodarczą, w ramach której prowadził tą samą (...), w której uprzednio pracował, bowiem przejął ją od A. (...). Odwołujący prowadzoną działalność zawiesił 25 stycznia 2023 r. z przyczyn ekonomicznych.

W okresie od 5 grudnia 2022 r. do 5 stycznia 2023 r. w pełnym wymiarze czasu pracy pracował w Zakładzie Usług (...) na stanowisku drwala – robotnika leśnego. Odwołujący odbył instruktaż ogólny i stanowiskowy. W ramach wykonywanych obowiązków zajmował się ociosywaniem ściętego drewna, a następnie jego układaniem. W trakcie zatrudnienia odwołujący przecinał kłody drzew już ściętych drzew, zbierał ścięte drzewa i układał w stosy, ociosywał ścięte drzewo, czasem pomagał przy ścinaniu piłą drzewa. 90% pracy odwołującego polegała na ociosywaniu ściętych drzew. Odwołujący nie wykonywał pracy zrywkarza ani sam nie ścinał drzew przenośną pilarką z piłą łańcuchową.

18 stycznia 2023 r. K. Z. (1) złożył wniosek o przyznanie emerytury pomostowej, na skutek którego została wydana sporna decyzja. Organ przyjął za udowodnione 41 lat 2 miesiące i 28 dni okresów składkowych oraz 2 miesiące i 5 dni okresów nieskładkowych.

Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego Sąd I instancji wydał zaskarżony wyrok, w którym oddalił odwołanie K. Z. (1).

Na wstępnie rozważań prawnych Sąd Okręgowy wskazał, że odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie, gdyż odwołujący nie wykazał spełnienia warunku wskazanego w art. 4 pkt 6 ustawy z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz.U. 2022, poz. 11340 ze zm.).

Sąd I instancji podkreślił, że odwołanie K. Z. (1) należało rozpatrywać poprzez pryzmat przepisów ustawy z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych. Emerytury pomostowe zapowiedziane w art. 24 ust. 2 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2018 r., poz. 1270 ze zm.), zostały wprowadzone do systemu ubezpieczeń społecznych przez ustawę z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych, która weszła w życie w dniu 1 stycznia 2009 r.

Zgodnie z powołanym wyżej art. 24 ust. 2 ustawy emerytalnej, dla ubezpieczonych urodzonych po 31 grudnia 1948 r., zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, z wyjątkiem ubezpieczonych mających prawo do emerytury na warunkach określonych w art. 32 (szczególne warunki lub charakter zatrudnienia), art. 33 (działalność twórcza lub artystyczna), art. 39 (emerytura górnicza), art. 40 i 50 (emerytura kolejowa), art. 46 (przesłanki udzielenia emerytury), art. 50a (uprawnienia do emerytury górniczej) i art. 50e (nieprzerwany okres pracy górniczej), art. 184 (prawo do emerytury urodzonych po 31 grudnia 1948 r.) oraz w art. 88 (okresy zatrudnienia uprawniające do przejścia na emeryturę ustawy, o której mowa w art. 150), zostaną ustanowione emerytury pomostowe.

Przepis art. 4 ustawy pomostowej stanowi z kolei, że prawo do tego świadczenia przysługuje pracownikowi, który spełnił łącznie następujące warunki: urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.; ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat; osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn; ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn; przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. l i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS oraz po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 (art. 4 pkt 6).

Jednocześnie ustawa o emeryturach pomostowych dopuszcza odstępstwa od przesłanki wymienionej w jej art. 4 pkt. 6. W myśl art. 49 ustawy, prawo do emerytury pomostowej przysługuje również osobie, która:

1) po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. l i 3;

2) spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1-5 i 7 i art. 5-12;

3) w dniu wejścia w życie (czyli na dzień 1 stycznia 2009 r.) ustawy miał wymagany w przepisach, o których mowa w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Stosownie do art. 3 ust. 1 ustawy, prace w szczególnych warunkach to prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku; wykaz prac w szczególnych warunkach określa załącznik nr 1 do ww. ustawy.

Podkreślenia przy tym wymaga, iż prace w szczególnych warunkach zostały określone poprzez definicję zawartą w art. 3 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych. Wyliczenie rodzajów prac związanych z czynnikami ryzyka występującymi w szczególnych warunkach pracy zawarte jest w art. 3 ust. 2 ustawy o emeryturach pomostowych oraz wykaz takich prac zawarty jest w załączniku nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych. Natomiast prace o szczególnym charakterze zostały zdefiniowane w art. 3 ust. 3 ustawy o emeryturach pomostowych i wyliczone w załączniku nr 1 do tej ustawy. Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy warunkiem zaliczenia określonego rodzaju pracy do kategorii prac w szczególnych warunkach jest wykonywanie jej w szczególnych warunkach środowiska pracy determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, występowanie czynników ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, stawianie przed pracownikami wymagań przekraczających poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej. Dopełnieniem definicji zawartej w art. 3 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych jest wyliczenie rodzajów prac wykonywanych w szczególnych warunkach determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, z którymi związane są wspomniane czynniki ryzyka. Do pierwszej kategorii należą prace wykonywane po ziemią, na wodzie, pod wodą i w powietrzu. Do drugiej kategorii - prace wykonywane w warunkach gorącego i zimnego mikroklimatu, bardzo ciężkie prace fizyczne, prace w warunkach podwyższonego ciśnienia atmosferycznego i ciężkie prace fizyczne związane z bardzo dużym obciążeniem statycznym wynikającym z konieczności pracy w wymuszonej, niezmiennej pozycji ciała. Na podstawie art. 3 ust. 3 ustawy o emeryturach pomostowych, warunkiem zaliczenia określonego rodzaju pracy do kategorii prac o szczególnym charakterze - czego domaga się apelujący - jest szczególna odpowiedzialność i szczególna sprawność psychofizyczna wymagana przy jej wykonywaniu, zmniejszenie się możliwości należytego wykonywania pracy w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu i życiu innych osób na skutek pogorszenia się sprawności psychofizycznej związanej z procesem starzenia się. Definicje prac w szczególnych warunkach oraz o szczególnym charakterze opisują kryteria, w oparciu które zostały ustanowione wykazy takich prac zawarte w załącznikach nr 1 i 2 do ustawy o emeryturach pomostowych. Wykazy te mają zamknięty charakter i o nabyciu prawa do emerytury pomostowej decyduje umieszczenie danego rodzaju pracy w wykazach prac w szczególnych warunkach lub prac o szczególnym charakterze. Ponadto, w ustawie o emeryturach pomostowych ograniczono zakres prac w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze w porównaniu do zakresu prac w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze z rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Nie wszystkie prace w szczególnych warunkach, uprawniające do wcześniejszej emerytury na podstawie art. 32 i 184 ustawy emerytalnej, uprawniają obecnie do emerytury pomostowej. Znaczenie mają tylko prace wymienione w załączniku do ustawy o emeryturach pomostowych.

Stosownie do art. 32 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, dla celów ustalenia uprawnień, o których mowa w art. 32 ust. l (tj. wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach), za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. W myśl art. 32 ust. 4 ustawy o emeryturach i rentach, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych. Przepis art. 32 ust. 4 ustawy o emeryturach i rentach z FUS odsyła do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., nr 8, póz. 43 ze zm.). Zgodnie z § 2 ust. 1 ww. rozporządzenia, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Wskazane w art. 4, względnie w art. 49 ustawy o emeryturach pomostowych warunki nabycia prawa do emerytury pomostowej muszą być spełnione łącznie. Zgodnie bowiem z art. 15 ust. 1 tej ustawy, prawo do emerytury pomostowej powstaje z dniem spełnienia warunków wymaganych do nabycia tego prawa.

Następnie Sąd I instancji wskazał, że bezsporne w sprawie było, że K. Z. (1) spełnił warunki nabycia prawa do emerytury pomostowej określone w art. 4 pkt 1, 3 i 4 ustawy. Sporne jest natomiast to, czy odwołujący spełnił pozostałe przesłanki nabycia prawa do emerytury pomostowej, określone w art. 4 pkt 2, 5 i 6 ustawy. Podstawę do przyznania prawa do emerytury pomostowej stanowią przywołane już wyżej dwa przepisy - art. 4, jeśli wnioskodawca pracował w szczególnych warunkach w rozumieniu ustawy pomostowej po 31 grudnia 2008 r. lub art. 49, jeśli wnioskodawca nie pracował w szczególnych warunkach w rozumieniu ustawy pomostowej po 31 grudnia 2008 r., przy uwzględnieniu pozostałych warunków.

W dalszej części uzasadnienia Sąd Okręgowy zaakcentował, że ustalony stan faktyczny jednoznacznie pokazuje, że odwołujący nie pracował w szczególnych warunkach po 31 grudnia 2008 r. w rozumieniu „nowych przepisów” – czyli nie wykonywał żadnej z prac enumeratywnie wymienionej w załączniku do ustawy o emeryturach pomostowych. Brak spełnienia tego warunku przesądza o braku zasadności odwołania. Prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego, wymienione są w załączniku nr 1 wymienionej ustawy i tak zgodnie z pkt 34 do tego typu prac należą prace bezpośrednio przy zrywce lub ręcznej ścince drzew przenośną pilarką z piłą łańcuchową. Ustawa o emeryturach pomostowych nie definiuje pojęcia „zrywka”. Zgodnie z § 2 pkt 4 rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2006 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu niektórych prac z zakresu gospodarki leśnej Dz.U.2006.161.1141 z dnia 2006.09.08 zrywka drewna - to przemieszczanie drewna z miejsca pozyskania przy pniu do miejsca załadunku dostępnego dla środków transportu.

Sąd Okręgowy zaznaczył, że jego ustaleń wynika, że od 5 grudnia 2022 r. do 5 stycznia 2023 r., będąc zatrudnionym u M. R. ( Zakład Usług (...)), odwołujący nie pracował przy zrywce lub ręcznej ścince drzew przenośną pilarką z piłą łańcuchową, a przeprowadzone przed sądem postępowanie dowodowe wykazało, że odwołujący w ramach wykonywanych obowiązków zajmował się okorowywaniem drzew i układaniem ściętego drewna. Sąd I instancji podkreślił, że taka praca nie jest wymieniona w żadnym z załączników do ustawy o emeryturach pomostowych. Z uwagi na treść wystawionego odwołującemu świadectwa pracy, należy zauważyć, że dla uznania, że praca jest wykonywana w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, nie wystarcza określenie w umowie o pracę, że pracownik został zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy na konkretnym stanowisku, z zajmowaniem którego związana jest jedynie (potencjalna) konieczność wykonywania prac wymienionych w wykazach stanowiących załączniki nr 1 i nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych, ale niezbędne jest, aby prace takie rzeczywiście wykonywał w pełnym wymiarze czasu pracy, to jest codziennie i przez całą przewidzianą dla niego dniówkę roboczą (postanowienie Sądu Najwyższego z 10 sierpnia 2022 r., II USK 517/21, LEX/el.2023). Odwołujący nie wykonywał prac wskazanych w punkcie 10 świadectwa pracy z 6 stycznia 2023 r.

Sąd Okręgowy podkreślił, że dana praca może być uznana za pracę wykonywaną w warunkach szczególnych - zarówno w rozumieniu ustawy emerytalnej, jak i ustawy o emeryturach pomostowych - tylko i wyłącznie wówczas, gdy jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Z zebranego materiału dowodowego wprawdzie wynika, że odwołujący co najwyżej, czasem, pomagał przy ścinaniu drzew piłą innym pracownikom, celem przyuczenia, to jednak obowiązki te nie były wykonywane stale.

Następnie Sąd Okręgowy wskazał, że ocena czy odwołujący legitymuje się stażem pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wynoszącym co najmniej 15 lat nie wpływa jednak na sytuację odwołującego. Zatem ewentualne zaliczenie pracy w (...)do pracy w szczególnych warunkach nie mogło prowadzić do uwzględnienia odwołania. Zgodnie z art. 49 ustawy o emeryturach pomostowych w przypadku uznania, iż odwołujący nie spełnia przesłanek z art. 4 ustawy, prawo do emerytury pomostowej przysługuje również osobie, która:

1) po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

2) spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1-5 i art. 5-12;

3) w dniu wejścia w życie ustawy miała wymagany w przepisach, o których mowa w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Z powyższego wynika, że w przypadku, kiedy osoba ubiegająca się o emeryturę pomostową nie kontynuuje pracy w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze i legitymuje się w związku z tym jedynie stażem pracy „szczególnej” według poprzednio obowiązujących przepisów, może nabyć prawo do emerytury pomostowej jedynie wówczas, gdy dotychczasowy staż pracy (okres prac) można kwalifikować jako prace w warunkach szczególnych w rozumieniu dziś obowiązujących przepisów (art. 3 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych) lub o szczególnym charakterze (art. 3 ust. 3 tej ustawy). Innymi słowy brak podstaw prawnych do przyznania emerytury pomostowej ubezpieczonemu, którego dotychczasowy okres pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze dziś nie może być tak kwalifikowany (Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 25 kwietnia 2013 r. w sprawie III AUa 1857/12, LEX/el.2023). Regulacja z art. 49 ustawy znajduje zastosowanie w stosunku do osób, które legitymują się wymaganym 15-letnim okresem pracy w warunkach szczególnych, ale nie wykonywały takiej pracy po dniu 31 grudnia 2008 r. Przepis ten w miejsce warunku z art. 4 punkt 6 omawianej ustawy wprowadza wymaganie, aby wnioskujący spełniał w dniu wejścia w życie ustawy, tj. 1 stycznia 2009 r., warunek posiadania co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, ale w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych (vide wyrok Sądu Najwyższego z 4 grudnia 2013 roku, II UK 159/13, LEX/el.2023). Zatem osoba ubiegająca się o emeryturę pomostową, która nie kontynuuje po 31 grudnia 2008 r. pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze i legitymuje się w związku z tym jedynie stażem pracy „szczególnej” według poprzednio obowiązujących przepisów, może nabyć prawo do tej emerytury jedynie wówczas, gdy dotychczasowy staż pracy można kwalifikować jako pracę w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze w rozumieniu obowiązujących przepisów - art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych (vide wyrok Sądu Najwyższego z 13 marca 2012 r., II UK 164/11, LEX/el.2023). Stanowisko to zostało zaakceptowane również przez Sad Najwyższy w wyroku z 4 września 2012 r., I UK 164/12, w którym Sąd ten powtórzył, że określenie „okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3, zawarte w art. 49 pkt 3 ustawy z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych, oznacza okres pracy wskazany w art. 3 ust. l i 3 tej ustawy, bez wliczania do niego okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 32 i 33 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Jeśli więc prace wykonywane przez uprawnionego we wskazywanych przez niego okresach nie były ani pracami w szczególnych warunkach, ani w szczególnym charakterze w rozumieniu aktualnie obowiązujących przepisów art. 3 ust. l i 3 ustawy pomostowej, to ubezpieczonemu nie przysługuje prawo do emerytury pomostowej” (cyt. wyżej wyrok Sądu Najwyższego z 13 marca 2012 roku, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 24 lutego 2016 roku, III AUa 1707/15, LEX/el.2023).

Sąd Okręgowy podkreślił, że powyższe oznacza, że kryterium weryfikacji szczególnego charakteru prac wykonywanych do 31 grudnia 2008 r. stanowią w analizowanym przypadku przepisy nowej ustawy, tj. ustawy o emeryturach pomostowych, a nie dotychczas obowiązujące, tj. przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Bezpośrednią konsekwencją tego jest obowiązywanie wykazu prac w warunkach szczególnych z ustawy o emeryturach pomostowych z 19 grudnia 2008 r. Zatem odwołujący nie mógł nabyć prawa do wnioskowanego świadczenia na podstawie art. 49 ustawy. Z tych samych przyczyn odwołujący nie spełnia wymogu wskazanego w art. 4 pkt 6 ustawy.

Odwołujący pracując w (...) Sp. z o.o. w S. (...) w K. G. M. w okresach określonych w stanie faktycznym wykonywał prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w myśl poprzednio obowiązujących przepisów tj. określonych w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U.1983.8.43 z dnia 1983.02.18) w wykazie A, Dział XIV „Prace różne”, pod poz. 24 tj. kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie, określone w wykazie A, Dział XIV „Prace różne”, pod poz. 25 tj. bieżąca konserwacja agregatów i urządzeń oraz prace budowlano-montażowe i budowlano-remontowe na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wymienione są prace wymienione w wykazie, gdzie w obu przypadkach pracami wymienionymi w wykazie były określone w wykazie A, a także w dziale IV „W chemii”, pod poz. 33 tj. produkcja estrów, alkoholi, aldehydów, ketonów, eterów, tlenków organicznych i chlorowcopochodnych organicznych, produkcja kwasów organicznych, produkcja i przetwórstwo związków aromatycznych, produkcja płynów hamulcowych i chłodniczych. Wymienione prace są pracami w szczególnych warunkach w rozumieniu „starych” przepisów, tj. art. 32 i 33 ustawy o emeryturach i rentach FUS. Takiego stanowiska nie zawiera jednak ustawa z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych, tym samym przepisy tej ustawy nie traktują tej pracy jako wykonywanej w szczególnym charakterze czy szczególnych warunkach. W rozumieniu przepisów ustawy pomostowej, ustawodawca nie uznaje tej pracy za pracę w szczególnych warunkach.

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy Sąd Okręgowy stwierdził, że apelujący nie spełnia przesłanki 15 lat stażu pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych (w nowym znaczeniu), gdyż za tego rodzaju pracę nie jest uznawana praca na stanowisku z zakresu kontroli i dozoru inżynieryjno-technicznego na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie i dozoru pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach przy produkcji (...) w (...).

Mając więc na względzie, że skarżący nie wykonywał po dniu 31 stycznia 2008 r. pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, jak również przed tym dniem przez okres 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze w nowym znaczeniu, tj. w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych, nie spełnia on wymaganych łącznie przesłanek przyznania wnioskowanego prawa.

W tym stanie rzeczy, Sąd I instancji - na podstawie art. 477 ¹¹ § 1 k.p.c. i powołanych wyżej przepisów - oddalił odwołanie.

Apelację od powyższego wyroku wniósł odwołujący K. Z. (1), zaskarżając go w całości.

Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił:

I.  naruszenie art. 3 ust. 1-7 i art. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych i art. 32 i 33 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych poprzez błędną ich wykładnię i przyjęcie, że nie przysługuje mu emerytura pomostowa na podstawie tych przepisów, błąd w ustaleniach faktycznych, polegający na przyjęciu, że nie posiada koniecznego do przyznania emerytury pomostowej 15-letniego stażu pracy w szczególnych warunkach, że przed dniem 1 stycznia 1999 r. nie wykonywał pracy w warunkach szczególnych i że po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywał pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych,

II.  naruszenie przepisów prawa procesowego mające istotny wpływ na rozstrzygnięcie, w tym art. 233 § 1 k.p.c. przez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego, a w konsekwencji oddalenia odwołania od decyzji ZUS, art. 299 k.p.c. przez niedopuszczenie uzupełniającego przesłuchania odwołującego K. Z..

Odwołujący wniósł o:

1.  zmianę zaskarżonego wyroku i przyznanie mu emerytury pomostowej na podstawie ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz.U. z 2023 r., poz. 164 z późn. zm.) ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji,

2.  zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych,

3.  przeprowadzenie dowodu z przesłuchania odwołującego K. Z. na okoliczność charakteru pracy w Zakładzie Usług (...) w N..

Organ rentowy nie wniósł odpowiedzi na apelację odwołującego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jako bezzasadna podlega oddaleniu.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd I instancji przeprowadził wyczerpujące postępowanie dowodowe, a zebrany materiał dowodowy poddał wszechstronnej ocenie z zachowaniem granic swobodnej oceny dowodów przewidzianej przez art. 233 § 1 k.p.c. Na tej podstawie Sąd Okręgowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne, z których wyprowadził prawidłowe wnioski. Sąd Odwoławczy w pełni podziela te ustalenia, jak również rozważania prawne leżące u podstaw zaskarżonego wyroku, a w konsekwencji przyjmuje je za własne.

Zgodnie z art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2008r., nr 237, poz. 1656), prawo do emerytury pomostowej, z uwzględnieniem art. 5-12, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.;

2) ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

3) osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4) ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

5) przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS;

6) po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

7) nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.

W myśl art. 3 ust. 1 ustawy - prace w szczególnych warunkach to prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku; wykaz prac w szczególnych warunkach określa załącznik nr 1 do ustawy.

Art. 3 ust. 3 - prace o szczególnym charakterze to prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się; wykaz prac o szczególnym charakterze określa załącznik nr 2 do ustawy.

Stosownie do art. 49 tej ustawy prawo do emerytury pomostowej przysługuje również osobie, która:

1) po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

2) spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1-5 i 7 i art. 5-12;

3) w dniu wejścia w życie ustawy miała wymagany w przepisach, o których mowa w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3

Podobnie jak w przypadku emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach tak i w przypadku emerytur pomostowych katalog prac kwalifikowanych jako prace w szczególnych warunkach lub w szczególnych charakterze jest zamknięty (enumeratywnie ujęty) w załącznikach nr 1 (praca w szczególnych warunkach) i nr 2 (prace w szczególnym charakterze). Oznacza to, że tylko prace ujęte w tych załącznikach mogą być kwalifikowane jako prace wykonywane w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 14 maja 2014 r. UK 460/13 OSNP 2015/4/55; z dnia 13. (...)., II UK 164/11, OSNP 2013 nr 5-6, poz. 62; z dnia 24 stycznia 2014 r. III UK 33/13 OSNP 2015/4/).

Bezsporne w niniejszej sprawie jest posiadanie wymaganego przez odwołującego wieku 60 lat i dysponowanie 25 latami okresów składkowych i nieskładkowych (za udowodnione organ rentowy uznał 41 lat 2 miesiące i 28 dni składkowych i 2 miesiące i 5 dni okresów nieskładkowych). Organ rentowy w zaskarżonej decyzji wskazał na nieudowodnienie przez K. Z. (1) co najmniej 15-letniego okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach oraz niewykonywanie przed 1 stycznia 1999 r. i po 31 grudnia 2008 r. pracy w szczególnych warunkach.

W rozpoznawanej sprawie kwestia sporna sprowadzała się do ustalenia, czy ubezpieczony K. Z. (1) posiada staż pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący 15 lat, a także to, czy spełnia warunki, o których mowa w art. 4 ustawy (tj. przed dniem 1 stycznia 1999 r., wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS oraz po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy) lub w art. 49 ustawy (obowiązek wykazania na dzień 1 stycznia 2009 r. warunku posiadania co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy).

Należy również przypomnieć, że prawo do emerytury pomostowej podobnie jak prawo do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach są regulacjami wyjątkowymi, stanowiącymi uprzywilejowanie określonych grup pracowników, a przepisy wprowadzające wyjątek od ogólnych zasad nabywania prawa do emerytury nie powinny być wykładane w sposób rozszerzający. W prawie ubezpieczeń społecznych z zasady przepisy powinny być wykładane w sposób ścisły z wyraźną dominacją wykładni literalnej. Nie powinno się więc stosować do nich zasadniczo wykładni celowościowej, funkcjonalnej lub aksjologicznej w opozycji do wykładni językowej, jeżeli ta ostatnia prowadzi do jednoznacznych rezultatów interpretacyjnych, a zatem nie można ich poddawać ani wykładni rozszerzającej, ani zwężającej, modyfikującej (por. w tym zakresie wyroki Sadu Najwyższego z: z dnia 8 stycznia 1993 r., III ARN 84/92, OSNC 1993 Nr 10, poz. 183; z dnia 8 maja 1998 r., I CKN 664/97, OSNC 1999 Nr 1, poz. 7; z dnia 25 kwietnia 2003 r., III CZP 8/03, OSNC 2004 Nr 1, poz. 1; z dnia 16 sierpnia 2005 r., I UK 378/04, OSNP 2006 nr 13-14, poz. 218; z dnia 23 października 2006 r., wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 9 listopada 1999 r., II UKN 187/99, OSNAPiUS 2001 Nr 4, poz. 121; wyrok z 16 sierpnia 2005 r., I UK 378/04, OSNP 2006 nr 13-14, poz. 218 i z dnia 25 czerwca 2008 r., II UK 315/07, LEX nr 496396, I UK 128/06, OSNP 2007 nr 23-24, poz. 359; z dnia 29 stycznia 2008 r., I UK 239/07, OSNP 2009 nr 7-8, poz. 103; z dnia 4 marca 2008 r., II UK 129/07, OSNP 2009 nr 11-12, poz. 155; z dnia 19 maja 2009 r., III UK 6/09, LEX nr 509028; z dnia 25 października 2016 r., I UK 386/15, LEX nr 2169474).

W świetle prawidłowych ustaleń Sądu Okręgowego, odwołujący się po dniu 31 grudnia 2008 r. nie pracował w szczególnych warunkach w rozumieniu przepisów ustawy pomostowej, co wyklucza możliwość nabycia przez niego prawa do emerytury pomostowej na podstawie art. 4 ustawy.

Przypomnieć należy, że odwołujący domagał się zaliczenia do okresu pracy w warunkach szczególnych zatrudnienia w okresie od 5 grudnia 2022 r. do 5 stycznia 2023 r., u M. R. ( Zakład Usług (...)). W ocenie odwołującego wówczas wykonywał on prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego, wymienione są w załączniku nr 1 wymienionej ustawy i tak zgodnie z pkt 34 do tego typu prac należą prace bezpośrednio przy zrywce lub ręcznej ścince drzew przenośną pilarką z piłą łańcuchową.

Na okoliczność wykonywania przez ubezpieczonego pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze Sąd I instancji dopuścił dowód z dokumentów zgromadzonych w aktach osobowych ubezpieczonego, aktach organu rentowego oraz z przesłuchania ubezpieczonego i jego pracodawcy. Przeprowadzone przed tym sądem postępowanie dowodowe wykazało, że odwołujący w ramach wykonywanych obowiązków zajmował się okorowywaniem drzew i układaniem ściętego drewna, a taka praca nie jest wymieniona w żadnym z załączników do ustawy o emeryturach pomostowych. Z zeznań odwołującego oraz świadka M. R. (pracodawcy) wynika, że w ramach wykonywanych obowiązków od 5 grudnia 2022 r. do 5 stycznia 2023 r. odwołujący zajmował się ociosywaniem ściętego drewna, a następnie jego układaniem, ponadto w trakcie zatrudnienia odwołujący przecinał kłody już ściętych drzew, zbierał ścięte drzewa i układał w stosy, ociosywał ścięte drzewo, czasem pomagał przy ścinaniu piłą drzewa. Praca odwołującego polegała w 90% na ociosywaniu ściętych drzew. Po za tym - Odwołujący nie wykonywał pracy zrywkarza ani sam nie ścinał drzew przenośną pilarką z piłą łańcuchową.

Sąd Apelacyjny podkreśla, że praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych.

W ocenie Sądu Odwoławczego, materiał dowodowy zgromadzony w sprawie nie pozwolił na przyjęcie, że w okresie zatrudnienia M. R. ( Zakład Usług (...)) odwołujący wykonywał prace w warunkach szczególnych czy o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 ustawy.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego praca ubezpieczonego nie kwalifikuje się do zaliczenia do pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu stosownych przepisów mimo, iż była wykonywana w warunkach szkodliwych, tj. w hałasie i zapyleniu. Należy pamiętać, że praca w warunkach szkodliwych nie jest jednoznaczna z pracą w szczególnych warunkach, ta ostatnia jest bowiem kategorią prawną, określoną w stosownych przepisach, zaś jej rodzaje zostały wymienione w załączniku nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych. Zatem jedynie prace określone w przepisach powołanego aktu prawnego, można zaliczyć do prac w warunkach szczególnych.

Jak już wskazano punkt 34 załącznika numer 1 do ustawy jako pracę w warunkach szczególnych, wskazuje prace bezpośrednio przy zrywce lub ręcznej ścince drzew przenośnią pilarką z piłą łańcuchową. Jak wynika natomiast z ustalonego w sprawie stanu faktycznego odwołujący nie wykonywał pracy zrywkarza ani sam nie ścinał drzew przenośną pilarką z piłą łańcuchową. Jego praca polegała w 90% na ociosywaniu ściętych drzew. Zdaniem Sądu Odwoławczego, niewątpliwie nawet same zeznania ubezpieczonego wskazują, że praca odwołującego w spornym okresie, nie należała do żadnego z charakteru wymienionych wyżej prac (cyt. „moja praca polegała na ociosywaniu ściętego drzewa, sam nie ścinałem drzew, nie wykonywałem pracy zrywkarza, potem układałem drewno”). Z zeznań pracodawcy odwołującego przesłuchanego w charakterze świadka M. R. wynika, że cyt. „odwołujący głównie przecinał kłody ścięte przez pilarza, sam nie ścinał drzew, czasem zbierał drewno w stosy, nie pracował przy zrywce drzew, nie pracował piłą łańcuchową”.

Sąd Odwoławczy nie neguje tego, że odwołujący mógł być narażony na szkodliwe warunki panujące w Zakładzie Usług (...), lecz ze względu na niemożność zaliczenia prac wykonywanych w spornym okresie przez odwołującego do prac w warunkach szczególnych, wliczenie tego okresu do stażu pracy w warunkach szczególnych było niemożliwe.

Warunkiem skutecznego ubiegania się o emeryturę pomostową, w świetle wykładni językowej art. 4 ustawy, jest bowiem legitymowanie się określonym stażem pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych lub dotychczasowych przepisów przed dniem 1 stycznia 1999 r., oraz kontynuowanie pracy w szczególnych warunkach po dniu 31 grudnia 2008 r. - jednakże już tylko w rozumieniu art. 3 ust. 1 ustawy. Odwołujący podnosił, iż po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach (o szczególnym charakterze) w rozumieniu art. 3 ust. 1 ustawy jako robotnik leśny – drwal (umowa o pracę z 4 grudnia 2022r. w akatach osobowych), lecz zdaniem Sądu Apelacyjnego praca odwołującego w tym okresie takiego charakteru nie posiadała. Nie była ona bowiem tożsama z pracą wymienioną w pkt 34 załącznika nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych.

W ocenie Sądu Odwoławczego ubezpieczony nie wykazał spełnienia wszystkich przesłanek warunkujących przyznanie mu prawa do emerytury pomostowej, tym samym nie sprostał on obowiązkowi określonemu w art. 6 k.c. oraz art. 232 k.p.c., albowiem podnoszone przez niego argumenty co do wadliwości spornej decyzji ZUS nie znalazły potwierdzenia w zebranym w sprawie materiale dowodowym. Zatem Sąd Okręgowy w sposób prawidłowy ustalił, że praca odwołującego u M. R. w Zakładzie Usług (...) w okresie od 5 grudnia 2022 r. do 5 stycznia 2023 r. nie posiadała charakteru pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych, bowiem nie była tożsama z pracą określoną w punkcie 34 załącznika nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych - prace bezpośrednio przy zrywce lub ręcznej ścince drzew przenośną pilarką z piłą łańcuchową.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego oraz przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów należy stwierdzić, że zarzut ten nie zasługuje na uwzględnienie. Słusznie zauważył Sąd I instancji, że ze zgromadzonego materiału dowodowego jasno wynika, że praca którą wykonywał u M. R. w okresie od 5 grudnia 2022 r. do 5 stycznia 2023 r. odwołujący, a opisana zarówno przez ubezpieczonego w jego zeznaniach jak i przez pracodawcę nie odpowiada opisowi zawartemu w punkcie 34 załącznika nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych.

Należy również dodać, że skuteczne postawienie zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem jedynie może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie jest natomiast wystarczające natomiast przekonanie strony o innej niż przyjął Sąd doniosłości poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena sądu (tak np. Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 6 listopada 1998 r. II CKN 4/98 - niepublikowane), a zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, które Sąd Apelacyjny w pełni popiera i akceptuje, do naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c. mogłoby dojść tylko wówczas, gdyby skarżący wykazał uchybienie podstawowym regułom służącym ocenie wiarygodności i mocy poszczególnych dowodów, tj. regułom logicznego myślenia, zasadzie doświadczenia życiowego i właściwego kojarzenia faktów (wyrok SN z dnia 16 grudnia 2005 r., III CK 314/05).

Sąd Apelacyjny nie widział podstaw do uzupełniającego przesłuchania odwołującego, po za tym odwołujący przed Sądem I instancji przedstawił dokładnie czym się zajmował u M. R.. Zeznania odwołującego były również zbieżne z zeznaniami M. R., który również potwierdził, że odwołujący pracował głównie przy ociosywaniu drzewna i pracował jako zrywacz drewna.

Zatem słusznie Sąd I instancji w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku podał, że odwołujący sam przedstawił sądowi dowody zaprzeczające wpisom w punkcie 10 świadectwa pracy (dowód z zeznań świadka M. R., dowód z przesłuchania odwołującego) i skoro odwołujący zeznał, że 90% jego pracy to było ociosywanie drzewa, to trudno przyjąć, że nagle złożyłby zeznania o innej treści.

Mając na uwadze powyższe na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 5 k.p.c. Sąd Apelacyjny postanowił pominąć dowód z uzupełniającego przesłuchania K. Z. (1).

Zaakcentować przy tym raz jeszcze wypada, że ważne jest to jaką faktycznie pracę wykonywał odwołujący, a nie to co jest zawarte w dokumentach tj. jak określono jego stanowisko pracy (w świadectwie pracy).

Reasumując trzeba podkreślić, iż spełnienie przez osobę ubiegającą się o emeryturę pomostową wszystkich ustawowych warunków do nabycia tego prawa (art. 4 lub art. 49 ustawy) nie może budzić wątpliwości, a świadczenie to może przysługiwać tylko takiej osobie, która rzeczywiście wykonywała prace objęte ustawą o emeryturach pomostowych i w warunkach w niej ustalonych (stale i w pełnym wymiarze). W rozpoznawanej sprawie nie zostało wykazane, że na dzień złożenia wniosku ubezpieczony legitymował się 15-letnim okresem pracy w warunkach szczególnych, w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach pomostowych, zatem nie spełnił wszystkich przesłanek warunkujących prawo do przyznania mu emerytury pomostowej, w związku z czym odmowna decyzja organu rentowego była prawidłowa.

W orzecznictwie podkreśla się, że przesłanki do nabycia prawa do emerytury na podstawie przepisów o emeryturach pomostowych muszą być spełnione łącznie, co oznacza, że brak choćby jednego z tych warunków powoduje niemożność nabycia uprawnień emerytalnych (tak wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 26 kwietnia 2012 r., sygn. akt III AUa 252/12).

Sąd Apelacyjny wskazuje raz jeszcze, że prace w szczególnych warunkach zostały określone poprzez definicję zawartą w art. 3 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych, wyliczenie rodzajów prac związanych z czynnikami ryzyka występującymi w szczególnych warunkach pracy zawarte w art. 3 ust. 2 ustawy o emeryturach pomostowych oraz wykaz takich prac zawarty w załączniku nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych. Natomiast prace o szczególnym charakterze zostały zdefiniowane w art. 3 ust. 3 ustawy o emeryturach pomostowych i wyliczone w załączniku nr 2 do tej ustawy. W orzecznictwie sądów administracyjnych trafnie przyjmuje się, że wykaz prac określonych w art. 3 ust. 1 i 3 jest zamknięty i nie podlega uzupełnieniu, co oznacza, że cech pracy „o szczególnym charakterze„ lub „w szczególnych warunkach” nie mogą posiadać inne prace, choćby sposób ich wykonywania i ich jakość mogła obniżyć się z wiekiem (por. wyrok WSA w Poznaniu z dnia 29 czerwca 2011 r., IV SA/Po 335/11).

Sąd Apelacyjny zaznacza, że twierdzenia odwołującego zawarte w apelacji przedstawiały własną ocenę zgromadzonego materiału dowodowego, nie zostały poparte przekonującymi dowodami, a zatem nie zasługiwały na uwzględnienie.

Wobec powyższego brak jest zatem w analizowanym stanie faktycznym podstaw do zastosowania ustawy z 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych i przyznania odwołującemu prawa do emerytury pomostowej.

Mając na uwadze powyższe Sąd Apelacyjny, w oparciu o treść art. 385 k.p.c. oddalił apelację odwołującego.

sędzia Marta Sawińska