Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 kwietnia 2023 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 5 kwietnia 2023 r. w S.

sprawy C. J.

przeciwko Dyrektorowi Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W.

o ponownym ustaleniu wysokości emerytury

na skutek apelacji ubezpieczonego

od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie

z dnia 27 czerwca 2022 r., sygn. akt VI U 1465/19

oddala apelację.

Sygn. akt III AUa 580/22

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 12 lipca 2017 roku nr (...) Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W., działając na podstawie art. 15c w zw. z art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2016 r. poz. 708 ze zm.) oraz na podstawie otrzymanej z IPN informacji nr (...) z dnia 24 lutego 2017 r. ponownie ustalił wysokość należnej C. J. emerytury, stwierdzając, że od dnia 1 października 2017 roku miesięczna wysokość tego świadczenia dla ubezpieczonego – po potrąceniu składki na ubezpieczenie zdrowotne i zaliczki na podatek dochodowy - wynosi 1.063,59 zł, przy przyjęciu, że podstawa wymiaru emerytury to 6.820,67 zł. Okres od 1 czerwca 1961 roku do 31 lipca 1990 roku uznano za okres określony w art. 13b ww. ustawy, liczony po 0,0%. Emerytura wyniosła 13 % podstawy wymiaru.

Z powyższą decyzją nie zgodził się ubezpieczony C. J., który w swoim odwołaniu, uzupełnionych pismem z dnia 25 czerwca 2018 roku, wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez ustalenie emerytury w kwocie sprzed wydania zaskarżonej decyzji, tj. w kwocie 3 469,82 złotych brutto. Jednocześnie ubezpieczony wniósł o zasądzenie od pozwanego na jego rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych.

Zaskarżonej decyzji ubezpieczony zarzucił naruszenie:

1) art. 2 Konstytucji RP, polegające na arbitralnym obniżeniu przysługującego mu świadczenia emerytalnego, co narusza zasadę ochrony praw nabytych i zasadę sprawiedliwości społecznej, a także zasadę zaufania obywatela do państwa i tworzonego przez nie prawa oraz niedziałania prawa wstecz, wynikające z zasady demokratycznego państwa prawnego;

2) art. 67 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP polegające na arbitralnym obniżeniu przysługującego mu świadczenia emerytalnego, co stanowi nieproporcjonalne i nieuzasadnione naruszenie przysługującego mu prawa do zabezpieczenia społecznego po osiągnięciu wieku emerytalnego;

3) art. 30 oraz art. 47 Konstytucji RP w zw. z art. 8 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności polegające na naruszeniu jego godności, prawa do ochrony czci, dobrego imienia, prawa do prywatności i prawa do poszanowania życia rodzinnego, poprzez przyjęcie, że jego służba w okresie przed 31 lipca 1990 r. stanowiła „służbę na rzecz totalitarnego państwa”, a tym samym arbitralne przypisanie - w akcie prawnym rangi ustawy-winy za działania związane z naruszeniami praw człowieka, których dopuszczali się niektórzy przedstawiciele władzy publicznej PRL oraz niektórzy funkcjonariusze organów bezpieczeństwa PRL, a do których on w żaden sposób się nie przyczynił;

4) art. 32 ust. 1 w zw. z art. 64 ust. 1 i 2 oraz art. 67 ust. 1 Konstytucji RP w zw. z art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności w zw. z art. 14 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, polegające na nieuzasadnionym, dyskryminującym zróżnicowaniu jego uprawnień o charakterze majątkowym wynikających ze służby po roku 1990 i obniżeniu świadczeń emerytalnych należnych mu z tytułu tej służby, w stosunku do osób, które nie pełniły służby w okresie PRL, w sposób naruszający zasadę równości wobec prawa;

5) art. 45 ust. 1 w zw. z art. 10 ust. 1 i 2 Konstytucji RP oraz art. 42 ust. 1 Konstytucji RP w zw. z art. 6 ust. 2 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, polegające na zastosowaniu represji bez wykazania winy indywidualnej, zastąpienie w tym zakresie władzy sądowniczej władzą ustawodawczą i odwróceniu w ten sposób zasady domniemania niewinności przez uznanie wszystkich funkcjonariuszy będących w służbie przed 31 lipca 1990 r. za winnych działań zasługujących na penalizację;

a w konsekwencji powyższych naruszeń:

6) art. 64 ust. 1 i 2 w zw. z art. 67 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP w zw. z art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności w zw. z art 14 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, polegając na arbitralnym naruszeniu jego osobistych praw majątkowych i prawa do poszanowania mienia, które podlegają równej dla wszystkich ochronie, na skutek nieproporcjonalnego naruszenia mojego prawa do zabezpieczenia społecznego, co stanowi przejaw nieuzasadnionej represji ekonomicznej.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania w całości oraz o zasądzenie od ubezpieczonego na rzecz organu rentowego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, podtrzymując argumentację, która legła u podstaw wydania zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z dnia 27 czerwca 2022 r. Sąd Okręgowy w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie i odstąpił od obciążenia ubezpieczonego kosztami zastępstwa procesowego.

Sąd Okręgowy oparł swoje rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych:

C. J. urodził się (...). Ubezpieczony studiował przez 9 semestrów na Wydziale (...) Politechniki (...) w S., studiów tych nie ukończył z powodu ciężkiej sytuacji materialnej. W trakcie tych studiów ubezpieczony ukończył Studium (...) przy Politechnice (...) w S.. W 1977 roku ubezpieczony ukończył wyższe studia zawodowe na kierunku administracja na Wydziale (...)Uniwersytetu im. A. M. w P., a w 1979 roku uzyskał tytuł magistra administracji na tym wydziale.

Wnioskiem z dnia 24 kwietnia 1961 roku ubezpieczony zwrócił się do Komendanta Komendy Wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej w S., o przyjęcie do pracy w Służbie Bezpieczeństwa.

Z dniem 1 września 1961 roku ubezpieczony został przyjęty na okres służby przygotowawczej na stanowisko wywiadowcy Sekcji III Wydziału B Komendy Wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej w S..

We wniosku o przeszeregowanie z dnia 8 grudnia 1961 roku wskazano, że z pracy jako wywiadowca wywiązuje się dobrze. Z każdym dniem lepiej przyswaja sobie specyfikę pracy po linii obserwacji, do której wykazuje duże przywiązanie. We wniosku personalnym z dnia 18 grudnia 1962 roku wskazano, że ubezpieczony z pracownikiem sumiennym i zdyscyplinowanym. W miarę możliwości wykorzystuje posiadany sprzęt techniczny, interesuje się fotografika operacyjną i na tym odcinku może się poszczycić pewnymi osiągnięciami.

W charakterystyce z 23 listopada 1962 roku wskazano, że ubezpieczony specyfikę pracy po linii obserwacji ma już całkowicie opanowaną, doskonale robi zdjęcia fotograficzne aparatami zamaskowanymi.

Z dniem 1 sierpnia 1963 roku ubezpieczony został mianowany oficerem śledczym Wydziału Śledczego KWMO w S.. Z dniem 1 czerwca 1964 roku – w związku z upływem służby przygotowawczej - ubezpieczony został mianowany funkcjonariuszem stałym.

W 1966 roku ubezpieczony skierowany został przez Komisję Kwalifikacyjną przy KWMO w S. na kurs specjalistyczny „S”, który odbył w okresie od 3 stycznia 1967 roku do 7 lipca 1967 roku.

W charakterystyce z 8 czerwca 1966 roku podano między innymi, że ubezpieczony pracuje obecnie w bardzo poważnej sprawie sabotażowej i wszystkie wykonywane przez niego czynności są prawidłowe.

Z dniem 1 kwietnia 1967 roku ubezpieczony awansował na stanowisko inspektora Wydziału Śledczego KWMO w S.. Przeszedł wówczas oficerski kurs specjalistyczny – śledczy.

We wniosku personalnym o przeszeregowanie z dnia 8 grudnia 1967 roku wskazano, że ubezpieczony wyróżnia się dokładnością i inteligencją w prowadzeniu spraw śledczych. W charakterystyce z dnia 29 kwietnia 1969 roku wskazano między innymi, że ubezpieczony posiada wszystkie pozytywne zalety inspektora śledczego. W ostatnich latach prowadził samodzielnie szereg spraw, uzyskując w nich dobre wyniki.

W opinii służbowej z dnia 20 maja 1972 roku za okres służby od kwietnia 1969 roku do kwietnia 1972 roku wskazano między innymi, że ubezpieczony w ostatnim okresie wyraźnie podniósł swoje dążności do bardziej konsekwentnych posunięć taktyczno – operacyjnych w sprawach.

We wniosku o nadanie stopnia MO bezpośredni przełożony w opinii o ubezpieczonym wskazał, że C. J. w prowadzeniu spraw kieruje się obiektywizmem i dokładnością. Na przestrzeni ostatnich lat prowadził samodzielnie sprawy, uzyskując w nich dobre wyniki.

Od dnia 1 lipca 1972 roku ubezpieczony pełnił służbę na stanowisku starszego inspektora Wydziału Śledczego KWMO w S..

W okresie od 15 września 1971 roku do 30 kwietnia 1974 roku ubezpieczony odbył cykl doskonalenia zawodowego, a w okresie od 4 do 22 września 1972 roku brał udział w kursie podstawowym nr 1 z zakresu problematyki szyfrowej i kodowej.

W opinii służbowej z dnia 20 listopada 1974 roku za okres od maja 1972 roku do listopada 1974 roku wskazano między innymi, że ubezpieczony pracując w wydziale śledczym nabył duże doświadczenie w pracy zawodowej. Prowadził samodzielnie trudniejsze postępowania przygotowawcze, a w ostatnim okresie prowadził przy pomocy inspektorów śledczych poważną sprawę aferowa o charakterze gospodarczym.

Z dniem 1 czerwca 1975 roku ubezpieczony awansował na stanowisko kierownika sekcji Wydziału Śledczego SB KWMO w S..

Od 1 lutego 1976 roku ubezpieczony został mianowany na stanowisko starszego inspektora Inspektoratu Informacyjno – Analitycznego przy zastępcy Komendanta Wojewódzkiego MO ds. Służby Bezpieczeństwa w S..

W dniu 18 września 1977 roku ubezpieczony otrzymał pisemne podziękowanie, za poinformowanie o zamiarze nielegalnego przekroczenia granicy przez obywatela NRD, który w tym celu przybył do Ś., co pozwoliło na zatrzymanie tego obywatela i przekazanie go stronie NRD.

W opinii służbowej z 5 grudnia 1977 roku za okres od 1 stycznia 1975 roku do 30 listopada 1977 roku wskazano między innymi, że ubezpieczony jako oficer śledczy wyróżniał się pracowitością, prawidłowym organizowaniem pracy, wykazał się dużą umiejętnością kierowania i nadzoru podległych pracowników

W opinii służbowej z dnia 3 marca 1982 roku za okres służby od 6 grudnia 1977 roku do 3 marca 1982 roku wskazano między innymi, że stanowisko na którym ubezpieczony aktualnie pracuje (starszego inspektora Inspektoratu Informacyjno – Analitycznego przy zastępcy Komendanta Wojewódzkiego MO ds. Służby Bezpieczeństwa w S.), wymaga wiele operatywności i wysokich kwalifikacji zawodowych szczególnie w zakresie sporządzania analiz dotyczących pracy całej Służby Bezpieczeństwa

Z dniem 1 sierpnia 1983 roku ubezpieczony został mianowany na stanowisko zastępcy naczelnika Wydziału „(...)” SB KWMO/WUSW w S..

Od dnia 16 stycznia 1984 roku ubezpieczony pełnił służby na stanowisku naczelnika wydziału „(...)” SB WUSW w S..

Z dniem 31 lipca 1990 roku C. J. został zwolniony ze służby na podstawie art. 131 ust. 1 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 roku o UOP.

W trakcie pełnienia służby ubezpieczony nie był karany. Ubezpieczony był awansowany – kapral MO (1962 r.), sierżant MO ( 1974 r.), podporucznik (1965 r.), porucznik MO (1968 r.), kapitan MO (1972 r.), major MO (1982 r.), podpułkownik MO (1986 r.). Otrzymywał też nagrody – brązową odznakę za zasługi w ochronie porządku publicznego w 1974 roku, Srebrny Krzyż Zasługi w 1976 roku, srebrną odznakę „W służbie Narodu” w 1981 roku, złotą odznakę za zasługi w ochronie porządku publicznego w 1980 roku, brązową odznakę „Gryf Pomorski” w 1975 roku, złoty Krzyż Zasługi w 1982 roku, medal 40 – lecia Polski Ludowej w 1982 roku, brązowy medal „Za zasługi dla obronności kraju” w 1984 roku

Zgodnie z zakresem pracy wydziałów „B” do zadań tych wydziałów należało:

- obserwacja tajna zewnętrzna osób rozpracowywanych i ich kontaktów, uprawiających lub podejrzanych o wrogą działalność, względnie obserwacja przedmiotów, np. – martwe skrzynki kontaktowe, mieszkania,

- obserwacja tajna zewnętrzna i obserwacja jawna- na zlecenie Departamentu II i jego odpowiedników w terenie – za pracownikami placówek państw kapitalistycznych znajdującymi się poza terenem w. oraz marynarzami obcych państw,

- wykonywanie wywiadów i ustaleń na osoby będące w zainteresowaniu jednostek operacyjnych, na podstawie odpowiednich zleceń,

- udzielanie pomocy innym jednostkom operacyjnym w dokonywaniu aresztów, rewizji i zasadzek.

Do zakresu działania Wydziału „(...)” WUSW należało gromadzenie, opracowywanie, przetwarzanie i dystrybucja informacji otrzymywanych z komórek operacyjnych SB i MO z uwzględnieniem zasad konspiracji i koordynacji, mikrofilmowanie materiałów archiwalnych SB i MO, sporządzanie do MSW, kierownictwa WUSW, wydziałów operacyjnych WUSW i terenowych jednostek SB opracowań i analiz spełniających role informacyjną, koordynacja ochrony tajemnicy państwowej i służbowej.

Do zakresu działania Inspektoratu Analityczno -Informacyjnego zastępcy komendanta Wojewódzkiego MO ds. Służby Bezpieczeństwa należała ocena sytuacji polityczno – operacyjnej w województwie, analiza stanu zagrożeń bezpieczeństwa, zapobieganie i przeciwdziałanie ujemnym zjawiskom w pracy jednostek organizacyjnych SB KW MO, organizacja pracy informatycznej dla potrzeb kierownictwa służbowego, uczestnictwo w nadzorze i wymianie doświadczeń z zakresu współdziałania służb i pionów, raca w zaleconych sytuacjach operacyjnych.

Do zadań starszego inspektora tego Inspektoratu należało między innymi: opracowywanie na podstawie rozpoznania jednostek operacyjnych KWMO ocen stanu bezpieczeństwa w województwie, planowanie, inicjowanie i koordynacja działań operacyjnych w SB, merytoryczna kontrola ukierunkowania pracy, jej organizacji, stosowanych form i metod poprzez dokonywanie ocen przydatności operacyjnej osobowych źródeł informacji, badanie postępu w pracy z osobowymi źródłami informacji, sprawdzanie realizacji zadań przez jednostki organizacyjne SB, ocena zasadności wszczynania i perspektyw wyjaśnienia prowadzonych spraw operacyjnych oraz badanie skuteczności angażowania sił i środków w działaniach operacyjnych.

W dniu 26 października 2009 roku Instytut Pamięci Narodowej Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Biura Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów w W. wystawił informację o przebiegu służby C. J. w organach bezpieczeństwa państwa nr (...), w której potwierdzono, że ubezpieczony w okresie od 1 czerwca 1961 roku do 31 lipca 1990 roku pełnił służbę w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów (Dz.U. z 2007 r. Nr. 63 poz. 425 ze zm.).

W związku z powyższym decyzją z dnia 4 grudnia 2009 roku Dyrektor(...) Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji uwzględnił informację IPN przy ponownym ustalaniu wysokości świadczenia ubezpieczonemu od dnia 1 stycznia 2010 roku, stosując wskaźnik 0,7 % za każdy rok służby od 1 czerwca 1961 roku do 31 lipca 1990 roku (zamiast dotychczasowego wskaźnika 2,6%) obniżając jego wysokość.

W rozpoznaniu odwołania złożonego przez ubezpieczonego od ww. decyzji, Sąd Okręgowy w Warszawie wyrokiem z dnia 30 listopada 2012 roku oddalił odwołanie. Wyrokiem z dnia 13 kwietnia 2012 roku Sąd Apelacyjny w Warszawie utrzymał w mocy wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 8 września 2011 roku.

Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Oddziałowe Archiwum IPN w W. - na podstawie zapisów znajdujących się w aktach osobowych ubezpieczonego - sporządził 24 lutego 2017 roku informację o przebiegu służby nr (...), w której wskazano, że C. J. w okresie od 1 czerwca 1961 roku do 31 lipca 1990 roku pełnił służbę na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (t.j. Dz. U. z 2016 r. poz. 708 ze zm.).

Zaskarżoną w niniejszym postepowaniu decyzją z dnia 12 lipca 2017 roku, Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W. ponownie ustalił od dnia 1 października 2017 roku wysokość należnej C. J. emerytury stwierdzając, że od dnia 1 października 2017 roku miesięczna wysokość tego świadczenia wynosi do wypłaty 1.063,59 zł, przy przyjęciu, że podstawa wymiaru emerytury to 6.820,67 zł.

Dowód: decyzja z dnia 12.07.2017 r., k.6 akt emerytalnych.

Sąd Okręgowy uznał odwołanie za nieuzasadnione w całości odnosząc, że stan faktyczny w niniejszej sprawie pozostawał między stronami bezsporny, ponieważ ubezpieczony nie kwestionował tego, że od 1 czerwca 1961 roku do 31 lipca 1990 roku pełnił służbę kolejno na stanowiskach: wywiadowcy Sekcji III Wydziału B Komendy Wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej w S., oficera śledczego Wydziału Śledczego KWMO w S., inspektora Wydziału Śledczego KWMO w S., starszego inspektora Wydziału Śledczego KWMO w S., kierownika sekcji Wydziału Śledczego SB KWMO w S., starszego inspektora Inspektoratu Informacyjno – Analitycznego przy zastępcy Komendanta Wojewódzkiego MO ds. Służby Bezpieczeństwa w S., zastępcy naczelnika Wydziału „(...)” SB KWMO/WUSW w S., naczelnika wydziału „(...)” SB WUSW w S..

Dokonując ustaleń faktycznych Sąd pierwszej instancji dopuścił dowód z dokumentów zgromadzonych w aktach organu rentowego, z akt personalnych z IPN oraz przesłuchania ubezpieczonego oraz świadka. Przebieg służby ubezpieczonego C. J., który został szczegółowo udokumentowany dokumentami znajdującymi się w jego aktach osobowych IPN Sz (...) nie był też kwestionowany przez strony i jego ustalenie nie budziło żadnych wątpliwości Sądu. Sąd meriti nie znalazł podstaw, by zakwestionować wiarygodność przesłuchania ubezpieczonego i świadka, co do charakteru czynności wykonywanych przez niego w spornym okresie, gdyż wyjaśnienia w tym zakresie były konsekwentne i logiczne, a także spójne zarówno z dokumentami z akt osobowych ubezpieczonego, jak też z materiałami dotyczącymi zakresu działań Wydziału „B” SB WUSW w S., Wydziału „(...)” SB WUSW w S. oraz Inspektoratu Informacyjno – Analitycznego MO ds. SB w S..

Sąd Okręgowy wskazał, że w dniu 1 stycznia 2017 r. weszła w życie ustawa z dnia 16 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2016 r. poz. 2270, (dalej jako: ustawa zaopatrzeniowa) na mocy której wprowadzono przepis art. 13b, ustalający katalog cywilnych i wojskowych instytucji i formacji, w których służba od dnia 22 lipca 1944 r. do dnia 31 lipca 1990 r. jest uznawana za służbę na rzecz totalitarnego państwa.

Stosownie do treści art.13b wymienionej ustawy za służbę na rzecz totalitarnego państwa uznaje się służbę od dnia 22 lipca 1944 r. do dnia 31 lipca 1990 r. w niżej wymienionych cywilnych i wojskowych instytucjach i formacjach:

1- Resort Bezpieczeństwa Publicznego Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego;

2- Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego;

3- Komitet do Spraw Bezpieczeństwa Publicznego;

4 - jednostki organizacyjne podległe organom, o których mowa w pkt 1-3, a w szczególności jednostki Milicji Obywatelskiej w okresie do dnia 14 grudnia 1954 r.;

5 - służby i jednostki organizacyjne Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, i ich poprzedniczki, oraz ich odpowiedniki terenowe:

a)nadzorujące prace jednostek wypełniających zadania: wywiadowcze, kontrwywiadowcze, Służby Bezpieczeństwa, czynności operacyjno-techniczne niezbędne w działalności Służby Bezpieczeństwa, odpowiedzialne za szkolnictwo, dyscyplinę, kadry i ideowo-wychowawcze aspekty pracy w służbie bezpieczeństwa:

– Gabinet Ministra Spraw Wewnętrznych,

– Główny Inspektorat Ministra Spraw Wewnętrznych, z wyłączeniem Zespołu do spraw Milicji Obywatelskiej w wojewódzkich komendach Milicji Obywatelskiej oraz w wojewódzkich urzędach spraw wewnętrznych,

– Wojskowa Służba Wewnętrzna Jednostek Wojskowych MSW,

– Zarząd Ochrony Funkcjonariuszy,

b) wypełniające zadania wywiadowcze i kontrwywiadowcze:

– Departament I,

– Departament II,

– Biuro Paszportów, od dnia 1 kwietnia 1964 r.,

– Biuro "A",

– Biuro Szyfrów,

– Biuro Radiokontrwywiadu,

– wydziały paszportów, od dnia 15 lipca 1964 r.,

– Zwiad Wojsk Ochrony Pogranicza,

– Inspektorat I,

– samodzielne grupy specjalne,

c) wypełniające zadania Służby Bezpieczeństwa:

– Departament Ochrony Konstytucyjnego Porządku Państwa,

– Departament Ochrony Gospodarki,

– Departament Studiów i Analiz,

– Departament III,

– Departament IV,

– Departament V,

– Departament VI,

– Główny Inspektorat Ochrony Przemysłu, od dnia 27 listopada 1981 r.,

– Biuro Śledcze,

– Departament Społeczno-Administracyjny,

– Biuro Studiów Służby Bezpieczeństwa,

– Biuro Rejestracji Cudzoziemców,

– Zarząd Kontroli Ruchu Granicznego,

– Biuro Ochrony Rządu,

– Samodzielna Sekcja Operacyjno-Ochronna,

– Inspektorat Operacyjnej Ochrony Elektrowni Jądrowej w Ż.,

d) wykonujące czynności operacyjno-techniczne niezbędne w działalności Służby Bezpieczeństwa:

– Biuro "B",

– Biuro Informatyki,

– Biuro "(...)",

– Biuro "T", w tym Zakład Techniki Operacyjnej,

– Departament Techniki, w tym Zakład Konstrukcji Sprzętu Operacyjnego,

– Biuro "W",

– Departament PESEL,

– Zarząd Łączności, od dnia 1 stycznia 1984 r.,

– Wydział Zabezpieczenia Operacyjnego,

– Samodzielna Stacja "P",

– Inspektorat Analityczno-Informacyjny,

e) odpowiedzialne za szkolnictwo, dyscyplinę, kadry i ideowo-wychowawcze aspekty pracy w Służbie Bezpieczeństwa:

– Departament Kadr, z wyłączeniem terenowych odpowiedników jako całości w wojewódzkich, powiatowych i równorzędnych komendach Milicji Obywatelskiej oraz w wojewódzkich, rejonowych i równorzędnych urzędach spraw wewnętrznych,

– Departament Szkolenia i Wychowania, z wyłączeniem terenowych odpowiedników jako całości w wojewódzkich, powiatowych i równorzędnych komendach Milicji Obywatelskiej oraz w wojewódzkich, rejonowych i równorzędnych urzędach spraw wewnętrznych,

– Zarząd Polityczno-Wychowawczy,

– Biuro Historyczne,

– Akademia Spraw Wewnętrznych, a w jej ramach kadra naukowo-dydaktyczna, naukowa i naukowo-techniczna pełniąca służbę w Wydziale Bezpieczeństwa Państwa Akademii Spraw Wewnętrznych oraz na etatach Służby Bezpieczeństwa, a także słuchacze i studenci, którzy przed skierowaniem do Akademii Spraw Wewnętrznych pełnili służbę, o której mowa w pkt 5 i 6 oraz ust. 2 pkt 1,

– Centrum Wyszkolenia Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w L., a w jego ramach kadra naukowo-dydaktyczna, naukowa, naukowo-techniczna oraz słuchacze i studenci,

– Wyższa Szkoła Oficerska Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w L., a w jej ramach kadra naukowo-dydaktyczna, naukowa, naukowo-techniczna oraz słuchacze i studenci,

– Szkoła Chorążych Biura "B", a w jej ramach kadra naukowo-dydaktyczna, naukowa, naukowo-techniczna oraz słuchacze i studenci,

– Szkoła Chorążych Milicji Obywatelskiej z siedzibą w W., a w jej ramach kadra naukowo-dydaktyczna, naukowa, naukowo-techniczna oraz słuchacze i studenci,

– Wydział Pracy Operacyjnej w Ośrodku Doskonalenia Kadry Kierowniczej MSW w Ł., a w jego ramach kadra naukowo-dydaktyczna, naukowa oraz naukowo-techniczna,

– Samodzielna Sekcja Kadr,

– Samodzielna Sekcja Kadr i Szkolenia,

– Samodzielna Sekcja Informacji i Sprawozdawczości,

– Samodzielna Sekcja Ogólno-Organizacyjna;

6) jednostki organizacyjne Ministerstwa Obrony Narodowej i ich poprzedniczki:

a) Informacja Wojskowa oraz podległe jej jednostki terenowe, w tym Organa informacji Powszechnej Organizacji "Służba Polsce" oraz Organa informacji Wojskowego Korpusu Górniczego,

b) Wojskowa Służba Wewnętrzna, w tym Zarząd Wojskowej Służby Wewnętrznej Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Wojsk Ochrony Pogranicza i jego poprzedniczki,

c) Zarząd II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego,

d) inne służby Sił Zbrojnych prowadzące działania operacyjno-rozpoznawcze lub dochodzeniowo-śledcze, w tym w rodzajach broni oraz w okręgach wojskowych.

2. Za służbę na rzecz totalitarnego państwa uznaje się również:

1) służbę na etacie:

a) Ministra Spraw Wewnętrznych,

b) funkcjonariusza nadzorującego służby i jednostki organizacyjne wymienione w ust. 1,

c) komendanta wojewódzkiego, zastępcy komendanta wojewódzkiego, powiatowego, miejskiego lub dzielnicowego do spraw bezpieczeństwa, zastępcy komendanta wojewódzkiego, powiatowego, miejskiego lub dzielnicowego do spraw Służby Bezpieczeństwa, zastępcy szefa wojewódzkiego, rejonowego, miejskiego lub dzielnicowego urzędu spraw wewnętrznych do spraw Służby Bezpieczeństwa,

d) zastępcy komendanta wojewódzkiego, powiatowego lub miejskiego do spraw polityczno-wychowawczych, zastępcy szefa wojewódzkiego, rejonowego lub miejskiego urzędu spraw wewnętrznych do spraw polityczno-wychowawczych,

e) oficera szkolenia operacyjnego Służby Bezpieczeństwa w wydziałach kadr i szkolenia komend wojewódzkich Milicji Obywatelskiej oraz w wojewódzkich urzędach spraw wewnętrznych,

f) funkcjonariusza w referacie do spraw bezpieczeństwa w wydziale kadr komendy wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej,

g) starszego inspektora przy zastępcy komendanta wojewódzkiego do spraw Służby Bezpieczeństwa,

h) słuchacza na kursach Służby Bezpieczeństwa, organizowanych przez jednostki i szkoły wchodzące w skład Ministerstwa Spraw Wewnętrznych;

2) okres odbywania szkolenia zawodowego w szkołach i na kursach Służby Bezpieczeństwa przez funkcjonariuszy pełniących służbę, o której mowa w pkt 1 i ust. 1;

3) okres oddelegowania funkcjonariuszy pełniących służbę, o której mowa w pkt 1 i ust. 1, do innych instytucji państwowych, w tym przeniesienia na etaty niejawne w kraju lub poza granicami Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.

Z art. 13a ust. 1 wyżej wymienionej ustawy wynika, że na wniosek organu emerytalnego Instytut Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu sporządza na podstawie posiadanych akt osobowych i, w terminie 4 miesięcy od dnia otrzymania wniosku, przekazuje organowi emerytalnemu informację o przebiegu służby wskazanych funkcjonariuszy na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b. Wniosek, o którym mowa w ust. 1, zawiera dane osobowe funkcjonariusza, w tym imiona, nazwisko, nazwisko rodowe, imię ojca oraz datę urodzenia. Wniosek zawiera również określenie ostatniego stanowiska oraz formacji lub jednostki organizacyjnej, w której funkcjonariusz pełnił służbę w dniu zwolnienia ze służby (2). Wniosek organu emerytalnego, o którym mowa w ust. 2, może być przekazany w formie zbiorczej oraz w postaci elektronicznej (3). Informacja o przebiegu służby, o której mowa w ust. 1, zawiera: 1) dane osobowe funkcjonariusza, o których mowa w ust. 2; 2) wskazanie okresów służby na rzecz totalitarnego państwa, o których mowa w art. 13b; 3) formację, czy z dokumentów zgromadzonych w archiwach Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu wynika, że funkcjonariusz w tym okresie, bez wiedzy przełożonych, podjął współpracę i czynnie wspierał osoby lub organizacje działające na rzecz niepodległości Państwa Polskiego (4). Informacja o przebiegu służby, o której mowa w ust. 1, jest równoważna z zaświadczeniem o przebiegu służby sporządzanym na podstawie akt osobowych przez właściwe organy służb, o których mowa w art. 12 (5).

Nadto Sąd pierwszej instancji stwierdził, iż ustawa zmieniająca wprowadziła nowe zasady ustalania wysokości policyjnej emerytury oraz renty. Zgodnie z przepisem art. 15c ust. 1 ustawy zaopatrzeniowej, w przypadku osoby, która pełniła służbę na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13 b, i która pozostawała w służbie przed dniem 2 stycznia 1999 r., emerytura wynosi:

1) 0% podstawy wymiaru – za każdy rok służby na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13 b,

2) 2,6% podstawy wymiaru – za każdy rok służby lub okresów równorzędnych ze służbą, o których mowa w art. 13 ust. 1 pkt 1, 1a oraz 2-4.

Do tak ustalonych emerytur przepisy art. 14 i art. 15 ust. 1-3a, 5 i 6 stosuje się odpowiednio. Emerytury nie podwyższa się zgodnie z art. 15 ust. 2 i 3, jeżeli okoliczności uzasadniające podwyższenie wystąpiły w związku z pełnieniem służby na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b (art. 15 c ust. 2).

Wysokość emerytury ustalonej zgodnie z tą regulacją nie może być wyższa niż miesięczna kwota przeciętnej emerytury wypłacanej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ogłoszonej przez Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (art. 15 c ust. 3).

Art. 8a ustęp 1 i 2 ustawy zmieniającej przewiduje możliwość wyłączenia stosowania art. 15c, art. 22a i art. 24a w stosunku do osób pełniących służbę, o której mowa w art. 13b ze względu na krótkotrwałą służbę przed dniem 31 lipca 1990 r. (pkt 1) oraz rzetelne wykonywanie zadań i obowiązków po dniu 12 września 1989 r., w szczególności z narażeniem zdrowia i życia (pkt 2). Ta kompetencja należy do ministra właściwego do spraw wewnętrznych, który w drodze decyzji w szczególnie uzasadnionych przypadkach, o których mowa w art. 8a ust. 1 pkt 1 i 2 może wyłączyć stosowanie art. 15c, art. 22a i art. 24a w stosunku do osób pełniących służbę, o której mowa w art. 13b. W takiej sytuacji do osób, o których mowa w ust. 1, stosuje się odpowiednio przepisy art. 15, art. 22 i art. 24 ( art. 8a ust. 2 ).

Sąd meriti wskazał, iż na podstawie niespornych w sprawie dowodów ustalił, że ubezpieczony z dniem 1 czerwca 1961 roku został przyjęty do pracy w Służbie Bezpieczeństwa na stanowisku wywiadowcy Sekcji III Wydziału „B” Komendy Wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej w S. i służył w tym Wydziale na stanowiskach oficera śledczego, inspektora, starszego inspektora, kierownika sekcji. Jeżeli chodzi o służbę w Wydziale „B” to ubezpieczony wprost przyznał, że w tym czasie zajmował się prowadzeniem obserwacji osób i obiektów na polecenie jednostek operacyjnych SB.

Sąd Okręgowy przypomniał, że Wydział „B” wykonywał zlecenia prowadzenia obserwacji, które składały piony operacyjne SB i inne służby. Ponadto do jego zadań należała pomoc w czynnościach operacyjno-technicznych aparatu bezpieczeństwa (m.in. w tajnych zatrzymaniach, przeszukaniach oraz instalowaniu podsłuchów). Obserwację stosowano również podczas demonstracji, manifestacji i różnego rodzaju zgromadzeń. Funkcjonariusze fotografowali uczestników i nagrywali filmy. Główny kierunek pracy tego wydziału stanowiła obserwacja dyplomatów z krajów zachodnich i cudzoziemców przebywających czasowo na terenie PRL. Obserwacja dyplomatów prowadzona w sposób tajny miała na celu ustalenie osób, z którymi się kontaktowali, „martwych skrzynek” służących za miejsce składania materiałów wywiadowczych oraz pozwalała na przejęcie korespondencji wysyłanej w urzędzie pocztowym.

Z kolei zadaniem Inspektoratu Informacyjno – Analitycznym, w którym ubezpieczony służył od 1 lutego 1976 roku do 10 sierpnia 1983 roku, była analiza stanu zagrożeń bezpieczeństwa, zapobieganie i przeciwdziałanie ujemnym zjawiskom w pracy jednostek organizacyjnych SB KW MO, organizacja pracy informatycznej dla potrzeb kierownictwa służbowego, uczestnictwo w nadzorze i wymianie doświadczeń z zakresu współdziałania służb i pionów, praca w zaleconych sytuacjach operacyjnych. Natomiast do zadań starszego inspektora tego Inspektoratu (na którym to stanowisku zatrudniony był ubezpieczony w ww. wydziale), należało między innymi: opracowywanie na podstawie rozpoznania jednostek operacyjnych KWMO ocen stanu bezpieczeństwa w województwie, planowanie, inicjowanie i koordynacja działań operacyjnych w SB, merytoryczna kontrola ukierunkowania pracy, jej organizacji, stosowanych form i metod poprzez dokonywanie ocen przydatności operacyjnej osobowych źródeł informacji, badanie postępu w pracy z osobowymi źródłami informacji, sprawdzanie realizacji zadań przez jednostki organizacyjne SB, ocena zasadności wszczynania i perspektyw wyjaśnienia prowadzonych spraw operacyjnych oraz badanie skuteczności angażowania sił i środków w działaniach operacyjnych.

Jeżeli chodzi o służbę w Wydziale „(...)”, którą ubezpieczony pełnił od 1 sierpnia 1983 roku, to wnioskodawca jak i zeznający świadek twierdzili, że wydział ten był jedynie archiwum i zajmował się rejestrowaniem osób i zdarzeń prowadzonych przez SB. Sąd pierwszej instancji wskazał jednak, że wydział ten nie był „zwykłym” archiwum. Do zadań Wydziału „(...)” należało przede wszystkim zarządzanie kartotekami i inwentarzami oraz dziennikami rejestracyjnymi, rejestracja czynności operacyjnych i dokumentów SB, archiwizacja akt, przechowanie, udostępnianie i wypożyczanie akt operacyjnych, akt o znaczeniu historycznym, akt personalnych funkcjonariuszy, udzielanie informacji o zawartości zapisów kartotecznych, koordynacja czynności operacyjnych pomiędzy jednostkami operacyjnymi SB, budowa i obsługa elektronicznego systemu informacyjnego MSW, opiniowanie kandydatów do dopuszczenia do dokumentów tajnych.

W odniesieniu do powyższego Sąd meriti zauważył, że prowadzenie ewidencji operacyjnej było ważną kwestią związaną z pracą funkcjonariusza SB. Ewidencja operacyjna była pierwszym źródłem wiedzy dotyczącej danej osoby czy też sprawy, stanowiła podstawę do prowadzenia dalszych czynności służbowych, a powstawanie tego rodzaju materiałów stanowiło udokumentowanie przedsięwzięć pracy SB. Ewidencja ta stanowiła także rodzaj dokumentacji zabezpieczającej i koordynującej, ograniczała dostęp do informacji i zapobiegała sytuacji, w której dwie różne jednostki werbowały lub rozpracowywały tę samą osobę.

Mając na uwadze wykształcenie ubezpieczonego, to, że był człowiekiem oczytanym, inteligentnym Sąd Okręgowy przyjął, że decyzja wstąpienia do służby w SB była to świadoma decyzja, a ubezpieczony miał wiedzę co do rzeczywistych czynności wykonywanych przez Służbę Bezpieczeństwa i od początku był ukierunkowany na tę służbę i wykazywał duże zaangażowanie.

Sąd pierwszej instancji przypomniał, że we wniosku personalnym z dnia 18 grudnia 1962 roku wskazano, iż ubezpieczony jest pracownikiem sumiennym i zdyscyplinowanym. W miarę możliwości wykorzystywał posiadany sprzęt techniczny, interesował się fotografika operacyjną. W charakterystyce z 23 listopada 1962 roku wskazano, że ubezpieczony specyfikę pracy po linii obserwacji ma już całkowicie opanowaną, doskonale robi zdjęcia fotograficzne aparatami zamaskowanymi. W charakterystyce z 8 czerwca 1966 roku podano między innymi, że ubezpieczony pracuje obecnie w bardzo poważnej sprawie sabotażowej i wszystkie wykonywane przez niego czynności są prawidłowe, a w opinii służbowej z 20 maja 1972 roku za okres służby od kwietnia 1969 roku do kwietnia 1972 roku wskazano, że ubezpieczony w ostatnim okresie wyraźnie podniósł swoje dążności do bardziej konsekwentnych posunięć taktyczno – operacyjnych w sprawach.

Sąd meriti podkreślił, że przez cały okres służby ubezpieczony świadomie i dobrowolnie pełnił służbę w strukturze policji politycznej PRL. Z przebiegu służby ubezpieczonego i zadań stawianych w jego służbie wynika, że z powodzeniem działał w strukturze mającej na celu m.in. utrzymanie dominującej - w stosunku do poszczególnych obywateli - roli komunistycznego państwa. Ubezpieczony świadomie wstąpił do Służby Bezpieczeństwa i był wyróżniającym się funkcjonariuszem tej służby, o czym świadczą opinie jego przełożonych, bądź uzasadnienia wniosków o nadanie mu kolejnych stopni MO, a przede wszystkim jego awanse na coraz wyższe stanowiska.

Sąd Okręgowy zwrócił uwagę, że wszystkie opinie i uzasadnienia do wniosków personalnych podkreślały, że wnioskodawca był funkcjonariuszem zaangażowanym i nagradzanym przez przełożonych. Wymowa dokumentów zgromadzonych w aktach osobowych jest zatem, zdaniem tego Sądu, jednoznaczna. Świadczy o klarownym, świadomym i ukierunkowanym działaniu wnioskodawcy na związanie swojego życia zawodowego ze służbą w SB. Końcowym rezultatem jego służby było utrwalanie i podtrzymywanie ustroju socjalistycznego w PRL.

Mając powyższe na uwadze i analizując wyniki postępowania dowodowego Sąd pierwszej instancji uznał, że wnioskodawca pełnił służbę na rzecz totalitarnego państwa we wskazanych wyżej okresach. Od początku był on motywowany chęcią wstąpienia do Służby Bezpieczeństwa, choć znał specyfikę tej pracy. Przez całą karierę był zaangażowany w jej działalność poprzez swoją codzienną pracę i wykonywane czynności.

Zdaniem Sądu meriti, nie ulega wątpliwości, że okres służby sprawowanej przez ubezpieczonego został wymieniony w art. 13b ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (j.t. Dz. U. z 2020 r. poz. 723 ze zm., dalej jako: ustawa zaopatrzeniowa) i uznany przez ustawodawcę jako okres służby na rzecz totalitarnego państwa.

Sąd Okręgowy wskazał, iż przepis art. 13b ust.1 ustawy zaopatrzeniowej zawiera definicję legalną pojęcia służby na rzecz totalitarnego państwa wskazując, że za służbę na rzecz totalitarnego państwa uznaje się służbę od dnia 22 lipca 1944 r. do dnia 31 lipca 1990 r. w wymienionych cywilnych i wojskowych instytucjach i formacjach wymienionych w tym przepisie. Stąd biorąc pod uwagę samą wykładnię leksykalną art. 13b ust.1, która zdaniem tego Sądu jest jasna i nie wymaga żadnych dodatkowych interpretacji, należy uznać, że brak jest potrzeby w tym przypadku odwoływania się do wykładni systemowej bądź celowościowej celem prawidłowego zastosowania normy prawnej wynikającej z tego przepisu.

Sąd pierwszej instancji przytoczył treść uchwały siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 16 września 2020 roku sygn. akt III UZP 1/20, zgodnie z którą kryterium służby na rzecz totalitarnego państwa określone w art. 13 b ust. 1 ustawy z dnia 18 lutego 1994 roku o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (jednolity tekst: Dz. U. z 2020 roku, poz. 723) powinno być oceniane na podstawie wszystkich okoliczności sprawy, w tym także na podstawie indywidualnych czynów i ich weryfikacji pod kątem naruszenia podstawowych praw i wolności człowieka.

W powyższej uchwale Sąd Najwyższy wskazał również, że nie można wyłącznie z faktu, iż dana osoba przynależała do danej formacji z czasów PRL stwierdzić, że służyła na rzecz totalitarnego państwa. Nie można bowiem generalizować i przyjmować, że każdy funkcjonariusz działał na rzecz państwa totalitarnego, gdyż kłóci się to z ideą sprawowania sądowego wymiaru sprawiedliwości, opierającą się na indywidualnej winie i pozostającą w opozycji wobec odpowiedzialności zbiorowej. W uchwale zwrócono także uwagę, że literalne brzmienie ustawy z 2016 roku nie zakłada żadnego rozróżnienia pomiędzy funkcjonariuszami, którzy w rzeczywistości dopuścili się czynów przestępczych lub podejmowali działalność przeciwko demokratycznej opozycji oraz tymi, którzy takich działań nie podejmowali lub należeli jedynie do personelu technicznego. Sąd Najwyższy wskazał nadto, że miejsce pracy i czas pełnienia służby nie może być jedynym kryterium pozbawienia (ograniczenia) prawa do zaopatrzenia emerytalnego, zwłaszcza wobec osób, które przeszły proces weryfikacji i kontynuowały zatrudnienie w wolnej Polsce. Pomniejszenie emerytury (czy też renty) może nastąpić, jeśli funkcjonariusz naruszał prawa i wolności innych osób zwłaszcza osób walczących o niepodległość, o suwerenność i o wolną Polskę. Odkodowując pojęcie „służby na rzecz totalitarnego państwa” Sąd Najwyższy wyjaśnił, że nie można zgodzić się z założeniem, że sam fakt stwierdzenia pełnienia służby od 22 lipca 1944 roku do 31 lipca 1990 roku w wymienionych instytucjach i formacjach jest wystarczający do uzyskania celu ustawy z 2016 roku oraz by wykluczone zostało prawo do dowodzenia, iż służba pełniona w tym czasie nie była służbą pełnioną na rzecz totalitarnego państwa. Dlatego nie można ograniczyć się do bezrefleksyjnej wykładni językowej art. 13b ustawy z 1994 roku, gdyż zakodowane w nim pojęcie stanowi kryterium wyjściowe, przybierające postać domniemania możliwego do obalenia w procesie cywilnym.

Sąd Okręgowy nie zgodził się z wykładnią przepisu 13b ust. 1 dokonaną w tej uchwale, gdyż jego zdaniem taka interpretacja przepisu art.13b ust.1 dokonana przez Sąd Najwyższy w w/w uchwale zmienia diametralnie definicję legalną służby na rzecz totalitarnego państwa wprowadzając nowe i nieznane temu przepisowi kryteria tj. ocenę służby danego funkcjonariusza pełniącego tą służbę w okresie od 22 lipca 1944 roku do 31 lipca 1990 roku tj. weryfikację indywidualnych czynów pod kątem naruszenia podstawowych praw i wolności człowieka.

Zdaniem Sądu pierwszej instancji, przyjmowanie tej interpretacji przy jednoczesnym pomijaniu definicji legalnej służby na rzecz totalitarnego państwa zawartej w tym przepisie prowadziłoby w praktyce do ograniczonego stosowania tego przepisu bądź wręcz do jego wyeliminowania i to nie na drodze ustawodawczej tylko na podstawie wykładni przepisu dokonanej przez Sąd, która pomija treść obowiązującego przepisu wkraczając w kompetencje ustawodawcy, co jest niedopuszczalne w obowiązującym porządku prawnym opartym na trójpodziale władzy.

Sąd meriti odwołał się do uzasadnienia projektu ustawy nowelizującej ustawę zaopatrzeniową (druk nr 1061 z kadencji sejmu 2015-2019), w którym zostały przedstawione argumenty za ustanowieniem zamkniętego katalogu jednostek organizacyjnych, w których służba ma być uznawana za służbę na rzecz totalitarnego państwa. Między innymi w uzasadnieniu projektu wskazano, że „w związku z ewidentną potrzebą doprecyzowania katalogu jednostek, w których służba była pełniona na rzecz totalitarnego państwa oraz z uwagą Instytutu Pamięci Narodowej, ażeby nie wprowadzać w chwili obecnej zmian w ustawie lustracyjnej, gdyż mogłoby to wpłynąć w sposób istotny na prowadzone postępowania lustracyjne oraz na sam proces składania i badania oświadczeń lustracyjnych, zaproponowano wprowadzenie art. 13b w ustawie zaopatrzeniowej, który enumeratywnie określa jaka służba zostaje uznana za służbę na rzecz totalitarnego państwa. Pojęcie „służby w organach bezpieczeństwa państwa” zostaje zastąpione pojęciem „służby na rzecz totalitarnego państwa”, ażeby nie wprowadzać nowej definicji organów bezpieczeństwa państwa wyłącznie na potrzeby ustawy dezubekizacyjnej. Katalog wprowadzany w art. 13b oraz przedstawione w tym zakresie […] uzasadnienie zostało opracowane przez Instytut Pamięci Narodowej” (por. uzasadnienie projektu ustawy).

Sąd meriti podkreślił, iż ustawodawca wprowadzając przedmiotowy katalog instytucji i formacji w oparciu o badania historyczne IPN nie miał żadnych wątpliwości, że jednostki wymienione w tym katalogu miały za zadanie utrzymywanie reżimu totalitarnego na terenie Państwa Polskiego. Przy czym dla ustawodawcy sam fakt pełnienia służby w tych formacją oznaczał służbę na rzez totalitarnego państwa bez jakichkolwiek dodatkowych kryteriów warunkujących zastosowanie art. 13b.

Biorąc pod uwagę zasadnicze motywy tej ustawy oraz treść uchwały Sądu Najwyższego zdaniem Sądu Okręgowego zbędna stała się potrzeba odkodowywania pełnej treści pojęcia „służby na rzecz totalitarnego państwa” poprzez nadanie przepisowi art. 13b nowej treści niezgodnej z wolą wyrażoną przez ustawodawcę. Podobne poglądy wyraziły w swoich orzeczeniach też inne sądy (por. wyrok NSA z 14.10.2020 r., I OSK 3208/19, Legalis nr 2529684, zdanie odrębne SSA Jerzego A. Siekluckiego do wyroku SA w Lublinie z 15.12.2020 r., III AUa 964/20, Legalis nr 2530663).

Sąd pierwszej instancji zauważył, że zasadniczym celem nowelizacji ustawy zaopatrzeniowej było ograniczenie przywilejów emerytalnych i rentowych związanych z pracą w aparacie bezpieczeństwa z uwagi na to, że nie zasługują one na ochronę prawną przede wszystkim ze względu na powszechne poczucie naruszenia w tym zakresie zasady sprawiedliwości społecznej. Jednocześnie wskazano tam, że jako przywilej należy rozumieć ustalenie świadczeń emerytalnych i rentowych na zasadach znacznie korzystniejszych, wynikających z ustawy zaopatrzeniowej w stosunku do sposobu ustalania emerytur i rent zdecydowanej większości obywateli na podstawie ustawy o emeryturach rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Chodzi o możliwość przejścia na emeryturę już po 15 latach służby. Jako podstawa wymiaru emerytury lub renty przyjmowane jest uposażenie należne na ostatnio zajmowanym stanowisku, zaś kwota emerytury lub renty inwalidzkiej może stanowić nawet 80 % (emerytura) lub 90 % (renta inwalidzka) tego uposażenia.

Zdaniem autora projektu, o ile taki sposób ustalania świadczeń emerytalno - rentowych dla funkcjonariuszy strzegących bezpieczeństwa państwa, obywateli i porządku publicznego jest jak najbardziej zasadny, o tyle jest nie do przyjęcia dla byłych funkcjonariuszy pełniących służbę na rzecz totalitarnego państwa. Istotnym przywilejem funkcjonariusza policji jest również bardzo korzystna regulacja polegająca na tym, że świadczenie emerytalne wzrasta o 2,6 % wymiaru za każdy dalszy rok służby(art. 15 ust. 1 pkt 1 ustawy). Celem ustawy nowelizującej było zniesienie tego przywileju i przyjęcie za okresy służby na rzecz totalitarnego państwa 0 % podstawy wymiaru. Można zatem stwierdzić, że tak rozumiany cel ustawy wyraża się w pozbawieniu przywilejów nabytych z tytułu służby na rzecz totalitarnego państwa”.

Zdaniem Sądu Okręgowego, założenia i cel nowelizacji ustawy zaopatrzeniowej co do zasady uzasadniają ingerencję ustawodawcy w już przyznane uprawnienia emerytalne i rentowe funkcjonariuszy, jeżeli ich uprawnienia mają związek ze służbą na rzecz totalitarnego państwa. W takiej sytuacji ustawodawca może ograniczyć ochronę praw nabytych – niegodziwie bądź niesłusznie - przez funkcjonariuszy pełniących służbę na rzecz totalitarnego państwa wprowadzając regulacje prawne poprzez obniżenie świadczeń dotychczas przez nich otrzymywanych. Takie stanowisko też zajął Trybunał Konstytucyjny, który wyrokiem z dnia 24 lutego 2010 roku w sprawie sygn. akt K 6/09 Trybunał Konstytucyjny uznał, iż art. 15b ust. 1 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji stanowiący, że w przypadku osoby, która pełniła służbę w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów, i która pozostawała w służbie przed dniem 2 stycznia 1999 r., emerytura wynosi: 1) 0,7 % podstawy wymiaru - za każdy rok służby w organach bezpieczeństwa państwa w latach 1944-1990; 2) 2,6 % podstawy wymiaru - za każdy rok służby lub okresów równorzędnych ze służbą, o których mowa w art. 13 ust. 1 pkt 1, 1a oraz pkt 2-4; jest zgodny z art. 2, art. 10, art. 30, art. 32 i art. 67 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji oraz nie jest niezgodny z art. 42 Konstytucji.

W uzasadnieniu tego wyroku Trybunał Konstytucyjny wskazał między innymi, iż z konstytucyjnej zasady zaufania do państwa i stanowionego przez niego prawa nie wynika w żaden sposób, że każdy bez względu na cechujące go właściwości, może zakładać, że unormowanie jego praw socjalnych nie ulegnie nigdy w przyszłości zmianie na jego niekorzyść. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego ustawodawca był uprawniony do wprowadzenia regulacji obniżających w racjonalnie miarkowany sposób świadczenia emerytalnego za okres służby w organach bezpieczeństwa publicznego, których mowa w art. 2 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów. Zdaniem Trybunału zasada ochrony praw nabytych zakazuje arbitralnego znoszenia lub ograniczenia praw podmiotowych przysługujących jednostce lub innym podmiotom prywatnym występującym w obrocie prawnym. Ochrona praw nabytych nie oznacza przy tym nienaruszalności tych praw i nie wyklucza stanowienia regulacji mniej korzystnych, jeżeli przemawiają za tym inne zasady, normy lub wartości konstytucyjne. Zgodnie ze stanowiskiem Trybunału Konstytucyjnego zasada ochrony praw nabytych nie ma zastosowania do praw nabytych niesłusznie lub niegodziwie, a także praw nie mających oparcia w założeniach obowiązującego w dacie orzekania porządku konstytucyjnego.

Sąd Okręgowy w pełni podzielił to stanowisko, jak również to wyrażone przez Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 3 marca 2011 roku ( sygn. akt II UZP 2/11, Legalis nr 288417, w której Sąd Najwyższy wskazał na możliwość ingerencji ustawodawcy w sferę prawa zabezpieczenia społecznego pozostającej w zgodzie z konstytucją RP odnosząc się do przepisów tzw. pierwszej ustawy dezubekizacyjnej. Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 3 marca 2011 r. nie zakwestionował słuszności obniżenia w tej nowelizacji ustawy zaopatrzeniowej z 2009 roku wskaźnika tzw. wysługi emerytalnej funkcjonariuszy służb mundurowych z 1,3 % do 0,7 % podstawy wymiaru ich emerytury.

Również Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 16 czerwca 2021 roku sygn. akt P 10/20 uznał, że art. 22a. 2. ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2020 r. poz. 723) jest zgodny z art. 2 oraz z art. 67 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Ograniczając kontrolę konstytucyjności do art. 22a ust. 2 ustawy, TK stwierdził, że „ nie ma on charakteru prawnokarnego ani represyjnego. Nie zawiera w ogóle sankcji karnych ani innych sankcji o charakterze represyjnym, nie przesądza również o winie adresatów wyrażonej w nim normy. Wprowadza natomiast nową zasadę determinującą wysokość kwoty wypłacanej z tytułu wcześniej ustalonego świadczenia rentowego, niewątpliwie obniżając wysokość tej kwoty w konkretnej sytuacji, w jakiej znajduje się strona postępowania sądowego, na tle którego zadano pytanie prawne. Trybunał przypomniał, że charakter represyjny przepisu nie jest tożsamy z regulacją ustanawiającą niekorzystne rozwiązania, stanowiącą określoną dolegliwość dla ich adresata (por. wyrok TK z 24 lutego 2010 r., sygn. K 6/09 i decyzję Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 14 maja 2013 r. w sprawie 15189/10, Cichopek i inni przeciwko Polsce). Sąd pytający, uzasadniając zarzut niezgodności z art. 2 Konstytucji w zakresie dotyczącym rzekomego naruszenia zasady ne bis in idem, opierał się na mylnym przyjęciu charakteru karnego regulacji zawartych w ustawie. Do przepisu określającego wysokość wypłacanego świadczenia rentowego nie mają zastosowania gwarancje konstytucyjne dotyczące odpowiedzialności karnej, co wynika nie tylko z nazwy zastosowanego środka ustawowego, ale przede wszystkim z treści kontrolowanego przepisu ustawy (por. wyrok TK z 10 grudnia 2002 r., sygn. P 6/02, OTK ZU nr 7/A/2002, poz. 91), który nie ma na celu poddania byłych funkcjonariuszy pracujących na rzecz totalitarnego państwa jakiejś formie ukarania (zob. wyrok TK z 18 listopada 2010 r., sygn. P 29/09). Dodatkowo Trybunał Konstytucyjny wskazał, że procedura weryfikacji naruszenia zasady ne bis in idem przez przepis ustawowy powinna obejmować dwa etapy: 1) ustalenie, czy co najmniej dwa środki przewidziane przez ustawodawcę jako reakcja na określone zachowanie jednostki mają charakter represyjny; 2) jeżeli co najmniej dwa takie środki mają charakter represyjny, konieczna jest weryfikacja, czy realizują one tożsame, czy odmienne cele. Tylko w przypadku realizacji identycznych celów przez różne środki o charakterze represyjnym można wskazać naruszenie zasady ne bis in idem (por. wyrok TK z 21 października 2014 r., sygn. P 50/13). Art. 22a ust. 2 ustawy określa wysokość świadczeń rentowych dla byłych funkcjonariuszy pełniących służbę na rzecz państwa totalitarnego, którzy zostali zwolnieni ze służby przed 1 sierpnia 1990 r. Rentę taką wypłaca się, zgodnie z treścią kontrolowanego przepisu, w kwocie minimalnej według orzeczonej grupy inwalidzkiej. Kwestionowany przepis został wprowadzony ustawą nowelizującą z 2016 r. i stanowi pierwsze obniżenie świadczeń rentowych byłych funkcjonariuszy pracujących na rzecz totalitarnego państwa. Ustawodawca w 2009 r., oceniając jednoznacznie negatywnie aparat bezpieczeństwa PRL, ograniczył niegodziwie nabyte przywileje emerytalne (por. wyrok TK, sygn. K 6/09), natomiast wysokość świadczeń rentowych pozostawił na niezmienionym poziomie. Skoro przepis poddany kontroli nie ma charakteru represyjnego a obniżenie wysokości świadczeń rentowych byłych funkcjonariuszy pracujących na rzecz totalitarnego państwa zostało w nim dokonane po raz pierwszy, oczywisty jest wniosek, iż art. 22a ust. 2 ustawy nie może naruszać konstytucyjnej zasady ne bis in idem. Jeśli chodzi o ocenę zakwestionowanego przepisu z punktu widzenia wywodzonej z art. 2 Konstytucji zasady zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa, Trybunał Konstytucyjny podkreślił, że uprzywilejowane prawa rentowe byłych funkcjonariuszy pracujących na rzecz totalitarnego państwa zostały nabyte niegodziwie. Taką ocenę przyjął i szeroko uzasadnił Trybunał Konstytucyjny w wyroku o sygn. K 6/09. Nie można bowiem uznać celów i metod działania organów bezpieczeństwa PRL za godziwe. Trybunał stwierdził, że służba w instytucjach i organach państwa, które systemowo naruszały przyrodzone prawa człowieka i zasady państwa prawa, nie może w demokratycznym państwie prawnym uzasadniać roszczeń do utrzymania przywilejów uzyskanych przed upadkiem dyktatorskiego reżimu. Sposobem nagradzania funkcjonariuszy organów bezpieczeństwa PRL za służbę na rzecz totalitarnego państwa były, wśród wielu innych, przywileje emerytalne i rentowe, przede wszystkim prawo do świadczeń znacznie przewyższających swą wysokością emerytury i renty osób niepracujących w tych organach. Te przywileje ich beneficjenci zachowali także w wolnej i niepodległej Polsce, co znalazło swój wyraz w ustawie zaopatrzeniowej sprzed nowelizacji dokonanej 16 grudnia 2016 r. Ustawodawca w 2009 r., oceniając jednoznacznie negatywnie aparat bezpieczeństwa PRL, ograniczył niegodziwie nabyte przywileje emerytalne (por. wyrok TK, sygn. K 6/09), natomiast wysokość świadczeń rentowych pozostawił na niezmienionym poziomie. Redukcja wysokości świadczeń rentowych dokonana wskutek nowelizacji z 2016 r. miała na celu pozbawienie przywilejów uzyskanych w służbie na rzecz państwa totalitarnego, a zatem uznawanych za nabyte w sposób niesłuszny, w stopniu adekwatnym do wysokości tych przywilejów, czyli różnicy w wysokości świadczeń rentowych, w stosunku do osób pracujących w podobnym okresie na stanowiskach równorzędnych, poza aparatem bezpieczeństwa totalitarnego państwa. Miała zatem na celu realizację konstytucyjnej zasady sprawiedliwości społecznej (art. 2 Konstytucji) oraz stanowiła przykład urzeczywistnienia przez ustawodawcę konstytucyjnej możliwości odebrania uprzywilejowania niesłusznie uzyskanego (zasada sprawiedliwości społecznej wywodzona z art. 2 Konstytucji).Cel ten nie został w pełni zrealizowany przez pierwszą redukcję wysokości świadczeń pobieranych przez byłych funkcjonariuszy pracujących na rzecz totalitarnego państwa. W przypadku ofiar represji ze strony systemu komunistycznego okres ich politycznego pozbawienia wolności wprawdzie jest uznawany za okres wliczający się do okresów składkowych, ale ze względu na brak dochodów nie znajduje przełożenia na poprawę ich sytuacji majątkowej. Wprowadzone w 2009 r. środki nie były wystarczająco efektywne, mając na uwadze zamierzony rezultat. Nadal bowiem osoby pozostające w czynnej służbie na rzecz państwa totalitarnego czerpały z tego tytułu korzyści o wiele większe niż przysługujące przeciętnemu obywatelowi, a w szczególności - ich pozycja była korzystniejsza względem osób, które doświadczyły przemocy ze strony państwa totalitarnego i nie otrzymywały z tego tytułu stosownych dodatków. Obecna regulacja zmierza zatem do wytworzenia stanu równowagi w zakresie wysokości świadczeń rentowych poprzez ich obniżenie, pominięte całkowicie w 2009 r. w treści ustawy obniżającej wysokość świadczeń emerytalnych funkcjonariuszy. Nie można więc uznać, że redukcja dokonana w zakwestionowanym przepisie, obejmująca tym razem również wysokość uposażenia z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej inwalidztwem mającym związek ze służbą na rzecz totalitarnego państwa, była niedopuszczalna z punktu widzenia zasady ochrony praw słusznie nabytych. Wprowadzona regulacja pozbawiła byłych funkcjonariuszy państwa totalitarnego przywilejów nabytych niesłusznie, z naruszeniem zasad sprawiedliwości społecznej i w sposób niedopuszczalny w demokratycznym państwie prawnym, a więc niepodlegających ochronie konstytucyjnej (zob. przytaczane wcześniej wyroki TK o sygn.: K 27/09, K 4/99, SK 42/01, K 17/09, K 9/12). Obniżając wysokość należnych świadczeń ustawodawca zapewnił jednocześnie, że będą one na poziomie zbliżonym do tego, który przysługuje osobom represjonowanym przez reżim. Nie jest zatem prawdziwe stwierdzenie, że osoby te zostały pozbawione środków do życia; co najwyżej - ich sytuacja życiowa przestaje być nieproporcjonalnie korzystna, a zatem przywrócone zostaje poszanowanie konstytucyjnych zasad sprawiedliwości społecznej. Trybunał Konstytucyjny przypomniał, że wypłacane świadczenie rentowe nie może być niższe od kwoty najniższego świadczenia rentowego według orzeczonej grupy inwalidzkiej. Żaden były funkcjonariusz pełniący służbę na rzecz państwa totalitarnego nie pozostanie bez środków zapewniających minimum egzystencji - poziom finansowy, na jakim często zmuszone są żyć osoby represjonowane w poprzednim, totalitarnym systemie. Ponadto regulacja wprowadzona w kontrolowanym przepisie jest fragmentem ustawy stanowiącej przejaw procesu uporania się ustawodawcy z rozliczeniem - w granicach określonych przez zasadę demokratycznego państwa prawnego - reżimu komunistycznego panującego w Polsce w latach 1944-1989. Aksjologicznym uzasadnieniem tego rodzaju prawodawstwa jest w szczególności preambuła Konstytucji, w której ustrojodawca nawiązuje do „najlepszych tradycji Pierwszej i Drugiej Rzeczypospolitej” (przemilczając okres rządów komunistów) i przypomina o „gorzkich doświadczeniach z czasów, gdy podstawowe wolności i prawa człowieka były w naszej Ojczyźnie łamane”. Realia Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej charakteryzowały się m.in.: 1) monopolistyczną władzą partii komunistycznej (marksistowsko-leninowskiej) i jej, zagwarantowaną konstytucyjnie, przewodnią rolą w państwie; 2) nacjonalizacją przemysłu, 3) monopolem państwa w zasadniczych gałęziach gospodarki i wyłączeniem wolnego rynku; 4) uzależnieniem obywateli od państwa w przeważających obszarach życia gospodarczego, społecznego i kulturalnego, 5) brakiem pluralizmu politycznego i związkowego, 6) ograniczeniem lub całkowitym brakiem wolności i praw obywatelskich, w tym w szczególności wolności słowa, 7) brakiem realnych środków prawnych, służących, w razie konfliktu z reżimem, dochodzeniu praw i wolności osobistych i politycznych, 8) powszechną inwigilacją życia prywatnego przez służby państwa, 9) zastrzeżonym w konstytucji PRL sojuszem ze Związkiem Sowieckim. Na straży panowania reżimu komunistycznego w Polsce w latach 1944-1989 stały organy bezpieczeństwa PRL i ich funkcjonariusze. Częścią systemu totalitarnego państwa były wyższe wynagrodzenia i różne udogodnienia socjalne funkcjonariuszy organów bezpieczeństwa w tym okresie w porównaniu z pozostałą częścią społeczeństwa polskiego, decydujące o uprzywilejowanej pozycji wskazanej grupy podmiotów. Dlatego obniżenie świadczeń rentowych dawnych funkcjonariuszy pracujących na rzecz totalitarnego państwa, przede wszystkim funkcjonariuszy organów bezpieczeństwa Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, znajduje podstawę aksjologiczną w preambule Konstytucji oraz licznych aktach prawa międzynarodowego. Zaskarżony przepis jest wyrazem jednoznacznie negatywnej oceny reżimu komunistycznego, który nie mógłby funkcjonować w Polsce w latach 1944-1989 bez stojących na jego straży organów bezpieczeństwa, czyli ich funkcjonariuszy. W ocenie TK, ustawodawca, pozostając w zgodzie z systemem konstytucyjnych wartości, był uprawniony, pomimo znacznego upływu czasu od rozpoczęcia transformacji ustrojowej, do wprowadzenia kolejnej regulacji obniżającej – w racjonalnie miarkowany sposób - świadczenia rentowe za okres służby w formacjach pracujących na rzecz ustanowienia i podtrzymywania reżimu, który nie był ani demokratyczny, ani oparty na rządach prawa, a którego podstawowym narzędziem panowania była właśnie tajna policja polityczna (podobnie w wyroku TK, sygn. K 6/09). W związku z powyższym regulację w zakresie, w jakim wprowadza obniżenie świadczeń rentowych z tytułu inwalidztwa, należało uznać za zgodną z art. 2 Konstytucji. Powyższe ustalenia przemawiają również za uznaniem obniżenia świadczeń rentowych z tytułu inwalidztwa mającego związek z pracą na rzecz totalitarnego państwa za zgodne z art. 67 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji. Ustawodawca, wprowadzając nową procentową stawkę wysokości świadczenia emerytalnego i rentowego funkcjonariuszy, wziął pod uwagę konieczność zapewnienia im minimum socjalnego. Zagwarantowanie, że świadczenie jest wypłacane w kwocie minimalnej według orzeczonej grupy inwalidzkiej, stanowi realizację prawa, o którym mowa w art. 67 ust. 1 Konstytucji (por. wyrok TK, sygn. K 6/09). Konstytucyjny standard jest w tym obszarze wyznaczany przez powszechny system emerytalno-rentowy, a nie systemy preferencyjne, takie jak emerytury i renty mundurowe lub emerytury w obniżonym wieku, które nie należą do istoty konstytucyjnego prawa do zabezpieczenia społecznego, zagwarantowanego w art. 67 ust. 1 Konstytucji (zob. wyroki TK z: 29 kwietnia 2008 r., sygn. P 38/06 i 3 marca 2011 r., sygn. K 23/09, OTK ZU nr 2/A/2011, poz. 8). Pomimo uznania, że prawo do świadczeń nieproporcjonalnie wyższych od uposażenia osób pracujących poza aparatem bezpieczeństwa PRL za okres od 1944 r. do 1990 r. zostało nabyte w sposób niegodziwy, ustawodawca nie pozostawił byłych funkcjonariuszy bez środków do życia, zapewniając im uposażenie na poziomie minimum socjalnego. Nie można zatem uznać, by stanowiło to nieproporcjonalną ingerencję w prawo do zabezpieczenia społecznego. Do naruszenia istoty prawa do zabezpieczenia społecznego w przypadku niezdolności do pracy ze względu na inwalidztwo dochodziłoby wtedy, gdyby byli funkcjonariusze, niezdolni do służby ze względu na stan zdrowia, zostali całkowicie pozbawieni świadczeń lub gdyby wysokość świadczeń rentowych uniemożliwiała uprawnionym zaspokojenie ich potrzeb życiowych co najmniej w podstawowym zakresie (podobnie w wyrokach TK z: 12 lutego 2008 r., sygn. SK 82/06, OTK ZU nr 1/A/2008, poz. 3, 7 lutego 2006 r., sygn. SK 45/04, 11 grudnia 2006 r., sygn. SK 15/06). Taka sytuacja nie ma miejsca. Kontrolowany przepis ustawy nie pozbawia funkcjonariuszy możliwości uzyskania świadczenia z zabezpieczenia społecznego w przypadku inwalidztwa i zwolnienia ze służby. Zmienia jedynie kwotę wypłacaną z tego tytułu, przewyższającą wartość wypłacanego świadczenia ponad wysokość, która nie pozwalałaby na zaspokojenie potrzeb życiowych w podstawowym zakresie. Jest to wysokość najniższej renty inwalidzkiej w danej grupie inwalidztwa, odpowiadająca wysokości kwot wypłacanych znacznej liczbie osób uposażonych z tego samego tytułu, które nie były funkcjonariuszami pracującymi na rzecz totalitarnego państwa. Należy wreszcie podkreślić, że bezzasadność zarzutu naruszenia istoty prawa do zabezpieczenia społecznego jest szczególnie widoczna w sytuacji, mającej miejsce w sprawie, na kanwie której wniesiono pytanie prawne. Rencista po siedmiu latach służby w organach totalitarnego państwa otrzymuje rentę w minimalnej wysokości, którą pobiera ponad 30 % osób dotkniętych niezdolnością do pracy w Polsce. Brak jest zatem podstaw do uznania, że kontrolowana regulacja narusza istotę prawa do zabezpieczenia społecznego w przypadku niezdolności do pracy ze względu na inwalidztwo”.

W związku z podniesionymi w sprawie przez ubezpieczonego zarzutami natury konstytucyjnej dotyczącymi zgodności znowelizowanych przepisów z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej, Sąd Okręgowy także powziął wątpliwości co do istnienia takiej zgodności. Wskazał, że w zakresie tych wątpliwości, zostały one wyjaśnione w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 16 czerwca 2021 roku sygn. akt P 10/20, gdzie orzeczono, że art. 22a. 2 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2020 r. poz. 723) jest zgodny z art. 2 oraz z art. 67 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Wprawdzie pytanie prawne zadane w tej sprawie dotyczyło wysokości renty inwalidzkiej funkcjonariusza, niemniej zdaniem Sądu Okręgowego, Trybunał wyraził swoje stanowisko w takim zakresie, że możliwym jest jego zastosowanie także dla potrzeb emerytury policyjnej.

Biorąc pod uwagę wyżej powołane orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego Sąd Okręgowy rozpoznający niniejszą sprawę nie przychylił się do zarzutów ubezpieczonego sprowadzających się do stwierdzenia, iż przepisy leżące u podstaw wydania zaskarżonej decyzji naruszają wskazane normy i wzorce konstytucyjne oraz normy prawa międzynarodowego. Sąd nie znalazł podstaw do stwierdzenia, że wprowadzony przez ustawodawcę przepis art. 15c ustawy zaopatrzeniowej obniżający ubezpieczonemu wysokość świadczenia emerytalnego narusza art. 2 Konstytucji RP i wynikających z niego: zasady zaufania do państwa i tworzonego przez niego prawa, zasady ochrony praw nabytych, zakazu retroakcji prawa i zasady sprawiedliwości społecznej, oraz art. 45 ust. 1 i 2 w zw. z art. 42 ust.1 i 3 Konstytucji w zw. z art. 6 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności.

Sąd Okręgowy nie znalazł także podstaw do stwierdzenia niezgodności ww. nowelizacji z art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji w zw. z art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności w zw. z art. 14 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. W tym zakresie, na co zwrócił uwagę Trybunał Konstytucyjny, podnosząc zarzut pogwałcenia praw i wolności człowieka i obywatela przypomnieć należy decyzję Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 14 maja 2013 w sprawie A. (...). przeciwko Polsce, w której Trybunał wraził pogląd, że obniżenie przywilejów emerytalnych osobom, które przyczyniły się do utrzymywania władzy przez opresyjny reżim lub czerpały z niego korzyści, nie może być uważane za formę kary. W konsekwencji, mając na uwadze to stanowisko, jedynie w sytuacji, kiedy doszłoby do nieproporcjonalnego zastosowania wobec byłych funkcjonariuszy ograniczenia przysługujących im świadczeń można by mówić o naruszeniu ww. przepisów Konwencji. Tymczasem, ograniczenia te nie pozbawiają tych osób prawa do świadczeń a jedynie zrównują ze świadczeniami osób pozostających w powszechnym systemie emerytalnym.

Sąd pierwszej instancji wskazał, iż zgodnie z art. 8 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Konstytucja jest najwyższym prawem Rzeczypospolitej Polskiej a jej przepisy stosuje się bezpośrednio, chyba że sama Konstytucja stanowi inaczej. Rację ma przy tym skarżący, że sąd – jako działający w granicach i na podstawie prawa (art.178 ust.1) - może stosować przepisy Konstytucji wprost, oczywiście o ile Konstytucja nie stanowi inaczej. Sąd meriti podzielił także pogląd, iż sąd powszechny może uznać, iż określona regulacja jest niezgodna z Konstytucją. Zauważył jednak, iż zgodnie ze wskazaniami orzecznictwa nie jest to możliwe w każdej sytuacji, lecz jedynie wtedy, gdy taka niezgodność jest oczywista.

Zdaniem Sądu pierwszej instancji, w realiach niniejszej sprawy biorąc pod uwagę wyroki Trybunału Konstytucyjnego TK sygn. akt K 6/09, z dnia 29.04.2008 r. sygn. akt P 38/06, z dnia 03.03.2011 r. sygn. akt K 23/09, nie można postawić tezy o oczywistej niezgodności kwestionowanych w sprawie norm z Konstytucją. Wobec powyższego, ubezpieczony mógł mieć obniżoną emeryturę w oparciu o treść art. 15c ustawy zaopatrzeniowej poprzez przyjęcie po 0,0% za okresy służby na rzecz totalitarnego państwa określone w art. 13 b ustawy zaopatrzeniowej od 1 czerwca 1961 roku do 31 lipca 1990 roku.

Z tych względów, Sąd Okręgowy wskazał, iż brak było podstaw do zakwestionowania prawidłowości zaskarżonej decyzji, co skutkowało koniecznością oddalenia odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Odstępując w pkt II wyroku od obciążania ubezpieczonego kosztami zastępstwa procesowego organu rentowego Sąd pierwszej instancji, działając na podstawie art. 102 k.p.c., miał na względzie sytuację zdrowotną i finansową odwołującego.

Z powyższym rozstrzygnięciem nie zgodził się ubezpieczony zaskarżając je w całości i zarzucając mu:

1. naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez niewłaściwe przyjęcie, że pełnił służbę na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego

2. naruszenie art. 33 policyjnej ustawy emerytalnej, określającego przesłanki uchylenia lub zmiany decyzji organu emerytalnego z urzędu ustalającej prawo do zaopatrzenia emerytalnego lub wysokości świadczenia z tytułu tego zaopatrzenia poprzez jego niezastosowanie.

3. Naruszenie wydanym orzeczeniem Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, w tym:

1) art. 2 Konstytucji RP, polegające na arbitralnym obniżeniu przysługującego świadczenia emerytalnego, co narusza zasadę ochrony praw nabytych i zasadę sprawiedliwości społecznej, a także zasadę zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa oraz niedziałania prawa wstecz, wynikające z zasady demokratycznego państwa prawnego;

2) art. 67 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP polegające na arbitralnym obniżeniu przysługującego świadczenia emerytalnego, co stanowi nieproporcjonalne i nieuzasadnione naruszenie przysługującego mi prawa do zabezpieczenia społecznego po osiągnięciu wieku emerytalnego;

3) art. 30 oraz art. 47 Konstytucji RP w zw. z art. 8 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności polegające na naruszeniu godności, prawa do ochrony czci, dobrego imienia, prawa do prywatności i prawa do poszanowania życia rodzinnego, poprzez przyjęcie, że służba w okresie przed 31 lipca 1990 r. stanowiła „służbę na rzecz totalitarnego państwa”, a tym samym arbitralne przypisanie - w akcie prawnym rangi ustawy - winy za działania związane z naruszeniami praw człowieka, których dopuszczali się niektórzy przedstawiciele władzy publicznej PRL oraz niektórzy funkcjonariusze organów bezpieczeństwa PRL, a do których ja w żaden sposób się nie przyczyniłem;

4) art. 32 ust. 1 w zw. z art. 64 ust. 1 i 2 oraz art. 67 ust. 1 Konstytucji RP w zw. z art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności w zw. z art. 14 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, polegające na nieuzasadnionym, dyskryminującym zróżnicowaniu uprawnień o charakterze majątkowym wynikających ze służby po roku 1990 i obniżeniu świadczenia emerytalnego należnego z tytułu tej służby, w stosunku do osób, które nie pełniły służby w okresie PRL, w sposób naruszający zasadę równości wobec prawa ;

5) art. 45 ust. 1 w zw. z art. 10 ust. 1 i 2 Konstytucji RP oraz art. 42 ust. 1 Konstytucji RP w zw. z art. 6 ust. 2 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, polegające na zastosowaniu represji bez wykazania odpowiedzialności indywidualnej;

6) art. 64 ust. 1 i 2 w zw. z art. 67 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP w zw. z art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności w zw. z art. 14 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, polegające na arbitralnym naruszeniu osobistych praw majątkowych i prawa do poszanowania mienia, które podlegają równej dla wszystkich ochronie, na skutek nieproporcjonalnego naruszenia prawa do zabezpieczenia społecznego, co stanowi przejaw nieuzasadnionej represji ekonomicznej.

Wskazując na powyższe zarzuty apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości i przyznanie prawa do emerytury policyjnej poczynając od dnia 1 października 2017 r., w kwocie ustalonej z pominięciem art.l5c art.22a i art. 24a policyjnej ustawy emerytalnej oraz o zasądzenie od pozwanego kosztów procesu z uwzględnieniem kosztów postępowania odwoławczego.

W odpowiedzi na apelację organ rentowy wniósł o jej oddalenie w całości i zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych za I instancję.

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył, co następuje:

Apelacja ubezpieczonego okazała się nieuzasadniona.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. należy wskazać, iż zgodnie z ugruntowanym stanowiskiem judykatury, jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadził wnioski logicznie poprawne i zgodne z zasadami doświadczenia życiowego, to taka ocena dowodów nie narusza zasady swobodnej oceny dowodów przewidzianej w art. 233 § 1, choćby z tego samego materiału dałoby się wysnuć równie logiczne i zgodne z zasadami doświadczenia życiowego wnioski odmienne. Tylko w przypadku wykazania, że brak jest powiązania, w świetle kryteriów wyżej wzmiankowanych, przyjętych wniosków z zebranym materiałem dowodowym, możliwe jest skuteczne podważenie oceny dowodów dokonanej przez sąd. Nie jest tu zatem wystarczająca sama polemika naprowadzająca wnioski odmienne, lecz wymagane jest wskazanie, w czym wyraża się brak logiki lub uchybienie regułom doświadczenia życiowego w przyjęciu wniosków kwestionowanych (tak m.in. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 10 grudnia 2021 r., sygn. akt I ACa 641/20).

Stąd też Sąd Apelacyjny ustalenia tego Sądu w całości uznał i przyjął jako własne dodatkowo je uzupełniając o czym poniżej. Sąd odwoławczy nie stwierdził przy tym naruszenia przez Sąd Okręgowy prawa materialnego, w związku z czym poparł rozważania tego Sądu również w zakresie przyjętych przez niego podstaw prawnych orzeczenia.

Sąd Apelacyjny nie dopatrzył się zarzucanych Sądowi pierwszej instancji błędów w zakresie postępowania dowodowego. Przeciwnie, stwierdzić należy, iż Sąd meriti zebrał i szczegółowo rozważył wszystkie dowody oraz ocenił je w sposób nienaruszający swobodnej oceny dowodów, uwzględniając w ramach tejże oceny zasady logiki i wskazania doświadczenia życiowego. Wobec tego nie sposób jest podważać adekwatności dokonanych przez Sąd pierwszej instancji ustaleń do treści przeprowadzonych dowodów. Sąd odwoławczy podziela stanowisko Sądu Najwyższego, wyrażone w orzeczeniu z dnia 10 czerwca 1999 r. (II UKN 685/98 OSNAPiUS 2000/17/655), zgodnie z którym normy swobodnej oceny dowodów wyznaczone są wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego oraz regułami logicznego myślenia, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność, odnosi je do pozostałego materiału dowodowego. W ocenie Sądu brak jest w niniejszej sprawie podstaw do uznania, iż Sąd pierwszej instancji postąpił wbrew którejkolwiek ze wskazanych wyżej reguł.

Przechodząc do dalszych rozważań należy wskazać, że przepisy ustawy zaopatrzeniowej w brzmieniu nadanym ustawą zmieniającą z dnia 16 grudnia 2016 r. niewątpliwie są częścią obowiązującego porządku prawnego, a w związku z tym - wraz z wydanymi na ich podstawie aktami wykonawczymi - wiążą organ rentowy. Wbrew zarzutom apelacji, nie mogą być też przedmiotem dowolnego interpretowania czy pomijania przez sądy rozpoznające odwołania od decyzji Zakładu Emerytalno-Rentowego MSWiA. Niewątpliwie więc zasadnie organ rentowy w odpowiedzi na apelację wskazuje na swoje podporządkowanie obowiązującym przepisom. Gdyby jednak sąd ubezpieczeń społecznych miał zamiast oceniać prawidłowość działania organu ustalać tylko czy decyzja jest odbiciem treści ustawy, postępowanie odwoławcze byłoby fikcją. Sąd ma obowiązek dokonywać nie tylko własnych ustaleń faktycznych, w których w istocie nie jest związany informacją z Instytutu Pamięci Narodowej, ale też wykładni prawa, w tym subsumpcji sytuacji ubezpieczonego do wiążących w niniejszym postępowaniu norm prawnych. Ustalenia takie nie mogą jednak być dowolne lecz winny być oparte na całości materiału dowodowego zebranego w sprawie przy czym podkreślić należy, że strona, która składa zeznania zawsze jest zainteresowana pozytywnym dla niej rozstrzygnięciem. Sąd winien zatem równie wnikliwie odkodować stan faktyczny z dokumentacji osobowej sporządzanej w czasie rzeczywistym a także z innych źródeł znajdujących się w aktach sądowych nie poprzestając wyłącznie na wyjaśnieniach strony, co też w niniejszej sprawie prawidłowo uczynił.

Odmienna jest rola i uprawnienia (a także ograniczenia) organu rentowego w toku wydawania decyzji w przedmiocie świadczeń emerytalnych, inne zaś są obowiązki i uprawnienia sądu rozpoznającego odwołanie od takiej decyzji. Fakt, że organ rentowy stosuje wprost rozporządzenie określające warunki jakie muszą być spełnione dla wydania konkretnej decyzji, a także jest zobowiązany do jej wydania w tak określonych warunkach nie oznacza, że tożsame ograniczenia dotyczą sądu ubezpieczeń społecznych, który nie tylko weryfikuje wydaną decyzję, ale też musi dokonać własnej wykładni przepisów znajdujących zastosowanie w danej sprawie.

O ile więc § 14 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18 października 2004 r. w sprawie trybu postępowania i właściwości organu w zakresie zaopatrzenia emerytalnego funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu i Państwowej Straży Pożarnej oraz ich rodzin (t. j. Dz. U. z 2015 r., poz. 1148 ze zm.) wiąże organ rentowy w zakresie dowodów, które musi uzyskać w toku własnego postępowania, to już nie może być traktowany jako bezwzględnie wiążący dla sądu ubezpieczeń społecznych, który w znacznym zakresie jest zwolniony z ograniczeń dowodowych, by mógł skutecznie ustalać stan faktyczny i weryfikować prawidłowość decyzji.

Brak ograniczeń dowodowych w postępowaniu sądowym w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych daje sądowi w tej kwestii swobodę, ale jednocześnie, z uwagi na występujący element publicznoprawny w tym postępowaniu, nakłada nań obowiązek dążenia do poczynienia ustaleń wszelkimi możliwymi środkami (a nie wyłącznie na podstawie zeznań samej strony). Zasadne było więc zweryfikowanie przez Sąd pierwszej instancji treści pisma IPN w świetle innych dowodów zebranych w postępowaniu.

Odnosząc się do zarzutów naruszenia Konstytucji, Sąd odwoławczy ma na uwadze, że przed Trybunałem Konstytucyjnym zawisła sprawa P 4/18, w której ma być rozstrzygnięta kwestia zgodności z Konstytucją art. 15c, art. 22a, art. 13 ust. 1 pkt 1c w zw. z art. 13b ustawy o zmianie ustawy o Biurze Ochrony Rządu oraz ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin, jednakże, mimo iż od złożenia zapytania prawnego minęło już 5 lat, Trybunał Konstytucyjny do tej pory nie wydał jeszcze wyroku, co doprowadziło do znacznego utrudnienia rozstrzygnięcia odwołań od decyzji organu rentowego wydanych w 2017 r. Dalsze odwlekanie merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy byłoby w ocenie Sądu Apelacyjnego naruszeniem prawa strony do rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie.

Ubezpieczony, który w odwołaniu od zaskarżonej decyzji oraz w apelacji podniósł szereg zarzutów naruszenia Konstytucji RP, mając świadomość, że tożsame zarzuty zostały poddane pod osąd Trybunału i jednocześnie żądając wydania rozstrzygnięcia w jego sprawie, winien mieć na uwadze, że bezpośredniość stosowania Konstytucji przez sądy powszechne nie oznacza jeszcze przyznania im kompetencji do kontroli konstytucyjności obowiązującego ustawodawstwa. Zgodnie z ugruntowanym stanowiskiem Sądu Najwyższego (wyroki z dnia 2 kwietnia 2009 r., IV CSK 485/08, LEX nr 550930 i z dnia 17 marca 2016 r., V CSK 377/15, OSNC 2016/12/148) dopóki nie zostanie stwierdzona przez Trybunał Konstytucyjny niezgodność określonego przepisu z Konstytucją, dopóty ten przepis podlega stosowaniu i powinien stanowić podstawę merytorycznych rozstrzygnięć sądowych. Domniemanie zgodności ustawy z Konstytucją może być obalone jedynie wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego, a przewidziane w art. 178 ust. 1 Konstytucji związanie sędziego ustawą obowiązuje dopóty, dopóki ustawie tej przysługuje moc obowiązująca. Zgodnie z powyższym, skoro orzekanie co do zgodności aktu prawnego z ustawą zasadniczą nie leży w kompetencji sądów powszechnych związanie sędziego ustawą trwa dopóki prawo to obowiązuje. Dopiero orzeczenie o niekonstytucyjności danego przepisu lub zmiana przepisów przez ustawodawcę pozwoli sądowi na niezastosowanie spornych przepisów tak jak stało się to na przykład w przypadku zakwestionowania przez Trybunał Konstytucyjny przepisów ustawowych dotyczących emerytur osób urodzonych w 1953 r. pobierających tzw. emerytury wcześniejsze. Podkreślić należy, że sąd ma jedynie możliwość dokonywania wykładni obowiązujących przepisów.

Sąd Apelacyjny zwraca również uwagę, że celem postępowania apelacyjnego jest wszechstronne zbadanie sprawy pod względem faktycznym i prawnym. Sąd odwoławczy jest bowiem przede wszystkim instancją merytoryczną, sądem orzekającym na podstawie całego materiału dowodowego zebranego w postępowaniu w pierwszej instancji oraz w postępowaniu apelacyjnym (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 czerwca 2014 r., sygn. I CSK 497/13, Lex nr 1521311, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 listopada 2002r., sygn. IV CKN 1574/00, Lex nr 78327). W związku z tym zobowiązany jest poczynić własne ustalenia faktyczne, które mogą być tożsame lub odmienne od tych, które uprzednio przyjął Sąd orzekający w pierwszej instancji. Sąd drugiej instancji musi bowiem samodzielnie dokonać również jurydycznej oceny żądania i skonfrontować ją z zaskarżonym orzeczeniem oraz stojącymi za nim motywami; rozpoznaje sprawę w taki sposób, w jaki mógł uczynić to sąd pierwszej instancji, tyle że uwzględnia szerszy materiał, zebrany w postępowaniu przed sądami obu instancji (art. 382 k.p.c.). Stosownie więc do wyników tych ustaleń, powinien zastosować właściwe przepisy prawa materialnego, a więc także usunąć ewentualne błędy prawne Sądu pierwszej instancji, niezależnie od tego, czy zostały one wytknięte w apelacji (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 lutego 2010 r., sygn. II UK 194/09, Lex nr 590239). Jakkolwiek więc postępowanie apelacyjne jest postępowaniem odwoławczym i kontrolnym, to jednak za każdym razem zachowuje charakter postępowania rozpoznawczego. Oznacza to, że Sąd drugiej instancji ma pełną swobodę jurysdykcyjną, ograniczoną jedynie granicami zaskarżenia.

Sąd Okręgowy ustalił prawidłowo przebieg kariery ubezpieczonego i zasadnie zinterpretował jego czynności zawodowe jako naruszające prawa innych obywateli.

Dodatkowo Sąd Apelacyjny ustalił, iż w aktach sprawy znajduje się również świadectwo ukończenia przez ubezpieczonego oficerskiego kursu specjalistycznego Biura Śledczego MSW Służby Bezpieczeństwa MSW z ogólnym wynikiem dobrym.

(k. 63 akt IPN – Rozdział III). W opinii z dnia 6 lipca 1967 r. dotyczącej właśnie tego kursu (Specjalistyczny Kurs „S”) wskazano, że ubezpieczony jest inteligentny, pełen energii i zapału do nauki, zdolny. Uczył się dość systematycznie osiągając dobre efekty. Jego wypowiedzi były zawsze przemyślane, rzeczowe i analityczne. Potrafił wiązać problematykę ogólną z pracą śledczą służby bezpieczeństwa.

Należy również wskazać, że związku z wejściem w życie ustawy z dnia 13 listopada 1956 r. o zmianie organizacji naczelnych organów administracji publicznej w zakresie bezpieczeństwa publicznego (Dz.U. 1956 nr 54 poz. 241) powołano jako strukturę administracyjną w ramach Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Biuro Śledcze MSW. Zgodnie z regulaminem organizacyjnym wprowadzonym przez Ministra Spraw Wewnętrznych gen. bryg. Mieczysława Moczara Zarządzeniem nr 00123 z 30 listopada 1965 roku (z późniejszymi zmianami), powołane było do:

-

wszczynania i prowadzenia na wniosek jednostek operacyjnych SB i z własnej inicjatywy dochodzeń i dochodzeń przedśledczych

-

prowadzenia śledztw

-

prowadzenia czynności zleconych przez prokuratury

-

prowadzenia postępowań przygotowawczych w sprawach o szpiegostwo

-

badania innych przestępstw o charakterze antypaństwowym

Biuro Śledcze MSW prowadziło postępowania karne w sprawie przestępstw należących do właściwości SB, organizowało również pracę operacyjną na rzecz realizacji zadań SB wśród osób pozbawionych wolności.

Po wprowadzeniu stanu wojennego w 1981 powołano w Biurze grupę koordynacyjną ds. internowania, a przy Wydziałach Śledczych KW MO utworzono grupy operacyjne opracowujące wnioski o internowanie.

(...)

Następnie wskazać należy, że Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych (WUSW) jest to nazwa jednostek terenowych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, funkcjonujących w Polsce w latach 1983–1990, utworzonych w wyniku przemianowania komend wojewódzkich Milicji Obywatelskiej. Na czele urzędów stali szefowie pełniący funkcję terenowych organów ministra w dziedzinie ochrony bezpieczeństwa państwa i porządku publicznego, wykonujący swoje zadania poprzez Służbę Bezpieczeństwa i Milicję Obywatelską.

Zatem były to odrębne służby. Wydział Śledczy SB był policją polityczną a Wydział Dochodzeniowo-Śledczy MO był milicją kryminalną. Inny był rodzaj prowadzonych postępowań.

Wynika to chociażby z typowej struktury Komendy Wojewódzkiej MO:

Zastępca Komendanta Wojewódzkiego Milicji Obywatelskiej ds. Służby Bezpieczeństwa był odpowiedzialny za:

Wydział II (kontrwywiad)

Wydział III (zwalczanie opozycji)

Wydział IV (zwalczanie Kościoła)

Wydział „B” (obserwacja zewnętrzna)

Wydział „(...)” (ewidencja i archiwum)

Wydział „T” (technika operacyjna)

Wydział „W” (perlustracja korespondencji)

Wydział Śledczy

Wydział Paszportów

Samodzielna Sekcja „A” (szyfry)

Inspektorat Analityczno-Informacyjny

Starszy Inspektor (wywiad)

Zespół ds. Służby Bezpieczeństwa Wydziału Inspekcji.

Natomiast Zastępca Komendanta Wojewódzkiego Milicji Obywatelskiej ds. Służby Milicji odpowiadał za:

Wydział Kryminalny

Wydział do Walki z Przestępstwami Gospodarczymi

Wydział Dochodzeniowo-Śledczy .

Odnosząc się do charakterystyki z dnia 8 czerwca 1966 r., warto wskazać,
że z jej treści wynika, iż jako oficer śledczy ubezpieczony prowadził poważniejsze sprawy pod kierownictwem starszych oficerów śledczych, natomiast samodzielnie prowadził sprawy o mniejszym ciężarze gatunkowym, co wynikało z faktu zdobywania doświadczenia w powyższej pracy. Jego praca oceniana była jako dobrze wykonywana. W okresie sporządzania dokumentu pracował w bardzo poważnej sprawie sabotażowej i wszystkie wykonywane przez niego czynności oceniono jako prawidłowe. Wskazano ponadto, że jest członkiem Oddziałowej Organizacji, a w życiu partyjnym bierze udział. Stwierdzono także, że właściwie rozumuje i ocenia zdarzenia i sprawy polityczne.

(k. 65 akt IPN – Rozdział III)

Z wniosku personalnego z dnia 8 grudnia 1967 r. dotyczącego zaszeregowania ubezpieczonego wskazano, że pracując w Wydziale Śledczym wyróżniał się dokładnością i inteligencją w prowadzeniu spraw śledczych.

(k. 66 akt IPN – Rozdział III)

Mając na uwadze treść charakterystyki z dnia 29 kwietnia 1969 r., warto wskazać, iż stwierdzono w niej, że ubezpieczony pełnił funkcję członka egzekutywy POP przy Wydziale Śledczym, będąc jednym z aktywniejszym członków organizacji. Brał udział w pracy partyjnej, wykonując różne zadania. Pracę zawodową wykonywał bez zarzutu. Ubezpieczonemu zarzucono jedynie brak pewnej dozy upartości operacyjnego zacięcia, lecz stwierdzono, że poza tym posiada wszelki pozytywne zalety inspektora śledczego. Wskazano również że posiada własną inicjatywę, a w ostatnich latach prowadził samodzielnie szereg spraw uzyskując w nich dobre wyniki.

(k. 68 akt IPN – Rozdział III)

W opinii służbowej z dnia 20 maja 1972 r. wskazano między innymi,
że ubezpieczony prowadził szereg postępowań przygotowawczych o sporym ciężarze gatunkowym, a przydzielone mu sprawy realizował z wysoce pozytywnymi rezultatami. Wskazano również, że wyraźnie podniósł swoje dążności do bardziej konsekwentnych posunięć taktyczno-operacyjnych. Stwierdzono, że posiada pełne predyspozycje
do mianowania go starszym inspektorem śledczym.

(k. 69 akt IPN – Rozdział III)

Rozkazem Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 29 stycznia 1975 r. ubezpieczony został nagrodzony nagrodą pieniężną za zakończenie wraz z innymi funkcjonariuszami MO postępowania przygotowawczego w sprawie przeciwko sprawcom nadużyć na szkodę Przedsiębiorstwa Handlu Zagranicznego (...).

(k. 74 akt IPN – Rozdział III)

Wnioskiem personalnym z dnia 23 czerwca 1975 r. wystąpiono o mianowanie ubezpieczonego na stanowisko Kierownika Sekcji Wydziału Śledczego, uzasadniając
to faktem przeprowadzenia szeregu spraw o znacznym ciężarze gatunkowym, w trakcie których z podległymi mu inspektorami uzyskiwał wysoce pozytywne rezultaty.

(k. 77 akt IPN – Rozdział III).

Natomiast wnioskiem personalnym dnia 22 stycznia 1976 r. wystąpiono
o mianowanie ubezpieczonego na stanowisko starszego inspektora Inspektoratu Analityczno-Informatycznego Zastępcy KWMO. W uzasadnieniu wniosku wskazano, że w realizacji zadań operacyjno-śledczych ubezpieczony wykazywał umiejętności właściwego organizowania pracy, kierowania i nadzorowania pracowników Sekcji. Sekcja, którą kierował osiągała istotne rezultaty na odcinku rozpoznania i likwidacji przestępczej działalności. Ubezpieczony stale pracował nad podnoszeniem poziomu wiedzy zawodowej i ogólnej.

(k. 78 akt IPN – Rozdział III)

Analizując opinię służbową za okres od 1 stycznia 1975 r. do 30 listopada
1977 r., warto wskazać, że stwierdzono w niej, że ubezpieczony pracując jako inspektor Inspektoratu Analityczno-Informacyjnego obowiązki swoje wykonuje wzorowo, powierzone zadania wypełnia sumiennie, z dużym zaangażowaniem i pełnym oddaniem sprawie SB. Wskazano, że przeprowadza zgodnie z zarządzeniami MSW kontrole wydatków funduszu operacyjnego SB. Odnotowano również, fakt aktywnego uczestnictwa w życiu społeczno-politycznym oraz pełnienie funkcji członka Komisji Rewizyjnej przy (...). Warto wskazać, że w dokumencie stwierdzono,
że w opiniowanym okresie był wielokrotnie wyróżniany i nagradzany, m.in. Srebrnym Krzyżem Zasługi, Srebrną Odznaką za Zasługi w Ochronie Porządku Publicznego, Dyplomem Partyjnego uznania, pisemnym podziękowaniem Szefa Wydziału II Pomorskiej Brygady WOP – za pomoc udzieloną przy realizacji zadań operacyjnych. Wskazano również, że ubezpieczony posiada perspektywy awansu.

(k. 82 akt IPN – Rozdział III)

Przechodząc do opinii za okres od 6 grudnia 1977 r. do 3 marca 1982 r. a więc z okresu stanu wojennego, należy zauważyć, że w jej treści wskazano, że ubezpieczony swoje obowiązki wykonywał dobrze, a powierzone zadania wypełnia sumiennie z pełnym zaangażowaniem dla dobra służby. Nadto stwierdzono, że cechowała go systematyczność w wykonywaniu określonych przez kierownictwo służbowe Służby Bezpieczeństwa zadań. Pracując nie liczył się z własnym czasem, pełniąc służbę zgodnie z potrzebami i wymaganiami sytuacji polityczno-operacyjnej. Cechowała go własna inicjatywa. Nadto stwierdzono, że stanowisko, na którym pracował w opiniowanym okresie wymagało wiele operatywności i wysokich kwalifikacji zawodowych, szczególnie w zakresie sporządzania miesięcznych analiz dotyczących pracy całej Służby Bezpieczeństwaoraz informacji dziennych przekazywanych do Gabinetu Ministra Spraw Wewnętrznych. W okresie opiniowanym ubezpieczony ukończył studia magisterskiena Wydziale Prawa i Administracji na Uniwersytecie A. M. w P.. Za wyniki w pracy zawodowej i społecznej był wielokrotnie wyróżniany i nagradzany. Wskazano również, że na zajmowanym stanowisku był w pełni przydatny i posiadał perspektywy awansu.

(k. 86-86v akt IPN – Rozdział III)

Wnioskiem personalnym z dna 27 kwietnia 1982 r. wystąpiono o mianowanie C. J. na stanowisko Zastępcy Naczelnika Wydziału „(...)” SB KWMO
w S..

(k. 87 akt IPN – Rozdział III)

Przytaczając informacje wynikające z opinii służbowej z dnia 10 sierpnia 1983 r., dotycząca okresu pełnienia funkcji Zastępcy Naczelnika Wydziału „(...)”, wskazać należy, że w codziennych działaniach ubezpieczonego wykazywało dużo zmysłu organizacyjnego i własnej inwencji oraz pomysłowości we wdrażaniu nowych rozwiązań techniczno-administracyjnych jednostki, które przyczyniają się do efektywniejszej pracy i osiąganych wyników. W opinii stwierdzono, że ubezpieczony wykazywał zdolności organizatorskie oraz kierowania zespołami ludzkimi. Wskazano również, że w wyniku samokształcenia i pilnego śledzenia wydarzeń społeczno-politycznych i ekonomicznych zdobył umiejętność poprawnej oceny zachodzących zjawisk i trafnego wyciągania wniosków.

(k. 89-90 akt IPN – Rozdział III)

Wnioskiem z dnia 30 lipca 1983 r. wystąpiono o mianowanie ubezpieczonego
na stanowisko Naczelnika Wydziału „(...)”, zaś w uzasadnieniu wskazano między innymi, że ubezpieczony zna doskonale problematykę służby i potrafi dokonywać właściwych ocen i stawiać trafne wniosku do realizacji. Nadto dotychczasowy przebieg służby, duże doświadczenie i walory osobiste dają gwarancję wykonania zadań na proponowanym stanowisku.

(k. 92 akt IPN – Rozdział III)

Odnosząc się do opinii służbowej za okres o 10 sierpnia 1983 r., kiedy
to ubezpieczony pełnił funkcję Naczelnika Wydziału „(...)” oraz posiadał stopień podpułkownika, warto wskazać, że w jej treści zwrócono szczególną uwagę na dobrą współpracę ubezpieczonego z wydziałami operacyjnymi WUSW oraz obsługę uprawnionych podmiotów spoza resortu.

(k. 94 akt IPN – Rozdział III).

Zgodnie z treścią przedłożonego do akt zakresu pracy Wydziałów „B” Wojewódzkich Urzędów do Spraw Bezpieczeństwa Publicznego (k. 106-107 akt), należy wskazać, że do zadań tychże jednostek należało:

-

obserwacja tajna zewnętrzna osób rozpracowywanych i ich kon­taktów, uprawiających lub podejrzanych o wrogą działalność, względnie obserwacja interesujących organy bezpieczeństwa pub­licznego przedmiotów, jak na przykład - martwe skrzynki kontaktowe, mieszkanie na podstawie odpowiednich zleceń jednostek operacyjnych,

-

obserwacja tajna zewnętrzna i obserwacja jawna na zlecenie Departamentu II
i jego odpowiedników w terenie - za pracownikami placówek państw kapitalistycznych znajdującymi się poza terenem Warszawy, oraz marynarzami obcych państw,

-

wykonywanie wywiadów i ustaleń na osoby będące w zainteresowaniu jednostek operacyjnych, na podstawie odpowiednich zleceń otrzy­mywanych od tych jednostek,

-

udzielanie pomocy innym jednostkom operacyjnym w dokonywaniu aresztów, rewizji i zasadzek.

Powyższe zadania Wydziały „B” realizowały przez:

-

prowadzenie obserwacji tajnej zewnętrznej zlecanych osób i przedmiotów
przy pomocy zakonspirowanych pracowników;

-

prowadzenie obserwacji jawnej zewnętrznej pracowników placówek dyplomatycznych państw kapitalistycznych, przy pomocy oficjal­nych pracowników,

-

wykorzystanie w trakcie prowadzenia obserwacji :

a)  odpowiednich środków technicznych /transport, fotografia, łączność/,

b)  sieci agenturalno-informacyjnej posiadanej przez Wydziały "B"
lub werbowanej w wypadkach, koniecznych i operacyjnie uzasadnionych

-

wykorzystanie w trakcie prowadzenia wywiadów,

a)  sieci agenturalno-informacyjnej posiadanej przez Wydziały „B”
i werbowanej w koniecznych i uzasadnionych operacyjnie wypadkach,

b)  odpowiednich dokumentów specjalnych,

c)  oficjalnych źródeł informacji takich, jak BEL, BDO, Wydziały Kadr instytucji, urzędów i zakładów pracy, administracje domowe, prowadzący meldunki,

-

przydział pracowników oficjalnych Wydziałów "B” jednostkom operacyjnym dla udzielenia pomocy w przeprowadzaniu aresztów, rewizji i zasadzek,

-

organizacje specjalnych mieszkań konspiracyjnych na mieście, poza terenem oficjalnego gmachu Urzędu Bezpieczeństwa - dla zakonspirowania pracowników Sekcji I i II , którzy na tych mieszkaniach wykonują swe czynności służbowe.

Mając na uwadze treść zarządzenia nr (...) Z-cy KWMO ds. Bezpieczeństwa w S. z dnia 28 listopada 1964 r. w sprawie zakresu pracy Wydziału „B” (k. 108-111 akt), wskazać należy, że Sekcja III, w której ubezpieczony pełnił służbę, zajmowała się prowadzeniem obserwacji za przedstawicielami kapitalistycznych placówek dyplomatycznych i konsularnych w czasie ich pobytu na terenie wojewódzkim.

Przechodząc natomiast do treści zarządzenia nr (...) Z-cy KWMO
ds. Bezpieczeństwa w S. z dnia 28 listopada 1964 r. w sprawie zakresu pracy Wydziału Śledczego (k. 112-114 akt), należy wskazać, że do zadań tej jednostki należało:

-

prowadzenie śledztw zleconych przez prokuraturę, i dochodzeń wszczętych
z własnej inicjatywy w sprawach o przestępstwa godzące w sposób bezpośredni lub pośredni w podstawy ekono­miczne, polityczne i obronność kraju,

-

przesłuchiwanie świadków i podejrzanych, przeprowadzanie rewizji i oględzin miejsc przestępstwa oraz innych czynności procesowych,

-

wykonywanie czynności procesowych dla innych jednostek śled­czych w ramach pomocy prawnej,

-

wykonywanie czynności procesowych zleconych prac prokuratury i sądy,

-

prowadzenie pracy operacyjnej wśród osób tymczasowo aresztowa­nych
w sprawach Grupy I-szej i II-giej,

-

współdziałanie z jednostkami operacyjnymi, od których przyję­to sprawy
do prowadzenia śledztwa lub dochodzenia.

Mając na uwadze treść dokumentu, określającego zakres pracy Inspektoratu Analityczno-Informacyjnego Zastępcy Komendanta Wojewódzkiego MO do Spraw Służby Bezpieczeństwa z dnia 2 stycznia 1976 r. (k. 115-117 akt) wskazać należy,
że do zadań powyższej jednostki należało:

-

ocena sytuacji polityczno-operacyjnej w województwie, analiza stanu zagrożeń bezpieczeństwa, inicjowanie badań i uczestnictwo w wypracowywaniu skutecznych działań operacyjnych w zakresie realizacji kierunków pracy Służby Bezpieczeństwa KWMO,

-

zapobieganie i przeciwdziałanie ujemnym zjawiskom w pracy jednostek organizacyjnych Służby Bezpieczeństwa KWMO, a zwłaszcza powodowanie usuwania ujawnionych braków i niedociągnięć oraz uogólnianie
i upowszechnianie doświadczeń i rezultatów,

-

organizacja pracy informatycznej dla potrzeb kierownictwa służbowego, uczestnictwo w nadzorze i wymianie doświadczeń z zakresu współdziałania służb i pionów, przebiegiem pracy analityków wydziałowych SB oraz uogólnianie – wdrażanie ich do praktyki,

-

praca w zaleconych sytuacjach operacyjnych, z siecią osobowych źródeł informacji, wykonywanie innych doraźnych zadań i poleceń.

Do zadań Starszego Inspektora należało:

-

opracowywanie na podstawie rozpoznania jednostek operacyjnych KWMO ocen stanu bezpieczeństwa w województwie oraz planowanie, inicjowanie
i koordynowanie działań operacyjnych w SB,

-

badanie zgodności postępowania funkcjonariuszy z obowiązującym stanem prawnym, a zwłaszcza z zarządzeniami i dyrektywami Kierownictwa Resortu Spraw Wewnętrznych i KWMO,

-

merytoryczne kontrole ukierunkowania pracy, jej organizacji, stosowanych form, metod i środków, ich celowości i skuteczności,

-

udzielanie jednostkom operacyjnym pomocy w realizacji szczególnie złożonych przedsięwzięć, wymagających współdziałania z innymi służbami operacyjnymi,

-

kontrola stopnia i terminowości wykonawstwa wytycznych i poleceń Kierownictwa KWMO,

-

wyjaśnianie spraw zlecanych przez Kierownictwo,

-

ocena stanu dyscypliny wśród pracowników SB,

-

ocena wymiany informacji i materiałów w ramach współpracowania z organami WSW, Zwiadem WOP i Służbą Milicji oraz prowadzenie ewidencji spraw z tym związanych,

-

prowadzenie analiz i ocen dla potrzeb Kierownictwa w zakresie spraw operacyjnych, stanu posiadania osobowych źródeł informacji oraz wykorzystywania środków technicznych pracy operacyjnej,

-

sprawdzanie realizacji wniosków pokontrolnych,

-

przedstawianie wniosków w sprawie usprawnienia pracy i doskonalenia nadzoru w ogniwach i jednostkach KWMO,

-

organizacji obiegu informacji w KWMO oraz sporządzanie informacji przeznaczonych dla central, instancji partyjnych i administracji oraz Kierownictwa służbowego,

-

uogólnianie wyników badań, ocen i kontroli dla potrzeb szkoleniowo-wychowawczych, prowadzenie zajęć szkoleniowych z aktywem i funkcjonariuszami operacyjnymi KWMO.

Przechodząc natomiast do treści dokumentu z dnia 16 czerwca 1986 r. (k. 122-127 akt), należy wskazać, ze jednostka ta zajmowała się:

-

gromadzeniem, opracowywaniem, przetwarzaniem oraz dystrybucją informacji otrzymywanych z komórek operacyjnych Służby Bezpieczeństwa i Milicji Obywatelskiej z uwzględnieniem zasad konspiracji i koordynacji,

-

gromadzeniem, opracowywaniem, przechowywaniem, udostępnianiem
oraz mikrofilmowaniem materiałów archiwalnych Służby Bezpieczeństwa MO,

-

sporządzaniem dla MSW, Kierownictwa WUSW, wydziałów operacyjnych WUSW i terenowych jednostek SB opracowań analiz spełniających rolę informacyjną oraz inspirujących kierunki działania,

-

koordynacją ochrony tajemnicy państwowej i służbowej w odniesieniu do terenowych organów administracji państwowej stopnia wojewódzkiego oraz państwowych, spółdzielczych i społecznych jednostek organizacyjnych.

W ramach Wydziału „(...)” działały dwie sekcje: Sekcja I i Sekcja II.

Sekcja I :

-

prowadziła ewidencję i statystykę osobowych źródeł informacji, spraw operacyjnych i osób rozpracowywanych, zatrzymanych, aresztowanych, ewidencję i statystykę kleru rzymsko-katolickiego oraz innych czynnych zainteresowań Służby Bezpieczeństwa,

-

prowadziła kartoteki: ogólno-informacyjną, obejmującą osoby, które są lub były w zainteresowaniu operacyjnym SB, MO lub WSW, tematycznych zainteresowań, zagadnieniową obejmująca osoby usystematyzowane według rodzajów wrogiej działalności, adresową , statystyczną i inne,

-

koordynowała zainteresowania operacyjne między wydziałami Urzędów Spraw Wewnętrznych oraz WSW, Zarządu Zwiadu WOP i Zarządu II Sztabu Generalnego WP w odniesieniu do osób.

Sekcja II:

-

gromadziła i opracowała materiały operacyjne, osobowe, administracyjne i inne,

-

udzielała informacji z zespołów i zbiorów archiwalnych upoważnionym komórkom SB , MO i WP,

-

udostępniała i wypożyczała materiały archiwalne,

-

na podstawie posiadanych akt osobowych wydawała zaświadczenia, odpisy
i wyciągi,

-

mikrofilmowała dokumentację archiwalną,

-

koordynowała ochronę tajemnicy państwowej i służbowej.

Ubezpieczony początkowo pełnił funkcję Zastępcy Naczelnika, a następnie Naczelnika Wydziału „(...)”. Odwołując się do treści dokumentu określającego zakres działania Wydziału „(...)” WUSW z dnia 21 października 1983 r., warto wskazać,
że Naczelnik Wydziału był odpowiedzialny za:

-

dobór i wychowanie kadr oraz stan moralno-polityczny i dyscyplinę w jednostce,

-

nadzór nad pracą i wynikami sekcji ewidencji operacyjnej,

-

czynnych zainteresowań SB i MO, reprezentowanie Wydalała na zewnątrz,

-

inne zlecone przez kierownictwo służbowe zadania.

Zastępca Naczelnika Wydziału natomiast odpowiadał za:

-

nadzór nad pracą i wynikami zespołu archiwistycznego i zespołu koordynacji ochrony tajemnicy państwowej i służbowej,

-

kierowanie szkoleniem ideowo-politycznym i doskonaleniem zawodowym pracowników we współdziałaniu z Wydziałem Polityczno-Wychowawczym
i Wydziałem Szkolenia WUSW,

-

koordynowanie prac obronnych malejących do zakresu działania Wydziału,
na podstawie odrębnych przepisów, a w szcze­gólności przygotowanie kartotek
i zbiorów do pracy na zapasowych stanowiskach, zabezpieczenie reklamacji
a powoła­nia do wojska sieci na wypadam zagrożenia państwa oraz niszczenie zbiorów archiwalnych.

Odnotować również należy, że w ramach Wydziału „(...)” działały różne zespoły.

Dwuosobowy zespół rejestracji, ewidencji i statystyki tajnych współpracowników, kandydatów na tajnych współpracowników, kandydatów na LK/MK oraz kontaktów operacyjnych służby Bezpieczeństwa zajmował się w szczególności:

-

rejestracją wg zainteresowań w dziennikach rejestracyjnych, na kartach (...), w teczkach kierowanych do Jednostek operacyjnych,

-

prowadzeniem ewidencji sieci agenturalnej wg Jednostek operacyjnych WUSW, Jednostek terenowych, zakładów pracy, miejsc zamieszkania, narodowości, znajomości Języków i pseudonimów

-

systematycznym, aktualizowaniem adresów i nazwisk pracowni­ków, u których przebywają na kontakcie TW, kandydaci na TW, ŁK/MK i KO,

-

sporządzeniem i wysyłaniem do Wydziału Z i III Biura „(...)" MSW w W.duplikatów, kart rejestracyjnych czynnych zainteresowań SB,

-

aktualizowaniem sieci TW 1 byłych TW w kluczowych zakładach pracy, ochronionych operacyjnie przez Jednostki SB,

-

informowaniem za zgodą kierownictwa służbowego WUSW na zapotrzebowanie jednostek operacyjnych o czynnej i byłej sieci tkwiącej w poszczególnych przedsiębiorstwach i instytucjach,

-

opracowywaniem akt byłych TW przed złożeniem do archiwum z uwzględnieniem przebiegu współpracy, motywów i celów pozyskania oraz przyczyn eliminacji,

-

przyjmowaniem z Jednostek operacyjnych innych województw i WSW sieci TW i przekazywanie do odpowiednich Wydziałów SB i odwrotnie - przekazywanie akt sieci na inne woje­wództwa i do WSW,

-

wykonywaniem systematycznie raz w miesiącu sprawozdań o ruchu TW
dla potrzeb kierownictwa WUSW w Szczecinie oraz co kwartał sprawozdam
o ruchu sieci w rozbiciu na poszczególne wydziały wraz z danymi socjometrycznymi,

-

przygotowaniem zbiorów ewidencji czynnych zainteresowań SB do wdrożenia systemów informatycznych.

Dwuosobowy zespół rejestracji, ewidencji statystyki spraw operacyjnych /operacyjnego rozpracowania, operacyjnego sprawdzenia, kwestionariusza ewidencji operacyjnej i obiektowych/ Służby Bezpieczeństwa zajmował się:

-

rejestrowaniem wymienionych sprawy w dzienniku rejestracyjnym na kartach EO i w teczkach kierowanych do wydziałów Służby Bezpieczeństwa,

-

prowadzeniem ewidencji spraw operacyjnych według jednostek operacyjnych WUSW, jednostek terenowych, adresów figur au­tów spraw, kryptonimów
i kategorii zagrożeń,

-

aktualizowaniem systematycznie pracowników i jednostki prowadzące sprawy oraz przekazuje akta na inny terem i do innych wydziałów 1 odwrotnie z innych województw do naszych wydziałowi,

-

przerejestrowywaniem materiałów ze spraw operacyjnych do teczek personalnych tajnych współpracowników i odwrotnie przekształca materiały z teczek TW na sprawy operacyjne,

-

sporządzaniem duplikatów kart rejestracyjnych rejestrowanych spraw,
które wysyła do Wydziału I i III Biura „(...)” MSW w W. oraz wykonuje karty komputerowe na sprawy nie posiadające figurantów,

-

opracowywaniem akt spraw operacyjnych przed złożeniem do archiwum,
z uwzględnieniem Jednostki operacyjnej, numeru rejestracyjnego, zagrożenia, zebranych w toku rozpracowa­nia ustaleń, sposobu zakończenia oram wypisuje karty zagadnieniowe i tematyczne na figurantów spraw,

-

systematycznym co kwartał sporządzaniem sprawozdań o ruchu spraw operacyjnych Służb Bezpieczeństwa we wszystkich kategoriach i w odniesieniu do wszystkich jednostek oddzielnie, dla potrzeb Biura „(...)” oraz raz w miesiącu dla kierownictwa WUSW w s.,

-

rejestrowaniem spraw śledczych, dochodzeniowe prowadzone przez Wydział śledczy SB, a w szczególności: wykonywaniem odpisów kart STB dla Biura ”C” i (...) do kartoteki, ewidencjonowaniem wszystkich orzeczeń sądowych i decyzji prokuratorskich w stosunku do poszczególnych podejrzanych,

-

systematycznie raz w kwartale przekazywaniem do Biura „(...)” sprawozdań statystycznych dot. prowadzonych spraw dochodzeniowo-śledczych, z uwzględnieniem takich danych socjometrycznych jak wiek, płeć, wykształcenie, pochodzenie, czasookres prowadzenia i sposoby zakończenia wymienionych spraw,

-

rejestrowaniem księży katolickich, zakonnych i świeckich, parafii i alumnów
oraz systematyczne aktualizowanie ich pobytów w poszczególnych parafiach województwa,

-

wysyłanie teczek ewidencji operacyjnej na księży wraz z dokumentacją na inny teren i przyjmowanie na stan z innych województw zapomnianych materiałów
w wypadkach przeniesienia księży,

-

dokonywanie rejestracji nowych parafii i domów zakonnych,

-

wykonywanie raz na kwartał sprawozdań o stanie i ruchu księży dla potrzeb Biura „(...)” i co miesiąc dla kierownictwa WUSW w S.,

-

opracowywanie TEOK i innych kart w wypadku składania materiałów
do archiwum z powodu śmierci księży, ich wyjazdów za granicę na okres powyżej 5 lat i przy przejściu do stanu świeckiego,

-

ewidencjonowanie zastrzeżeń osób na wyjazdy zagraniczne nadsyłane przez jednostki SB i Mo w województwie oraz zabezpieczanie osób w kartotece Biura „(...)” i w kartotece Wydziału, a także aktualizowanie terminów trwania zastrzeżeń,

-

przygotowywanie zbiorów ewidencji czynnych zainteresowań SB do wdrożenia systemów informatycznych.

Dwuosobowy zespół rejestracji, ewidencji i statystyki tajnych współpracowników, kandydatów na TW, spraw operacyjnych i inwigilacji szczególnej służby MO, zajmował się:

-

zabezpieczeniem kandydatom na TW wg jednostek operacyj­nych WUSW
i terenowych, miejsc zamieszkania i zakładów pracy przez wypełnienie kart
EO-4A do kartotek Wydziału oraz Wydziału I, III Biura „(...)” MSW w W.,

-

dokonywaniem wpisów wym. w książce rejestracyjnej i systematycznym kontrolowaniem czy w okresie półrocznym zostaną pozyskani na TW,

-

rejestrowaniem w odpowiednich książkach tajnych współpracowników
wg wydziałów WUSW i terenowych jednostek, z rozbiciem na pion kryminalny i przestępstw gospodarczych, pseudonimów, miejsc pracy i miejsc zamieszkania a także nazwisk funkcjonariuszy, na których kontakcie przebywają,
systematycznym aktualizowaniem jednostek posiadających poszczególnych TW i przekazywaniem teczek w wypadku przejścia TW na inny teren bądź do innej jednostki,

-

opracowywaniem akt b. TW przed złożeniem do archiwum z uwzględnieniem przebiegu współpracy, motywów 1 celów pozyskania oraz przyczyn eliminacji
z wypisaniem niezbędnych kart rejestracyjnych, rejestrowaniem spraw operacyjnych służby MO wg kategorii, kryptonimów, numerów rejestracyjnych, miejsc zamieszkania figurantów i wszystkich osób przechodzących w sprawie,

-

dokonywaniem zmian w rejestrach i na kartach z kartotece ogólnoinformacyjnej po zrealizowaniu spraw operacyjnych,

-

prowadzeniem rejestracji inwigilacji szczególnej wg jednostek WUSW
i terenowych wraz z zabezpieczeniem w kartę* tece ogólnoinformacyjnej
i odnotowywaniem wszelkich zmian dot. zawieszenia i ponownego podjęcia ww. wypadkach aresztowań, odbywania kary i zwolnień z zakładów karnych,

-

systematycznym sporządzaniem raz na kwartał sprawozdań z pracy sieci TW, rozpracowań operacyjnych i inwigilacji szczególnej dla potrzeć Biura „(...)”, Wydz. Kryminalnego i Wydz. d/w z PG oraz kierownictwa WUSW w S.,

-

prowadzeniem prac nad przygotowaniem zbiorów ewidencji operacyjnej
do wdrożenia systemów Informatycznych.

Trzyosobowy zespół w kartotece ogólnoinformacyjnej, tematycz­nej, zagadnieniowej i adresowej, do zakresu obowiązków którego należało:

-

udzielanie odpowiedzi szyfrogramami 1 na kartach E-15 upoważnionym komórkom SB i MO, WSW, Zarządu Zwiadu WOP i Zarządu II Sztabu Generalnego WP z materiałów znajdu­jących się w kartotece ogólnoinformacyjnej /ze zbiorów ewidencyjnych i archiwalnych/,

-

informowanie wym. wyżej jednostek o możliwości podejmowania działań
pod określonymi adresami na terenie województwa,

-

koordynowanie zainteresowań operacyjnych między komórkami SB, MO
i innych w odniesieniu do osób zarejestrowanych, w celu zabezpieczenia interesów operacyjnych 1 konspiracji pracy,

-

uzupełnianie kart informacyjnych /E-14/ danymi z rozpracowania, śledztw
i dochodzeń, inwigilacji szczególnej, z wyroków i orzeczeń kolegiów nadsyłanych przez jednostki SB i MO,

-

uzupełnianie kartoteki nowymi kartami E-14 dot. wyeliminowanych TW (SB, MO, WSW, WOP), zakończonych rozpracowań i postępowań przygotowawczych, osób odmawiających powrotu do kraju oraz nowych czynnych zainteresowań zarówno SB jak i MO,

-

aktualizowanie kartoteki tematycznej, zagadnieniowej i adresowej.

Siedmioosobowy zespół gromadzenia i opracowywania zbiorów archiwalnych wykonywał w szczególności:

-

ewidencjonowanie i opracowywanie rozpracowania operacyjnego wydziałów WUSW oraz kontrolnych materiałów Wydz. Dochodzeniowo-Śledczego,

-

przyjmowanie, ewidencjonowanie i opracowywanie składanych przez WOP
do archiwum rozpracowania operacyjnego, materiałów postępowań przygotowawczych oraz teczek b. TW,

-

ewidencjonowanie w skorowidzach archiwalnych materiałów operacyjnych SB, a także teczek wyeliminowanych TZ, ŁK/MK, KO i kandydatów na TW
z jednostek SB,

-

porządkowanie materiałów składanych do archiwum przez eliminacje dokumentów wtórnych, PP, PT, „W” z obserwacji oraz pism, których okres przechowywania wynosi 2 lata, a także podział na zespoły i przeszycie
w odpowiednie okładki,

-

klasyfikacja materiałów szkoleniowych, partyjnych, organizacji społeczno-politycznych, finansowych i wydziałów organizacyjnych, które zostały zlikwidowane decyzją Ministra Spraw Wewnętrznych oraz materiałów administracyjnych dot. sprawozdań i analiz b. jednostek SB, MO,

-

rejestracja i porządkowanie materiałów propagandowych opozycji politycznej
i grup nieformalnych, składanych przez poszczególne wydziały operacyjne WUSW,

-

udostępnianie zbiorów archiwalnych dla celów operacyjnych i naukowo-badawczych, na miejscu i przez wysyłanie do różnych upoważnionych osób
i jednostek zgodnie z obowiązującymi przepisami, jak również sporządza
i wysyłanie na zapotrzebowanie jednostek streszczenia, analizy itp.,

-

analizy problemowe na zlecenie kierownictwa WUSW w zakresie: prawidłowości pracy jednostek operacyjnych z TW, wykorzystania wszystkich możliwości w wyjaśnianiu spraw operacyjnych i celowości złożenia do archiwum,

-

ewidencję w skorowidzach i kartotece imiennej akt osobowych
b. funkcjonariuszy SB, MO i pracowników cywilnych oraz wydawanie zainteresowanym zaświadczenia do celów emerytalnych, premii jubileuszowych, ZBoWiD i innych, a także odpisów i wyciągów z akt dla potrzeb funkcjonariuszy i instytucji, »

-

prowadzeniem kartoteki kryptonimowej złożonych do archiwum spraw operacyjnych i pseudonimowej oraz wg zakładów pracy i wykorzystacie
po odpowiednich zagadnieniach b.TW SB i MO,

-

mikrofilmowanie ważniejszych materiałów archiwalnych

-

zgodnie z odrębnymi przepisami,

-

opracowywanie faktologii wydarzeń historycznych z działal­ności bandi organizacji zbrojnych na Pomorzu Zach., a także osób posiadających nielegalnie broń, zgodnie z wytycznymi Wydziału II Biura „(...)” MSW w W.,

-

systematyczna analiza materiałów archiwalnych kategorii "B” pod kątem ich przydatności w dalszej pracy operacyjnej SB, MO i WSW, wartości historycznej i podejmowanie decyzji w przedmiocie brakowania i niszczenia przez sporządzenie odpowiednich protokołów i wywóz wybrakowanych materiałów do papierni,

-

corocznie sprawozdania obejmujące ewidencję nowych i brakowanie starych zbiorów archiwalnych wg poszczególnych działów dla potrzeb Biura "(...)" MSW,

-

przygotowywanie zbiorów archiwalnych do wdrożenia systemów informatycznych.

Dwuosobowy zespół pracujący po zagadnieniu koordynacji i ochrony tajemnicy państwowej i służbowej:

-

współdziałał z wydziałami operacyjnymi SB i MO w przedmiocie opracowywania i uzgadniania kandydatów z terenowych organów administracji państwowej, państwowych, spółdzielczych i społecznych jednostek organizacyjnych, którzy mają być dopuszczeni do wiadomości stanowiących tajemnicę państwową i mobilizacyjno-obronną,

-

sprawdzanie kandydatów do prac tajnych i MOB oraz ich najbliższą rodzinę
w Biurze „(...)” MSW i we własnej kartotece ogólnoinformacyjnej przed podjęciem decyzji,

-

sprawdzanie przestrzegania przepisów dot. organizacji

-

i ochrony tajemnicy państwowej przez instytucje i zakłady pozostające w operacyjnym zainteresowaniu, we współdzia­łaniu z jednostkami operacyjnymi lub czynienie tego samodzielnie przy innych zakładach pracy,

-

występowanie z wnioskami o współudział funkcjonariuszy WUSW w przeprowadzaniu kontroli stanu ochrony tajemnicy państwowej w poszczególnych jednostkach organizacyjnych wraz z opracowywaniem informacji dot. stanu ochrony tajemnicy,

-

opracowywanie wniosków do poszczególnych jednostek organizacyjnych
z terenu województwa w sprawie upoważnienia do prowadzenia prac i dostępu do materiałów stanowiących tajemnicę państwową.

Odwołujący nie kwestionował pełnienia w okresie PRL służby w Wydziale B, (...) i Inspektoracie Informacyjno-Analitycznym, na coraz wyższych stanowiskach, które powierzano mu w związku z jego zaangażowaniem w pracę. Wskazywał jednak, że nie naruszał w żaden sposób praw czy wolności obywatelskich ani nie wykonywał żadnych czynności operacyjnych czy dochodzeniowych przeciwko środowiskom kościelnym czy związkom wyznaniowym. Te twierdzenia pozostają jednak w oczywistej sprzeczności z wyżej wskazanymi informacjami zawartymi w jej aktach personalnych, dokumentach zgromadzonych w sprawie i uzyskanych z IPN, z których wynika, że ubezpieczony w sposób systematyczny i z pełnym zaangażowaniem wykonywał wszystkie czynności przypisane opisanym powyżej zakresem obowiązków i był cenionym i nagradzanym funkcjonariuszem.

Nie należy zapominać, że Wydziały Śledcze były podległe służbom bezpieczeństwa, ściśle z nimi współpracowały. Nie można zatem stawiać znaku równości z obecnymi wydziałami przestępczości gospodarczej. Część szczególną kodeksu karnego z 1969 r. zaczynały przepisy określające przestępstwa przeciwko podstawowym interesom politycznym i gospodarczym PRL. Karnoprawną ochroną objęte były tylko niektóre zespoły stosunków społecznych związanych z podstawami ustrojowymi państwa. W szczególności były to — w sferze politycznej — stosunki zapewniające państwu socjalistycznemu niepodległość i suwerenność, niepodzielność terytorialną, bezpieczeństwo zewnętrzne i wewnętrzne, sprawowanie władzy państwowej przez masy pracujące, jedność sojuszniczą z innymi zaprzyjaźnionymi państwami oraz bezpieczeństwo osobiste przywódców państwa i innych funkcjonariuszy państwowych i działaczy społecznych; w sferze zaś gospodarczej przepisy te zapewniały ochronę karnoprawną stosunkom warunkującym prawidłowy rozwój gospodarczy państwa, a zwłaszcza pomnażanie własności społecznej, właściwą działalność wszystkich ważniejszych ogniw aparatu gospodarczego państwa, prawidłowy obieg wartości dewizowych oraz sprawne funkcjonowanie systemu celnego. Jak z powyższego wynikało, ochronie karnoprawnej na podstawie przepisów XIX rozdziału kodeksu karnego podlegały tylko te zespoły stosunków społecznych związane z pod stawami ustrojowymi państwa, które ustalone — w zasadzie w rozdziałach 1 i 2 Konstytucji PRL — określały b e z p o ś r e d n i o charakter ustroju politycznego i społeczno-gospodarczego państwa, gwarantowały jego bezpieczeństwo zewnętrzne i wewnętrzne, politykę zagraniczną, stosunki polityczne i ekonomiczne z innymi państwami (por. Jerzy Muszyński Przestępstwa przeciwko podstawowym interesom politycznym i gospodarczym PRL w Kodeksie Karnym z 1969 r. https://repozytorium.amu.edu.pl/bitstream/10593/19370/1/006%20JERZY%20MUSZY%C5%83SKI.pd.).

Powyższe ustalenia w powiązaniu z zakresem działania jednostek, w których służył ubezpieczony dobitnie świadczy o tym, iż zapewnienia ubezpieczonego i powołanego przez niego świadka, że działania nigdy nie poległy na naruszaniu podstawowych praw i wolności obywatelskich i służeniu reżimowi totalitarnemu nie polegają na prawdzie.

Lektura akt osobowych, jak i materiałów nadesłanych przez IPN doprowadza do wniosku, że ubezpieczony dobrowolnie i świadomie wpisał się w model państwa totalitarnego PRL i wpierał go z wyróżniającym zaangażowaniem. Mimo posiadania wysokich kwalifikacji do wykonywania innej pracy, sam wystąpiła z wnioskiem o zatrudnienie w służbie bezpieczeństwa. Zaangażowanie w wykonywaną pracę, przy –świadomości sytuacji politycznej i gospodarczej w kraju - wpłynęło na rozwój kariery zawodowej.

Innymi słowy ubezpieczony miał pełną świadomość, na czym polegała praca w jednostkach w których był zatrudniony (zwłaszcza w kontekście wykonywanej pracy analityka czyli specjalisty zajmującego się analizą danych i prognozowaniem). Od opinii ubezpieczonego zależało zatem zarówno czy dana osoba będzie mogła zrealizować swoje podstawowe prawo do swobodnego przemieszczania się i będzie mogła wyjechać za granicę jak i sposób wykonywania działań przez jednostki SB zajmujące się pracą operacyjną (praca analityka). Nie można zatem uznać, że praca ubezpieczonego w żadnej mierze nie polegała na naruszeniu swobód obywatelskich.

Tak uzupełniony materiał daje pełen obraz i tym samym podstawę do stwierdzenia, że jednostki, w których służbę pełnił ubezpieczony służyła zachowaniu radzieckiej dominacji na terenie Państwa Polskiego wyrażającej się w sprawowaniu rządów przez partię komunistyczną i braku demokratycznego systemu politycznego jak również w narzucaniu ideologii marksizmu - leninizmu we wszystkich obszarach życia społecznego. Istota działań tych właśnie jednostek służyła utrzymywaniu reżimu totalitarnego na terenie PRL. Co więcej, analiza akt osobowych dotyczących ubezpieczonego, a w tym: informacja o przebiegu służby, wnioski personalne, opinie służbowe jednoznacznie wskazują, iż ubezpieczony służbę pełnił dobrowolnie i z zaangażowaniem, realizując obowiązki przypisane do stanowisk, które mieściły się w danej strukturze.

Nie jest zatem tak, jak twierdzi ubezpieczony, że jego praca nie dotyczyła podejmowania ważnych, istotnych decyzji, albowiem jak wynika z samej drogi zawodowej i służbowej był on pracownikiem mającym wpływ na pracę innych a zatem zajmował ważne stanowisko w strukturach totalitarnego państwa i będącej na jego usługach policji politycznej. O jego zaangażowaniu świadczą kolejne awanse w tym uzyskanie stopnia podpułkownika SB w 1986 r. oraz objęcie w 1983 r. funkcji Naczelnika Wydziału a także liczne nagrody i odznaczenia.

Ubezpieczony w odwołaniu i apelacji niezasadnie zmarginalizował czynności, jakimi się zajmował i niezgodnie z istniejącym materiałem dowodowym wskazywał, że jego czyny nie prowadziły do naruszenia praw i wolności obywateli i nic nie wyróżniało tych czynności pod kątem służby totalitarnemu państwu.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego działania organów bezpieczeństwa państwa miały charakter systemowy. Czyny poszczególnych funkcjonariuszy z pozoru nieszkodliwe (choć nie w tym konkretnym przypadku) i nieistotne tworzyły opresyjny system, w którym dopuszczano się też czynów zbrodniczych. Z tych też powodów ustalanie indywidualnej odpowiedzialności poszczególnych funkcjonariuszy jest, zdaniem Sądu drugiej instancji, zarówno bardzo utrudnione jak i niecelowe, gdyż dopiero suma poszczególnych działań funkcjonariuszy tworzyła system uznany powszechnie za bezprawny. Tym samym, zdaniem Sądu Apelacyjnego już samo zgłoszenie gotowości do służby w tym aparacie, często pokierowane uzyskaniem korzyści materialnych i przywilejów, musiało się wiązać ze świadomością uczestniczenia w jego represyjnej działalności, a zarazem wspierania dalszego funkcjonowania reżimu totalitarnego. Sam ten fakt, niezależnie od oceny indywidualnego zaangażowania w konkretną działalność represyjną, usprawiedliwiał w przekonaniu Sądu Apelacyjnego uznanie służby na rzecz totalitarnego państwa. Co też istotne, ustalanie indywidualnych przewinień funkcjonariuszy na podstawie dokumentów znajdujących się w archiwum IPN jest wysoce utrudnione, ze względu chociażby na fakt, że dokumenty organów bezpieczeństwa państwa w szczególności na początku lat 1989 – 1990 były niszczone na masową skalę oraz zważywszy na to, że nie wszystkie przestępcze działania znalazły odzwierciedlenie w dokumentach organów.

Podkreślenia wymaga, że zamiast uczestniczyć w totalitarnym reżimie, ubezpieczony mógł, jak wielu współobywateli, podjąć walkę o jego szybsze obalenie,
co niewątpliwie przyspieszyłoby demokratyczne przemiany, których pozytywne skutki są obecnie odczuwalne dla ogółu obywateli, w tym – co należy zauważyć – również dla byłych funkcjonariuszy reżimu komunistycznego lub nie chcąc czy nie mogąc konfrontować się z totalitarnym systemem podjąć pracę w wyuczonym zawodzie.

Wobec przyjęcia przez Sąd Apelacyjny za własne ustaleń i rozważań Sądu Okręgowego, który w sposób szczegółowy ustosunkował się do wszystkich zarzutów ubezpieczonego powtórzonych również w jego apelacji uznać należy, że wyrok Sądu Okręgowego jest prawidłowy.

Z tych też względów, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację. Wobec niezaskarżenia punktu drugiego przez organ rentowy Sąd Apelacyjny nie mógł uwzględnić wniosku organu rentowego zawartego w odpowiedzi na apelację o zasądzenie na rzecz organu kosztów zastępstwa procesowego za pierwszą instancję.

Gabriela Horodnicka-Stelmaszczuk