Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem złożonym w dniu 30 sierpnia 2022 roku F. S. i P. Ł. wnieśli o zasądzenie od (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. kwoty 1.600 zł tytułem zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 1 lipca 2022 roku do dnia zapłaty oraz kosztami procesu, w tym kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych, z uwzględnieniem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

W uzasadnieniu powyższego żądania strona powodowa wskazała, że jest wierzycielem pozwanego na podstawie umowy cesji wierzytelności z dnia 30 maja 2022 roku zawartej pomiędzy poszkodowaną A. P. a F. S. i P. Ł.. W dniu 2 marca 2022 roku doszło do kolizji, w której pojazd marki F. (...) o nr rej. (...), stanowiący własność A. P., został zniszczony przez sprawcę posiadającego polisę od odpowiedzialności cywilnej w (...) S.A. w W.. Pozwany wypłacił odszkodowanie z tytułu szkody w pojeździe, jak również w zakresie najmu pojazdu zastępczego, jednak w przypadku najmu nie w pełnej wysokości. Szkoda została uznana przez pozwanego jako całkowita. Poszkodowana nie miała innego pojazdu w swoim gospodarstwie domowym, który to jest jej niezbędny do funkcjonowania w życiu codziennym. Pozwany nie przedstawił oferty wynajmu pojazdu zastępczego, więc poszkodowana wynajęła pojazd zastępczy od powodów od dnia 4 marca 2022 r. do dnia 31 marca 2022 r. Łączny okres najmu pojazdu zastępczego wyniósł 26 dni przy dobowej stawce 230 zł netto + VAT, która jest średnią stawką rynkową. Łączny koszt wynajmu za ten okres stanowi kwota 7.355,40 zł.

W dniu 10 listopada 2022 r. Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, w którym nakazał pozwanemu (...) spółce akcyjnej z siedzibą w W., aby w terminie dwóch tygodni od doręczenia tego nakazu zapłacił na rzecz powodów solidarnie kwotę 1.600 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, liczonymi w stosunku rocznym od dnia 1 lipca 2022 r. do dnia zapłaty, wraz z wynagrodzeniem i wydatkami adwokata w kwocie 634 złotych i kosztami sądowymi w kwocie 200 złotych wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od uprawomocnienia się nakazu zapłaty do dnia zapłaty albo wniósł w tym terminie do tutejszego Sądu sprzeciw.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty wniesionym w dniu 15 grudnia 2022 r. pozwany zaskarżył nakaz zapłaty w całości i wniósł o oddalenie powództwa. Zakwestionował zasadność najmu pojazdu zastępczego w okresie od 8 marca 2022 r. do 29 marca 2022 r. i po roszczonej przez powodów stawce mając na uwadze naruszenie przez poszkodowaną obowiązku minimalizacji szkody oraz obowiązku współpracy z ubezpieczycielem celem zmniejszenia zakresu szkody. Pozwany zarzucił nieuzasadniony brak skorzystania z pojazdu zastępczego u pozwanego pomimo przedstawionej propozycji najmu pojazdu. W ocenie pozwanego działania powodów miały na celu wykazanie pozornego zainteresowania się ofertą najmu pojazdu zastępczego. Wedle stanowiska pozwanego bez znaczenia jest walor rynkowości stawki, po której poszkodowana wynajęła pojazd zastępczy.

Powodowie, ustosunkowując się do treści sprzeciwu od nakazu zapłaty, podtrzymali swoje stanowisko wyrażone w pozwie wraz z wnioskami jemu towarzyszącymi. Zaprzeczyli temu, ażeby poszkodowana nie współdziała w obowiązku minimalizacji szkody, by działania poszkodowanego stanowiły grę pozorów, by szkoda została w pełni zrefundowana na etapie postępowania likwidacyjnego, by najem pojazdu od powodów był nieuzasadniony, by stawka najmu pojazdu zastępczego była nieuzasadniona czy zawyżona, by rynkowa stawka była bez znaczenia w sprawie, by pozwana zaoferowała poszkodowanej najem pojazdu zastępczego, oraz że najem ponad uznany przez pozwaną rozmiar nie jest normalnym następstwem szkody, a odsetki należne są dopiero od daty wyrokowania.

Pismem procesowym z dnia 19 grudnia 2023 r. pełnomocnik powodów ustosunkował się do treści opinii biegłego i rozszerzył powództwo o kwotę 4.011,26 zł, ponieważ z treści opinii sądowej wynika, że stawka dobowa najmu pojazdu zastępczego przyjęta przez powodów na poziomie 230,00 zł netto + VAT jest stawką mieszczącą się w przedziale stawek przyjętych przez biegłego dla najmu pojazdu zastępczego dla klasy pojazdu uszkodzonego ustaloną przez biegłego na rynku. Czas naprawy wynosi 26 dni. Zdaniem strony powodowej biegły wskazał błędną datę okresu wynajmu pojazdu zastępczego, mianowicie czas najmu nie może być liczony między innymi od otrzymania informacji o szkodzie całkowitej lecz jest uwarunkowany datą wypłaty odszkodowania za zniszczenie pojazdu a dalej 14-dniowym okresem poszukiwania innego pojazdu. W związku z powyższym należna powodom wartość odszkodowania z tytułu zwrotu kosztów wynajmu pojazdu zastępczego wynosi 7.355,40 zł. Na etapie likwidacji szkody pozwany przyznał z tego tytułu kwotę 1.744,14 zł. Mając zaś na uwadze, że dotychczas pozwem objęto żądanie zapłaty kwoty 1.600,00 zł, przeto należy rozszerzyć żądanie pozwu o wartość 4.011,26 zł tytułem kosztów wynajmu pojazdu zastępczego. Jednocześnie wniesiono o pominięcie przepisów postępowania w sprawach uproszczonych, celem rozszerzenia żądania pozwu, co posiada spory aspekt ekonomiki procesowej.

Pozwany w odpowiedzi na pismo rozszerzające powództwo wniósł o oddalenie powództwa w całości i wskazał, że w postępowaniu uproszczonym zmiana powództwa jest niedopuszczalna.

Na rozprawie w dniu 6 lutego 2024 r. Sąd postanowił rozpoznać sprawę z pominięciem przepisów o postępowaniu uproszczonym i uznać za skuteczne rozszerzenie powództwa dokonane pismem procesowym powodów z dnia 19 grudnia 2023 r.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 2 marca 2022 roku w S. na ul. (...) doszło do kolizji drogowej, w której uszkodzeniu uległ samochód marki F. (...) o numerze rejestracyjnym (...), stanowiący własność A. P..

Sprawcą kolizji był posiadacz pojazdu mechanicznego, który w dacie szkody legitymował się umową obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych zawartą z (...) S.A. z siedzibą w W. (numer szkody (...).01).

Niesporne.

W wyniku ww. zdarzenia samochód poszkodowanej uległ szkodzie całkowitej. Poszkodowana nie dysponowała innym pojazdem, z którego mogłaby korzystać zamiast uszkodzonego. Swój pojazd przed kolizją poszkodowana wykorzystywała do wykonywania obowiązków życia codziennego. Jej sytuacja materialna nie pozwalała na zakup innego pojazdu ze środków własnych. Wyplata odszkodowania z tytułu szkody całkowitej nastąpiła w dniu 23 marca 2022 r.

Dowód :

- akta szkody nr 0773065.01, k. 52,

- wiadomość e-mail z dnia 10 marca 2022 r., k. 8,

- arkusz ustalenia wartości pojazdu w stanie uszkodzonym, k. 9,

- oświadczenie A. P. z dnia 31 marca 2022 r., k. 11,

- zeznania świadka A. P., k. 75-76.

W dniu 4 marca 2022 r. P. Ł., działając w imieniu A. P., na mocy udzielonego przez nią pełnomocnictwa, zwrócił się w drodze wiadomości e-mail do (...) Towarzystwa (...) z pilną prośbą o wskazanie wypożyczalni, która udostępni całkowicie bezpłatnie pojazd zastępczy na cały okres likwidacji szkody (tj. do dnia zakończenia naprawy lub do dnia wypłaty odszkodowania w przypadku szkody całkowitej) z pełnym pakietem OC/AC/ (...) bez konieczności żadnej dopłaty ze strony poszkodowanej, m.in. wykupiony udział własny w ewentualnych szkodach, zniesiona franczyza redukcyjna, możliwość korzystania z pojazdu przez osoby trzecie, zniesiona opłata za tzw. przestój samochodu. W tej wiadomości e-mail poproszono również o pilne przesłanie pisemnej gwarancji bezwarunkowego pokrycia kosztów wynajmu pojazdu zastępczego, regulaminu wypożyczalni, wzoru umowy najmu pojazdu oraz polisy ubezpieczenia OC/AC/ (...) wraz z OWU celem wcześniejszego zapoznania się z warunkami.

Na tę wiadomość e-mail adresat nie odpowiedział.

Dowód :

- wiadomość e-mail z dnia 4 marca 2022 r., k. 10,

- oświadczenie A. P., k. 12.

A. P. (najemca) podpisała umowę najmu samochodu z F. S. i P. Ł., prowadzącymi działalność gospodarczą pod firmą (...) S., (...) S.C. (wynajmującym). Przedmiotem najmu był samochód marki S. (...), o numerach rejestracyjnych (...), zasilany benzyną. Pojazd został wydany w dniu 4 marca 2022 r. wraz z dowodem rejestracyjnym, polisą OC i jednym kompletem kluczyków. Ubezpieczenie pojazdu obejmowało pełen pakiet OC/AC/ (...) i wykupiony udział własny w szkodach.

Strony zgodnie ustaliły wynagrodzenie za każdą rozpoczętą dobę najmu bez limitu kilometrów na kwotę 230,00 zł netto.

Zwrot pojazdu zastępczego nastąpił w dniu 31 marca 2022 r. (najem trwał 26 dni), po czym wystawiono fakturę na kwotę 7.355,40 zł.

Dowód :

- umowa najmu samochodu, k. 13,

- potwierdzenie zwrotu pojazdu, k. 14,

- faktura VAT FS (...), k. 15.

Umową cesji wierzytelności z dnia 31 marca 2022 roku A. P. przelała na rzecz F. S. i P. Ł., prowadzących działalność gospodarczą pod firmą (...) S., (...) S.C. swoją wierzytelność przysługującą jej wobec (...) S.A. w związku z wynajmem pojazdu zastępczego wskazując, iż wierzytelność przysługuje z tytułu faktury VAT nr (...) opiewającej na kwotę 7.355,40 złotych.

Dowód :

- umowa cesji wierzytelności z 31 marca 2022 roku, k. 24,

- faktura VAT FS (...), k. 15.

Pismem z dnia 5 maja 2022 r., adresowanym do (...) S.A., pracownik (...) S.C., wniósł o zapłatę kwoty 7.355,40 złotych, przedkładając fakturę VAT nr (...), umowę najmu pojazdu z dnia 4 marca 2022 r., potwierdzenie zwrotu pojazdu z dnia 31 marca 2022 r. oraz dwa oświadczenia poszkodowanej z dnia 31 marca 2022 r. W wiadomościach e-mail z dnia 23 maja 2022 r. i 31 maja 2022 r. pracownik powodów monitował o odpowiedź na ww. zgłoszenie.

Dowód :

- pismo z dnia 5 maja 2022 r., k. 16,

- wiadomość e-mail z dnia 23 maja 2022 r., k. 17v.,

- wiadomość e-mail z dnia 31 maja 2022 r., k. 17.

W dniu 31 maja 2022 r. (...) S.A. poinformowało, że przyznano odszkodowanie z tytułu ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych w wysokości 1071,33 zł brutto w ramach pojazdu zastępczego. Za uzasadniony okres najmu uznano 13 dni (od dnia początku najmu do dnia przekazania informacji o nieopłacalności naprawy oraz kwalifikacji szkody jako szkody całkowitej), plus kolejne 7 dni konieczne do podjęcia działań w celu zagospodarowania pozostałości pojazdu oraz zakupu innego pojazdu o podobnych parametrach w miejsce uszkodzonego.

Dowód :

- decyzja o wypłacie, k. 18-19.

Pismem z dnia 3 czerwca 2022 r. pracownik CITO S., (...) S.C. wystosował przedsądowe wezwanie do zapłaty kwoty 6.284,07 zł tytułem pełnej rekompensaty kosztów wynajmu pojazdu zastępczego. Jednocześnie zaskarżona została decyzja z dnia 31 maja 2022 r.

Dowód :

- przedsądowe wezwanie do zapłaty z dnia 3 czerwca 2022 r., k. 20.

Po ponownej analizie (...) S.A. przyznało dopłatę do odszkodowania w kwocie 672,81 zł, na którą składa się:

- dopłata wynikająca z uznania dodatkowych 5 dni najmu – 412,05 zł,

- dopłata wynikająca z uznania stawki 120,00 zł netto za pierwsze 4 dni najmu – 260,76 zł.

Dowód :

- pismo z dnia 1 lipca 2022 r., k. 22.

Stawki dla jednej doby przy 20-dniowym okresie najmu auta odpowiadającego klasie samochodu uszkodzonego marki F. (...) oraz wynajmowanego na rynku lokalnym miasta S. w okresie zaistnienia szkody z uwzględnieniem bezgotówkowego rozliczenia kosztów, nielimitowanego przebiegu kilometrów, pełnego zakresu ubezpieczenia OC, AC, NW oraz wykupionego udziału własnego w szkodach, kształtowały się następująco: cena netto od 170 zł do 310 zł (brutto od 209,10 zł do 381,30 zł), zaś średnia wartość dla wskazanych cen wynosi netto 213,57 zł (brutto 262,69 zł).

Wynajmowany przez poszkodowaną pojazd marki S. (...) należy do innej grupy aut w odniesieniu do uszkodzonego samochodu F. (...), ale są one w tej samej klasie.

Ustalona na etapie postępowania likwidacyjnego wysokość odszkodowania powiązana ze zbyciem pozostałości za kwotę przyjętą przez ubezpieczyciela, pozwalała na nabycie innego samochodu o parametrach zbliżonych do auta uszkodzonego marki F. (...).

Zakładając wyjątkowo sprzyjające warunki rynkowe, w których ilość ofert sprzedaży pojazdów o parametrach zbliżonych do pojazdu uszkodzonego była znaczna, można przyjąć aby okres 7 dni był wystarczający do nabycia samochodu. Jednakże taka sytuacja występuje niezwykle rzadko, gdyż na etapie sprawdzania samochodów przez nabywców i weryfikacji ich stanu technicznego – w kontekście opisu zawartego w ogłoszeniach – nader często występują znaczące niedogodności, uniemożliwiające realizację transakcji. Mając powyższe na uwadze optymalny okres niezbędny na sprzedaż pozostałości oraz nabycie przez poszkodowanych innego pojazdu mechanicznego za kwotę przyznanego odszkodowania winien wynosić co najmniej 14 dni.

Dowód :

- opinia biegłego sądowego z zakresu techniki samochodowej R. S. z dnia 27 października 2023 roku, k. 87-99.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwo okazało się uzasadnione niemalże w całości.

Roszczenie przedstawione przez powodów ma charakter roszczenia odszkodowawczego, znajdującego oparcie w przepisach art. 822 § 1 i 2 k.c., art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczeń Komunikacyjnych (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2500) oraz art. 436 § 1 k.c. i 415 k.c. Okoliczności kolizji nie były sporne pomiędzy stronami. Również legitymacja procesowa bierna pozwanej spółki do występowania w niniejszym procesie, mająca za podstawę art. 19 ust. 1 powołanej wyżej ustawy, nie pozostawała przedmiotem sporu. Było bowiem okolicznością niekwestionowaną, iż sprawca szkody posiadał ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w pozwanej spółce. Pozwany nie kwestionował zasady swojej odpowiedzialności i wypłacił w części odszkodowanie za wynajem samochodu zastępczego. Nie budziło również wątpliwości, iż do przedmiotowego zdarzenia drogowego doszło na skutek zawinionego działania uczestnika ruchu drogowego posiadającego polisę OC w pozwanej spółce. Sporny pozostawał także okres najmu pojazdu zastępczego.

Legitymacja procesowa czynna powodów wynika, poza wskazanymi powyżej przepisami, ponadto z treści art. 509 § 1 i 2 k.c., jako że wierzytelność z tytułu refundacji kosztów najmu pojazdu zastępczego przysługująca poszkodowanej została przelana przez poszkodowaną na rzecz F. S. i P. Ł.. Wraz z ww. wierzytelnością przeszły ponadto na powodów wszelkie związane z nią prawa. Strona pozwana nie kwestionowała legitymacji czynnej strony powodowej.

Zgodnie z art. 361 § 1 k.c. zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W literaturze dominującą jest teoria adekwatnego związku przyczynowego, od której odstępstwa mogą wystąpić w warunkach opisanych w art. 361 § 2 k.c., zgodnie z którym granicach określonych w art. 361 § 1 k.c., w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Co do zasady normalny związek przyczynowy pełni zatem w prawie cywilnym funkcję przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej, a nadto wyznacza jej granice w tym sensie, że zobowiązany ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa zdarzeń, z którymi ustawa łączy jego obowiązek odszkodowawczy. Skutki zaś pozostające poza granicami adekwatnej przyczynowości nie są objęte takim obowiązkiem. Adekwatny związek przyczynowy pozwala na uznanie prawnej doniosłości tych skutków, które są dla badanego zdarzenia zwykłe (typowe, normalne), a na odrzucenie takich, które oceniamy jako niezwykłe, nietypowe, nienormalne. Następstwo zdarzenia ma zaś normalny charakter wówczas, gdy w danym układzie stosunków i warunków oraz w zwyczajnym biegu rzeczy, bez zaistnienia szczególnych okoliczności, szkoda jest następstwem danego zdarzenia lub gdy zazwyczaj, w zwykłym porządku rzeczy jest konsekwencją danego zdarzenia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 września 2003 roku, sygn. III CKN 473/01 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2006 roku, sygn. akt II CK 372/05). W świetle powyższego przepisu wysokość odszkodowania ubezpieczeniowego świadczonego z tytułu ubezpieczenia OC jest zakreślona granicami odpowiedzialności cywilnej posiadacza, kierowcy samochodu. Reguła płynąca z przywołanego przepisu nakazuje także przestrzeganie zasady pełnego odszkodowania w granicach wspomnianego adekwatnego związku przyczynowego. Podstawową bowiem funkcją odszkodowania jest kompensacja, co oznacza, że odszkodowanie powinno przywrócić w majątku poszkodowanego stan rzeczy naruszony zdarzeniem wyrządzającym szkodę, nie może ono jednak przewyższać wysokości faktycznie poniesionej szkody.

Utrata możliwości korzystania z rzeczy wskutek jej zniszczenia stanowi szkodę majątkową. Normalnym następstwem w rozumieniu art. 361 § 1 k.c. jest bardzo często niemożność korzystania z samochodu przez poszkodowanego, nie tylko w sytuacji jego zniszczenia, ale również uszkodzenia. Jeżeli więc poszkodowany poniósł w związku z tym koszty, które były konieczne, na wynajem pojazdu zastępczego, to mieszczą się one w granicach skutków szkodowych podlegających wyrównaniu. Termin wydatków koniecznych oznacza przy tym wydatek niezbędny dla korzystania z innego pojazdu w takim samym zakresie, w jakim poszkodowany korzystałby ze swego środka lokomocji, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Za szkodę można uznać tylko koszty niezbędne, rzeczywiście poniesione przez poszkodowanego, którego obciąża ciężar dowodu wysokości szkody.

22 listopada 2013 roku Sąd Najwyższy podjął uchwałę o sygnaturze III CZP 76/13 w której stwierdził, że „Odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych obejmuje celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego poniesione przez poszkodowanego w okresie niezbędnym do nabycia innego pojazdu mechanicznego, jeżeli odszkodowanie ustalone zostało w wysokości odpowiadającej różnicy pomiędzy wartością pojazdu mechanicznego sprzed zdarzenia powodującego szkodę a wartością pojazdu w stanie uszkodzonym, którego naprawa okazała się niemożliwa lub nieopłacalna (tzw. szkoda całkowita)”.

W uzasadnieniu ww. uchwały Sąd Najwyższy wskazał, że w przypadku wystąpienia tzw. szkody całkowitej „w zakresie szkody pozostającej w adekwatnym związku przyczynowym ze zdarzeniem szkodzącym wchodzą koszty najmu pojazdu zastępczego poniesione przez poszkodowanego w okresie niezbędnym do nabycia nowego pojazdu.”

W niniejszej sprawie potrzeba wynajmu pojazdu zastępczego nie była kwestionowana. Uszkodzony pojazd nie nadawał się bowiem do dalszego użytku, a poszkodowana A. P. zeznała, że wynajęty pojazd był jej niezbędny w życiu codziennym (na przykład dojazdy do pracy), w szczególności, że nie dysponowała innym pojazdem, którym mogłaby zastąpić uszkodzony. W związku z tym samochód zastępczy był używany do tych samych celów co pojazd, który uległ uszkodzeniu w wyniku zaistniałej kolizji.

Odnosząc się do zagadnienia ciężaru dowodu należy stwierdzić, że obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach procesu (art. 3 k.p.c.), a ciężar udowodnienia faktów mających dla sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.), spoczywa na tej stronie, która z tych faktów wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c.). Aktualny jest pogląd wyrażony w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2007 roku (sygn. II CSK 293/07): Stosownie do treści art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu rozumieć należy z jednej strony jako obarczenie strony procesu obowiązkiem przekonania sądu dowodami o słuszności swoich twierdzeń, a z drugiej konsekwencjami poniechania realizacji tego obowiązku lub jego nieskuteczności. Tą konsekwencją jest zazwyczaj niekorzystny dla strony wynik procesu. Interpretacja pojęcia „faktu” musi prowadzić do łączenia go wyłącznie z faktami prawnymi. Tylko z takimi faktami bowiem normy prawa materialnego wiążą w swych hipotezach określone konsekwencje prawne. Ciężar dowodu w postępowaniu cywilnym nie zawsze spoczywa na powodzie. Ten, kto odmawia uczynienia zadość żądaniu powoda obowiązany jest udowodnić fakty wskazujące na to, że uprawnienie żądającemu nie przysługuje (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 grudnia 2006 roku, sygn. akt IV CSK 299/06 i wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 lutego 2002 roku, sygn. akt V CKN 745/00).

Pomiędzy stronami sporne było to, jaki okresu najmu pojazdu zastępczego był uzasadniony, a także wysokość stawki najmu samochodu zastępczego. Sąd ustalił, iż poszkodowana wynajmowała pojazd zastępczy w okresie od dnia 4 marca 2022 r. (data podpisania umowy najmu pojazdu zastępczego) do dnia 31 marca 2022 r. (oświadczenie wynajmującego), czyli łącznie przez okres 26 dni. Strona pozwana uznała 18 dni za zasadny okres najmu pojazdu zastępczego. W ocenie Sądu materiał dowodowy sprawy dał podstawy do ustalenia, że odszkodowanie wypłacone tytułem zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego nie odpowiadało wysokości poniesionej z tego tytułu szkody i winno być ustalone przy uwzględnieniu stanowiska powodów w tym zakresie.

W niniejszej sprawie nie było sporne, że pojazd poszkodowanej A. P. uległ szkodzie całkowitej. Jak słusznie wskazał biegły w swojej opinii, to zgodnie z wytycznymi (...) Izby (...) oraz Komisji Nadzoru Finansowego zasadny okres zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego obejmuje m.in. czas niezbędny na sprzedaż wraku pojazdu i zakup innego pojazdu o zbliżonych parametrach oraz jego rejestracji. Twórcy opracowania przyjęli, że okres 7 dni od przekazania informacji o kwalifikacji szkody jako całkowitej (jeżeli informacji tej towarzyszy informacja o wycenie wraku) jest zazwyczaj wystarczający i winien być uwzględniony w refundowanym okresie użytkowania pojazdu zastępczego bez potrzeby uzasadniania ze strony poszkodowanego. Okres przekraczający 7 dni powinien być oceniany indywidualnie pod kątem dołożenia przez poszkodowanego należytej staranności w podjętych działaniach w celu sprzedaży wraku i kupna nowego pojazdu. Przy ocenie dołożenia należytej staranności uwzględnia się również możliwość zakupu innego samochodu za środki finansowe posiadane lub dostępne przez poszkodowanego, bez oczekiwania na sprzedaż wraku. Okres przekraczający 7 dni może być uwzględniony w szczególności wówczas, gdy szczególna sytuacja, w której pozostawał poszkodowany, uniemożliwiła mu zakup innego pojazdu w terminie 7 dni, poszkodowany nie posiadał środków finansowych na zakup innego pojazdu, a ich pozyskiwanie było niemożliwe lub nadmiernie utrudnione. Zakładając wyjątkowo sprzyjające warunki rynkowe, w których ilość ofert sprzedaży pojazdów o parametrach zbliżonych do pojazdu uszkodzonego była znaczna, można przyjąć aby okres 7 dni był wystarczający do nabycia samochodu. Jednakże taka sytuacja występuje niezwykle rzadko, gdyż jak wskazuje doświadczenie biegłego, na etapie sprawdzania samochodów przez nabywców i weryfikacji ich stanu technicznego – w kontekście opisu zawartego w ogłoszeniach – nader często występują znaczące niedogodności, uniemożliwiające realizację transakcji. Mając powyższe na uwadze w ocenie biegłego, którą to ocenę podziela Sąd, w okolicznościach niniejszego postępowania, optymalny okres niezbędny na sprzedaż pozostałości oraz nabycie przez poszkodowanych innego pojazdu mechanicznego za kwotę przyznanego odszkodowania winien wynosić co najmniej 14 dni.

Zdaniem biegłego do tych 14 dni należy doliczyć jeszcze 6 dni, czyli okres od wynajmu pojazdu zastępczego, poprzez wykonanie oględzin pojazdu, do chwili przekazania przez ubezpieczyciela stronie poszkodowanej informacji o kwalifikacji szkody całkowitej wraz z wyliczeniami (od 4 marca do 10 marca). Zatem zdaniem biegłego z technicznego punktu widzenia uzasadniony okres najmu wynosił 20 dni.

Jednakże biegły nie wziął po uwagę tego, kiedy zostało wypłacone poszkodowanej odszkodowanie (23 marca 2022 r.), ponieważ dopiero wówczas poszkodowana uzyskała rzeczywistą możliwość nabycia innego pojazdu w miejsce uszkodzonego, więc to od daty 23 marca 2022 r. należy liczyć te 14 dni jako okres niezbędny na sprzedaż wraku i zakup nowego samochodu o podobnych parametrach. Poszkodowana bowiem nie posiadała własnych środków, by móc od razu po informacji o zakwalifikowaniu szkody jako całkowitej podjąć się czynności zmierzających do zakupu pojazdu. Dlatego do okresu wskazanego przez biegłego, czyli 20 dni, należało jeszcze doliczyć 6 dni stanowiących okres oczekiwania na wypłacenie środków przez ubezpieczyciela na konto poszkodowanej.

Mając powyższe na uwadze Sąd ustalił jako uzasadniony okres 26 dni najmu pojazdu zastępczego.

Pozwany zakład ubezpieczeń wskazywał, że poszkodowana nie skorzystała z oferty zaproponowanej przez ubezpieczyciela i tym samym nie przyczyniła się do minimalizacji szkody, do czego jest ustawowo zobowiązana. Natomiast poszkodowana zeznała, że ubezpieczyciel nie przedstawił pełnej oferty najmu pojazdu zastępczego pomimo tego, że zwracała się do pozwanego o taką szczegółową informację. To spowodowało, że A. P. nie zdecydowała się na skorzystanie z usług najmu pojazdu zastępczego przedstawionych lakonicznie przez pozwanego.

W związku z tym, że ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych nie definiuje pojęcia szkody, konieczne jest sięgnięcie, zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, do kodeksu cywilnego, tj. omawianego już art. 361 k.c.

Na kanwie tych przepisów przyjęto w orzecznictwie, że odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za uszkodzenie albo zniszczenie pojazdu mechanicznego niesłużącego do prowadzenia działalności gospodarczej obejmuje celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego (uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 2011 roku, sygn. akt III CZP 5/11).

W przedmiotowej sprawie nie było sporu co do zasady ponoszenia przez pozwaną odpowiedzialności gwarancyjnej z tytułu umowy ubezpieczenia OC za zdarzenie z dnia 2 marca 2022 roku. Pozwany wskazywał jednak, że umożliwił poszkodowanej bezkosztowy wynajem pojazdu zastępczego tej samej klasy, co pojazd uszkodzony. W tym miejscu należy wskazać, że poszkodowany, decydując się na najem pojazdu zastępczego, nie ma obowiązku poszukiwania najtańszej oferty najmu dostępnej na rynku, ale musi mieć na względzie ciążący na nim obowiązek zapobiegania zwiększaniu się szkody, a pojazd zastępczy, którego koszty najmu pokrywa ubezpieczyciel, o ile to możliwe, powinien odpowiadać klasie i rodzajowi pojazdu uszkodzonego. W niniejszej sprawie poszkodowana wynajęła pojazd tej samej klasy co pojazd uszkodzony, zaś jak wskazał biegły sądowy z zakresu techniki samochodowej mgr inż. R. S., stawka czynszu najmu pojazdu odpowiadającego klasie pojazdu uszkodzonego w dacie szkody, na lokalnym rynku miasta S., dla warunków jak w umowie najmu, zawierała się w przedziale od 170,00 złotych netto do 310,00 złotych netto za dobę, zaś średnia wartość dla wskazanych cen wynosi netto 213,57 zł (262,69 zł brutto). Dobowa stawka najmu w wysokości 230 złotych netto mieściła się zatem w przedziale stawek stosowanych na lokalnym rynku, lecz była wyższa niż średnia wartość dla wskazanych cen rynkowych.

W realiach niniejszej sprawy Sąd nie podziela zapatrywania pozwanej, iż poszkodowana winna skorzystać z oferty zawarcia umowy najmu za pośrednictwem ubezpieczyciela sprawcy zdarzenia szkodowego, a jeśli tego nie uczyniła, to nie należy jej się zwrot kosztów najmu pojazdu zastępczego w części przewyższającej stawki aprobowane przez ubezpieczyciela. W ocenie Sądu nie można od poszkodowanego, przy ubezpieczeniu OC posiadaczy pojazdów mechanicznych i w warunkach wolnorynkowych, wymagać skorzystania wyłącznie z oferty najmu od partnerów ubezpieczyciela lub też poszukiwania oferty dostępnej jedynie dla zakładów ubezpieczeń na ponadstandardowych warunkach, szczególnie, gdy pojazd zastępczy jest niezbędny do realizacji podstawowych aktywności życiowych. Dokonując wyboru w tym zakresie poszkodowany może bowiem kierować się różnym kryteriami, w tym zaufaniem do konkretnego podmiotu lub poszczególnymi postanowieniami umowy najmu. Należy mieć na uwadze także to, że nie obowiązują żadne urzędowe czy maksymalne stawki czynszu najmu pojazdu zastępczego, a poszkodowany nie ma obowiązku szukania najtańszego podmiotu zajmującego się wynajmem samochodów. A. P., jako poszkodowana, decydując się na najem pojazdu zastępczego, nie była zatem zobowiązana do przyjęcia oferty pozwanego ubezpieczyciela i była uprawniona do skorzystania z usług innego podmiotu świadczącego usługi wynajmu pojazdów zastępczych przy założeniu, że stawka najmu nie będzie odbiegać od średnich przyjętych stawek na rynku lokalnym. W niniejszej sprawie poszkodowana skorzystała z oferty powodów albowiem oferta ta była dla niej odpowiednia, ale przede wszystkim pewna. Poszkodowana nie zdołała dowiem dowiedzieć się, jakie warunki najmu proponuje pozwany ubezpieczyciel pomimo posłużenia się w tym zakresie pomocą pełnomocnika doświadczonego w tego typu sprawach. Nie można przy tym zarzucać pełnomocnikowi pozwanej jakiegokolwiek działania dla pozoru tylko z tego względu, że zapytanie o szczegółowe warunki najmu zostało skierowane do ubezpieczyciela tego samego dnia, co podpisanie umowy najmu samochodu zastępczego. Złożona przez ubezpieczyciela oferta nie miała zatem realnego charakteru, a stanowisko pozwanego ubezpieczyciela stawiało poszkodowaną w sytuacji, w której bez znajomości warunków najmu, miałaby związać się stosunkiem zobowiązaniowym ze wskazaną przez ubezpieczyciela wypożyczalnią samochodów. W ocenie Sądu nieuprawnione jest oczekiwanie przez ubezpieczyciela, że poszkodowany nawiąże stosunek obligacyjny z podmiotem, którego sam nie miał możliwości wybrać, jak też na warunkach, których nie zna. Warto podkreślić, że wynajmując pojazd zastępczy od powodów poszkodowanej przedstawione zostały szczegółowe jego warunki tj. pełen zakres ubezpieczenia pojazdu, brak limitu kilometrów, brak kaucji i kosztów podstawienia pojazdu. Tymczasem ubezpieczyciel w ww. zakresie nie udzielił poszkodowanej żadnych informacji. Brak możliwości oceny warunków najmu powoduje, że rezygnacji z propozycji ubezpieczyciela nie sposób zarzucić bezpodstawności. W ocenie Sądu zatem, w okolicznościach faktycznych sprawy nie zachodzą przesłanki do ustalenia, że poszkodowana, wynajmując pojazd zastępczy od innego podmiotu niż współpracujący z ubezpieczycielem, uchybiła obowiązkowi współdziałania w zakresie minimalizowania rozmiaru szkody.

Zastosowana przez powodów stawka najmu nie była znacząco zawyżona, bowiem jak ustalił biegły sądowy w sporządzonej na potrzeby niniejszej sprawy opinii, mieści się ona w przedziale obowiązujących w tamtym okresie stawek najmu pojazdów zastępczych na lokalnym rynku. Jednakże stawka ta przekraczała średnią stawkę ustaloną przez biegłego, dlatego też przy rozstrzyganiu sprawy Sąd wziął pod uwagę średnią stawkę tj. 262,69 zł brutto zamiast stawki ustalonej w umowie najmu pojazdu zastępczego z dnia 4 marca 2023 r. (k. 13) tj. 282,90 zł brutto.

Z powyższych względów Sąd uznał, że kwota 6.829,94 zł brutto stanowiła uzasadniony koszt wynajmu pojazdu zastępczego (26 dni najmu przy dobowej stawce 262,69 zł brutto). Uwzględniając kwotę wypłaconego przed procesem odszkodowania, tj. 1071,33 zł brutto i 672,81 zł brutto, nadal niezaspokojone pozostawało zatem roszczenie odszkodowawcze w wysokości 5.085,82 złotych, które zostało uwzględnione w punkcie I. wyroku.

Roszczenie o odsetki znajduje swoje oparcie w treści art. 481 § 1 i 2 k.c. oraz art. 817 § 1 k.c. w zw. z art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Dłużnik popada w opóźnienie jeśli nie spełnia świadczenia pieniężnego w terminie, w którym stało się ono wymagalne także wtedy, gdy kwestionuje istnienie lub wysokość świadczenia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 października 2003 roku, sygn. akt II CK 146/02). Ubezpieczyciel obowiązany jest spełnić świadczenie w terminie trzydziestu dni, licząc od daty otrzymania zawiadomienia o wypadku. W rozważanym przypadku zgłoszono roszczenie z tytułu najmu pojazdu zastępczego w dniu 31 maja 2022 roku, 30-dniowy termin upłynął w dniu 30 czerwca 2022 r., a zatem żądanie strony powodowej zasądzenia odsetek od dnia 1 lipca 2022 roku było uzasadnione.

Ze wskazanych względów Sąd orzekł jak w punkcie I wyroku i oddalił powództwo w pozostałym zakresie w pkt II. wyroku.

Ustalając stan faktyczny Sąd opierał się na dowodach z dokumentów oraz zeznaniach świadka A. P., które to dowody nie były kwestionowane przez żadną ze stron. W zakresie ustalenia dobowej stawki najmu pojazdu zastępczego Sąd oparł się na opinii biegłego sądowego z zakresu techniki samochodowej mgr inż. R. S.. Opinia ta była kwestionowana przez stronę powodową jedynie w zakresie okresu wynajmu pojazdu zastępczego. Sąd przychylił się do stanowiska strony powodowej, iż biegły nie uwzględnił tego, w jakiej dacie poszkodowana faktycznie uzyskała odszkodowanie za zniszczenie pojazdu. W braku bowiem wolnych środków finansowych na zakup innego pojazdu dopiero z momentem wypłaty odszkodowania i zbycia wraku pojazdu poszkodowana uzyskała faktyczną możliwość zakupu innego pojazdu w miejsce uszkodzonego.

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu Sąd przede wszystkim oparł na art. 100 k.p.c., który stanowi, iż w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone. Sąd może jednak włożyć na jedną ze stron obowiązek zwrotu wszystkich kosztów, jeżeli jej przeciwnik uległ tylko co do nieznacznej części swego żądania albo gdy określenie należnej mu sumy zależało od wzajemnego obrachunku lub oceny sądu. W związku z tym, że strona pozwana utrzymała się w swym stanowisku w nieznacznej części (jedynie w 10%), Sąd włożył na stronę pozwaną obowiązek zwrotu stronie powodowej wszystkich kosztów. Do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata lub radcę prawnego zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony. Strona powodowa poniosła koszty w łącznej kwocie 1.834 zł (dwukrotnie 200 zł tj. za opłatę od pozwu oraz od rozszerzonego żądania pozwu, 900 zł wynagrodzenie pełnomocnika obliczone na podstawie § 2 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie ( Dz.U.2023.1964 t.j. z dnia 2023.09.22), 34 zł opłata od pełnomocnictwa oraz 500 zł tytułem zaliczki na wynagrodzenie biegłego). Od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu należą się odsetki w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty. O obowiązku zapłaty odsetek sąd orzeka z urzędu (art. 98 § 1 ¹ k.p.c.).

W punkcie IV. wyroku, zgodnie z przepisem art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w związku z art. 98 par 1 k.p.c. Sąd nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego Szczecin – Centrum w Szczecinie od strony pozwanej kwotę 921,88 tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych związanych z wynagrodzeniem biegłego sądowego (wynagrodzenie biegłego 1.421,88 zł minus zaliczka 500 zł = 921,88 zł).

Mając na uwadze powyższą argumentację orzeczono jak w sentencji.

Sędzia Małgorzata Janik – Białek

ZARZĄDZENIE

1.  Odnotować w kontrolce uzasadnień.

2.  Odpis wyroku wraz z odpisem uzasadnienia doręczyć pełnomocnikowi strony pozwanej.

3.  Akta przedłożyć z wpływem lub za 28 dni od wykonania zarządzenia z dowodem doręczenia.

Sędzia Małgorzata Janik - Białek

S., dnia 29 lutego 2024 r.