Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 lutego 2024r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13 lutego 2024r. w Suwałkach

sprawy M. A.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o prawo do renty rodzinnej

w związku z odwołaniem M. A.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

z dnia 6 października 2023 r. znak (...)

oddala odwołanie.

UZASADNIENIE

Decyzją z 6.10.2023 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B., w oparciu o przepisy ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. jedn. Dz.U. z 2023 r., poz. 1251 ze zm.) odmówił M. A. prawa do renty rodzinnej, z uwagi na to, że ukończył 25 lat życia nie będąc na ostatnim roku studiów.

M. A. złożył odwołanie od tej decyzji, wnosząc o jej zmianę i przyznanie renty rodzinnej nadal, zgodnie z wnioskiem. Dołączył zaświadczenie Politechniki (...) z 26.10.2023 r., z którego wynika, że w roku akademickim 2023/2024 jest studentem Politechniki (...) a data ukończenia studiów planowana jest na 31.12.2024 r.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. Podtrzymał podstawy skarżonej decyzji.

Sąd ustalił, co następuje:

M. A. (urodz.(...)) był uprawniony do renty rodzinnej po zmarłym (...) r. ojcu S. A.. Decyzją z 23.07.2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. przyznał M. A. prawo do renty rodzinnej od daty śmierci ojca do 31.08.2018 r. W związku z kontynuowaniem nauki na studiach wyższych prawo do renty rodzinnej ustalano na dalsze okresy, ostatnio do 30.09.2023 r.

W dniu 4.10.2023 r. M. A. złożył wniosek o rentę rodzinną na dalszy okres. Dołączył zaświadczenie Politechniki (...) z 29.08.2023 r., z którego wynika, że w roku akademickim 2022/2023 jest studentem Politechniki (...)na kierunku (...) studia niestacjonarne, profil ogólnoakademicki, rok studiów 1, semestr 2 studiów dwuletnich, a data ukończenia studiów planowana jest na 31.12.2024 r. W zaświadczeniu dodano uwagę, że drugi rok studiów jest ostatnim w przebiegu nauki studenta (akta rentowe k. 74-76 i 77, 80).

Ponadto, już po wydaniu zaskarżonej decyzji - 19.10.2023 r., M. A. złożył oświadczenie i pismo Politechniki (...) z 13.10.2023 r., z których wynika, że był studentem studiów stacjonarnych I stopnia na kierunku (...) w okresie od 1.10.2018 r do 8.02.2022 r., które zakończyły się zdanym egzaminem inżynierskim. Od 1.10.2021 r. do 15.04.2022 r. studiował na kierunku (...) studia stacjonarne I stopnia. Ponadto 26.02.2022 r. rozpoczął studia stacjonarne II stopnia na kierunku (...), a 25.02.2023 r. przeniósł się na studia niestacjonarne na tym samym kierunku, gdzie studiuje nieprzerwanie. Do 30.08.2023 r uzyskał liczbę punktów ECTS wymaganą do rejestracji na 3 semestr studiów stacjonarnych II stopnia (k. 81 i 82).

Sąd pozyskał aktualny Regulamin Studiów pierwszego i drugiego stopnia uchwalony przez Senat Akademicki Politechniki (...) (k. 36-35). W dziale II. Organizacja studiów, punkt A. Harmonogram studiów § 8 pkt 1. regulaminu wskazano, że rok akademicki trwa od dnia 1 października do dnia 30 września i dzieli się na 2 semestry. W dziale IV. System zaliczeń w § 17 pkt 1. wskazano, że do sprawdzenia uzyskanych efektów uczenia się i zaliczania okresów studiów stosuje się system punktów ECTS, a w § 18 pkt 1., że na wszystkich kierunkach studiów okresem rozliczeniowym jest semestr.

M. A. ukończył 25 lat życia (...) r. Zgodnie z informacją uczelni, w tym dniu spełnił zgodnie z regulaminem studiów wymogi do rejestracji na ostatni rok studiów. Analiza postanowień regulaminu wskazuje, że ostatni rok studiów odwołującego się rozpoczął się dopiero 1.10.2023 r. i dopiero od tej daty jest on studentem ostatniego roku studiów uczelni wyższej.

Sąd zważył, co następuje:

Jak stanowi art. 68 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. jedn. Dz. U. z 2023 r. poz. 1251 ze zm.) dzieci własne, mają prawo do renty rodzinnej do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 lat życia, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia.

Zgodnie z ust. 2 tego przepisu, jeżeli dziecko osiągnęło 25 lat życia będąc na ostatnim roku studiów w szkole wyższej, prawo do renty rodzinnej przedłuża się do zakończenia tego roku studiów. Regulacja zawarta w art. 68 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych jest więc regulacją szczególną - wyjątkowo przedłużającą uprawnienie do pobierania renty rodzinnej dla osoby, która już ukończyła 25 lat życia. Szczególna (wyjątkowa) regulacja art. 68 ust. 2 nie pozwala na dokonywanie wykładni rozszerzającej i oznacza, że prawo do ochrony ubezpieczeniowej zostaje przedłużone tylko do zakończenia tego konkretnego (ostatniego) roku studiów, jeżeli uprawniony ukończył 25 lat, studiując na ostatnim roku studiów w szkole wyższej. Jeżeli uprawniony kończy 25 lat życia, będąc nie na ostatnim roku studiów, lecz na przykład na przedostatnim, wówczas prawo do renty rodzinnej ustaje z chwilą ukończenia przez niego 25 lat. Warunkiem przedłużenia ochrony jest ukończenie przez uprawnionego 25 lat na ostatnim roku studiów, a termin końcowy tej ochrony wyznacza data zakończenia tego konkretnego roku akademickiego studiów w szkole wyższej. W judykaturze przyjmuje się, że określenie ostatniego roku studiów następuje na podstawie regulaminu studiów, a studentem ostatniego roku studiów jest osoba legitymująca się stosownym wpisem na ten rok, zgodnie z regulaminem studiów (por. wyroki Sądu Najwyższego: z 28.10.2003 r., II UK 138/03,; z 19.04.2006 r., II UK 134/05,; z 20.04.2006 r., I UK 265/05 i z 8.08.2007 r., II UK 1/07).

Zauważa się, że wprawdzie regulamin studiów nie ma charakteru normatywnego i nie należy do konstytucyjnie określonych źródeł prawa (art. 87 Konstytucji RP), to jednak musi być uznany za akt prawny konkretyzujący i uściślający znaczenie sformułowania "ostatni rok studiów w szkole wyższej", zamieszczonego w art. 68 ust. 2 ustawy emerytalnej. W związku z tym ustalenie, kiedy dziecko pobierające rentę rodzinną było na ostatnim roku studiów w rozumieniu tego przepisu, następuje na podstawie wpisu na ostatni rok studiów, dokonanego w oparciu o regulamin studiów obowiązujący w szkole wyższej. W regulaminie określa się również indywidualny tok studiów, w którym daty rozpoczęcia i ukończenia poszczególnych semestrów i lat studiów nie muszą zbiegać się z datami obowiązującymi ogół studentów. W każdym wypadku regulamin studiów decyduje o tym, na którym roku studiów kształci się student (por. wyrok Sądu Najwyższego z 7.04.2000 r., II UKN 481/99).

Podejmując próbę wykładni normy prawnej zawartej w art. 68 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych Sąd Najwyższy miał na uwadze językowy kontekst całej regulacji tego artykułu. W komentowanym przepisie ustawodawca nie posłużył się określeniem "dziecko posiadające wpis na ostatni rok studiów" ani "będące studentem ostatniego roku studiów". Z tego należy wyciągnąć wniosek, że formalny status dziecka jako studenta ostatniego roku studiów, nie przesądza jeszcze o zachowaniu przez dziecko prawa do renty rodzinnej po ukończeniu przez nie 25 roku życia. Analiza bowiem treści unormowań art. 68 ust. 1 i ust. 2 ustawy prowadzi do wniosku, iż decydujące znaczenie dla przesunięcia wiekowych granic uprawnienia dziecka do przedmiotowego świadczenia, jest fakt pobierania nauki. Zatem, tak jak umieszczenie na liście uczniów lub studentów szkoły nie przesądza o zachowaniu przez dziecko prawa do renty rodzinnej po ukończeniu 16-tego roku życia, jeśli mimo legitymowania się stosownym wpisem faktycznie nie realizuje ono obowiązku szkolnego, tak również możliwość przedłużenia wypłaty świadczenia rentowego po osiągnięciu przez uprawnionego wieku 25 lat uzależniona jest nie tyle od formalnego wpisu na listę studentów ostatniego roku studiów w szkole wyższej, ile od rzeczywistego studiowania na tymże roku. Sam wpis na kolejny rok studiów ma charakter techniczny, porządkujący i ułatwiający prowadzenie statystyki związanej z procesem nauczania w szkole wyższej (por. wyrok Sądu Najwyższego z 26.03.2015 r., II UK 138/14).

W niniejszej sprawie istotne jest, iż M. A. ukończył 25 lat w dniu (...) r. W związku z tym należy uznać, że wieku 25 lat nie osiągnął na ostatnim roku studiów, będąc na nim w roku akademickim 2023/2024 - od 1 października 2023 r. W momencie, kiedy skarżący ukończył 25 lat był na pierwszym roku studiów drugiego stopnia w roku akademickim 2022/2023 i do końca tego roku akademickiego (tj. do 30.09.2023 r.) przysługiwało jej prawo do renty rodzinnej zgodnie z decyzją ZUS z 23.12.2021 r. Od 1 października 2023 r. skarżący rozpoczął nowy - ostatni rok studiów w roku akademickim 2023/2024, ale wówczas miał już skończone 25 lat. W tej sytuacji należy uznać, że od 1 października 2023 r. nie spełniał jednej z przesłanek z art. 68 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - osiągnięcia 25 lat życia, będąc na ostatnim roku studiów w szkole wyższej. W tych okolicznościach prawo do pobierania renty rodzinnej nie ulega przedłużeniu, przysługuje ono bowiem do zakończenia konkretnego (ostatniego) roku studiów, na którym uprawniona osoba ukończyła 25 lat. Oznacza to, że warunkiem przedłużenia ochrony ubezpieczeniowej jest ukończenie przez uprawnionego 25 lat życia na ostatnim roku studiów, a termin końcowym tej ochrony wyznacza data zakończenia tego konkretnego roku akademickiego studiów w szkole wyższej (por. wyrok Sądu Najwyższego z 18.01.2022 r., I USKP 56/22).

Z tych względów na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzeczono jak w wyroku.