Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem z 20 marca 2023 roku D. K. wniosła o zasądzenie od Prokuratury Okręgowej w L. (...) 22.686,76 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwot szczegółowo wskazanych w pozwie, tytułem wynagrodzenia za 2021 i 2022 rok oraz o zasądzenie kosztów postępowania według norm prawem przepisanych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od daty uprawomocnienia się orzeczenia.

W uzasadnieniu pozwu powódka wskazała, że domaga się wskazanej kwoty tytułem wyrównania wynagrodzenia za lata 2021 – 2022. Podniosła, że jest prokuratorem Prokuratury Rejonowej w L. (...) delegowanym Prokuratury Okręgowej w L. (...) od 21 stycznia 2019 roku, a jej wynagrodzenie kształtuje się w piątej stawce wynagrodzenia zasadniczego. Powódce dodatkowo przysługiwał dodatek za długoletnią pracę w wysokości 17% miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego od stycznia do maja 2021 roku, 18% od czerwca 2021 roku do maja 2022 roku i 19 % od czerwca do grudnia 2022 roku. Powódka powołując się na regulamin pracy w powszechnych jednostkach organizacyjnych w okręgu Prokuratury Okręgowej w L. (...) wskazała, że jej wynagrodzenie powinno być wypłacane co miesiąc ,,z dołu”, pomiędzy 25, a 30/31 dniem pracy każdego miesiąca. Roszczenie o wynagrodzenie stało się więc, zdaniem powódki, wymagalne z pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu za który dochodzone jest zaległe wynagrodzenie. Powódka wskazała na brzmienie art. 124 § 1 ustawy z dnia 28 stycznia 2016 roku Prawo o prokuraturze, zgodnie z którym to przepisem wysokość wynagrodzenia prokuratorów zajmujących równorzędne stanowiska prokuratora różnicuje staż pracy lub pełnione funkcje. Wynagrodzenie zasadnicze prokuratorów prokuratur rejonowych i okręgowych jest równe wynagrodzeniu zasadniczemu sędziów w takich samych jednostkach organizacyjnych sądów powszechnych. Zgodnie z art. 123 § 1 ustawy Prawo o prokuraturze podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego prokuratora w danym roku stanowi przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale poprzedniego roku, ogłaszane w Dzienniku Urzędowym Rzeczpospolitej Polskiej ,,Monitor Polski” przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie art. 20 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z FUS.

Powódka wskazała, iż w komunikacie Prezesa GUS z 9 sierpnia 2019 roku w sprawie przeciętnego wynagrodzenia w drugim kwartale 2019 roku ogłoszono, że przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2019 roku wyniosło 4.839,24 zł. W komunikacie Prezesa GUS z 11 sierpnia 2020 roku w sprawie przeciętnego wynagrodzenia w drugim kwartale 2020 roku ogłoszono natomiast, że przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2020 roku wyniosło 5.024,48 zł. Komunikat za rok 2021 wydany w 10 sierpnia 2021 roku wskazywał, że wysokość przeciętnego wynagrodzenia w drugim kwartale 2021 roku oscyluje na kwotę 5.504,52 zł.

Dalej powódka podniosła, że w latach 2021 – 2023 doszło do nieuprawnionego zmodyfikowania przez ustawodawcę ustawowych zasad regulowania podstawy wynagrodzeń sędziowskich, a w konsekwencji również prokuratorskich, co doprowadziło do faktycznego obniżenia poziomu wynagrodzenia wbrew istniejącym zasadom ich określania oraz bez odpowiedniego wyjaśnienia przyczyn wielokrotnego posługiwania się wyjątkiem od stosowania tych reguł. Powódka podkreśliła, że w trakcie lat kalendarzowych 2021 i 2022 wynagrodzenia nie były naliczane zgodnie z ustrojowymi przepisami kształtującymi zasady ustalania ich wysokości, na skutek wprowadzenia rozwiązań legislacyjnych, które we wskazanych latach „zamroziło” wynagrodzenia sędziów (a więc również prokuratorów).

Wskazała, że jej wynagrodzenie w poszczególnych miesiącach 2021 roku powinno wynosić kwotę stanowiącą iloczyn przeciętnego wynagrodzenia w II kwartale 2020 roku – kwoty 5.024,48 zł i wskaźnika wynagrodzenia w stawce V, tj. kwotę 14.696,60 zł łącznie z wysługą lat pracy od stycznia do maja i 14.822,22 zł od czerwca do grudnia. W 2022 roku wynagrodzenie powódki powinno wynosić: kwotę stanowiąca iloczyn przeciętnego wynagrodzenia w II kwartale 2021 roku – kwoty 5.504,52 zł i wskaźnika wynagrodzenia w stawce V, tj. kwotę 16.238,33 zł łącznie z wysługą lat pracy od stycznia do maja oraz 16.375,95 zł od czerwca do grudnia (k. 1-19).

Na rozprawie 16 stycznia 2024 roku powódka ograniczyła swoje żądanie do kwoty 22.378,75 zł, zgodnie z wyliczeniami przedstawionymi przez pozwanego (k. 190v, tabela z wyliczeniem wynagrodzenia k. 189).

W sprzeciwie od nakazu zapłaty wydanego 22 marca 2023 roku (k.57) pozwany – Prokuratura Okręgowa w L. (...) - podniósł zarzut braku legitymacji procesowej biernej i wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów postępowania. Nadto strona pozwana podniosła zarzut istnienia wyjątkowych, szczególnych, a zarazem czasowych okoliczności wpływających na konieczność ograniczenia wzrostów wynagrodzeń, w tym także w sferze sektora finansów publicznych, w okresie pandemii (...)19, co stanowi zarówno usprawiedliwienie działań pozwanej jak i uzasadnienie od odejścia od dotychczasowych zasad ustalania wynagrodzeń prokuratorów w oparciu o wskaźnik przeciętnego wynagrodzenia w II kwartale roku poprzedzającego zarówno w roku 2021, jak i 2022. W czynionej argumentacji pracodawca odwołał się do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 12 grudnia 2012 roku w sprawie K 1/12. Zauważając, że dotyczył on uposażenia sędziów, podkreślał jednak wskazaną w nim dopuszczalność wprowadzenia regulacji ograniczających wzrost wynagrodzeń i motywowanych ważnym interesem publicznym odniesionym do sytuacji budżetowej Państwa. Na tej podstawie pozwana dowodziła, że ustawą okołobudżetową wprowadzono rozwiązania adekwatne do ówczesnych uwarunkowań społeczno - gospodarczych, determinowanych w dużej mierze sytuacją epidemiczną. Przekonywała przy tym, że obniżenie nominalnej wartości wynagrodzeń prokuratorów uzasadnione było troską o zachowanie równowagi finansów Państwa i obawą przed przekroczeniem konstytucyjnego progu zadłużenia (k.67-72).

W odpowiedzi na sprzeciw powódka podtrzymała powództwo przeciwko Prokuraturze Okręgowej w L. (...) i jednocześnie wniosła o wezwanie do udziału w sprawie w charakterze pozwanego Prokuraturę Rejonową w L. (...), co potwierdziła na rozprawie (k. 100-111,190).

Postanowieniem z 16 stycznia 2024 Sąd wezwał do udziału w sprawie w charakterze pozwanego Prokuraturę Rejonową w L. (...) (k. 190).

W odpowiedzi na pozew-pozwany Prokuratura Rejonowa w L. (...) - wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów postępowania. Nadto strona pozwana poparła wnioski i stanowisko wyrażone przez pozwanego Prokuraturę Okręgową w L. (...) ( odpowiedź na pozew k. 198-199).

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

D. K. jest prokuratorem Prokuratury Rejonowej w L. (...) delegowanym do pełnienia obowiązków od 21 stycznia 2019 roku w Prokuraturze Okręgowej w L. (...). Jej wynagrodzenie kształtuje się w piątej stawce wynagrodzenia zasadniczego. Powódce dodatkowo przysługuje dodatek za długoletnią pracę w wysokości 17% miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego od stycznia do maja 2021 roku, 18% od czerwca 2021 roku do maja 2022 roku i 19 % od czerwca do grudnia 2022 roku (bezsporne).

Podstawę ustalenia wysokości wynagrodzenia powódki od stycznia 2021 roku, przy przyjęciu za podstawę V stawki przypisanego jej mnożnika (tj. 2,5) oraz dodatku za długoletnią pracę stanowiło przeciętne miesięczne wynagrodzenie w drugim kwartale 2019 roku ogłaszane w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej Monitor Polski przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie art. 20 pkt 2 Ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z FUS. Wynosiło ono 4.839,24 złote. W 2021 roku powódka uzyskiwała więc wynagrodzenie równe kwocie 14.154,78 zł w styczniu, 12.840,40 zł w lutym, 11.323,82 zł w marcu, 13.966,05 zł w kwietniu, 14.154,78 zł w maju i po 14.275,76 zł od czerwca do grudnia (bezsporne).

Z kolei od 1 stycznia 2022 roku podstawę wynagrodzenia powódki stanowiło wynagrodzenie z drugiego kwartału 2020 roku ogłaszane w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej Monitor Polski przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie art. 20 pkt 2 Ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z FUS, które tym razem wynosiło 5.024,48 zł. Wartość powyższa została powiększona o 26 zł stosownie do przepisu art. 10 ust. 1 Ustawy 17 grudnia 2021 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 (Dz. U. z 2021 r. poz. 2445), co łącznie stanowiło kwotę 5.024,48 zł. Powódce przysługiwało wynagrodzenie na poziomie mnożnika z 2021 roku. Przysługiwał jej również dodatek za długoletnią pracę. W 2022 roku powódka uzyskiwała wynagrodzenie równe kwocie 14.806,82 zł od stycznia do marca, 14.700,7 zł w kwietniu, 13.553,21 zł w maju i po 15.025,18 zł od maja do grudnia (bezsporne).

Zgodnie z § 33 ust 1 Regulaminu pracy w powszechnych jednostkach organizacyjnych prokuratury w okręgu Prokuratury Okręgowej w L. (...) wynagrodzenie z pracę wypłacane jest pracownikom co miesiąc, z dołu pomiędzy 25, a 30-31 dniem pracy każdego miesiąca (Regulamin – k. 29-50).

W 2021 roku różnica w wynagrodzeniu zasadniczym D. K. należnym zgodnie z przepisami ustawy – Prawo o prokuraturze, a wynagrodzeniem faktycznie jej wypłaconym wynosiła w sumie 6.368,55 zł, a w 2022 roku – 16.010,20 zł.

Łączna różnica w wynagrodzeniu powódki należnym, a otrzymanym od pracodawcy wyniosła 22.378,75 zł (tabela różnic w wynagrodzeniu wypłaconym, a należnym – k. 189).

Wynagrodzenie D. K. liczone jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy na dzień 1 stycznia 2024 roku wynosiło 19.840,31 zł (zaświadczenie – k. 195).

Przedstawiony stan faktyczny nie był zasadniczo sporny między stronami i wynika on wprost z dokumentów, których wiarygodności i autentyczności żadna ze stron nie kwestionowała.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Stan faktyczny co do łączącego powódkę z pozwaną stosunku służbowego oraz wypłacanego powódce w 2021 i 2022 roku uposażenia nie był przedmiotem sporu pomiędzy stronami. Poza sporem pozostawała również kwestia różnicy w wysokości wynagrodzenia powódki wypłacanego zgodnie z brzmieniem ustaw okołobudżetowych z 2021 i 2022 roku oraz tego, jakie winno być wypłacone zgodnie z brzmieniem art. art. 123 Ustawy z 28 stycznia 2016 roku Prawo o prokuraturze.

Podejmując rozważania prawne, należy je uporządkować i rozpocząć od przedstawienia unormowań określających zasady kształtowania wynagrodzenia grupy zawodowej prokuratorów.

Zgodnie z brzmieniem art. 123 Ustawy z 28 stycznia 2016 roku – Prawo o prokuraturze (tekst jedn. Dz. U. z 2023 r., poz. 1360 ze zm.) podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego prokuratora w danym roku stanowi przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale roku poprzedniego, ogłaszane w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej ,,Monitor Polski'' przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie art. 20 pkt 2 Ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 504, 1504 i 2461). Zgodnie zaś z § 2 powołanego artykułu jeżeli przeciętne wynagrodzenie, o którym mowa w § 1, jest niższe od przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za drugi kwartał roku poprzedzającego – przyjmuje się podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego prokuratora w dotychczasowej wysokości. Należy podkreślić, iż taka sama regulacja została zawarta w art. 91 § 1c ustawy z dnia 27 lipca 2001 roku prawo o ustroju sadów powszechnych (tekst jedn. Dz. U. z 2023 r. poz. 217) ustalającego wynagrodzenie zasadnicze sędziego.

W świetle analogicznych przepisów ustawy kształtującej wynagrodzenia sędziowskie nie mniejsze znaczenie przypisać należy dyspozycji art. 124 § 1 zd. 2 Prawa o prokuraturze, która zrównuje w istocie wynagrodzenie zasadnicze prokuratorów prokuratur rejonowych z wynagrodzeniem zasadniczym sędziów w takich samych jednostkach organizacyjnych sądów powszechnych. Tytułem porządku, podnieść również należy, że wynagrodzenie to określa się w stawkach, z zastosowaniem mnożników podstawy ustalenia wysokości wynagrodzenia prokuratora (art. 124 § 2 ustawy). O ile prokurator obejmujący stanowisko nabywa prawo do uposażenia w stawce pierwszej (art. 124 § 3 pkt 2), to kreacja wynagrodzenia w stawce bezpośrednio wyższej ma miejsce po upływie kolejnych 5 lat pracy na danym stanowisku prokuratora (art. 124 § 5 ustawy). Odnosząc rzeczone zasady do powódki, z racji niekwestionowanego stażu służby, jej uposażenie w latach 2021-222 kształtowane było według stawki V i przypisanego do niej mnożnika 2,50.

Zgodnie natomiast z przepisem art. 124 § 11 Prawa o prokuraturze, prokurator nabywa prawo do dodatku za długoletnią pracę wynoszącego, począwszy od 6. roku pracy, 5% aktualnie pobieranego przez prokuratora wynagrodzenia zasadniczego. Wzrasta on po każdym kolejnym roku pracy o 1% tego wynagrodzenia, aż do osiągnięcia 20% wynagrodzenia zasadniczego. Powódce na podstawie wyżej wskazanych przepisów przysługiwał dodatek za długoletnią pracę w maksymalnej wysokości 20% uposażenia zasadniczego.

Obecny model wynagradzania sędziów i prokuratorów stanowi konsekwencję wejścia w życie Ustawy z dnia 20 marca 2009 roku o zmianie ustawy − Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 56, poz. 459). Jego istotę sprowadzić należy do ustalenia niewaloryzowanego iloczynu przeciętnego wynagrodzenia w II kwartale roku poprzedzającego i stosownego mnożnika. Wcześniej, był to podlegający waloryzacji, iloczyn kwoty bazowej i owego mnożnika. W nowej koncepcji ustawodawca przyjął więc nie waloryzację, lecz koncepcję progresywnego wynagrodzenia. Jak wskazał w uzasadnieniu projektu ustawy: ,,Najistotniejszą zmianą jest odejście od kształtowania wysokości wynagrodzeń sędziów w oparciu o dotychczasową kwotę bazową określaną corocznie w ustawie budżetowej. Kwota ta zostaje zastąpiona przeciętnym wynagrodzeniem w drugim kwartale roku poprzedniego, ogłaszanym w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie art. 20 pkt 2 Ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r., Nr 39, poz. 353 z późn. zm.). Jednocześnie mnożniki, służące do określania wysokości poszczególnych stawek, w których ustala się wynagrodzenia, zostały unormowane w ustawie, a nie, jak dotychczas, w rozporządzeniu Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Rozwiązania te służą obiektywizacji ustalania wynagrodzeń sędziowskich i pozwolą na postulowane przez środowisko sędziowskie ograniczenie wpływu innych władz na wysokość zasadniczych wynagrodzeń sędziowskich”. Jak wskazał dalej ustawodawca: ,,Opisanym wyżej zmianom w przepisach ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych towarzyszyć muszą analogiczne zmiany w ustawie o prokuraturze’’.

Oczywistym pozostaje, że celem tych przepisów, które dotyczyły sędziów, ale również prokuratorów, było uniezależnienie wysokości świadczeń od wahań koniunktury gospodarczej, w tym przejściowych trudności finansowych kraju.

W opozycji do tak ustalonych zasad ustawodawca pozostaje od początku 2021 roku. Pierwszy wyłom uczyniony został w unormowaniu art. 14 ust. 1 Ustawy z 19 listopada 2020 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 (Dz. U. z 2020 r., poz. 2400). Wtedy to określono, że podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego prokuratora w 2021 roku stanowić będzie przeciętne miesięczne wynagrodzenie w II kwartale 2019 roku, ogłaszane w trybie i na podstawie wcześniej przedstawionej.

W 2022 roku ustawodawca powielił przedmiotową regulację. W art. 10 ust. 1 Ustawy z dnia 17 grudnia 2021 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 (Dz. U. z 2022 r., poz. 2445) jako podstawa kształtowania wynagrodzeń prokuratorskich w roku 2022 przyjęte zostało przeciętne wynagrodzenie, co prawda z II kwartału, ale roku 2020, powiększone o kwotę 26 zł. Jej celem było zwiększenie wartości świadczenia o 4,6% adekwatnie do podwyżek świadczeń dla pracowników sfery budżetowej.

Co prawda pozostaje to poza zakresem sporu, lecz konieczne jest wskazanie na konsekwencję ustawodawcy, który w ustawie z 1 grudnia 2022 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023, wskazał w art. 10 ust. 1, że w roku 2023 podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego prokuratora, o której mowa w art. 123 § 1 ustawy Prawo o prokuraturze, stanowi kwota w wysokości 5.444,42 zł. Stało się tak w sytuacji kiedy wartość przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w II kwartale 2022 roku wynosiła 6.156,25 zł (por. komunikat Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z 9 sierpnia 2022 roku w sprawie przeciętnego wynagrodzenia w drugim kwartale 2022 roku).

Nadto analogiczna regulacja planowana była do wprowadzenia na kolejny rok budżetowy 2024. W art. 4 ust 1 projektu ustawy o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2024 przyjętego przez RM 7 listopada 2023 roku (skierowanego do Sejmu 13 listopada 2023 roku) wskazano: ,,w roku 2024 podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego prokuratora, o której mowa w art. 123 § 1 ustawy z dnia 28 stycznia 2016 r. – Prawo o prokuraturze (Dz. U. z 2023 r. poz. 1360, 1429 i 1860), stanowi kwota w wysokości 6.114,08 zł’’. Od wyżej wskazanej regulacji odstąpiono autopoprawką do rządowego projektu ustawy o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2024. Wskazano, że w rządowym projekcie ustawy o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2024 skreśla się art. 1–4. Jak wskazał projektodawca powyższa zmiana jest związana z orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego z 8 listopada 2023 roku, sygn. akt K 1/23 (Dz. U. poz. 2479). Wskazanym wyrokiem Trybunał Konstytucyjny uznał za niezgodne z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej art. 7–9 Ustawy z dnia 1 grudnia 2022 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023 (Dz. U. poz. 2666, z późn. zm.). Tym samym – jak dalej uzasadnia projektodawca - nie jest zasadne wprowadzenie do systemu prawa analogicznych regulacji w roku 2024. Skreślenie wskazanych przepisów w projekcie ustawy spowoduje, że podstawa wynagrodzenia sędziów będzie zgodna z art. 91 § 1c Ustawy z dnia 27 lipca 2001 roku – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2023 r. poz. 217, z późn. zm.), natomiast prokuratorów – będzie zgodna z art. 123 Ustawy z dnia 28 stycznia 2016 roku – Prawo o prokuraturze (Dz. U. z 2023 r. poz. 1360, z późn. zm.).

Dotychczasowe rozważania ilustrują więc sprzeczność istniejącą w latach 2021 – 2023 w zakresie zapisów zawartych z jednej strony, w unormowaniu art. 123 § 1 Prawo o prokuraturze, z drugiej strony statuowanych w – istotnych z uwagi na zakres żądania wytoczonego przez powódkę - art. 14 ust. 1 ustawy z 19 listopada 2020 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 oraz art. 10 ust. 1 ustawy 17 grudnia 2021 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022.

Powyżej wskazana regulacja nakazuje w pierwszej kolejności koncentrację analizy prawnej wokół wzajemnej, prawnej relacji wyżej wymienionych przepisów. Wprowadzając odstępstwa od systematycznego, corocznego kształtowania wynagrodzeń prokuratorów w oparciu o przeciętne wynagrodzenie z II kwartału roku poprzedzającego, ustawodawca bowiem nie dokonał przy tym żadnej zmiany unormowania art. 123 ustawy Prawo o prokuraturze, ani też nie zawiesił formalnie jego mocy obowiązującej. Rację ma niewątpliwie, co do zasady, strona pozwana, że w sytuacji wątpliwości dotyczącej mocy obowiązującej przepisów o sprzecznej treści, zawartych w aktach prawnych wydanych w różnym czasie i w wypadku, gdy przepisy późniejsze nie uchylają wcześniejszych, należy przyznać prymat przepisowi późniejszemu, zgodnie z zasadą lex posteriori derogat legi priori (por. wyrok SN z 12 kwietnia 1994 r., I PRN 12/94, z 21 czerwca 1994 r., I PRN 38/94). Warto również wskazać, że technika legislacyjna polegająca na uchyleniu mocy obowiązującej przepisu ustawy Prawo o prokuraturze przez późniejszy przepis tej samej rangi i przy braku wyraźnej klauzuli derogacyjnej, co do zasady można uznawać jako dopuszczalną i zgodną z normami rangi konstytucyjnej. Warunkiem zastosowania powołanej techniki jest jedynie to, aby normy prawne nie były stanowione jednocześnie i aby norma późniejsza nie była hierarchicznie niższa od normy wcześniejszej (por. orzeczenia TK z 8 listopada 1994 r., I P 1/94, z 12 stycznia 1995 r., K 12/94).

Podkreślić również należy, że ustawy okołobudżetowe są w systemie źródeł prawa aktami posiadającymi tożsamą moc jak zwykłe ustawy. Odmienne ich usytuowane lub przypisanie im innego znaczenia, wymagałoby wyraźnej podstawy konstytucyjnej. Tym samym każda ustawa późniejsza może uchylić wcześniejszą, jak i ustanowić czasowe wyjątki od jej postanowień (por. orzeczenie TK z 21 listopada 1994 r., K 4/94).

Niemniej jednak, zdaniem Sądu, istota niniejszej sprawy nie tyle dotyczyła relacji między wzajemnie wykluczającymi się przepisami powołanych ustaw, ile raczej zgodności poczynań ustawodawczych i wykreowanego na nowo modelu kształtowania wynagrodzeń prokuratorów z normami rangi konstytucyjnej.

Wiedzą notoryjną jest to, że spór dotyczący ustalania wysokości wynagrodzenia nie ma charakteru jednostkowego, dotyczy nie tylko grupy prokuratorów, ale także sędziów. Pytania prawne dotyczące wysokości wynagrodzeń sędziów (oraz prokuratorów odrębnym wnioskiem (...)) za rok 2023 zostały skierowane do rozpoznania do Trybunału Konstytucyjnego.

Należało zatem rozważyć czy argumenty podane w pozwie nie stanowią podstawy do skierowania przez Sąd Rejonowy pytania do Trybunału Konstytucyjnego w zakresie konstytucyjności przepisów ustawy okołobudżetowej dotyczącej wynagrodzenia sędziego w roku 2021 i 2022.

W tym miejscu należy wskazać, że Sąd ocenił, że możliwe jest dokonanie samodzielnej oceny roszczeń powódki. Miał także na uwadze długi czas trwania postępowań przez Trybunałem, co jednak nie było decydujące w sprawie.

Przepis art. 8 ust. 2 Konstytucji RP stanowi, że jej unormowania stosowane są bezpośrednio. Oczywiste jest, że sądy i inne organy stosowania prawa nie mają kompetencji do orzekania o niekonstytucyjności przepisu ustawy i odmowy jego stosowania (por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 31 stycznia 2001 r., P 4/99; wyroki Sądu Najwyższego: z 30 października 2002 r., V CKN 1456/00, z 16 kwietnia 2004 r., I CK 291/03, z 24 listopada 2015 r., II CSK 517/14).

Orzekanie o zgodności ustaw z Konstytucją (art. 188 pkt 1 ustawy zasadniczej), co niewątpliwie należy do wyłącznej kompetencji Trybunału Konstytucyjnego, nie jest jednak tożsame z oceną konstytucyjności przepisu mającego zastosowanie w konkretnej sprawie rozstrzyganej przez sąd. Sąd jest obowiązany do oceny konstytucyjności przepisu ustawy w ramach ustalania, który przepis obowiązującego prawa będzie zastosowany do rozstrzygnięcia danego stanu faktycznego w indywidualnej sprawie (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 8 sierpnia 2017 r., I UK 325/16). Odmowa zastosowania przepisu ustawy uznanego przez sąd za sprzeczny z Konstytucją nie narusza więc kompetencji Trybunału Konstytucyjnego i nie ma bezpośredniego związku z tymi kompetencjami. Uznanie, że sądy powszechne nie są uprawnione do badania zgodności ustaw z Konstytucją, a w konsekwencji do zajmowania stanowiska w kwestii ich zgodności, jak też niezgodności z ustawą zasadniczą, jest wyraźnie sprzeczne z art. 8 ust. 2 Konstytucji (por. też uchwałę Sądu Najwyższego z 4 lipca 2001 r., III ZP 12/01).

Na możliwość dokonywanie tzw. rozproszonej kontroli konstytucyjnej wskazywał także Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 20 lipca 2021 r., sygn. akt II FSK 1832/16. W powołanym orzeczeniu Sąd przyjął, że dopuszczalność stosowania tzw. „rozproszonej kontroli konstytucyjnej” przez sądy ma miejsce w sytuacjach oczywistych, tj. wówczas, gdy w przeszłości Trybunał Konstytucyjny orzekał już o normie analogicznej do normy, która ma być zastosowana w danej sprawie, albo w przypadku powtórzenia niekonstytucyjnej normy przez ustawodawcę. Analogiczne stanowisko zostało zajęte w orzeczeniach Sądu Najwyższego (por. m.in. wyrok Sądu Najwyższego z 20 lutego 2018 r., V CSK 230/17 i z 27 listopada 2019 r., II CSK 493/18).

Zdaniem Sądu opisywana przez NSA sytuacja w niniejszej sprawie wystąpiła. W sprawie doraźnego modyfikowania mechanizmu kształtowania wysokości wynagrodzeń sędziów (a więc analogicznie także do prokuratorów) ustawami okołobudżetowymi wypowiadał się już Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 4 października 2000 r., P 8/00 i z 12 grudnia 2012. sygn. K 1/12. We wskazanych sprawach generalnie nie zakwestionowano możliwości stosowania tego typu mechanizmu, lecz określono kryteria, w oparciu o które należy badać zgodność z Konstytucją zastosowanych doraźnych rozwiązań prawnych. W przedmiotowej sprawie zachodzi jedynie konieczność odniesienia ich do art. 14 ust. 1 ustawy z 19 listopada 2020 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 oraz art. 10 ust. 1 ustawy 17 grudnia 2021 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022.

Zarówno strona powodowa, jak i pozwana w czynionej argumentacji odwoływała się do wyroku Trybunału Konstytucyjnego wydanego 12 grudnia 2012 roku w sprawie K 1/12. Wyżej wskazana kontrola konstytucyjna została zainicjowana wnioskiem Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego o zbadanie zgodności: art. 22 i art. 23 ustawy z dnia 22 grudnia 2011 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z realizacją ustawy budżetowej (Dz. U. Nr 291, poz. 1707) ze wskazanymi we wniosku przepisami konstytucyjnymi (głównie art. 2, art. 178 ust. 2 i art. 216 ust. 5 oraz art. 220).

Wskazać należy, że wyrok w tej ostatniej sprawie odnosił się bezpośrednio jedynie do wynagrodzeń sędziowskich. Nie sposób jednak, zdaniem Sądu, pominąć, że zasady kształtowania wynagrodzeń sędziów i prokuratorów są tożsame, co jednoznacznie przesądza art. 123 § 1, a szczególnie art. 124 § 1 i 2 ustawy Prawo o prokuraturze. Trudno byłoby uznać za zasadne rozumowanie, zgodnie z którym w sytuacji jednej grupy zawodowej (np. sędziowie) ten sam przepis odpowiadał będzie standardom konstytucyjnym, a w sytuacji drugiej (prokuratorzy) będzie od tego daleki. Wniosek tej treści kłóciłby się z zasadami logiki, jak również - zdaniem Sądu - z działaniem samego ustawodawcy, który zdaje się traktować w analogiczny sposób kwestie wynagrodzenia sędziów i prokuratorów. Projektodawca usunąwszy regulację art. 1-4 projektu ustawy okołobudżetowej na rok 2024 wskazał, że poprawka ta jest niezbędna z uwagi na stwierdzenie przez TK niezgodności z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej art. 7–9 Ustawy z dnia 1 grudnia 2022 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023 . Tym samym odstąpił od planów określania innej podstawy prawnej wysokości wynagrodzenia prokuratorów na skutek wyroku TK, który z formalnoprawnego punktu widzenia odnosił się jedynie do kwestii rozważenia konstytucyjności przepisów dotyczących sędziów, nie badając bezpośrednio wzorca kontroli odnoszącego się sytuacji do prokuratorów. Nie sposób odmówić takiemu rozumowaniu racji, choćby z uwagi na fakt bliźniaczo brzmiących przepisów odnoszących się do obu wyżej wspomnianych grup zawodowych. Należy mieć oczywiście na uwadze, że w przypadku prokuratorów niemożliwe staje się odwołanie do unormowania art. 178 ust. 2 Konstytucji, co nie pozbawia możliwości oceny względem nich kwestionowanego unormowania z punktu widzenia wskazanych kryteriów.

Wobec powyższych okoliczności Sąd w niniejszym składzie nie miał wątpliwości, że stanowisko orzecznictwa dotyczące możliwości modyfikacji przez ustawodawcę zasad wynagradzania sędziów należy zastosować również do sytuacji prawnej prokuratorów.

Należy wskazać, że konstrukcja sporu zawisłego przed TK w 2012 roku była w istocie analogiczna do obecnie wprowadzonych uregulowań na rok 2021 oraz 2022. Kwestionowaną ustawą okołobudżetową ustawodawca unormował bowiem podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego oraz sędziego Sądu Najwyższego (art. 22 ust. 1 i art. 23 ust. 1) w roku 2012, w postaci przeciętnego wynagrodzenia w drugim kwartale 2010 roku. Odstąpił więc od ogólnej zasady ustalenia go w oparciu o przeciętne wynagrodzenie z II kwartału roku poprzedniego. W sferze faktycznej wynagrodzenia tej grupy pozostały w 2012 roku na tym samym poziomie, co w 2011 roku.

Dla celów przejrzystości rozważań i ich optymalnej ilustracji, warto, zdaniem Sądu, powrócić do genezy rozwiązań ustawowych, jakie obowiązywały prokuratorów i sędziów w 2012 roku oraz tła gospodarczego sytuacji kraju w tamtym okresie. Mianowicie - projektodawcy ustawy okołobudżetowej uzasadnili tzw. zamrożenie wynagrodzeń koniecznością zachowania równowagi budżetowej jako wartości konstytucyjnie chronionej. Rada Ministrów przyjęła założenia do projektu budżetu państwa na rok 2012, przewidujące „zamrożenie” funduszu wynagrodzeń w jednostkach sfery budżetowej oraz zastosowanie dyscyplinującej reguły wydatkowej, co było działaniem niezbędnym dla utrzymania założonego poziomu deficytu budżetu państwa. Zamrożenie wynagrodzeń w odniesieniu do większości pracowników sfery budżetowej trwało zresztą już kolejny rok (od 2009 roku).

Trybunał Konstytucyjny odnosząc się do sytuacji finansowej państwa w wyroku z 2012 roku wskazał, iż nie ulega wątpliwości, że polski dług publiczny ma tendencję wzrostową, co wynika z wielu czynników, zarówno natury wewnętrznej (związanych z polityką gospodarczą państwa), jak i zewnętrznej (wynikających z sytuacji w Europie i na świecie, określanej od pewnego czasu potocznie mianem „kryzysu”). Nie mniejsze znaczenie miał fakt, że realna sytuacja finansów publicznych wyznaczona była przekroczeniem I progu oszczędnościowego, a relacja długu publicznego do (...) wyniosła 54,9%. Ze względu na przekroczenie wartości referencyjnej deficytu sektora instytucji rządowych i samorządowych - Rada Unii Europejskiej, zgodnie z art. 104 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, zaleciła ograniczenie deficytu do wartości poniżej 3% najpóźniej w 2012 roku. Polska została w tym czasie objęta tzw. procedurą nadmiernego deficytu. Jej sytuacja była więc monitorowana przez instytucje Unii Europejskiej, a w razie stwierdzenia braku działań naprawczych, mogły zostać nałożone sankcje finansowe ( vide uzasadnienie wyroku TK w sprawie K 1/12 w zakresie zawierającym prezentację stanowisk stron). Rada Unii Europejskiej do Spraw (...) i (...) (dalej: (...)), wydała decyzję z 7 lipca 2009 roku w sprawie istnienia nadmiernego deficytu w Polsce (Dz. Urz. UE L 202 z 4.08.2009). Jak stwierdzono w „Programie Konwergencji. Aktualizacja 2011” z kwietnia 2011 roku, w myśl zaleceń (...), Polska powinna zredukować „w sposób wiarygodny i trwały” nadmierny deficyt do roku 2012, w którym to celu podjęte zostały różnorakie działania (opisane szczegółowo na s. 12-15 Programu). Jednocześnie należy zauważyć, że ocena sytuacji makroekonomicznej pozwoliła przyjąć w Wieloletnim Planie Finansowym Państwa na lata 2011-2014 (załącznik do uchwały nr 36 Rady Ministrów z 5 kwietnia 2011 r. w sprawie aktualizacji Wieloletniego Planu (...) Państwa na lata 2011-2014, M.P. Nr 29, poz. 324), iż w najbliższych latach nie dojdzie do przekroczenia II progu ostrożnościowego, a wręcz - że nastąpi stopniowe obniżenie relacji długu publicznego do (...) do poziomu poniżej I progu ostrożnościowego.

Nie może także umknąć uwadze Sądu odmienne od dziś obowiązującego brzmienie art. 86 Ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 roku o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1240, dalej jako: FinPubU). W chwili rozpatrywania wniosku przez Trybunał Konstytucyjny w sprawie K 1/12 w polskim porządku prawnym istniał system trzech „barier niebezpieczeństwa”: 50%, 55% i 60%. Obowiązujący w obecnym kształcie, tj. od 1.1.2014 r., art. 86 FinPubU przewiduje jedynie dwie grupy środków naprawczych. Ustawodawca wyraźnie poluzował wprowadzone rygory związane ze wzrostem P.. Zrezygnował przede wszystkim z jednego z progów aktualizującego stosowanie procedur ostrożnościowych i sanacyjnych, uchylając 1.1.2014 r. przepis art. 86 pkt 1 FinPubU, zgodnie z którym w przypadku, gdy wartość relacji kwoty P. do (...) byłaby większa od 50%, a nie większa od 55%, to na kolejny rok Rada Ministrów uchwala projekt ustawy budżetowej, w którym relacja deficytu budżetu państwa do jego dochodów nie może być wyższa niż relacja deficytu budżetu państwa do jego dochodów z roku bieżącego, wynikająca z ustawy budżetowej. Rada Ministrów uzasadniała rezygnację z tego progu, wskazując, że jego stosowanie powodowałoby procykliczne spotęgowanie spowolnienia zamiast antycyklicznego przeciwdziałania mu.

W wyroku z 12 grudnia 2012 roku, wydanym w sprawie K 1/12 Trybunał rozstrzygał między innymi następujące kwestie:

- czy incydentalne (na jeden rok) wstrzymanie wzrostu wynagrodzeń sędziów na poziomie z 2010 roku („zamrożenie”), oznaczające zmniejszenie ich realnej wartości (wynikające z inflacji), przy niezmienionej wysokości nominalnej, stanowi naruszenie, wynikającej z art. 178 ust. 2 Konstytucji, gwarancji zapewnienia sędziom wynagrodzenia odpowiadającego godności urzędu i zakresowi obowiązków sędziego?

- czy stan nierównowagi finansów publicznych - czyli sytuacja, w której wartość relacji kwoty długu publicznego do (...) przekracza 50% i toczy się postępowanie w sprawie ograniczenia nadmiernego deficytu - może stanowić przesłankę czasowego wstrzymania wzrostu wynagrodzeń sędziów (ich „zamrożenia”)?

Ustalenie wynagrodzenia sędziów i prokuratorów na poziomie roku 2011 uznano za rozwiązanie epizodyczne, uzasadnione wyjątkową sytuacją finansów publicznych i nie powodującą zmiany samych zasad ustalania tych wynagrodzeń. Za sprawiedliwy uznano podział kosztów działań zmierzających do zwalczenia skutków kryzysu pomiędzy wszystkie grupy społeczne.

Warto jednak dodać, że w stanowisku prezentowanym podczas postępowania przed TK podkreślano inne, realne działania oszczędnościowe, zmierzające do ograniczenia nierównowagi finansów publicznych. Stanowiły je w szczególności:

- wprowadzenie wydatkowej reguły dyscyplinującej, czyli ograniczenie wzrostu wydatków dyskrecjonalnych i nowych wydatków prawnie zdeterminowanych do poziomu inflacji powiększonej o 1%;

- wzmocnienie systemu zarządzania płynnością budżetu państwa, polegające na obowiązku lokowania przez jednostki sektora finansów publicznych wolnych środków na rachunku Ministra Finansów,

- ustalenie docelowej reguły wydatkowej (zasady, że wzrost wydatków budżetu państwa na zadania publiczne nie może przekroczyć średniookresowego tempa wzrostu (...)), wspierającej stabilność finansów publicznych,

- wprowadzenie planowania wieloletniego, również w jednostkach samorządu terytorialnego,

- wprowadzenie nakazu zrównoważenia (lub uzyskania nadwyżki) części bieżącej budżetów jednostek samorządu terytorialnego (wydatki bieżące mogą być wyższe od osiągniętych dochodów bieżących powiększonych o nadwyżkę budżetową jedynie o kwotę wynikającą z realizacji wydatków bieżących dokonywanych z udziałem środków z bezzwrotnej pomocy zagranicznej),

- opracowanie dodatkowej reguły stabilizującej wynik finansowy samorządów,

- zwiększenie wpływów z dywidend,

- pozyskanie dochodów ze sprzedaży uprawnień do emisji gazów cieplarnianych,

- „zamrożenie” skali podatkowej w podatku dochodowym od osób fizycznych,

- ograniczenie możliwości odliczenia podatku od towarów i usług przy nabyciu samochodów z „kratką” i brak możliwości odliczania podatku naliczonego od paliwa wykorzystywanego do ich napędu,

- zniesienie ulgi na biokomponenty w podatku akcyzowym i podwyższenie jego stawki na olej napędowy i papierosy,

- wprowadzenie podatku od wydobycia niektórych kopalin,

- wdrożenie systemu automatycznego nadzoru nad ruchem drogowym,

- zmniejszenie krajowych uzupełniających dopłat bezpośrednich,

- przeprowadzenie zmian w systemie emerytalnym - zmniejszenie składki przekazywanej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych do otwartych funduszy emerytalnych,

- dążenie do stopniowego zrównania i podwyższania wieku emerytalnego oraz ograniczenie wcześniejszego przechodzenia na emeryturę,

- obniżenie wysokości zasiłku pogrzebowego.

Trybunał Konstytucyjny uznał zakwestionowaną regulację, polegającą w istocie na jednorocznym „zamrożeniu” wynagrodzeń, za zgodną z Konstytucją. W dużej mierze, jak uzasadniał, stanowisko to wynikało z incydentalnego charakteru rzeczonego rozwiązania oraz z uwzględnienia trudnej sytuacji finansowej państwa, zagrażającej równowadze budżetowej, stanowiącej wartość konstytucyjną, konkurencyjną wobec wartości określonych w art. 178 Konstytucji.

Trybunał podkreślił, że w demokratycznym państwie prawa, opartym na trójpodziale władz, nie jest dopuszczalne, by jedna z nich, była przez pozostałe władze osłabiana, co mogłoby w konsekwencji prowadzić do uzależnienia od pozostałych władz i obniżać jej autorytet. Wskazano w szczególności, że zamrożenie wynagrodzeń może być tolerowane tylko wyjątkowo, ze względu na inne wartości konstytucyjne, w szczególności, ze względu na trudności budżetowe państwa, jeżeli występuje w kontekście szerszego programu oszczędnościowego. Nie może w żadnym wypadku stać się ono systematyczną praktyką. Z uwagi na brak możliwości wykreowania sztywnych reguł, ocena ewentualnych kolejnych regulacji musi uwzględniać uwarunkowania społeczno-gospodarcze i cały kontekst normatywny.

Trybunał podkreślił, że najważniejszym aspektem wynagrodzenia godnego urzędu sędziego jest, by sposób ustalania jego wysokości był oparty na obiektywnych, wymiernych przesłankach i działał z mocy samej ustawy - niejako „automatycznie”, bez potrzeby podejmowania w tej sprawie ocennych decyzji, które mogłyby być instrumentem nacisku na sędziów. Istotna jest, oczywiście, także sama wysokość wynagrodzenia, które powinno zapewniać bezpieczeństwo finansowe sędziemu i jego rodzinie, rekompensować rygorystyczne ograniczenia w podejmowaniu innej działalności zarobkowej oraz sprzyjać budowaniu prestiżu urzędu sędziego. Zdaniem Trybunału, wynagrodzenie to powinno być znacząco wyższe od przeciętnego wynagrodzenia w kraju. Jednocześnie w powołanym orzeczeniu wskazano, że wynagrodzenia sędziów powinny być możliwie wysokie i możliwie stabilne, ale nie oznacza to, że niezależnie od sytuacji budżetowej muszą one sukcesywnie wzrastać aż do momentu drastycznego zachwiania równowagi budżetowej, za który - z woli ustrojodawcy - uznaje się przekroczenie konstytucyjnego limitu zadłużenia. Należy zauważyć, że - zgodnie z dotychczasowym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego - przekroczenie konstytucyjnego limitu zadłużenia pozwala na obniżenie nominalnego wynagrodzenia sędziów (czyli nawet na krok zdecydowanie drastyczniejszy od „zamrożenia”).

Trybunał wskazał, że dla oceny spornych kwestii konieczne jest zważenie dwóch wartości konstytucyjnych: wynagrodzenia sędziego godnego jego urzędu, będącego istotną gwarancją sędziowskiej niezawisłości, mającej fundamentalne znaczenie dla właściwego funkcjonowania trzeciej władzy oraz równowagę i stabilność finansów publicznych, będącą koniecznym warunkiem normalnego funkcjonowania całego państwa. W warunkach istotnego zagrożenia równowagi budżetowej i przyjęcia przez władzę wykonawczą i ustawodawczą szerokiego programu ratowania finansów publicznych Trybunał Konstytucyjny uznał, że pierwszeństwo należy dać zasadzie ochrony równowagi budżetowej, kosztem zaakceptowania ograniczonego w czasie (incydentalnego) zahamowania wzrostu wynagrodzeń sędziowskich. Trybunał podkreślił, że jednorazowe, incydentalne niepodwyższenie wynagrodzeń sędziów stanowi, oczywiście, pogorszenie warunków ich wynagradzania (ponieważ odbija się negatywnie na ich wysokości w następnych latach, a także przekłada się na uposażenie sędziów w stanie spoczynku), ale nie zmienia ono samego mechanizmu kształtowania wynagrodzeń sędziowskich i nie sprawia, że z powodu „zamrożenia” wynagrodzenia te przestały odpowiadać godności urzędu i zakresowi obowiązków sędziów. Wstrzymanie ich podwyższenia zbliżone jest w skutkach do zaniechania waloryzacji czy też indeksacji wynagrodzeń w sferze budżetowej w ogóle, a także innych świadczeń, w szczególności emerytur i rent.

W powołanym judykacie Trybunał wyszczególnił nieprzekraczalne granice dla władz ustawodawczej i wykonawczej, decydujących o sposobie wynagradzania sędziów. Te „warunki brzegowe” obejmują w szczególności następujące wymagania:

- wynagrodzenia sędziów powinny być kształtowane w sposób wykluczający jakąkolwiek uznaniowość - zarówno wobec całej tej grupy zawodowej - ze strony władzy wykonawczej, jak i w odniesieniu do poszczególnych sędziów, co do których niedopuszczalne jest uzależnianie jego wysokości od indywidualnej oceny ich pracy;

- wysokość wynagrodzenia sędziego, w tym rozpoczynającego karierę w zawodzie sędziowskim sędziego sądu rejonowego, powinna znacząco przewyższać wysokość przeciętnego wynagrodzenia w sferze budżetowej;

- wynagrodzenia sędziów powinny w dłuższym okresie czasu wykazywać tendencję wzrostową nie mniejszą niż przeciętne wynagrodzenie w sferze budżetowej;

- w trudnej sytuacji budżetu państwa wynagrodzenia sędziów powinny być bardziej - niż wynagrodzenia wszystkich innych funkcjonariuszy i pracowników sfery budżetowej - chronione przed nadmiernie niekorzystnymi zmianami;

- niedopuszczalne jest obniżenie w drodze normatywnej nominalnej wysokości wynagrodzenia sędziów, z wyjątkiem sytuacji, o której stanowi art. 216 ust. 5 Konstytucji (przekroczenia konstytucyjnego limitu zadłużenia).

Mając na uwadze powyżej przytoczone zasady wyznaczone wyrokiem Trybunału należy wskazać, że ustawodawca co do zasady ma prawo jednorazowego, incydentalnego niepodwyższania wynagrodzeń prokuratorów z uwagi na trudną sytuację finansową państwa, która zagraża równowadze budżetowej. Jednocześnie jednak należy pamiętać, że istnieją pewne „warunki brzegowe”, których ten nie może przekroczyć, bowiem gwarantują one wysokość wynagrodzeń sędziów i prokuratorów na poziomie odpowiadającym godności ich urzędu i zakresowi obowiązków. Spełnienie owych warunków pozwala ocenić prawidłowość zastosowania przez ustawodawcę odejścia od ogólnych zasad wynagradzania prokuratorów.

Przenosząc powyższą argumentację Trybunału Konstytucyjnego na grunt niniejszej sprawy Sąd stwierdził, że w latach 2021 – 2022 nie zaistniały okoliczności uzasadniające „zamrożenie” wynagrodzeń prokuratorów.

W założeniach do budżetu państwa na rok 2021 przewidziano zamrożenie funduszu wynagrodzeń w jednostkach państwowej sfery budżetowej oraz pozostałych jednostkach sektora finansów publicznych. Jak uzasadniano, w związku z ówczesną sytuacją gospodarczą kraju, spowodowaną epidemią C.-19, nastąpiła konieczność zamrożenia wynagrodzeń osób (w tym sędziów i prokuratorów), dla których podstawę obliczenia wynagrodzenia stanowi przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale roku poprzedniego ogłaszane przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego (sekcja zatytułowana „Zmiany związane ze świadczeniami oraz wynagrodzeniami w sektorze finansów publicznych (art. 4-46 i art. 77)”. Projektodawca w sposób wyraźny wskazał wówczas, że przepisy niniejszej ustawy spowodują „zamrożenie” systemowej waloryzacji wynagrodzeń sędziów i prokuratorów tylko w roku 2021. Powyższa propozycja miała mieścić się w ramach całości zmian związanych z „zamrożeniem” wielkości wynagrodzeń w sektorze finansów publicznych w celu zapewnienia równowagi budżetowej stanowiącej wartość konstytucyjną, od której zależy zdolność państwa do działania i wypełniania jego zadań. Jednocześnie wprowadzono m. in. „zamrożenie” co do zasady na poziomie roku 2020 wynagrodzeń w jednostkach sektora finansów publicznych, „zamrożenie” maksymalnych wynagrodzeń osób wymienionych w art. 2 ustawy z dnia 3 marca 2000 roku o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi.

Zgodnie natomiast z obwieszczeniem Ministra Finansów, Funduszy, Polityki (...) z dnia 27 maja 2021 roku w sprawie ogłoszenia kwot, o których mowa w art. 38 i art. 38a ustawy o finansach publicznych na podstawie art. 38 i art. 38a ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 roku o finansach publicznych (Dz. U. z 2021 r., poz. 305), w oparciu o dostępne dane, ustalono, że na koniec roku budżetowego 2020 relacja do produktu krajowego brutto kwoty państwowego długu publicznego wyniosła 47,8% (punkt 2 ppkt. A) obwieszczenia). Sytuacji gospodarczej kraju, określanej powyższym wskaźnikiem nie można uznać za bliską uruchomieniu progów ostrożnościowych obowiązujących w formule zmienionej nowelizacją z 2014 roku.

Uzasadnienie projektu ustawy budżetowej na rok 2022 wskazywało natomiast na to, iż gospodarka ciągle odczuwa skutki wywołane wybuchem pandemii w 2020 roku. Jednakże, wraz z łagodzeniem ograniczeń, powraca już na ścieżkę wzrostu. Najnowsze szacunki GUS dotyczące (...) za II kwartał 2021 roku wskazują na wzrost w ujęciu realnym o 10,9% rok do roku, wobec spadku o 8,3% w analogicznym okresie 2020 roku. Według prognoz służących do opracowania projektu ustawy budżetowej na rok 2022 w 2021 roku zwiększy się o 4,9% (po spadku o 2,7% rok wcześniej), a w przyszłym roku tempo jego wzrostu wyniesie 4,6%.

Zgodnie z obwieszczeniem Ministra Finansów z dnia 25 maja 2022 roku w sprawie ogłoszenia kwot, o których mowa w art. 38 i art. 38a ustawy o finansach publicznych na podstawie art. 38 i art. 38a ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 305), w oparciu o dostępne dane, ustalono, że na koniec roku budżetowego 2021 relacja do produktu krajowego brutto kwoty państwowego długu publicznego wyniosła 43,8% (punkt 2 ppkt. A) obwieszczenia). Porównując relację (...) do P. pomiędzy rokiem 2021, a 2022 należy zauważyć jego tendencję zniżkową.

Mimo powyższych danych w projekcie ustawy okołobudżetowej na 2022 roku, w sekcji „Zmiany związane ze świadczeniami oraz wynagrodzeniami w sektorze finansów publicznych (art. 4-12, art. 37)” wskazano jedynie, że proponuje się ustalenie w roku 2022 wysokości wynagrodzeń sędziów, prokuratorów i innych pracowników, których wynagrodzenia są relacjonowane do wynagrodzeń sędziów i prokuratorów, w odniesieniu do przeciętnego wynagrodzenia w drugim kwartale 2020 roku ogłoszonego w komunikacie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego zwiększonego o kwotę 26 zł, bez jakiegokolwiek uzasadnienia.

Sąd w niniejszym składzie uznał, że ustawodawca w uzasadnieniu projektów ustaw okołobudżetowych na lata 2021 – 2022 roku nie wyjaśnił w sposób dostatecznie precyzyjny przyczyn zmiany mechanizmu ustalania wynagrodzeń sędziów i prokuratorów. Trudno zasadnie dowodzić, że mamy do czynienia z konieczną sytuacją ukonkretnienia warunków absolutnej wyjątkowości odejścia do zasad w latach 2021 i 2022. Argumentacja związana z kryzysem winna być dobrze zdefiniowana i uzasadniona, co nie miało miejsca. W ocenie Sądu powyższe uzasadnienia wprowadzenie odstępstw od określonych ustawowo zasad wynagradzania prokuratorów nie realizują więc wymogu prawidłowej legislacji. W przypadku ustawy okołobudżetowej na rok 2021 ustawodawca ograniczył się jedynie do lakonicznego powołania się na „obecną sytuację gospodarczą kraju spowodowaną epidemią (...)19”, natomiast w projekcie ustawy okołobudżetowej na 2022 roku nie zawarł jakiegokolwiek uzasadnienia wprowadzenia kwestionowanych rozwiązań. Nie sposób zatem uznać, aby ustawodawca budżetowy wyjaśnił przyczyny odstąpienia od mechanizmów przewidzianych w ustawie – Prawo o prokuraturze oraz, aby dokonał dogłębnej analizy wad i zalet zakwestionowanego rozwiązania w porównaniu do innych rozwiązań alternatywnych. Ponadto nie przedstawiono żadnych wyliczeń matematycznych pozwalających na ustalenie jaką kwotę budżet państwa „zaoszczędzi” w wyniku przyjęcia rozwiązań zaproponowanych w ustawie okołobudżetowej. Jednocześnie należy zwrócić uwagę na fakt, że samo powołanie się na „sytuację gospodarczą kraju spowodowaną epidemią (...)19” nie stanowi dostarczającej analizy kondycji finansów publicznych, która pozwalałaby na stwierdzenie, że istotnie istnieje konieczność podjęcia działań zmierzających do czasowego ograniczenia wydatków i w konsekwencji odstąpienia od przewidzianego w ustawie sposobu obliczania uposażeń prokuratorów. Jak wskazał Trybunał Konstytucyjny w powołanym już wyroku wydanym w sprawie K 1/12 w warunkach istotnego zagrożenia równowagi budżetowej i przyjęcia przez władzę wykonawczą i ustawodawczą szerokiego programu ratowania finansów publicznych pierwszeństwo należy dać zasadzie ochrony równowagi budżetowej, kosztem zaakceptowania ograniczonego w czasie (incydentalnego) zahamowania wzrostu wynagrodzeń sędziowskich, a co za tym idzie – również prokuratorskich. Sąd nie jest jednak władny do dokonywania samodzielnej oceny, czy faktycznie w danym okresie występowało istotne zagrożenie równowagi budżetowej. Okoliczności te powinny zostać wskazane przez samego ustawodawcę w uzasadnieniu przepisów, w których zamierza on zmodyfikować czasowo zasady wynagradzania sędziów i prokuratorów. Skoro w uzasadnieniu projektów ustawy okołobudżetowej na rok 2021 i 2022 roku nie powołano żadnych tego typu przyczyn, ani nie przedstawiono jakichkolwiek analiz finansowych i gospodarczych, to tym samym nie sposób uznać, aby w tym okresie faktycznie istniał stan zagrożenia finansów publicznych. Zdaniem Sadu przyjęcie odmiennego zapatrywania na kwestię uzasadnienia odejścia od ustawowo określonej wartości wynagrodzenia sędziów i prokuratorów mogłoby spowodować niebezpieczny precedens. Wskazanie bowiem przez ustawodawcę jakiejkolwiek nadzwyczajnej okoliczności rzutującej w nieokreślony, lecz odczuwalny sposób na gospodarkę mogłoby stanowić kolejną próbę odejścia od zasad określonych w art. 123 i 124 ustawy prawo o prokuraturze. Nie sposób w obecnej, tak dynamicznie zmieniającej się sytuacji gospodarczej takich okoliczności wykluczyć. Winny one jednak zostać przez ustawodawcę dokładnie wskazane wraz z odniesieniem się do możliwych ciężarów dla gospodarki państwa oraz wskazaniem poszukiwania alternatywnych metod poszukiwania oszczędności, ze wskazaniem iż stanowią one działania niewystarczające dla ratowania gospodarki krajowej.

Nadto wiele poczynań władzy ustawodawczej i wykonawczej w materii poszukiwań oszczędności kłóci się z przyjętym wobec prokuratorów uzasadnieniem rozwiązania płacowego na rok 2021 i 2022.

Rozporządzeniem z Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 2021 roku (Dz. U. z 2021 r. poz. 1394) zmieniono rozporządzenie Prezydenta z dnia 25 stycznia 2002 roku w sprawie szczegółowych zasad wynagradzania osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe (Dz. U z 2020 r. poz. 1824 i 2429) podwyższając mnożniki kwoty bazowej wynagrodzenia zasadniczego i dodatku funkcyjnego w przypadku m. in. Marszałka Sejmu i Senatu, Prezesa Rady Ministrów, szefa Kancelarii Prezydenta, ministrów, Szefa Kancelarii Sejmu i Senatu od 1 sierpnia 2021 roku. W świetle powyższych zmian trudno zrozumieć dlaczego ustawodawca z jednej strony stwierdził, że trudna sytuacja gospodarcza kraju uzasadnia wstrzymanie waloryzacji wynagrodzeń jednej grupy zawodowej, zaś z drugiej strony uznał za zasadne podwyższenie uposażeń innej grupy. Działanie takie z całą pewnością poddaje w wątpliwość bezstronność i obiektywizm ustawodawcy budżetowego przy określaniu zasad wynagradzania prokuratorów w latach 2021 – 2023. W 2022 roku kontynuowano płatność tzw. 13 emerytur, w oparciu o rozwiązanie przyjęte ustawą z 9 stycznia 2020 roku o dodatkowym rocznym świadczeniu pieniężnym dla emerytów i rencistów. Co więcej, kontynuowano rozwiązanie dotyczące tzw. 14 emerytury w oparciu o ustawę z 26 maja 2022 roku o kolejnym w 2022 roku dodatkowym rocznym świadczeniu pieniężnym dla emerytur i rencistów. Jak wynika z oficjalnych danych rządowych koszt 13 i 14 emerytury w 2022 roku wyniósł 25 mld złotych, niezależnie od kosztów wynikających z ustawowej waloryzacji rent i emerytur.

Wskazywanie na ograniczenia budżetowe nie przeszkodziło wreszcie na przyjęciu blisko trzy miesiące przed ustawą okołobudżetową na 2022 rok rozwiązań zawartych w Ustawie z dnia 17 września 2021 roku o zmianie ustawy o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1834), która zmieniła Ustawę z dnia 21 listopada 2021 roku o pracownikach samorządowych (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1282, ost.zm. Dz. U. z 2021 r. poz. 1834). Ustawa nowelizująca i nowe rozporządzenie Rady Ministrów z 25 października 2021 roku w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (Dz. U. poz. 1960) weszły już w życie 1 listopada 2021 roku. Przepisy te wprowadziły zmiany dotyczące wynagrodzeń osób wchodzących w skład organów wykonawczych jednostek samorządu terytorialnego oraz diet radnych, które w sposób istotny zwiększyły wartość ich uposażeń. Wskazano, że minimalne wynagrodzenie ww. osób nie może być niższe niż 80% maksymalnego wynagrodzenia określonego dla poszczególnych stanowisk w przepisach wydanych na podstawie art. 37 ust. 1 tejże ustawy. Ustalono przy tym, że maksymalne wynagrodzenie na danym stanowisku stanowi suma maksymalnego poziomu wynagrodzenia zasadniczego oraz maksymalnego poziomu dodatku funkcyjnego, a w przypadku wójtów (burmistrzów, prezydentów miast), starostów oraz marszałków województwa także kwoty dodatku. Po drugie, podniesiono poziom maksymalnego wynagrodzenia ww. osób decydując, że nie może ono przekroczyć w okresie miesiąca 11,2-krotności kwoty bazowej określonej w ustawie budżetowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe na podstawie przepisów Ustawy z dnia 23 grudnia 1999 roku o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw. Przed nowelizacją maksymalny poziom nie mógł przekroczyć 7-krotności kwoty bazowej. W ustawie budżetowej na rok 2021 kwota ta została określona na poziomie 1.789,42 zł. Oznacza to wzrost maksymalnego wynagrodzenia o 60% z 12.525,94 zł na 20.041,50 zł. Konsekwencją powyższych zmian ustawowych jest wydanie przez Radę Ministrów rozporządzenia z dnia 25 października 2021 roku w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych. Weszło ono w życie, podobnie jak ustawa nowelizująca, z dniem 1 listopada 2021 roku. Określało ono maksymalny poziom wynagrodzenia zasadniczego (kwota w złotych) wójtów (burmistrzów, prezydentów miast), starostów i marszałków województw oraz maksymalny poziom dodatku funkcyjnego (kwota w złotych). Przykładowo, dla wójta czy burmistrza w gminie do 15.000 mieszkańców określono maksymalny poziom wynagrodzenia zasadniczego na poziomie 10.250 zł, zaś maksymalny poziom dodatku funkcyjnego na poziomie 3.150 zł.

Ustawa nowelizująca dokonała także zmian we wszystkich trzech ustrojowych ustawach samorządowych w zakresie maksymalnego poziomu diet przysługujących radnym. Po nowelizacji wysokość diet przysługujących radnemu nie może przekroczyć w ciągu miesiąca łącznie 2,4-krotności kwoty bazowej określonej w ustawie budżetowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe na podstawie przepisów Ustawy z dnia 23 grudnia 1999 roku o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. z 2020 r. poz. 1658). Tym samym maksymalna dieta radnego może wynieść 4.294,61 zł zamiast dotychczasowych 2.684,13 zł (1,5-krotności kwoty bazowej). Także w tym przypadku znowelizowane przepisy mają zastosowanie do ustalania wysokości diet od 1 sierpnia 2021 roku.

Przedstawienie kilku jedynie wybranych przypadków rozwiązań ustawodawczych dotyczących wynagrodzeń nie stanowi bynajmniej wyrazu negacji dla ich zasadności. Jego celem jest zilustrowanie niekonsekwencji ustawodawcy i braku korelacji między rozwiązaniem wprowadzonym ustawami okołobudżetowymi w 2021 i 2022 roku w stosunku do wynagrodzeń prokuratorów, a uzasadnieniem takiego rozwiązania.

Należy podkreślić, że precyzyjne określenie przez ustawodawcę zasad obliczania wynagrodzeń prokuratorskich ma na celu wyeliminowanie jakiejkolwiek uznaniowości w tym zakresie, która mogłaby stać się narzędziem wywierania wpływu na sposób wykonywania obowiązków przez przedstawicieli tej grupy zawodowej.

Oceniając zatem kwestionowane przez powódkę rozwiązania prawne z punktu widzenia norm konstytucyjnych, należy podnieść, że zgodnie z art. 2 Konstytucji RP Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej. Już usytuowanie tej klauzuli w normach konstytucyjnych nakazuje jej przyznać wysoki prymat i miejsce. Dostrzegając jej ogólnikowość i konieczność wykładni przez organy stosujące Konstytucję, zanegować jednak należy, aby była ona dowolna. Zakłada ona swoiste minimum i wyrażające ją formuły prawne. Istotne jest, że z zasady państwa prawnego wyprowadzono zasady pochodne. Jedną z nich stanowi zasada ochrony zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa. Nieodmiennie związana jest z bezpieczeństwem prawnym. W świetle tej zasady adresaci norm prawnych mają prawo oczekiwać, że regulacja prawna nie zostanie zmieniona na ich niekorzyść w sposób arbitralny i zaskakujący (zob. np. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 4 listopada 2015 r., w sprawie K 1/14, oraz wyrok z 19 listopada 2008 r. w sprawie KP 2/08). Nie oznacza to oczywiście, że określone unormowanie, regulujące uprawnienia płacowe, czy inne prawa lub obowiązki obywateli nie mogą zostać nigdy zmienione. Istotny warunek brzegowy zakłada, aby kreowane zmiany nie były dla jednostki zaskakujące i nie miały charakteru arbitralnego (zob.m.in. wyrok KP 2/08, cz. III, pkt 5.2 oraz wyrok z: 8 grudnia 2011 r., P 31/10, cz. III, pkt 5.3). Co więcej ingerencja ustawodawcy może jednak nastąpić tylko wówczas, gdy przemawiają za tym szczególnie istotne wartości konstytucyjne. Do takich zalicza TK m.in. konieczność właśnie m.in. ochrony równowagi budżetowej, której prymat winien być w takiej sytuacji jednak szeroko uzasadniony (zob. wyroki TK z: 20 stycznia 2010 r., KP 6/09; 12 grudnia 2012 r., K 1/12). Jak wskazuje dr J. G. w artykule opublikowanym w czasopiśmie naukowym Praca i zabezpieczenie społeczne pt. ,,Konstytucyjność wstrzymania waloryzacji wynagrodzeń sędziowskich” ( (...) (...)- (...)), praktyka legislacyjna doprowadziła do sytuacji, w której sędzia nie jest w stanie przewidzieć według jakich kryteriów będzie ustalane jego wynagrodzenie w kolejnym roku budżetowym, co wypacza zasadę zaufania obywatela do państwa, która wynika z art. 2 Konstytucji RP.

Wskazać należy dalej - parafrazując autora artykułu przytoczonego w poprzednim akapicie - że rozwiązanie problemu nie wiąże się z derogowaniem jakiegokolwiek przepisu przez Sąd Rejonowy w niniejszej sprawie. Przedmiotowe rozstrzygnięcie nie będzie prowadziło do definitywnego usunięcia z systemu prawnego przepisów ustaw okołobudżetowych. Rozstrzygnięcie sprawy zasadza się na wyborze normy spośród dwóch wprowadzonych z kolidujących ze sobą przepisów, która w najpełniejszy sposób oddaje wartości konstytucyjne. Ustawodawca wprost nie usunął art. 123 § 1 ustawy Prawo o prokuraturze. Wobec tego przepis ten nie może być pomijany w procesie stosowania prawa.

Zestawiając zatem z przedstawioną zasadą, w pierwszej kolejności, ogólną konstrukcję wynagrodzeń prokuratorów (przyjętą ustawą z 20 marca 2009 roku o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw), wreszcie z art. 14 ust. 1 ustawy z 19 listopada 2020 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 (Dz. U. z 2020 r. poz. 2400) oraz art. 10 ust. 1 ustawy 17 grudnia 2021 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 (Dz. U. z 2022 r. poz. 2445), w relacji do innych poczynań ustawodawczych, zasadna staje się odmowa zastosowania unormowania art. 14 ust. 1 ustawy z 19 listopada 2020 roku oraz art. 10 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 2021 roku, jako podstawy kształtowania wynagrodzenia prokuratorów w roku 2021 i 2022.

Wskazywane w uzasadnieniu intencje ustawodawcy nie mają, zdaniem Sądu, przełożenia na rzeczywistość. Jakże ważkimi dla interesów gospodarczych państwa kwestiami trudnej sytuacji finansowej kraju ustawodawca zdaje się posługiwać niekonsekwentnie i wybiórczo. Z jednej bowiem strony prawodawca odchodzi od ukształtowanych zasad ustalania płac jednej grupy, by podnosić uposażenia innym grupom lub przyznawać dodatkowe świadczenia socjalne.

Wskazywana w uzasadnieniu ustawy okołobudżetowej na 2021 rok incydentalność stała się w istocie motywacją i rutynowym postępowaniem, przy braku kryteriów co do warunków ewentualnych zmian przepisów. Można zasadnie dowodzić, że ustawodawca nie dokonał dogłębnej analizy kwestionowanego rozwiązania.

Ustawodawca, pomimo rozwiązania przyjętego w art. 123 § 1 ustawy Prawo o prokuraturze konsekwentnie zrównuje przyrost wynagrodzenia prokuratorów z pracownikami innych jednostek sfery budżetowej. Czyni to pomimo, że inny był cel rozwiązania przyjętego w 2009 roku. Nie negując oczywiście zasadności i potrzeby ogólnego wzrostu wynagrodzeń w tej sferze, nie sposób jednak nie oprzeć się wnioskowi, że błędne rozumienie pojęcia sprawiedliwości społecznej nie może stanowić uzasadnienia odejścia od sposobu wyliczania wynagrodzenia prokuratorów określonego w art. 123 i 124 ustawy prawo o prokuraturze.

Mając na względzie powyższe rozważania, Sąd w niniejszym składzie doszedł do przekonania, że wynagrodzenia prokuratorów w latach 2021 – 2022 zostały określone arbitralnie w sposób sprzeczny z powszechnie obowiązującymi przepisami ustawy – Prawo o prokuraturze, które to przepisy w chwili wydania kwestionowanych ustaw okołobudżetowych nie zostały zmienione ani nie zawieszono ich mocy obowiązującej.

W konsekwencji Sąd uznał, że roszczenie powódki było w pełni uzasadnione. Oceniając je natomiast co do wysokości Sąd ustalił, że wynagrodzenie powódki (obliczone zgodnie z przepisami ustawy – Prawo o prokuraturze) w 2021 roku powinno wynosić w sumie 172.738,70 zł (w tym dodatek za długoletnią pracę), a w 2022 roku powinno wynosić w sumie 194.044,60 zł (wraz z dodatkiem za długoletnią pracę).

Skoro zatem D. K. otrzymywała wynagrodzenie w latach 2021 – 2022 w wysokości w sumie 166.370,15 zł wraz z dodatkiem za długoletnią pracę w 2021 roku i 178.034,40 wraz z dodatkiem za długoletnią pracę w 2022 roku to różnica pomiędzy wynagrodzeniem wypłaconym, a należnym wyniosła w 2021 roku w sumie 6.368,55 zł i 16.010,20 zł w 2022 roku. Tym samym należna powódce kwota to 22.378,75 zł (541,82+491,64+433,46+534,59+541,82+546,46x7+1.335,88+1.339,41x2+1.321,55+1.218,56+
1.350,77x7).

Orzeczenie o odsetkach znajduje swoje uzasadnienie w treści art. 9 § 1 kp w związku z art. 85 § 1 kp w związku z art. 481 kc w związku z art. 300 kp. Datę początkową ich naliczania ustalono w oparciu o przepis § 33 ust. 1 Regulaminu pracy w powszechnych jednostkach organizacyjnych prokuratury w okręgu Prokuratury Okręgowej w L. (...). Zostały one zasądzone comiesięcznie od pierwszego dnia miesiąca następującego po dacie płatności wynagrodzenia ustalonej regulaminem pracy (pkt I wyroku).

Wobec cofnięcia żądania przez powódkę ponad kwotę 22.378,75 zł, należało umorzyć postępowanie w tym zakresie (na podst. art. 355 k.p.c.- pkt II wyroku).

Zgodnie z art. 3 kp pracodawcą jest jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości prawnej, a także osoba fizyczna jeżeli zatrudniają one pracowników. Pracodawcą prokuratora jest więc jednostka organizacyjna prokuratury, w której pełni on czynności służbowe. Powódka jest prokuratorem Prokuratury Rejonowej w L. (...) delegowanym do Prokuratury Okręgowej w L. (...). Delegowanie nie zmienia stanowiska pracy prokuratora, z uwagi na to jej pracodawca pozostaje Prokuratura Rejonowa w L. (...). Wobec powyższego żądanie powódki skierowane przeciwko Prokuraturze Okręgowej w L. (...) należało oddalić (pkt III wyroku).

Zgodnie z treścią art. 108 § 1 kpc Sąd rozstrzyga o kosztach w każdym orzeczeniu kończącym sprawę w instancji. Sąd może jednak rozstrzygnąć jedynie o zasadach poniesienia przez strony kosztów procesu, pozostawiając szczegółowe wyliczenie referendarzowi sądowemu; w tej sytuacji, po uprawomocnieniu się orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie, referendarz sądowy w sądzie pierwszej instancji wydaje postanowienie, w którym dokonuje szczegółowego wyliczenia kosztów obciążających strony.

Zgodnie zaś z art. 98 § 1 i 2 kpc strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Do niezbędnych kosztów procesu prowadzonego przez stronę osobiście lub przez pełnomocnika, który nie jest adwokatem, radcą prawnym lub rzecznikiem patentowym, zalicza się poniesione przez nią koszty sądowe, koszty przejazdów do sądu strony lub jej pełnomocnika oraz równowartość zarobku utraconego wskutek stawiennictwa w sądzie. Równowartość utraconego zarobku nie może przekraczać wynagrodzenia jednego adwokata wykonującego zawód w siedzibie sądu prowadzącego postępowanie.

Sąd postanowił nie obciążać D. K. kosztami procesu poniesionymi przez Prokuraturę Okręgową w L. (...), bowiem na podstawie art. 102 kpc w wypadkach szczególnie uzasadnionych Sąd może zasadzić od strony przegrywającej proces tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Jednocześnie, zgodnie z treścią postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 7 grudnia 2011 roku (II CZ 105/11), do kręgu okoliczności, które powinny być brane pod uwagę przez sąd przy ocenie przesłanek z art. 102 kpc należą przede wszystkim fakty związane z samym przebiegiem procesu, tj. podstawa oddalenia żądania, zgodność zamiarów stron w sprawach dotyczących stosunku prawnego, który może być ukształtowany tylko wyrokiem, szczególna zawiłość lub precedensowy charakter sprawy albo subiektywne przekonanie powoda co do zasadności zgłoszonego roszczenia - trudne do zweryfikowania a limine, a ponadto sposób prowadzenia procesu przez stronę przegrywającą albo niesumienne lub oczywiście niewłaściwe postępowanie strony wygrywającej, która w ten sposób wywołała proces i koszty połączone z jego prowadzeniem. Zalicza się do nich także okoliczność, że rozstrzygnięcie sprawy nastąpiło na podstawie faktów ustalonych na podstawie dowodów dopuszczonych przez sąd z urzędu, jak również niewspółmierność wysokości kosztów pomocy prawnej poniesionych przez stronę wygrywającą proces do stopnia zawiłości sprawy i nakładu pracy pełnomocnika.

Na gruncie niniejszej sprawy mamy do czynienia właśnie z wypadkiem szczególnie uzasadnionym wobec charakteru rozpoznawanej sprawy. W niniejszej sprawie powódka celowo nie dążyła do przedłużenia procesu, zwiększenia jego kosztów, ani nie wprowadzali Sądu w błąd. Ponadto należy mieć na uwadze, że dochodzonym przez nią roszczeniem było wynagrodzenie za pracę, którego dochodziła w dobrej wierze, będąc przekonaną o słuszności swojego roszczenia. W związku z tym, Sąd uznał, że zachodzą w niniejszej sprawie szczególne okoliczności uzasadniające zastosowanie art. 102 k.p.c. i wobec tego orzeczono jak w pkt IV wyroku. Nieuiszczoną opłatę od pozwu, od uiszczenia której powódka była zwolniona z mocy ustawy Sąd postanowił przejąć na rachunek Skarbu Państwa uwzględniając treść art. 113 ust. 1 Ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1144 ze zm.) (pkt V wyroku). O nadaniu wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności w zakresie kwoty 24.548,18 zł orzeczono stosownie do dyspozycji art. 477 ² § 1 zd. 1 kpc, który stanowi, że zasądzając należność pracownika w sprawach z zakresu prawa pracy, sąd z urzędu nada wyrokowi przy jego wydaniu rygor natychmiastowej wykonalności w części nieprzekraczającej pełnego jednomiesięcznego wynagrodzenia pracownika (pkt VI wyroku).

Mając powyższe na uwadze Sąd Rejonowy orzekł, jak w wyroku.