Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

1 lipca 2024 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w następującym składzie:

Przewodniczący: SSO Małgorzata Kosicka

Protokolant: st. sekr. Sądowy Anna Kapanowska

po rozpoznaniu 1 lipca 2024 r. na rozprawie w W.

sprawy z odwołania (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddziału w W.

z 30 czerwca 2023 r., numer (...)- (...)-D

o podleganie ubezpieczeniom społecznym

I. zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdza, że N. A. (1) jako pracownik płatnika składek KH (...) K. H. (obecnie (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W.) podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu od 4 sierpnia 2021 r. do 1 lutego 2022 r.;

II. zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddziału w W. na rzecz N. A. (1) 180 zł (sto osiemdziesiąt złotych) z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie od uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

III. zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziału w W. na rzecz (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. 180 zł (sto osiemdziesiąt złotych)
z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie od uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt VII U 1229/23

UZASADNIENIE

N. A. (1) złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziału w W. z 30 czerwca 2023 r., numer (...)- (...)-D, stwierdzającej, że odwołująca się nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu oraz wypadkowemu od 4 sierpnia 2021 r. do 1 lutego 2022 r. jako pracownik płatnika składek (...). Ubezpieczona wniosła o uchylenie w całości zaskarżonej decyzji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez organ rentowy lub uchylenie powyższej decyzji i umorzenie postępowania. Nadto, odwołująca się wniosła o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Zaskarżonej decyzji odwołująca się zarzuciła:

1.  błąd w ustaleniach faktycznych, polegający na przyjęciu przez organ, że N. A. (1) zawarła umowę o pracę w celu uzyskania świadczeń oraz, że nie przepracowała u płatnika składek nawet jednego dnia;

2.  naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 7 i 77 par. 1 kpa poprzez odstąpienie od wszechstronnego zbadania wszelkich okoliczności sprawy i nienależyte zaniechania przeprowadzenie postępowania dowodowego w zakresie wskazanych powyżej regulacji ustawowych, w tym przede wszystkim całkowite pominięcie okoliczności wskazywanych przez ubezpieczoną, które wpłynęły na fakt jej obecności w pracy wyłącznie 4 sierpnia 2021 roku;

3.  naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 75 par. 1 kpa stanowiącego, że jako dowód należy dopuścić wszystko, co może się przyczynić do wyjaśnienia spawy, a nie stoi w sprzeczności z prawem.

W uzasadnieniu stanowiska odwołująca się wskazała, że decyzja organu rentowego nie jest prawidłowa i nie uwzględnia wszystkich okoliczności sprawy, w tym szczególności dokumentacji medycznej, jaka została przesłana do organu rentowego za pośrednictwem ePuap 3 lipca 2023 r., przez pełnomocnika ubezpieczonej. Dokumenty powyższe nie zostały poddane merytorycznej analizie, wobec faktu, że uprzednio została już wysłana decyzja w przedmiotowej sprawie, doręczona 5 lipca 2023 r. Odwołująca się podniosła że 4 sierpnia 2021 r. N. A. (1) stawiła się w miejscu pracy w celu rozpoczęcia świadczenia pracy. To, jakie obowiązki zostały jej przydzielone wynikało z decyzji pracodawcy. Po podpisaniu umowy o pracę odbyła szkolenie bhp. Ubezpieczona podniosła, że szkolenia bhp są dla pracownika obowiązkowe i ściśle związane z wykonywaniem obowiązków w ramach stosunku pracy, pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy, a co za tym idzie szkolenia te należy w pełnym wymiarze zakwalifikować jako czas pracy. Nadto, ubezpieczona podniosła, że syn N. Y. uległ wypadkowi, co spowodowało konieczność hospitalizacji, w trakcie której miała miejsce operacja małoletniego, a następnie rekonwalescencji przez okres 6 tygodni. Dziecko otrzymało zalecenie do minimum 2-tygodniowego pobytu w domu. N. A. (1) była jedyną osobą, która mogła zapewnić małoletniemu opiekę, zgodnie z zaleceniami lekarskimi (odwołanie z 7 sierpnia 2023 r. – k. 5-8 a.s.).

Odwołanie od powyższej decyzji złożył również płatnik składek (...) sp. z o.o. z siedzibą w W., zaskarżając ją w całości. Płatnik składek wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez stwierdzenie, że N. A. (1) w okresie od 4 sierpnia 2021 r. do 1 lutego 2022 r. podlega obowiązkowym ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu. Nadto, wniósł o zasądzenie na rzecz płatnika składek kosztów postępowania według norm przepisanych. Zaskarżonej decyzji płatnik składek zarzucił naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. at. 83 ust. 1 w zw. z art. 2a ust. 1 i 2, art. 68 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz art. 58 par. 2 k.c. i art. 22 par. 1 oraz art. 300 kp:

- poprzez ich niewłaściwe zastosowanie, polegające na ustaleniu, że ubezpieczona nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu, pomimo pozostawania z płatnikiem składek w stosunku pracy,

- przez ich błędną wykładnie i niewłaściwe zastosowanie, polegające na przyjęciu nieważności umowy o pracę z 4 sierpnia 2021 r. zawartej pomiędzy ubezpieczoną a płatnikiem składek, mimo woli stron świadczenia pracy na zasadach podporządkowania pracowniczego oraz barku okoliczności wskazujących, że wolą stron nie było nawiązanie stosunku o cechach właściwych dla umowy o pracę.

W uzasadnieniu stanowiska płatnik składek wskazał, że 9 marca 2023 r. przedsiębiorca K. H., będący osobą fizyczną wykonującą we własnym imieniu działalność gospodarczą pod firmą (...) złożył oświadczenie o przekształceniu formy prawnej prowadzonej działalności w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością pod firmą (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W.. Płatnik składek wyjaśnił, że nie miał żadnej świadomości o tym, że zawierana umowa o pracę była ukierunkowana na wyłudzenie jakichkolwiek świadczeń z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Płatnik zawarł z ubezpieczoną umowę, przeszkolił ją i dopełnił wszystkich czynności leżących po jego stronie w tym oczywiście dokonał zgłoszenia ubezpieczonej do ubezpieczenia. Zdaniem płatnika składek, zawarcie umowy o pracę nie mogło być zakwestionowane w oparciu o przesłankę pozorności, która dla swojego wystąpienia wymaga świadomości po oby stronach tego stosunku prawnego, że osoba określona w umowie o pracę jako pracownik nie będzie świadczyć pracy, a osoba wskazana jako pracodawca nie będzie korzystał z tej pracy (odwołanie z 10 sierpnia 2023 r. – k. 5-1, akta VII U 1261/23).

Odwołanie płatnika składek zostało zarejestrowane pod sygn. akt VII U 1261/23, a zarządzeniem z 14 września 2021 r. sąd połączył tę sprawę do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia ze sprawą VII U 1229/23 i prowadzenia jej dalej pod wspólnym nr VII U 1229/23 (zarządzenie z 14 września 2021 r. – k. 25 akta VII U 1261/23).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. w odpowiedzi na odwołanie ubezpieczonej oraz odwołanie płatnika składek wniósł o ich oddalenie. W uzasadnieniu stanowiska organ rentowy wskazał, że płatnik składek przedstawił kartę szkolenia wstępnego w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy z 4 sierpnia 2021 r., oświadczenia N. A. (1) podpisane 4 sierpnia 2021 r., ewidencję czasu pracy oraz grafik dzienny, które to potwierdzają, że odwołująca była w pracy jedynie 4 sierpnia 2021 r. Powyższe dokumenty wskazują, że zgłoszona do ubezpieczeń uczestniczyła we wstępnym szkoleniu, jednak nie wykonywała obowiązków pracowniczych. Tym samym należy uznać, że N. A. (1) nie przepracowała dla pracodawcy nawet jednej godziny, ponieważ trudno przyjąć, że szkolenie pracownika, jest pracą wykonywaną na jego rzecz. Organ rentowy podniósł, że w toku postępowania poddano analizie również przebieg ubezpieczenia N. A. (1) i jej partycypację w systemie ubezpieczeń społecznych. Analiza ta wykazała, że ww. przepracowała łącznie jedynie 17 miesięcy. Ponadto, bezpośrednio przed zatrudnieniem u przedmiotowego płatnika nie posiadała żadnego tytułu rodzącego obowiązek do ubezpieczeń społecznych, co oznacza, że nie miałaby jakichkolwiek praw do ochrony ubezpieczeniowej, a w konsekwencji uprawnień do świadczeń zasiłkowych. Z powyższego wynika, że N. A. (1) w niewielkim stopniu partycypowała w systemie ubezpieczeń społecznych, z którego jak wiadomo powszechnie, wypłacane są wszelkie świadczenia. Organ rentowy zwrócił uwagę na fakt, że dopiero w momencie, gdy w bliskiej perspektywie pojawiła się możliwość długotrwałego skorzystania z zasiłków z FUS N. A. (1) podjęła zatrudnienie jednocześnie u 3 pracodawców, u których przepracowała jedynie ok. 3 dni. Nadto, ZUS wskazał, że z dokumentów dostarczonych przez płatnika składek wynika, że otrzymał on list polecony od N. A. (1) z zaświadczeniem lekarskim z 13 września 2021 r. o stanie ciąży ubezpieczonej (19 tydzień) oraz informacje, że w związku z ciążą, jej umowa przedłuża się do dnia porodu. Sytuacja ta utwierdza organ rentowy w przekonaniu, że przedmiotowy stosunek pracy został zawarty przez N. A. (1) tylko i wyłącznie w celu uzyskania zasiłków z ubezpieczenia chorobowego. Zawarcie umowy o pracę dało N. A. (1) status pracownika, a tym samym wszystkie przysługujące świadczenia, po 30 dniach podlegania ubezpieczeniom społecznym, które po 33 dniach w całości płatne są przez ZUS i nie obciążają pracodawcy. Organ rentowy zauważył, że w przedmiotowej sprawie, w związku z krótkim okresem czasu pomiędzy nawiązaniem spornego stosunku pracy, a powstaniem niezdolności do pracy, pracodawca nie poniósł żadnych kosztów ubezpieczenia w stosunku do korzyści finansowych wynikających ze świadczeń w postaci zasiłków. Wszystkie poczynione ustalenia nasuwają przypuszczenie, że zgłoszenie odwołującej do ubezpieczeń społecznych w istocie nie miało na celu realizacji interesów firmy jako pracodawcy z jednej strony i świadczenia pracy za wynagrodzeniem przez N. A. (1) z drugiej, a jedynie umożliwienie zgłoszonej do ubezpieczeń wykorzystanie statusu pracowniczego do osiągnięcia swoich prywatnych celów. W tym konkretnym przypadku uwiarygodnienia, że umowa o pracę jest realizowana by zagwarantować odwołującej uzyskanie ochrony ubezpieczeniowej i świadczeń z funduszu chorobowego. Odnosząc się do zarzutów i argumentacji przedstawionych w odwołaniu, ZUS podtrzymał stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji. Wskazał, że odwołanie w swej treści nie wnosi do sprawy nowych okoliczności, które mogłyby skutkować uchyleniem przedmiotowej decyzji (odpowiedź na odwołanie z 16 sierpnia 2023 r. – k. 11; odpowiedź na odwołanie z 23 sierpnia 2023 r. – k. 18-24, akta o sygn. VII U 1261/23).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

N. A. (1) (poprzednie nazwisko T.), ur. (...), w lipcu 2011 r. ukończyła C. (...) Ekonomiczny na kierunku rachunkowość, uzyskując tytuł magistra. Od 2017 r. mieszka w Polsce. W 2017 r. pracowała w McDonald’s przy ul. (...) na stanowisku kasjera. Gdy przyjechała do Polski, jej dzieci zostały w Ukrainie. Po dwóch miesiącach dowiedziała się, że jej córka zachorowała i musiała wyjechać, w związku z czym rozwiązała umowę o pracę za porozumieniem stron. Po miesiącu wróciła do Polski i pracowała w CasaResidents - w firmie, która wynajmowała mieszkania. Nie otrzymała karty pobytu w Polsce, ponieważ pracodawca nie zgłosił jej do ubezpieczeń społecznych. W okresie od 26 października 2017 r. do 31 grudnia 2017 r. zatrudniona była w (...) A. B. w wymiarze ¾ etatu na stanowisku pracownika restauracji opłacanego stawką godzinową. W okresie od maja 2018 r. do lutego 2019 r. zatrudniona była w H&M w W. na stanowisku specjalisty ds. obsługi klienta rosyjskojęzycznego. Natomiast w okresie od 18 marca 2019 r. do 17 czerwca 2020 r. pracowała w (...) sp. z o.o. na stanowisku koordynatora działu utrzymania czystości. Był to okres covidowy i hotel został zamknięty, a umowa o pracę ubezpieczonej nie została przedłużona. Następnie ubezpieczona zatrudniła się w kilku miejscach, m.in. w McDonalds z uwagi na sytuację rodzinną. W międzyczasie opuścił ją mąż, została sama z dziećmi. Była w trudnej sytuacji i w okresie, gdy chorowała na covid została bez środków do życia (świadectwo pracy z 29 grudnia 2017 r. – a.r.; świadectwo pracy z 17 czerwca 2020 r. – a.r.; CV ubezpieczonej- a.r.; zeznania N. A. (1) – k. 74 a.s.).

Płatnik KH (...) prowadził działalność od 1 maja 2016 r. do 2 kwietnia 2023 r., a przeważającym przedmiotem działalności gospodarczej były restauracje i inne stałe placówki gastronomiczne. 9 marca 2023 r. przedsiębiorca K. H., będący osobą fizyczną wykonującą we własnym imieniu działalność gospodarczą pod firmą (...) złożył oświadczenie o przekształceniu formy prawnej prowadzonej działalności w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością pod firmą (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. (wydruk z (...), wydruk z KRS – a.r.). W spółce jest obecnie 15 oddziałów i zatrudnia ona ponad 1000 osób. I. S. od 2019 r. zajmuje się koordynowaniem zatrudnienia pracowników restauracji. Rotacja pracowników jest duża, częściowo pracownicy przychodzą na okresy wakacyjne i na doraźne czynności. W restauracji przy ul. (...) zatrudnionych jest wielu studentów i obcokrajowców. Pracownicy mają ruchomy czas pracy, mogą pracować na fragmencie etatu. (...) do restauracji zatrudnia manager ds. personalnych, rozmawia z kandydatem i sprawdza dokumenty. Następnie manager kontaktuje się z I. S. ustalając czy może zatrudnić taką osobę. Po rozmowie wydawane jest skierowanie na badanie. Pracownik nie potrzebuje żadnych kwalifikacji do pracy. Rekrutacja jest ciągła i cały czas jest niedobór pracowników (zeznania I. S. – k. 74 a.s.).

4 sierpnia 2021 r. N. A. (1) (T.) podpisała z KH (...) H. reprezentowaną przez E. K. umowę o pracę na okres próbny od 4 sierpnia 2021 r. do 31 października 2021 r. Zgodnie z warunkami tej umowy ubezpieczona została zatrudniona na stanowisku pracownika restauracji w pełnym wymiarze czasu pracy, z wynagrodzeniem 18 zł brutto za godzinę. Termin rozpoczęcia pracy ustalono na 4 sierpnia 2021 r., zaś jako miejsce świadczenia pracy wskazano restaurację (...)’s ul. (...), (...)-(...) W. oraz pozostałe restauracje według zleceń KH (...) (umowa o pracę z 4 sierpnia 2021 r. – a.r.). Ubezpieczona uzyskała zaświadczenie lekarskie z 29 lipca 2021 r. stwierdzające brak przeciwskazań zdrowotnych do wykonywania pracy na stanowisku pracownika restauracji oraz zaświadczenie o braku przeciwskazań zdrowotnych do podjęcia i wykonywania prac przy których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia lub choroby zakaźnej na inne osoby. (skierowanie na badania z 1 lipca 2021 r. – a.r.; wniosek o wydanie orzeczenia dokumentującego wynik badań celów sanitarno-epidemiologicznych z 30 czerwca 2021 r. – a.r.; orzeczenie lekarskie nr (...) – a.r.; orzeczenie lekarskie dla celów sanitarno-epidemiologicznych z 29 lipca 2021 r. – a.r.).

Do obowiązków ubezpieczonej na zajmowanym stanowisku należało: obszar produkcji – praca przy grillu, frytkownicach, tosterach oraz garnirowaniu, uzupełniania zapasów, przygotowywanie produktów (np. kanapek, sałatek, deserów) i półproduktów, utrzymywanie w czystości pomieszczeń, urządzeń, sprzętów, narzędzi i naczyń; obszar sprzedaży – przygotowywanie deserów oraz napojów zimnych i gorących, obsługa kasy związana z odpowiedzialnością za mienie powierzone na tym stanowisku z obowiązkiem zwrotu albo wyliczenia się, przyjmowanie, zestawianie i wydawanie zamówień, uzupełnianie zapasów, utrzymywanie w czystości pomieszczeń, urządzeń, sprzętów, narzędzi i naczyń; prace magazynowe oraz prace przygotowawcze przed otwarciem i po zamknięciu restauracji oraz dostawy na obszar kuchni i serwisu; sala restauracyjna – prace porządkowe, utrzymywanie w czystości pomieszczeń, sprzętów i części sanitarnej; prace porządkowe w restauracji i na terenie wewnętrznym wokół restauracji zgodnie z dyspozycjami pracodawcy (umowa o pracę z 4 sierpnia 2021 r. – a.r.). W restauracji przy ul. (...) osoby na stanowisku pracownika restauracji stanowią 90% wszystkich pracowników (zeznania I. S. – k. 74 a.s.).

Odwołująca się od 4 sierpnia 2021 r. do 1 lutego 2022 r. została zgłoszona do ubezpieczeń społecznych jako pracownik KH (...). Jej atutem było to, że pracowała już wcześniej w McDonald’s przy kasie. W tym dniu wzięła udział w szkoleniu zakresu BHP i wypełniła wszystkie dokumenty związane z zatrudnieniem. Zapoznano ją z personelem. Pokazano jej jak wymieniać płyny dezynfekujące i oznaczać czas pracy przy wejściu i wyjściu z pracy. Ustalono także grafik pracy. Przebywała w pracy od godz. 9.00 do godz. 16.00.

Następnego dnia, tj. 5 sierpnia 2021 r., ubezpieczona nie przystąpiła do pracy, poprosiła o wolny dzień, gdyż jej syn miał urodziny. Zamierzała pracować 5 dni w tygodniu przez 40 godzin. Miała przyjść do pracy 6 sierpnia 2021 r., lecz jej córka schodząc z łóżka przewróciła się i uderzyła w głowę. W związku tym, że córka odwołującej się miała zawroty głowy, ubezpieczona nie mogła jej zostawić samej. Odwołująca się napisała smsa do pracodawcy, że tego dnia zostanie w domu. Musiała jechać z córką do szpitala. Następnie syn ubezpieczonej złamał nos. Ubezpieczona po 4 sierpnia 2021 r. nie wróciła do pracy. Okazało się, że jest w ciąży, a podczas wizyty u lekarza jeden z specjalistów wskazał, że jest to ciąża pozamaciczna (oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi z 16 lipca 2021 r. – a.r.; karta szkolenia wstępnego w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy – a.r.; karta ewidencyjna odzieży roboczej i obuwia roboczego z 4 sierpnia 2021 r. – a.r.; ewidencja czasu pracy za rok 2021 i 2022 – a.r.; karta wynagrodzeń za rok 2021 i 2022 – a.r.; oświadczenie pracownika dla celów obliczenia miesięcznych zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych PIT-2 z 4 sierpnia 2021 r. – a.r.; oświadczenie o wskazaniu rachunku bankowego z 4 sierpnia 2021 r. – a.r. ; grafik pracy – a.r.; karta zasiłkowa – a.r.; raport płac pracowników za sierpień 2021 r. – a.r.; zaświadczenie lekarskie z 13 września 2021 r. – a.r.; pismo o przedłużenie umowy o pracę do dnia porodu – a.r.; odpowiedź na pismo dotyczące przedłużenia umowy o pracę do dnia porodu – a.r.; zeznania I. S. – k. 73).

Odwołująca od 9 sierpnia 2021 r. do 12 września 2021 r. przebywała na zasiłku opiekuńczym. Od 13 września 2021 r. do 1 lutego 2022 r. była niezdolna do pracy, następnie 2 lutego 2022 r. urodziła dziecko (bezsporne).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W. pismem z 4 maja 2023 r. zawiadomił N. A. (1) i płatnika składek o wszczęciu z urzędu postępowania w sprawie ustalenia prawidłowości zgłoszenia N. A. (1) do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika składek i wezwał do złożenia wyjaśnień oraz przedłożenia dokumentów dotyczących zatrudnienia i wykonywania pracy (zawiadomienie z 4 maja 2023 r. – a.r.).

Płatnik składek 10 maja 2023 r. odebrał kierowaną do niego korespondencję i złożył dokumenty oraz wyjaśnienia w sprawie przedmiotowego zatrudnienia. Natomiast odwołująca odebrała korespondencję 17 maja 2023 r., jednak nie dostarczyła wymaganej dokumentacji (epo – a.r.).

26 maja 2023 r. o Zakładu wpłynęła umowa o pracę przekazana przez pełnomocnika zgłoszonej do ubezpieczeń wraz z pismem o przedłużenie terminu do złożenia pozostałych dokumentów do 15 czerwca 2023 r. (pismo z 26 maja 2023 r. – a.r.).

Pismem z 1 czerwca 2023 r. organ rentowy wyraził zgodę na przedłużenie terminu na złożenie dokumentów zgodnie z wnioskiem pełnomocnika odwołującej do 15 czerwca 2023 r. Z uwagi na niezłożenie przez ubezpieczoną dokumentów, 16 czerwca 2023 r. do obu stron postępowania organ rentowy wysłał zawiadomienie o zakończeniu postępowania wraz z informacją, że na stronie postępowania administracyjnego ciąży obowiązek aktywnego współdziałania z organem administracji w zakresie gromadzenia istotnego dla sprawy materiału dowodowego. Pełnomocnik odwołującej ponownie złożył pismo o dalsze przedłużenie terminu na dostarczenie dokumentów. Pismem z 21 czerwca 2023 r. organ rentowy nie wyraził zgody na ponowne przedłużenie terminu do złożenia dokumentów. Do dnia wydania zaskarżonej decyzji N. A. (1) nie złożyła zeznań w sprawie ani wymaganej dokumentacji. W związku z powyższym decyzję podjęto w oparciu o dokumenty dostarczone przez płatnika składek oraz zapisy zewidencjonowane na koncie płatnika i zgłoszonej do ubezpieczeń (pismo z 1 czerwca 2023 r. – a.r.; zawiadomienie z 16 czerwca 2023 r. – a.r.; pismo z 21 czerwca 2023 r. – a.r.).

Organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję z 30 czerwca 2023 r., numer (...)- (...)-D, w której stwierdził, że N. A. (1) jako pracownik u płatnika składek KH (...) nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu oraz wypadkowemu od 4 sierpnia 2021 r. do 1 lutego 2022 r. (decyzja z 30 czerwca 2023 r. – a.r.).

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił w na podstawie dowodów z dokumentów zawartych w aktach sprawy oraz na podstawie zeznań świadka I. S. i na podstawie zeznań odwołującej się. Sąd w całości dał wiarę zeznaniom świadka, gdyż były one spójne i logiczne oraz zgodne z zebranymi w sprawie dokumentami.

W zakresie wykonywanej przez odwołującą się pracy zeznania świadka korespondują z zeznaniami ubezpieczonej. Świadek wyjaśniła charakter wykonywanych przez ubezpieczoną czynności, intencje związane z zawarciem umowy oraz faktyczne podjęcie przez ubezpieczoną pracy, jak też faktyczne potrzeby płatnika składek w zakresie obowiązków wykonywanych przez ubezpieczoną. I. S. potwierdziła, że 4 sierpnia 2021 r. ubezpieczona stawiła się do pracy i w tym dniu podpisania umowy zostały przekazane jej dokumenty do podpisania oraz odbyła szkolenie BHP.

Zdaniem sądu, dokumenty i zeznania świadka oraz odwołującej się, w zakresie w jakim sąd oparł na nich swoje ustalenia, są wiarygodne, wzajemnie się uzupełniają i tworzą spójny stan faktyczny. Dokumenty nie były przez strony sporu kwestionowane w zakresie ich autentyczności i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, a zatem wynikające z treści tych dokumentów okoliczności należało uznać za bezsporne i mające wysoki walor dowodowy.

Z powyższych względów sąd uznał materiał dowodowy zgromadzony w sprawie za kompletny i wystarczający do wydania orzeczenia kończącego postępowanie.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie było uzasadnione.

Spór w niniejszej sprawie koncentrował się na ustaleniu, czy N. A. (1) podlegała obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym w związku z zatrudnieniem na podstawie umowy o pracę u płatnika składek.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1230 z późn. zm.), zwanej dalej ,,ustawą” obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów. W myśl art. 13 pkt 1 ustawy następuje to od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania. O tym jednak, czy dany stosunek prawny łączący dwa podmioty może być uznany za stosunek pracy, rozstrzygają przepisy prawa pracy. W myśl definicji zawartej w art. 2 k.p. pracownikiem jest osoba zatrudniona między innymi na podstawie umowy o pracę. Użyty w powyższym przepisie zwrot „zatrudniona” oznacza istnienie między pracownikiem
a pracodawcą szczególnej więzi prawnej o charakterze zobowiązaniowym, tj. stosunku pracy. Istotą tegoż stosunku jest – w świetle art. 22 § 1 k.p. – uzewnętrznienie woli umawiających się stron, z których jedna deklaruje chęć wykonywania pracy określonego rodzaju w warunkach podporządkowania pracodawcy, natomiast druga – stworzenia stanowiska pracy i zapewnienia świadczenia pracy za wynagrodzeniem. Celem i zamiarem stron umowy o pracę winna być każdorazowo faktyczna realizacja treści stosunku pracy, przy czym oba te elementy wyznaczają: ze strony pracodawcy – realna potrzeba ekonomiczna i umiejętności pracownika, zaś ze strony pracownika – ekwiwalentność wynagrodzenia uzyskanego za pracę.

Dla stwierdzenia, czy zaistniały podstawy do objęcia odwołującej ubezpieczeniem społecznym, w świetle powołanych przepisów, wymagane jest ustalenie, czy zatrudnienie miało charakter rzeczywisty i polegało na wykonywaniu pracy określonego rodzaju, na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, czyli w warunkach określonych w art. 22 § 1 k.p.
Zgodnie z art. 83 § 1 k.c., na który powołał się organ rentowy, nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Pozorność umowy wyraża się w braku zamiaru wywołania skutków prawnych przy jednoczesnym zamiarze stworzenia okoliczności mających na celu zmylenie osób trzecich. Nieważność spowodowaną pozornością czynności prawnej należy odróżnić od nieważności czynności prawnej mającej na celu obejście ustawy czy sprzecznej z zasadami współżycia społecznego (art. 58 § 1 i 2 k.c.). Czynność prawna mająca na celu obejście ustawy polega na takim ukształtowaniu jej treści, które z formalnego punktu widzenia nie sprzeciwia się ustawie, ale w rzeczywistości zmierza do zrealizowania celu, którego osiągnięcie jest przez ustawę zakazane. Pojęcia obejścia prawa i pozorności są sobie znaczeniowo bliskie i niejednokrotnie pokrywają się. Czynność prawna może być sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, przez które rozumie się na ogół obowiązujące w stosunkach między ludźmi reguły postępowania, które za podstawę mają uzasadnienie ocenne, a nie prawne. Odwołują się one do powszechnie uznawanych w całym społeczeństwie lub w danej grupie społecznej wartości i ocen właściwego, przyzwoitego, rzetelnego, lojalnego czy uczciwego zachowania. Zasady te obejmują nie tylko reguły moralne, lecz także obyczajowe (Z. Radwański (w:) System prawa prywatnego, t. 2, 2002, s. 240 i n.; M. Safjan (w:) K. Pietrzykowski, Komentarz, t. I, 2008, s. 327).

W orzecznictwie Sądu Najwyższego podkreśla się, że przy ocenie istnienia tytułu do ubezpieczenia społecznego nacisk kładzie się na ustalenie faktycznego wykonywania umowy czy działalności (wyroki Sądu Najwyższego: z 26.02.2013 r., I UK 472/12, z 24.08.2010 r. I UK 74/10, z 13.11.2008 r., II UK 94/08, postanowienie Sądu Najwyższego z 18.10.2011 r., III UK 43/11). Nie wystarczy zatem zawarcie samej umowy, lecz konieczne jest rozpoczęcie jej wykonywania. Umowa taka powinna mieć, przynajmniej w zamiarze, realne znaczenie gospodarcze, w innym bowiem przypadku można by mówić jedynie o relacji grzecznościowej, a nie stosunku prawnym.

Przenosząc zaprezentowane poglądy orzecznictwa na toczący się spór w rozpatrywanej sprawie sąd zważył, że nie zaszły okoliczności wskazujące na nieważność umowy o pracę. Odwołujące się strony wykazały, że odwołująca świadczyła pracę na rzecz płatnika składek i udowodniły to twierdzenie za pomocą źródeł osobowych, tj. zeznań świadka I. S., która jest koordynatorem spraw personalnych w restauracji płatnika składek i potwierdziła, że 4 sierpnia 2021 r. odwołująca stawiła się w pracy w celu rozpoczęcia świadczenia pracy. Zostały przekazane jej wszystkie dokumenty do podpisania i przeszła szkolenie BHP. Wskazać należy że to jakie obowiązki zostały jej przydzielone wynikało z decyzji pracodawcy. Sąd zważył, że szkolenia bhp są organizowane w czasie pracy i na koszt pracodawcy, nadto podkreślić należy, że szkolenia te są obowiązkowe dla pracownika i ściśle związane z wykonywaniem obowiązków w ramach stosunku pracy. Ponadto, odwołująca przedstawiła dokumenty takie jak m.in. orzeczenie lekarskie o braku przeciwskazań do pracy, listy płac oraz kartę szkolenia bhp. Sąd uznał ze czynności podjęte przez ubezpieczoną 4 sierpnia 2021 r. stanowiły czynności wskazujące na świadczenie pracy na rzecz płatnika składek. W związku z tym odwołująca się od 4 sierpnia 2021 r. podlegała ubezpieczeniom społecznym, gdyż w tym dniu świadczyła pracę na rzecz płatnika składek. Co prawda po 4 sierpnia 2021 r. ubezpieczona nie wykonywała czynności na rzecz płatnika składek, ale nie sposób uznać, by ustało w związku tym podleganie ubezpieczeniom. W ocenie sądu nie sposób uznać spornej umowy o pracę umową za nieważną, ponieważ odwołująca rozpoczęła jej realizowanie. Okoliczność, że już następnego dnia po dniu zatrudnienia odwołująca zaprzestała świadczenia pracy, nie może stanowić podstawy do uznania umowy za nieważną. Przepisy prawa nie zawierają żadnych ograniczeń, nie wskazują w jakim czasie może dojść do nawiązania stosunku pracy, ani przez jaki okres powinny być opłacane składki na ubezpieczenia społeczne, aby późniejsza wypłata świadczeń związanych z chorobą i macierzyństwem nie naruszała zasad solidaryzmu, równego traktowania ubezpieczonych, ochrony interesów i nie pokrzywdzenia innych ubezpieczonych oraz nieuszczuplania środków zgromadzonych w ramach ubezpieczenia. Sama chęć uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego, jako motywacja do podjęcia zatrudnienia, nie świadczy o zamiarze obejścia prawa, podobnie jak i inne cele stawiane sobie przez osoby zawierające umowy o pracę, takie jak chociażby chęć uzyskania środków utrzymania (zob. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 26 lutego 2013r., I UK 472/12; z dnia 11 września 2013r., II UK 36/13; także: wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 16 marca 2017r., III AUa 1003/16; wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 10 lutego 2017r., III AUa 1270/16; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 5 lipca 2018r., III AUa 297/18; wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 11 maja 2018r., III AUa 858/17). Powyższe sprawia, że zawarcie umowy o pracę wyłącznie w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego, nie powoduje samo w sobie nieważności takiej czynności prawnej, jako mającej na celu obejście ustawy, czy też jej pozorności, o ile na jej podstawie praca w reżimie określonym w art. 22 § 1 k.p. faktycznie jest wykonywana. Innymi słowy, motywacja skłaniająca do zawarcia umowy o pracę nie ma znaczenia dla jej ważności przy założeniu rzeczywistego świadczenia pracy zgodnie z warunkami określonymi w ww. przepisie. (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 10 kwietnia 2018r., III AUa 141/18).

Sąd zważył, że odwołująca była w ciąży w momencie zawarcia umowy, jednak brak jest zasad, które ograniczałyby możliwości zatrudnienia kobiety w ciąży. Zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem samo zawarcie umowy o pracę w okresie ciąży, nawet gdyby głównym motywem było uzyskanie zasiłku macierzyńskiego bądź też podwyższenie świadczeń związanych z nadchodzącym macierzyństwem i potencjalnym okresem niezdolności do pracy, nie jest naganne ani tym bardziej sprzeczne z prawem; przeciwnie, jest to postępowanie rozsądne i uzasadnione zarówno z osobistego, jak i społecznego punktu widzenia (wyrok Sądu Najwyższego z 6.02.2006 r., III UK 156/05).

Zdaniem sądu, z materiału dowodowego jasno wynika, że sporna umowa była faktycznie realizowana. W rozpoznawanej sprawie istotne jest to, że strony przystąpiły do realizacji umowy o pracę. Wbrew twierdzeniom organu rentowego nie wystąpiły żadne okoliczności, które mogłyby potwierdzać pozorność umowy, a tym samym jej nieważność.

Mając na względzie powyższe okoliczności sąd stwierdził, że stanowisko organu rentowego wyrażone w zaskarżonej decyzji było nieuzasadnione. Uwzględniając całokształt okoliczności faktycznych ustalonych w oparciu o przeprowadzone postępowanie dowodowe sąd nie znalazł podstaw do uznania, że umowa o pracę została zawarta wyłącznie w celu uzyskania przez ubezpieczoną świadczeń z ubezpieczenia społecznego, a przez to była to pozorna czynność prawna.

Wobec powyższych ustaleń sąd stwierdził, że odwołanie było uzasadnione, co skutkowało jego uwzględnieniem i stosowną zmianą skarżonej decyzji, o czym sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w punkcie I wyroku.

O kosztach zastępstwa procesowego sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1935), zasądzając od przegrywającego spór organu rentowego na rzecz N. A. (2) oraz na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokatów (Dz. U. z 2023 r. poz. 1964) zasądzając od organu rentowego na rzecz (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W., po 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, o czym orzekł w punkcie II i III wyroku.